nauka 10.03.2010 3.docx

NAUKA O PAŃSTWIE                                                                                                                              10.03.2010

WŁADZA

Władza jest zjawiskiem ogólnoludzkim i ogólno dziejowym. Jest zjawiskiem wieloznacznym przejawiającym się w różnych formach. Władza jest to relacja o charakterze wertykalnym (istnieje w pewnej hierarchii) i symetrycznym (podmioty mają różną siłę w tej relacji – podmioty rządzące i rządzone)

Stosunki władzy towarzyszą kulturze, nauce. Nie da się uniknąć zakorzenienia w stosunkach władzy. 

Z pojęciem władzy wiążą się pojęcia – autorytet, suwerenność, legitymizacja – uprawnienie do rządzenia, źródła władzy

Kwestionowanie władzy jest skazane na klęskę

Władza utrzymuje się do chwili, w której jest wstanie sprzeciwić się opozycji.

Def. władzy
Max Webber – posiadanie władzy oznacza szansę w ramach stosunków społecznych uzyskania dla swoich zamierzeń posłuchu w grupie nawet wbrew woli członków tej grupy

Roger Scruto – władza to zdolność do osiągania wszelkich możliwych skutków nawet wśród opozycji. Zdolność do narzucania swojej woli i realizowania jej wbrew opozycji

Władzę można definiować

·         Sposób substancjalny – władza jako pewien instrument, zbiór środków, przez które dany podmiot narzuca i egzystuje swoją władzę. Wśród tych środków znajduje się przymus. Traktowana jako przedmiot własności

·         Sposób relacjonalny – specyficzny stosunek społeczny między nierównorzędnymi. podmiotami. Stosunek, który jest uregulowany różnymi rodzajami norm (prawne, moralne, obyczajowe, polityczne, religijne). Służy wykonywaniu, respektowaniu norm. Normy określają relacje nadrzędności(stała kompetencja regulowania stosunków międzyludzkich) i podrzędności

·         Władza w sensie podmiotowym – władze państwa. W tym sensie można mówić o systemie politycznym

·         Władza jako proces decyzyjny – władza sprawowana w sposób ciągły. Działania są poddawane kontroli. Są różne środki odwoławcze w ramach procedur. Proces kończy się władczą decyzją, od której nie ma odwołania. Nie każdy proces decyzyjny ma charakter władczy, bo podejmujemy szereg decyzji, które dotyczą tylko naszego zachowania

Dodatkowo

·         Władza celowościowa

·         Władza strukturalna

·         Władza wpływu – jakie wpływy są najbardziej odczuwalne

·         Władza ukryta – ktoś inny jest nominalnie u władzy, a kto inny realizacje swoją politykę poprzez swoje wpływy

Władza w swojej istocie jest jednością, ale może być różny zakres, stopień władzy. Władza może być:

·         Stopniowalna

·         Nadana

·         Delegowana

·         Dzielona – trójpodział władzy. Rozdzielanie kompetencji poszczególnych instytucji. Hamowanie się, organicznie się poszczególnych władz

·         Ograniczana

Władza może opierać się na zgodzie lub przymusie.
Tylko władza prymitywna opiera się tylko na przymusie!

Środki posłuchu – wzbudzanie respektu do władzy. Autorytet osobisty rządzących elementy do wzbudzania posłuchu: perswazja, namowa, manipulacja, korupcja, zastraszanie, otwarta przemoc względem pozycji.

Max Webber uważał, że monopol na środki przymusu pozwala odróżnić państwo on innych instytucji

WŁADZA POLITYCZNA – pojęcie władzy politycznej zmieniało się na przestrzeni czasów.

W rozumieniu klasycznym polityka dotyczyła zajmowanie się ściśle określonymi sprawami wspólnymi obywateli

Znaczeniu współczesnym pojęcie polityki jest pojęciem niedookreślonym znaczeniowo, np. warunki życia i utrzymania pracy i płacy

Funkcje polityczne mogą być wypełnianie przez wyodrębnione w aparacie państwowym podmioty albo przez różnego rodzaju struktury tradycyjne. Współcześnie natomiast mamy władzę w postaci sztucznego Pomiłowu, które monopolizuje różne funkcje władcze.

Legitymizacja władzy – upoważnienie do działania. Uprawnienie rządzących do podejmowania wiążących decyzji przy aprobacie rządzonych. Władza legitymowana wyklucza terror, oszustwo, zastraszanie. Legitymizacja rozgrywa się na 3 poziomach:

1. Reguły nabycia i sprawowania władzy
2. Przekonanie rządzących i rządzonych, że dany system polityczny jest godziwy, że funkcjonuje w sposób prawidłowy
3. Czynna aprobata i przyzwolenie rządzących, np. wyrażający się w udziale w wyborach, poparcia dla partii

Co może zapewnić aprobatę i przyzwolenie rządzonych:

1. Kwestie moralne
2. Kwestie antropologiczne – ludzka potrzeba zapewnienia ładu, porządku dla władzy
3. Kwestie ekonomiczne – należy stworzyć takie warunki pracy by władza mogła funkcjonować

3 typy idealne legitymizacji według Maxa Webbera

1. Charyzmatyczna – wypływa z uczuciowego oddania osobie która sprawuje rządy, uznanie jego charyzmy
2. Tradycyjna – uznanie świętość istniejących porządków; opiera się na zwyczaju
3. Legalna – przeświadczenie, że posłuszeństwo wynika z faktu istnienia prawa, zgodnie z którym funkcjonuje ta władza i została obrana

Aprobata ideologiczna dla władzy – uznajemy wartości leżące u podstaw władzy, np. tylko demokracja, monarchia jest w stanie zapewnić sprawiedliwe rządy

Aprobata strukturalna dla władzy – pojawia się u osób bardziej zorientowanych w funkcjonowaniu systemu. Akceptacja dla reguł proceduralnych

Aprobata personalna – wyrażająca szacunek dla konkretnej osoby sprawującej rządy

Źródła władzy

Władza ma charakter nadprzyrodzony(teoria teistyczna) i prawno-naturalny (prawo ponadczasowe, nie zmienia się).

Teoria kontrakutalna – istnienie władzy i usprawiedliwienie dla władzy wyprowadza z umowy jednostek

Arystoteles, stoicy powoływali się na wrodzony wszystkim jednostkom pęd do życia we wspólnocie

Uwarunkowanie biologiczne władzy – czy władza jest zjawiskiem biologicznym czy też zjawiskiem, które występuje tylko w świecie ludzi(charakter czysto społeczny)

Władza jest zjawiskiem kulturowym

Funkcjonowanie władzy jest zakorzenione w społecznym charakterze życia człowieka

Faktyczny i normatywny aspekt władzy:
Władzę można sprawować faktycznie – posiada się władzę; chodzi o to kto sprawuje władzę, kto ją posiada, a także władzę można stosować w oparciu o normy społeczne, swoje źródło czerpie z norm moralnych

4 różne władze:

1. Władza w ogóle – w najszerszym znaczeniu
2. Władza polityczna – realizowania w wielkich grupach społecznych. Może mieć charakter faktyczny, albo charakter oparty na normach (religijnych, organizacyjnych czy prawnych)
3. Władza publiczna – władza oparta jest na normach prawnych. Nie zawsze musi być realizowana przez państwo i jego organy, może to być samorząd(terytorialny, zawodowy)
4. Władza państwowa – realizowana na podstawie norm prawnych jedynie przez organy państwowe

FUNCKJE WŁADZY PUBLICZNEJ – jakie istnieją rezultaty danego zjawiska dla otoczenia, w którym to zjawisko występuje, czyli dla władzy publicznej

·         Rozdział dóbr i ciężarów, o które w grupach społecznych toczą się spory. Dobra to są takie obiekty, przedmioty, które są pożądane przez wszystkich lub przez większość. Udostępnianie dóbr jest także środkiem, który może służyć do sprawowania władzy. Władza manipuluje dobrami, bo używa je jako środka do sprawowania władzy

·         Władza prowadzi do pewnego rozwarstwienia społecznego. Funkcja stratyfikacyjna władzy. Istnienie władzy będzie prowadziło do podziału społeczeństwa – na sprawujących władzę i na podlegających tej władzy. Uczestnictwo w sprawowaniu władzy może być różne, np. głosowanie, minister, klasy rządzące, elity władzy. Społeczeństwo dzieli się na rządzących i rządzonych. Konsekwencją istnienia władzy jest stworzenie wielowarstwowego społeczeństwa

·         Zapewnienie bezpieczeństwa – władza wytwarza parasol bezpieczeństwa, którym osłania te podmioty znajdujące się w ramach władczych oddziaływań ośrodków decyzyjnych

·         Wprowadzenie ładu, porządku, pewnych zasad

·         Przewidzialność władzy - reguły zachowań władczych – można określić współpartnerów w sprawowaniu władzy

Rozrost funkcji władzy – zwiększa się ilość funkcji, które państwo zaczyna sprawować. Ewolucja od państwa Stróżna nocnego, który pilnuje tylko bezpieczeństwa w państwie; dochodzi do rozwoju funkcji państwa w zakresie gospodarki – państwo zaczyna wpływać na gospodarkę czy to przez nacjonalizację pewnych gałęzi przemysłu czy to przez rozwój polityki, rozrost przyjmujący postać państwa totalitarnego – otacza wszystkie dziedziny życia

Statolatria – kult państwa