I. Filozofia jest służebnicą nauk realnych
· Jest analizą wypowiedzi, przesłanek i metod nauk realnych
· Jest analiza logiczną, teorią nauki i badaniem jej podstaw
II. Filozofia przyjmuje jako złożenie wyniki nauk realnych i przetwarza je w syntezę
· Formułuje „naukowy obraz świata”
III. Filozofia jest autonomiczna w stosunku do nauk realnych i ich metod.
· Formułuje warunki możliwości doświadczenia w ogóle
Po co filozofia?
Zarzuty formułowane pod adresem filozofii:
· Jest w swej treści „za mądra” i dotyczy wiedzy o mgliście zarysowanym przedmiocie.
· Nie jest nauką i nie robi postępów.
· Refleksja filozoficzna zdaje się niczego nie rozstrzygać.
· Jest nadmiernie abstrakcyjna i spekulatywna.
· Jest niebezpieczna, bo wspiera ducha niezależności i podkopuje ustalony porządek społeczny.
· Istniejące systemy filozoficzne wzajemnie sobie przeczą.
· Brak dowodu na to, że potrafi rozwiązać egzystencjalne problemy człowieka.
Czy warto studiować filozofię?
Argumenty przemawiające za filozofią:
· Wzbogaca człowieka o wiedzę wykraczającą poza ustalenia nauk szczegółowych.
· Daje syntezę i całościowe spojrzenie na świat i człowieka.
· Odkrywa i pomaga w zrozumieniu sensu istnienia człowieka i świata.
· Zmniejsza dogmatyczną pewność siebie.
· Jako wiedza oparta na rozumie jest podstawą dialogu między ludźmi.
· Rozjaśnia pytania, które rodzą się w obliczu życiowych wyborów.
· Jest swoistą terapią na całe współczesne zamieszanie.
· Zaspokaja potrzebę bycia wykształconym i kulturalnym.
Pytania do rozstrzygnięcia:
· Czy można uciec od filozofii?
· Czy lepiej uprawiać filozofię (filozofując), czy też ją studiować?
· Czy istnieje tylko jedna filozofia?
· Czy zadaniem filozofii ma być wzniesienie życia na wyższy poziom świadomości?
· Jakie mamy prawo do wstrząsania ugruntowanymi przekonaniami innych?
·
Mówi się o religiach: prymitywnych, kulturowych, narodowych, monoteistycznych, panteistycznych, animistycznych, fetyszystycznych a nawet ateistycznych.
Często bywają wyodrębniane oddzielnie religie oparte na świętej księdze, czyli na objawieniu.
Można wyróżnić religie: autorytarne, humanistyczne (buddyzm, wiara Jezusa z Nazaretu, socjalizm utopijny XIX w., psychoanaliza Freuda, poglądy Alberta Schweitzera. łączy je podobny wzór ideowy – ideał człowieka i wiara w jego potencjał rozwojowy.
Przykłady określeń religii:
„Religia to zbiorowy kult w ramach określonej wspólnoty”.
„Religia to wierzenia, że istnieją bóstwa i mają związki ze światem”.
„Religia jest sposobem ludzkiego istnienia na zasadzie stosunku do podstawy sensu”.
„Religia to właściwy pewnej grupie ludzi system myślowy i etyczny, który dostarcza jednostkom ramy orientacyjnej oraz przedmiotu, w który mogą wierzyć”.
„Religia jest systemem powiązanych ze sobą wierzeń i praktyk religijnych odnoszących się do rzeczy świętych”.
Wzajemne relacje religii i filozofii w ujęciu historycznym:
I. Religia i filozofia nie mają ze sobą nic wspólnego:
· Każda z nich ma swą własną prawdę i własne problemy.
(Według neopozytywizmu wypowiedzi religii są pozbawione znaczenia pod względem naukowym).
II. Między religią a filozofią istnieje sprzeczność:
Wiara ostaje się wbrew rozumowi i odrzuca filozofię:
- „Czyż nie uczynił Bóg głupstwem mądrości świata? (1 Kor 1,20).
- „Credo guia absurdum” („Wierzę, ponieważ jest to niedorzeczne”. (Tertulian).
- „Rozum to nierządnica szatana”(M.Luter).
- „Wiara to egzystencjalne trwaie w obliczu absolutnego boskiego paradoksu”. (S. Kierkegaard).
Filozofia próbuje zdemaskować religię jako coś sprzecznego z rozumem:
- „Bóg jest to rzutowana w zaświaty miłość międzyludzka” (L. Feuerbach).
- „Religia to opium dla ludu”. (K. Marks).
- „Śmierć Boga czyni możliwym nadczłowieka”.(F. Nietzsche).
- „Religia jako stosunek między jaźnią a nadjaźnią jest projekcją stosunku dziecka do ojca”.(Z. Freud).
III. Religia i filozofia stanowią jedność:
Filozofia chrześcijańska stoi pod znakiem zasady: - „Credo ut intelligam” („Wierze aby zrozumieć”). (św. Augustyn).
- „Fides querens intellectum” („Wiara szuka zrozumienia”). (św. Anzelm).
Filozofia próbuje zredukować religię do filozofii i uzasadnić ją metoda wiedzy rozumowej:
- „Religia w granicach samego tylko rozumu”. (I. Kant).
IV. Religia i filozofia stanowią różne, ale odniesione do siebie wzajemnie płaszczyzny sensu:
Stanowisko św. Tomasza z Akwinu (1225-1274):
(stworzony) ludzki rozum i objawienie (pochodzące od Boga) nie mogą być ze sobą sprzeczne, ponieważ mają jednakowe pochodzenie.
Metafizyka
Problematyka metafizyczna:
I. Zagadnienia zmierzające do wyjaśnienia aparatu pojęciowego, którym operuje się w filozofii i życiu codziennym:
- Definicje pojęć, np.: rzecz, ciało, cecha, stosunek.
- Analiza pojęć, np.: substancja, byt rzeczywisty, byt pomyślany, związek przyczynowy, cel, przestrzeń, czas itp.
II. Zagadnienia dotyczące sposobu istnienia przyrody:
- Metody poznania rzeczywistości (aprioryczna czy też empiryczna).
- Platon - skrajny realizm pojęciowy.
- Arystoteles – realizm umiarkowany.
- Idealizm metafizyczny: idealizm subiektywny (Georg Berkeley) i idealizm obiektywny (Georg Wilhelm Hegel) przyroda to korelat tworu, tj. ducha obiektywnego.
III. Zagadnienia dotyczące określenia substancji i struktury świata:
- problemu determinizmu i indeterminizmu.
- dualizm, materializm, spirytualizm i monizm.
IV. Zagadnienia wobec wierzeń religijnych i rozważań etycznych:
- zagadnienie Boga i zagadnienie nieśmiertelności duszy.
- dowody na istnienie Boga: dowód ontologiczny, dowód kosmologiczny, dowód fizyko-teleologiczny.
Jaka jest istota umysłu oraz ciała?
Jaka zachodzi między nimi relacja?
Czy człowiek to tylko ciało?
Czy możemy go w pełni określić w kategoriach czysto fizycznych?
Demokryt - dusza to skupisko atomów.
Platon – nieśmiertelna dusza wciela się w różne ciała ludzi i zwierząt (reinkarnacja).
Arystoteles – dusza to forma ciała. Trzy szczeble duszy: dusza rozumna właściwą człowiekowi; dusza zmysłowa wspólna człowiekowi i zwierzętom oraz dusza wegetatywna, obecna również u roślin.
Tomizm - dusza jest tworzona wraz z poczynającym się człowiekiem i jako forma jest ściśle związana z ciałem, ale oddziela się od niego po śmierci.
Współczesna psychologia i neurofizjologia - zastąpiono pojęcie duszy przez pojęcie psychiki. Jeżeli przyjmiemy, że termin „umysł” oznacza: „to, w czym zachodzą procesy psychiczne” lub „to, co posiada stany umysłowe”, wówczas można powiedzieć, że umysł to mózg.
Naturalizm filozoficzny: (przyjmuje postać różnych wersji materializmu).
Ważniejsze materialistyczne filozofie umysłu w XX wieku:
I. ...
noce-z-dniami-mylic-ciagle