Spinoza-Etyka(cz.I).pdf

(1352 KB) Pobierz

391556011 UNPDF

Benedykt de Spinoza

Etyka

wyłożona sposobem geometrycznym

i podzielona na pięć części

Przełożył

Ignacy

Posłowie

Jan Kiełbasa

Wydawnictwo Zielona Sowa

Kraków 2006

391556011.166.png

Tytuł oryginału:

et in

Projekt graficzny serii:

Sewer Salamon

Opracowanie graficzne okładki:

Jolanta Szczurek

Skład i łamanie:

Sylwia

Redakcja:

39 7 9

Tomasz

s

V

J

653488*

Copyright for

by Wydawnictwo Zielona Sowa Sp. z

Kraków 2006

978-83-7435-234-5

Wydawnictwo Zielona Sowa Sp. z o.o.

30-404

ul. Cegielniana 4A

tel./fax

266-62-94, tel.

266-62-92

www.zielonasowa.pl

wydawnictwo@zielonasowa.pl

391556011.177.png

391556011.188.png

391556011.199.png

391556011.001.png

391556011.012.png

391556011.023.png

391556011.034.png

391556011.045.png

391556011.056.png

391556011.067.png

391556011.078.png

391556011.089.png

391556011.100.png

391556011.111.png

391556011.122.png

391556011.128.png

391556011.129.png

391556011.130.png

391556011.131.png

391556011.132.png

391556011.133.png

CZĘŚĆ I

Przez przyczynę samej siebie rozumiem to, czego zawiera w so

bie istnienie, czyli to, czego naturą można pojąć tylko jako istniejącą.

Taka rzecz, którą może ograniczać inna rzecz tej samej natury, nazywa

się w swoim rodzaju skończoną. Tak np. ciało nazywamy skończonym, ponie

waż pojmujemy inne, zawsze większe. Podobnie jedna myśl ogranicza drugą.

Jednakże ciało nie podlega ograniczaniu przez myśl, ani myśl - przez

3. Przez rozumiem to, co istnieje samo w sobie i daje się pojąć

samo przez się, czyli to, czego pojęcie nie potrzebuje pojęcia innej rzeczy, by

mogło zostać urobione.

4. Przez

rozumiem to, co rozum poznaje w istocie jako stano

jej

W oryginale: Bogu), tłumaczy jako lub

Leszek Kołakowski proponuje konsekwentne tłumaczenie „Bóg zob. B. de Spinoza Ety

na nowo opracował i wstępem opatrzył L. Kołakowski, Warszawa

red.].

W

w

Kołakowskiego „definicje", zob. też Listy uczonych mężów

do Benedykta Spinozy...

i wstępem opatrzył L. Kołakowski, Warszawa

[przyp.

Por. List

i a także poniżej Przyp. 2 do Tw. 8.

W

w wersji Kołakowskiego: „istota" [przyp.

§3.

W

w wersji Kołakowskiego: „substancję" [przyp.

W

w wersji Kołakowskiego:

[przyp.

można tu rozumieć w dwojakim związku. Że jednak rozum nie stanowi o tre

ści, lecz poznaje co treść tę stanowi, widać, jak wskazuje Baensch (277) ze zwrotu sty

listycznego w II, Tw. 7, Przyp. (na ab potest

a także z Tw. Dowód Tw. Tw. 1 i 2,

Cz. II. Uwaga ta, dotycząca przekładu, nie przesądza, czy autor nie popada w tamto rozu

mienie przymiotu (mamy je w liście 9).

W 2 określony jest tak, jak tutaj (pod 3), w Liście 9 jest bliżej

objaśniony, a w Liście objaśnione jest samo określenie.

391556011.134.png

391556011.135.png

391556011.136.png

391556011.137.png

391556011.138.png

391556011.139.png

391556011.140.png

391556011.141.png

391556011.142.png

391556011.143.png

391556011.144.png

391556011.145.png

391556011.146.png

391556011.147.png

391556011.148.png

391556011.149.png

391556011.150.png

391556011.151.png

391556011.152.png

391556011.153.png

391556011.154.png

391556011.155.png

391556011.156.png

391556011.157.png

391556011.158.png

391556011.159.png

391556011.160.png

391556011.161.png

391556011.162.png

391556011.163.png

391556011.164.png

391556011.165.png

391556011.167.png

391556011.168.png

391556011.169.png

391556011.170.png

391556011.171.png

391556011.172.png

391556011.173.png

391556011.174.png

391556011.175.png

391556011.176.png

391556011.178.png

391556011.179.png

391556011.180.png

391556011.181.png

391556011.182.png

391556011.183.png

391556011.184.png

391556011.185.png

391556011.186.png

391556011.187.png

391556011.189.png

6

Część I

bóstwie

7

5. Przez rozumiem pobudzenia istoty, czyli to, co jest w czymś

innym, przez co też zostaje pojęte.

6. Przez bóstwo rozumiem bezwzględnie nieskończone, tj. istotę

składającą się z nieskończonej ilości przymiotów, z których każdy wyraża

treść wieczną i

Mówię: „bezwzględnie a nie: „w swoim

rodzaju nieskończone", temu bowiem, co jest nieskończone tylko w swoim

możemy odmówić nieskończonej ilości przymiotów; do treści tego

zaś, co jest bezwzględnie nieskończone, należy wszystko, cokolwiek wyraża

treść i nie zawiera w sobie przeczenia.

7. Wolną nazywa się taka rzecz, która istnieje jedynie z konieczności swej

natury i tylko sama siebie do działania; konieczną zaś albo raczej

przymuszoną ta, którą inna wyznacza do istnienia i do działania w sposób

określony i

8. Przez wieczność rozumiem samo istnienie, o ile się je pojmuje jako

wynikające koniecznie z samego określenia rzeczy wiecznej.

OBJAŚNIENIE. Takie bowiem istnienie pojmuje się jako prawdę wiecz

czyli jako treść rzeczy; dlatego

4.

o skutku zależy od wiedzy o przyczynie i

w sobie.

5. Rzeczy

z sobą nic wspólnego nie dają się rozumieć wzajem

nie przez siebie, innymi

pojecie jednej z takich rzeczy nie zawiera w so

bie pojęcia drugiej.

6. Idea prawdziwa musi się zgadzać z rzeczą

7. Jeżeli coś daje się pojąć jako nieistniejące, tego treść nie zawiera w

bie istnienia.

Twierdzenie 1.

z

DOWÓD widoczny jest z Określeń 3 i

wspólnego.

Twierdzenie 2. Dwie istoty o różnych

nie mają ze sobą nic

DOWÓD. Widać to także z Określenia 3. Każda bowiem istota musi sama

w sobie być i sama przez się dać się pojąć, czyli pojecie jednej nie zawiera

w sobie pojęcia drugiej.

nie można go objaśnić przez trwanie lub

Twierdzenie Z rzeczy niemających z sobą nic wspólnego jedna nie

może być przyczyną drugiej.

DOWÓD. Jeżeli nie mają ze nic wspólnego, więc (według 5)

nie mogą dać się zrozumieć wzajemnie przez siebie, a zatem (według Pewn.

4) jedna nie może być przyczyną drugiej. Co b. do

czas,

to trwanie

jako nie

ani początku, ani

Wszystko co jest, jest bądź samo w sobie, bądź w czymś innym.

2. Co nie może być pojęte przez coś innego, musi być pojęte samo przez

Twierdzenie 4. Dwie (lub więcej) rzeczy między sobą al

bo rozmaitością przymiotów rozmaitością ich pobudzeń.

DOWÓD. Wszystko, co jest, jest bądź samo w sobie, bądź w czymś

nym (według Pewn. tj. (według 3 i 5) poza rozumem nie jest dane nic,

istot i ich pobudzeń. Nie jest więc nam dane poza rozumem nic, przez

co rzeczy mogłyby różnić się pomiędzy sobą, prócz lub, co to samo zna

czy (według Okr. 4), ich przymiotów oraz ich pobudzeń. Co b. do d.

się.

Z danej przyczyny wyznaczonej koniecznie wynika skutek i przeciw

nie, jeżeli nie jest dana żadna przyczyna wyznaczona, niemożliwe jest, by

wynikał skutek.

Kołakowski proponuje zachowanie tej formy Używamy

tu liczby mnogiej zamiast pojedynczej dla uzgodnienia z orzeczeniem, tak, jak mamy

w powtórzeniu tego określenia (w końcu pierwszego ustępu) Przyp. 2 do Tw. 8

zamiast

W

w wersji Kołakowskiego:

[przyp.

W

suo

w wersji Kołakowskiego: „ze swoim

[przyp.

powiedziano

Appuhn (633), zważywszy, że jedność wszechistoty będzie dowiedziona dopiero w Dod.

1 do Tw. 14 po wystawieniu tej jedności w końcu Przyp. do Tw. 10 (trzeba dodać: i że

istnienie jej będzie dowiedzione dopiero w Tw. przekłada słusznie tutaj i poniżej:

substance", aby, jak powiada, zaznaczyć różnicę pomiędzy istotą i bytem w ogóle.

W

wersji Kołakowskiego: „byt" [przyp.

Por. List 2 § 3 oraz List 9 § 8.

W

w wersji Kołakowskiego: „determinuje" [przyp.

Por. List 58 2.

Por. List 12 (zwany

o

W

diversa

[przyp.

Co było do dowiedzenia (w oryg. Q.E.D.

demonstrandum).

| W

w wersji Kołakowskiego: „aksjomaty"

391556011.190.png

391556011.191.png

391556011.192.png

391556011.193.png

391556011.194.png

391556011.195.png

391556011.196.png

391556011.197.png

391556011.198.png

391556011.200.png

391556011.201.png

391556011.202.png

391556011.203.png

391556011.204.png

391556011.205.png

391556011.206.png

391556011.207.png

391556011.208.png

391556011.209.png

391556011.002.png

391556011.003.png

391556011.004.png

391556011.005.png

391556011.006.png

391556011.007.png

391556011.008.png

391556011.009.png

391556011.010.png

391556011.011.png

391556011.013.png

391556011.014.png

391556011.015.png

391556011.016.png

391556011.017.png

391556011.018.png

391556011.019.png

391556011.020.png

391556011.021.png

391556011.022.png

391556011.024.png

391556011.025.png

391556011.026.png

391556011.027.png

391556011.028.png

391556011.029.png

391556011.030.png

391556011.031.png

391556011.032.png

391556011.033.png

391556011.035.png

391556011.036.png

391556011.037.png

391556011.038.png

391556011.039.png

391556011.040.png

391556011.041.png

391556011.042.png

391556011.043.png

391556011.044.png

391556011.046.png

391556011.047.png

391556011.048.png

391556011.049.png

391556011.050.png

391556011.051.png

391556011.052.png

391556011.053.png

391556011.054.png

391556011.055.png

391556011.057.png

391556011.058.png

391556011.059.png

391556011.060.png

bóstwie

9

5. We [w naturze nie mogą być dane

dwie istoty (lub więcej) o tej samej naturze, czyli o tym samym przymiocie.

DOWÓD. Gdyby danych więcej różnych istot, musiałyby się różnić

pomiędzy sobą albo rozmaitością przymiotów, albo rozmaitością pobudzeń

Tw. 4). się tylko rozmaitością przymiotów, to trzeba

by było przyznać, że dana tylko jedna istota o tym samym przymiocie.

Jeżeli zaś miałyby się różnić rozmaitością pobudzeń, to, ponieważ istota jest

z natury swej jej pobudzenia (według Tw. nie może ona

pominąć jej pobudzenia i rozpatrywać ją samą w sobie, tj. prawdziwie

(według 3 i 6) - być pojęta w odróżnieniu od innej, czyli (według

Tw. 4) nie może być danych więcej istot, lecz tylko jedna. Co b. do d.

istnieć albo jako skończona, albo jako nieskończona. Wszakże skończona być

nie może, albowiem (według Okr. 2) musiałaby ją ograniczać inna istota tejże

natury, która również koniecznie musiałaby istnieć (według Tw. byłyby

dwie istoty o tym samym przymiocie, co jest niedorzecznością

dług Tw. S). jako nieskończona. Co b. do d.

PRZYPISEK Ponieważ skończoność jest w rzeczywistości częściowym

nieskończoność zaś bezwzględnym potwierdzeniem istnienia

więc z samego Twierdzenia 7

że wszelka istota

musi być nieskończona.

PRZYPISEK Nie wątpię, że którzy sądzą mętnie o rze

czach i nie przywykli do nabywania wiedzy o rzeczach ich pierwszych przy

trudno będzie pojąć Dowód Twierdzenia Nic dziwnego, nie odróżnia

ją bowiem istot od samych istot i nie jak się rzeczy tworzą.

Stąd pochodzi, że który dostrzegają w rzeczach przy

pisują zmyślnie istotom. Kto bowiem nie zna prawdziwych przyczyn rzeczy,

ten gmatwa wszystko i bez żadnego sprzeciwu ze strony umysłu zmyśla sobie,

że zarówno drzewa, jak ludzie, i wyobraża że ludzie tworzą się

tak z kamieni, jak z nasienia, i że każda postać przeobrażać się może w jaką

kolwiek inną. Podobnie i ci, którzy naturę boską z przypisują

łatwo bóstwu ludzkie, zwłaszcza póki jeszcze nie w jaki

sposób wzruszenia powstają w umyśle. Gdyby jednak ludzie zastanawiali się

nad naturą istoty, wtedy nie mieliby najmniejszej co do prawdy

Twierdzenia 7, przeciwnie, to Twierdzenie byłoby dla wszystkich pewnikiem

i weszłoby w poczet pojęć Otóż przez istotę rozumieliby to, co

istnieje samo w sobie i samo przez się daje się pojąć, czyli to, czego poznanie

nie potrzebuje poznania innej rzeczy; przez odmiany zaś co jest w czymś

innym i czego pojecie urabia się przy pomocy pojęcia rzeczy, w której one są.

Dlatego też możemy mieć prawdziwe idee o nieistniejących

ciaż bowiem nie istnieją one faktycznie poza rozumem, treść ich mimo to tak

jest przez coś innego że przez tamto właśnie dają się pojmować.

miast prawdziwość istot poza rozumem jest jedynie w nich samych, ponieważ

zostają pojęte same przez się. Gdyby więc ktoś powiedział, że posiada jasną

i tj. prawdziwą ideę istoty, a pomimo to wątpi, czy taka istota istnieje,

byłoby to zaprawdę to samo, jak gdyby mówił, że posiada ideę

Twierdzenie 6. Jedna istota nie może być wytworzona przez inną istotę.

DOWÓD. We wszechświecie [w naturze rzeczy] nie mogą być dane dwie

istoty o tym samym przymiocie (według Tw. 5), czyli (według Tw. 2) mające

ze sobą coś wspólnego. A więc (według Tw. 3) jedna nie może być

drugiej, czyli jedna nie może być wytworzona przez drugą. Co b. do d.

DODATEK. Stąd że istota nie może być wytworzona przez coś

innego. We wszechświecie [w naturze rzeczy] bowiem jest dane nic, prócz

istot i ich jak widać z Pewnika 1 oraz Określeń 3 i 5. Ale i przez

istotę wytworzona być nie może (według Tw. 6). Stąd istota bezwzględnie nie

może być wytworzona przez coś innego. Co b. do d.

INNY DOWÓD. Łatwiej jeszcze dowieść tego przez niedorzeczność za

Otóż gdyby istota być wytworzona przez coś innego, to

wiedza o niej musiałaby zależeć od wiedzy

przyczynie (według Pewn. 4),

a wtedy nie byłaby ona istotą (według Okr.

Twierdzenie 7. Do natury istoty należy

DOWÓD. nie być wytworzona przez coś innego (według

Dod. do Tw. musi więc być przyczyną samej siebie, (według Okr. 1) jej

zawiera w sobie koniecznie istnienie, czyli istnienie należy do jej natury.

Co b. do d.

Twierdzenie 8. Wszelka istota jest koniecznie

DOWÓD. Istnieje tylko jedna istota o jednym przymiocie (według Tw. 5),

a do jej natury należy istnienie (według Tw. 7). Ze swej natury musi ona więc

Por. List 50 § 4.

ten, powracający do Tw. 7, nie jest

na właściwym miejscu, jak

W

rerum

w wersji Kołakowskiego: „w przyrodzie"

Freudenthal.

W wersji holenderskiej:

Rat

391556011.061.png

391556011.062.png

391556011.063.png

391556011.064.png

391556011.065.png

391556011.066.png

391556011.068.png

391556011.069.png

391556011.070.png

391556011.071.png

391556011.072.png

391556011.073.png

391556011.074.png

391556011.075.png

391556011.076.png

391556011.077.png

391556011.079.png

391556011.080.png

391556011.081.png

391556011.082.png

391556011.083.png

391556011.084.png

391556011.085.png

391556011.086.png

391556011.087.png

391556011.088.png

391556011.090.png

391556011.091.png

391556011.092.png

391556011.093.png

391556011.094.png

391556011.095.png

391556011.096.png

391556011.097.png

391556011.098.png

391556011.099.png

391556011.101.png

391556011.102.png

391556011.103.png

391556011.104.png

391556011.105.png

391556011.106.png

391556011.107.png

391556011.108.png

391556011.109.png

391556011.110.png

391556011.112.png

391556011.113.png

391556011.114.png

391556011.115.png

391556011.116.png

391556011.117.png

391556011.118.png

391556011.119.png

391556011.120.png

391556011.121.png

391556011.123.png

391556011.124.png

391556011.125.png

391556011.126.png

391556011.127.png

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Jaspers-Wprowadzenie_do_filozofii.pdf (1238 KB)
debowski-o_bezwzglednosci_prawdy.pdf (160 KB)
Wajszczyk J.- Wprowadzenie w podstawowe zagadnienia LOGIKI.pdf (13666 KB)
Spinoza-Etyka(cz.I).pdf (1352 KB)
Skarga-Czas_i_trwanie.pdf (11616 KB)

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin