E. Blummthal, R. R-the, H. Hobmiir, M. Tfce, C. Juta, P. Rom, G. Tre/Jer, IV. Schwimch Odwaga bycia niedoskona�ym Wydawnictwo Diecezjalne Odwaga bycia niedoskona�ym Krak�w Tytu� orygina�u: IL CORAGGIO DINON ESSERE PERFETTI T�umaczenie: Piotr Dyrda Redakcja: Beata Helizanowicz Redakcja techniczna: Beata Warzani Korekta: Ma�gorzata Chojnacka Projekt ok�adki: Pracownia M Zdj�cie na ok�adce: Pastel Communautes des Diaconesses de Reuilly � Copyright by Cittadella Editrice - Assisi, 1986 � Copyright for the Polish Edition by wydawnictwo ID -Krak�w, 1995 ISBN 83-86106-01-8 Wydawnictwo rffl ul. Grodzka 54 31-044 Krak�w tel./fax (012) 21 50 92 Wydawnictwo Diecezjalne SANDOMIERZ ul. �eromskiego 4 27-600 Sandomierz tel. (0-15) 32 31 92 WST�P Odwaga bycia niedoskona�ym - czy�by sam tytu� by� zach�t� do niedba�o�ci i opieszalstwa w spe�nianiu codziennych obowi�zk�w? Nic bar- dziej mylnego w zrozumieniu powy�szego ty- tu�u. W 1926 roku Sophie Lazarsfeld utworzy�a i roz- powszechni�a to bardzo cz�sto cytowane wyra- �enie. W swoim traktacie, do dzisiaj aktualnym, znana ekspert psychologii indywidualnej pisa�a przede wszystkim o odwadze prawdy, szczero�ci i naiwno�ci, o aprobacie naszych codziennych s�abo�ci i o przezwyci�eniu tendencji pokazywa- nia si� innym wi�kszymi, lepszymi, bardziej in- teligentnymi i silniejszymi ni� jeste�my w rzeczy- wisto�ci. Autorka jasno pokazuje, �e ukrywanie w�asnej niedoskona�o�ci jest spo�ecznie szkodliwe i mo�e podwa�y� wzajemne zaufanie w momencie, w kt�rym nie jest d�u�ej mo�liwe podtrzymywanie pozor�w w�asnej wy�szo�ci. Mo�e mie� ono r�w- nie� ci�kie konsekwencje w edukacji i przejawia si� w pragnieniu rodzic�w przedstawiania si� dzie- ciom lepszymi ni� w rzeczywisto�ci s�. Znany jest powszechnie fakt, i� poszukiwania terapii dialogu wskazuj�, �e naiwno�� jest bardzo cenn� cech� osobowo�ci, szczeg�lnie dla nauczyciela i psycho- terapeuty. Jednym z najbardziej podstawowych odkry� psychologii indywidualnej Alfreda Adlera by�o wskazanie tendencji ukrywania przed samym sob� oraz przed innymi w�asnych s�abo�ci oraz rekom- pensowania ich niew�a�ciwymi �rodkami. Po dru- gie, �rodki, kt�re u�ywane s� w takich wypadkach, zawsze na bazie w�asnych zwyczaj�w i w�asnego sposobu �ycia, czyni� codzienn� egzystenq� trud- niejsz�, nadaj�c jej charakter neurotyczny. Niedoskona�o�� jest obecna w tym, czym je- ste�my i w tym, co czynimy. Oczywi�cie te dwie dziedziny nie mog� by� nigdy rozpatrywane od- dzielnie, gdy� zawsze nasze dzia�anie pochodzi z naszego sposobu bycia, i wyobra�enie, kt�re cz�owiek ma o samym sobie zawsze jest utworzone pod wp�ywem w�asnego dzia�ania. Czyli jedynie ze wzgl�du na jasno�� wyr�nia si� tutaj te dwie dziedziny oddzielnie, w rzeczywisto�ci stanowi� one jedn� ca�o��. To wszystko za�, co odnosi si� do naszego sposobu bycia, ma u�wiadomi� nam, �e jedynie poprzez cierpliwe dzia�anie mo�emy cokolwiek w nas ulepszy�, akceptuj�c z pokor� to, co w nas niezmienne. Niezmienna niedoskona�o�� nie de- terminuje warto�ci indywidualnej osoby. Spos�b, w jaki staramy si� z ni� �y�, mo�e stanowi� warto�� sam� w sobie. Poza tym, nie wszystko co dana osoba uwa�a za niedoskona�e musi takie by�. Zakres znaczenia niedoskona�o�ci jest zazwy- czaj zbyt du�y, ukszta�towany pod wp�ywem idei i uprzedze� pochodz�cych z mentalno�ci og�lnej. To za�, co dotyczy dzia�ania w kierunku bycia doskona�ym, mo�e prowadzi� do zachowa� dewia- cyjnych i spo�ecznie szkodliwych. Nie o tym jed- nak chcia�bym teraz m�wi�, chcia�bym m�wi� raczej o tych osobach, kt�re w ka�dym swoim dzia�aniu i we wszystkim czym s�, staraj� si� udowodni� sobie w�asn� doskona�o��, nawet za cen� szkodliwych skutk�w ubocznych. Osoby tego rodzaju, zazwyczaj za wiele wymagaj� od siebie i od swoich bliskich. Mo�emy nazwa� ich perfek- cjonistami. Natomiast ca�kowita doskona�o�� nie tylko zak�ada nieustanny wysi�ek, ale r�wnie� przeciwstawia si� d��eniu dostosowania si� do zmiennych sytuacji. Mo�na to zaobserwowa� w naszych prawach i regulaminach, zawsze bar- dziej doskona�ych, a� tak doskona�ych, i� prawie 6 niemo�liwych do realizacji. Styl edukacji perfek- cjonistycznej jest przyt�aczaj�cy, ca�kowicie nie bierze pod uwag� potrzeb dziecka i najcz�ciej nie sprawdza si� w nieprzewidywalnych sytuacjach �yciowych. (Gdyby�my nie dysponowali ju� znacz- n� liczb�, wi�cej ni� wystarczaj�c�, idealnych me- tod nauczania, by�oby z pewno�ci� bardzo po�yte- cznym przedstawienie tutaj jakiego� typu naucza- nia perfekcjonistycznego.) Perfekcjonizm mo�e odnosi� si� do poszcze- g�lnych dziedzin dzia�ania ludzkiego. We�my na przyk�ad jakiego� oratora, kt�ry z ka�dego swoje- go drobnego potkni�cia czyni wielk� tragedi�. Lub kobiece pragnienia bycia doskona�� we wszystkich dziedzinach: jako matka i idealna �ona, jako przyk�adna kobieta, kt�ra pracuje i ma ambicje da- nia z siebie wszystkiego, uprawia sport i jest w cen- trum wydarze� politycznych i kulturalnych itd. Czy jest mo�liwe pogodzenie wszystkich tych dzie- dzin, bez poczucia rozczarowania i zawodu? Prze- cie� wszystkie te potrzeby wzi�te razem s� irra- cjonalne. A�eby walczy� z tak poj�tym perfek- cjonizmem, konieczne jest uporz�dkowanie dzie- dzin naszego dzia�ania i wyznaczenie sobie od- powiedniej hierarchii warto�ci. Nie mo�na oczywi- �cie wszystkiego osi�gn�� jednocze�nie. Ludzie, kt�rzy uznaj� w�asn� niedoskona�o��, s� zazwyczaj bardziej elastyczni w warto�ciowaniu poszczeg�lnych czynno�ci. I tak na przyk�ad go- spodyni domowa mo�e czasami zostawi� nawet nie umyte talerze lub nie po�cielone ��ka, a�eby zyska� odrobin� czasu na zrealizowanie jakiego� wa�niejszego zadania. Perfekcjonista zazwyczaj chce zdoby� dla siebie opini� doskona�ego, nawet przed samym sob�, chce czu� si� lepszym i bardziej warto�ciowym od innych, tylko nie zdaje sobie sprawy z egocentrycz- nego podtekstu w�asnego pragnienia. Realizacja idea�u doskona�o�ci absolutnej w �at- wy spos�b prowadzi, poprzez swoj� nieracjonal- no��, do zamkni�tego kr�gu. Za� odkrycie w�asnej niemo�no�ci zrealizowania idea�u wzmaga jedynie wysi�ek, kt�ry na nowo objawia w�asn� niedo- skona�o�� i tak dalej. Osoba wewn�trznie zdrowa i zr�wnowa�ona da- je po prostu wszystko, co w niej najlepsze, we- d�ug w�asnych mo�liwo�ci. Wolna od niepotrzeb- nych iluzji mo�e osi�gn��, pomimo w�asnych ogra- nicze� fizycznych i psychicznych, wy�szy stopie� doskona�o�ci, rozumianej jednak we w�a�ciwy spo- s�b. Alfred Adler w swoich ostatnich latach m�wi� cz�sto o �wysi�ku doskonalenia os�b psychicznie zdrowych". Koncepcja ta wzbudzi�a wiele krytyki, gdy� ch�� osi�gni�cia doskona�o�ci absolutnej cha- rakteryzuje osobowo�� o cechach neurotycznych. Jacoby (1974, str. 35) wyja�nia jednak, i� doskona- 8 �o�� ma dla nas brzmienie raczej patetyczne, nato- miast w Ameryce, gdzie Adler si� przeni�s�, wyraz �perfection" jest w u�yciu powszednim. I rozumie si� przez niego wysi�ek w stawaniu si� doskona- �ym, Adler dodawa� zawsze znaczenie: wysi�ek w upodabnianiu si� do Boga. Mo�emy zapyta� dlaczego byty ludzkie usi�uj� udawa� przed samymi sob� wi�kszy stopie� dos- kona�o�ci ni� w rzeczywisto�ci osi�gn�y i s� w sta- nie osi�gn��. Jest to spos�b na poszerzenie samo- �wiadomo�ci oraz na pomniejszenie strachu przed innymi. Jest to jednak rozwi�zanie jedynie pozor- ne. Post�powanie takie sk�ania do nieustannego k�amstwa oraz do l�ku, �e pi�kna �facjata" mo�e w ko�cu upa��. �wiadomo�� w�asnej warto�ci oraz poczucie bezpiecze�stwa nie s� w takim wypadku autentyczne. Szczere przyznanie si� do w�asnej niedoskona�o- �ci zak�ada wi�c odrzucenie niepotrzebnych zabez- piecze� i domaga si� si�y ducha. Zale�no�� od s�d�w innych ludzi nie ma wtedy tak zasadniczego znaczenia. Aby czyni� to wszystko, konieczna jest �wiadomo�� w�asnej warto�ci, ale nie �wiadomo�� labilna i zmienna, lecz stabilna i autentyczna, opieraj�ca si� na realnym wk�adzie, jaki dajemy spo�eczno�ci. Wszystko to ma wiele wsp�lnego z si�� w�asnego JA, o kt�rym dzisiaj tak wiele si� m�wi. Aby m�c zaakceptowa� w�asn� niedoskona�o��, potrzebna jest odwaga. Praktycznie nikt nie posia- da jej w stopniu wystarczaj�cym. I dlatego w�a�nie koniecznym jest pobudzanie odwagi, kt�remu chce s�u�y� w�a�nie ta ksi��ka. Kto nie zamyka oczu na w�asne niedoskona�o�ci i w�asne s�abo�ci, b�dzie ceni� bardziej sprawie- dliwie swego bliskiego, ze wszystkimi jego niedo- skona�o�ciami, i nie b�dzie mia� potrzeby pomniej- szania innych, aby czu� si� lepiej. Odwaga bycia niedoskona�ym porusza wszyst- kie dziedziny egzystenqi ludzkiej i wszystkie po- mocne �rodki. R�norodno�� temat�w zaprezen- towana zosta�a w niniejszym tomiku przez eksper- t�w r�nych dziedzin. I przy tej okazji chcia�bym podzi�kowa� wszystkim autorom. Dzi�kuj� poza tym wydawcy Heinrichowi Graf Waldsteinowi, kt�ry opublikowa� ksi��eczk� na ten temat i da� mi bardzo cenne uwagi. Rudolf KAUSEN 10 Erik Blumenthal ODWAGA BYCIA NIEDOSKONA�YM W NAUCZANIU �Mamy potrzeb� wiary w doskona�o�� i powin- ni�my mie� odwag� bycia niedoskona�ymi." Pani B., dobra matka rodziny, przysz�a kiedy� do mojego gabinetu: jej po�ycie ma��e�skie by�o dobre, nawet bardzo dobre, nie by�o te� wi�kszych problem�w z dzie�mi. Wsp�lnie z m�em mieli wielu przyjaci� i odnosili sukcesy w pracy zawo- dowej. Wszystko sz�o tak dobrze, �gdyby tylko ma�a sze�cioletnia c�reczka nie siusia�a w nocy do po�cieli". Matka pr�bowa�a wszystkich dost�p- nych metod, ale nie zdo�a�a rozwi�za� problemu. Czasami nawet nienawidzi�a swojej c�reczki m�- wi�c: �Inna c�reczka, kt�ra ma tylko pi�� lat, ju� od dawna nie moczy po�cieli". Po rozmowie zrozumia�a, �e powinna w pew- nym sensie zostawi� ten problem, nie powinna 13 czu� si� odpowiedzialna za wszystko i powinna pozwoli� dziecku poczu� si� odpowiedzialnym za swoj� sytuacj�. Otrzyma�a wszystkie praktyczne uwagi dotycz�ce tego prob...
piwowar3