WYKŁAD 5 20.03.2006
KONCEPCJA MARTINA SELIGMANA
- osadzona w behawioryzmie
STYLE WYJAŚNIANIA ZDARZEŃ
- najbardziej wyraźne, gdy mamy do czynienia z porażkami i sukcesami
- styl albo nas pcha do wyjaśniania, radzenia sobie, albo nas wycofuje
- 2 rodzaje:
- styl optymistyczny
- styl pesymistyczny
Niepowodzenia mają CHARAKTER:
STAŁY CHWILOWY
Nigdy mi się nie udaje Tym razem mi się nie udało
Zawsze masz mi za złe Masz mi za złe, kiedy się spóźniam
Nigdy nie słuchasz, co do Od wczoraj nie słuchasz, co do
ciebie mówię ciebie mówię
Niepowodzenia mają ZASIĘG:
UNIWERSALNY OGRANICZONY
Wszyscy nauczyciele źle tłumaczą Pan X. źle tłumaczy
Jestem głupi On sądzi, że jestem głupi
Teatr jest nudny Ten spektakl był nudny
PERSONALIZACJA:
WEWNĘTRZNA ZEWNĘTRZNA
Jestem niezręczny Przeszkodziłeś mi
Nie nauczyłem się Nie powiedział mi, co jest zadane
Wyszedłem za późno Uciekł mi autobus
Styl PESYMISTYCZNY – personalizacja wewnętrzna, niepowodzenia o charakterze stałym
i zasięgu uniwersalnym
Styl OPTYMISTYCZNY – personalizacja zewnętrzna, charakter chwilowy, zasięg
Ograniczony
Ale: oba style mogą się mieszać w tych 3 wymiarach, każdy wymiar świadczy o pesymizmie lub optymizmie, w zależności od tego czy mówimy o sukcesie, czy o porażce
Styl jest WYUCZONY.
2 drogi:
- MODELOWANIE – przejmujemy z otoczenia sposób rozumienia i wyjaśniania świata, oraz naszych w nim możliwości
- doświadczanie W INTERAKCJACH z ludźmi znaczącymi pewnych zdarzeń
Style – sposób wyjaśniania wywołuje w nas określone emocje.
Depresja – wynik pesymistycznego stylu wyjaśniania
Zdrowy człowiek powinien mieć trochę wewnętrznej personalizacji, jeżeli chodzi o wydarzenia niekorzystne
KONCEPCJA SALUTOGENEZY
Aaron ANTONOVSKY
Zdrowie __________________ Choroba
kontinuum
(nie dychotomia)
Poszukiwanie przyczyn / czynników ZDROWIA, a nie choroby = SALUTOGENEZA
2 modele zdrowia:
PATOGENETYCZNY:
Poszukiwanie przyczyn CHOROBY:
- bakterie
- wirusy
- złe nawyki
- zaburzone struktury poznawcze
- nieprawidłowy rozwój psychosek.
SALUTOGENETYCZNY:
Poszukiwanie przyczyn ZDROWIA
Np. brak stresów
ð psychologia zdrowia, itd.
* analiza przystosowania zdrowia kobiet w wieku okołoklimakteryjnym (badania Antonovskiego), badania dotyczące tych kobiet, które w czasie wojny przebywały w obozach
Grupa kontrolna
49% chore
51% zdrowe
Grupa „obozowa”
71% chore
29% zdrowe
Eksperyment Laudenslagera
zamknięcie szczurów w klatce + rażenie prądem i badanie zmian w poziomie limfocytów (układ odpornościowy)
grupa szczurów poziom limfocytów
nie mogą uniknąć szoku zmalał
mogą uniknąć szoku wzrósł
grupa kontrolna bez zmian
Doświadczenie stresu może mieć pozytywny wpływ na nasze zdrowie, jeżeli możemy go uniknąć i działamy w tym kierunku.
Po okresie trudnym zyskujemy na sile.
KONCEPCJA POCZUCIA KOHERENCJI
- ogólna orientacja życiowa, która wyraża się w przekonaniu, że środowisko zewnętrzne i wewnętrzne jest przewidywalne, że ma się wpływ na bieg zdarzeń i poczucie sensu działania
- ogólna orientacja życiowa wyrażająca w jakim stopniu człowiek ma:
ü trwałe, choć dynamiczne przekonanie o przewidywalności środowiska zewnętrznego i wewnętrznego
ü poczucie, że może wpływać na przebieg wydarzeń
ü świadomość sensu własnego działania w świecie
3 elementy:
1. POCZUCIE ZROZUMIAŁOŚCI ŚWIATA, a co za tym idzie – jego przewidywalności (wiedza, doświadczenie jednoznaczności i konsekwencji)
Jest to stopień w jakim człowiek spostrzega napływające doń informacje jako spójne, uporządkowane, jasne, nie zaś jako szum – informacje przypadkowe, losowe; nie mówi się tu o tym czy te informacje mają być dobre, czy złe, a jedynie o ich przewidywalności i spójności z wewnętrznym porządkiem poznawczym
2. POCZUCIE ZARADNOŚCI – świadomość swojej siły sprawczej, posiadania umiejętności radzenia sobie, odwoływania się do osób, instytucji, mogących udzielić pomocy; człowiek o silnym poczuciu zaradności nie czuje się ofiarą losy, nie ma poczucia, że los obchodzi się z nim niełaskawie, w życiu zdarzają się rzeczy nie pomyślne, ale zamiast nad nimi do końca rozpaczać, człowiek taki szuka sposobów radzenia sobie.
3. POCZUCIE SENSOWNOŚCI – to taka postawa, która każe człowiekowi wierzyć, że jego wysiłki mają sens, są warte zachodu.
Ważne jest skuteczne radzenie sobie z trudnymi sytuacjami.
Ludzie chorzy mają niższe poczucie koherencji niż ludzie zdrowi (również w chorobach somatycznych).
piwowar3