Cele i metody badań kulturoznawczych:
metoda- usystematyzowany ciąg działań prowadzący do jakiegoś określonego celu.
Cechy (dobrej) metody: skuteczność, intersubiektywny charakter, kolejne kroki muszą być komunikowalne i powtarzalne, jasność, zrozumiałość
metody naukowe- powinny wykazywać zgodność ze stanem badań aktualnych
Metody pracy naukowej: porównawcza, analityczna, sondażowa, historyczno-genetyczna
Brak jest uniwersalnych metod badawczych ( np. analityczność wygląda w jednej inaczej, w drugiej inaczej)
NAUKA= ZBIÓR WSZYSTKICH DYSCYPLIN
-formalne (dedukcyjne) np. matematyka, logika
-empiryczne: a)przyrodnicze; b) społeczne
empiryczne- zajmują się światem, wiedzę czerpiemy z doświadczenia zmysłowego (kulturoznawstwo), odbieramy zmysłami
przyrodnicze-wiedzę czerpiemy z natury
społeczne- człowiek i świat wytworzony przez samego człowieka=KULTURA
Czynności, które uczeni wykonują: wybór problematyki badawczej, rozpisanie tematu na części składowe, stawianie hipotez, szukanie danych, weryfikacja,…
NAUKA1- TEORIA jako ogólny pogląd na człowieka, na świat, na zasady rządzące tym światem; systematyzuje nam świat, rzeczywistość. Tak rozumiana teoria jest czymś fundamentalnym.
NAUKA2- PROCES BADAWCZY. Badanie kultury musi mieć teorie aby ukazać, że temat jest ważny istotny, teoria jest drogowskazem
NAUKA3- FAKTY, TEORIE, MODELE czyli wytwory, które mają postać artykułów lub książek
Teoria kultury wpływa na proces badawczy i wpływa na rezultat, do którego dojdziemy, ważny jest tu wybór metody. Teoria wyznacza przedmiot naszego badania.
Nauką mogą być określone czynności np. wybór tematu pracy badawczej, rozpisanie tematu na różne części składowe, stawianie hipotez, szukanie zjawisk empirycznych, wyjaśnianie, uzasadnianie, weryfikacja.
Proces badawczy zawsze należy robić w jakiejś perspektywie z całą naszą wiedzą; dyskusje, spory.
Badacz kultury musi mieć teorię aby ukazać, ze temat jest ważny, istotny. Teoria to drogowskaz. Teoria kultury wpływa na proces badawczy i wpływa na rezultat do którego dojdziemy, ważny jest wybór metody. Teoria wyznacza przedmiot naszego badania, mówi, ze świat jest sferą chaotycznych zjawisk (badamy je metodami statysycznymi)
WYTWORY- np. KSIĄŻKA, ARTYKÓŁ. Wytwór okresu badawczego może być przedmiotem badania. Podobnie jest z TEKSTEM.
Element kultury-obiekt stworzony przez człowieka.
Zjawiska , które bada kulturoznawstwo to zawsze czynności{i elementy}, które mają cechy i znaczenie jakie nadał i m człowiek. POSIADAJĄ WSPÓŁCZYNNIK HUMANISTYCZNY.
Badania kulturoznawcze cechuje badanie konkretnego przedmiotu np. stół a nie wszystkich stołów
Spór Naturalizmu z antynaturalizmem
Naturalizm metodologiczny- posługiwanie się metodami w naukach o kulturze takimi, jak posługują się nauki o naturze
Należy posługiwać się odmiennymi metodami badawczymi-à geneza stanowiska antynaturalistycznego (Niemcy)
Nauki przyrodnicze (Nomotyczne) zajmują się formułowaniem pewnych praw
Nauki o kulturze (Idiograficzne) to nauki opisowe.
Metody antynaturalistów:
- rozumienie verstehen w badaniu świata kultury należy się nim posługiwać, Wilhelm Diltheyà rozumieć kogoś, czyli wczuć się w kogoś, zastosować metodę autobiograficzną, biograficzną. Np. biorąc wytwór kultury może być oczywistym, ze człowiek tworzy kulturę. Człowiek tworzy wytwory żeby zrozumieć , wczuć się w twórcę wytworu. Podobnie uważał Florian Znaniecki
Współczynnik humanistyczny- wytwory kultury; to odróżnia od świata przyrody, od jego wytworów; zjawiska, które bada kulturoznawstwo są to zawsze zjawiska czyjeś, mają cechy, jakie nadał im człowiek, posiadają współczynnik humanistyczny.
Wytwory kulturowe różnią się od przyrodniczych tym, że są wytworzone przez samego człowieka.
Interpretacja humanistyczna (Jerzy Kmita):
Humanistyczny (jako przydawka) stosuje się do 1. działań i 2.wytworów ludzkich. Nigdy do zjawisk przyrodniczych
3 procedury:
I. założenie o racjonalności działań ludzkich
II. opis sytuacji uczestników danej sytuacji
III. opis warunków początkowych
Założenie o racjonalności- dana osoba podejmuje takie czynności, które prowadzą do osiągnięcia przez nią przewidywanych wartości w danym miejscu i czasie
Zachowywać się racjonalnie to zachowywać się wg. norm
Stąd powstają DYLEMATY. Przykład działanie Antygony. „Pochować brata czy nie narażać się prawu?”
Interpretacja Humanistyczna sprawdza gdzie mamy do czynienia z dylematem, musimy się zdecydować na realizacje różnych wartości.
Wady interpretacji humanistycznej:
Nie zawsze zgodna ze swoim systemem wartościami, nie jest w życiu tak zawsze, często jesteśmy ograniczeni, indywidualizacja
1.Akceptacja przekonań i 2.Respektowanie przekonań wiążą się z Interp. Human.
1. wyznajemy jakieś wartości , pogląd i zawsze staramy się te wartości realizować (w sposób racjonalny)
2. respektuję, ze wartości religijne są ważne, ALE nie zgadzam się z nimi. <Zachowuję się jakbym się z nimi zgadzał>
Działanie nie racjonalne bo to narzucone przez kulturę. Ludzie często działają wobec sobie.
HERMENAUTYKA
Hermeneutyka- teoria interpretacji tekstów. Nazwa od Hermesa (objaśniającego cele i rozkazy boskie)
Interpretacja- zrozumienie
to rodzaj wyjaśnienia. Można interpretować ludzkie działanie. Ma charakter żywiołowy- nie stosuje się zwerbalizowanych sposobów postępowania.
Pogłębiona interpretacja- na określonych prawidłowościach. Charakter monologiczno- dedukujący czyli oparty na prawidłowościach dedukujących
Logiczna konsekwencja: jeśli A to musi po tym być B skoro dziś jest wtorek jutro będzie środa. Jest to niezawodny sposób interpretacji!!!
RELIGIA- spory o interpretację Biblii reformacja, przekłady Biblii na języki narodowe
PRAWO- interpretacja wykładni prawa
Wiek XIX- uniwersalna metoda interpretacji tekstów
Tekst:
1.może zawierać nowe, niezrozumiałe pojęcia, całe fragmenty tekstu, zdania
2.moze być zbiorem różnych tekstów
3.może zawierać z pozoru znane pojęcia
4. tekst jako system różnych znaczeń i odniesień utrwalony za pomocą pisma.
[KONTEKST HISTORYCZNY, SPOŁECZNY, KULTUROWY; zależny od tradycji ]
To my tworzymy z pomocą kategorii tekst: np. biorąc „Potop” do ręki określmy MY, że jest to powieść historyczna.
A.G. Gadamer, M. Heidegger
We własnych kategoriach pojęciowych, we własnym języku interpretujemy inne światy, wytwarzamy obrazy o charakterze hipotetycznym.
Pesymizm poznawczy AGNOSTYCZYM- nie da się poznać świata
Początki hermeneutyki łączy się z osobami: F.E.D. Schleiermachera i W. Dilthleya.
Ważniejsze założenia hermeneutyki:
a) akt interpretacji zmierza do odsłonięcia zakrytych znaczeń, których nie da się uchwycić wyłącznie w zewnętrznej warstwie tego co interpretowane,
b) podmiot i przedmiot interpretacji warunkują się nawzajem, tzn. dzieło czy badany problem już z góry determinują sposób, w jaki będą postrzegane, a odkrycie ich sensu jest też rozpoznaniem własnej postawy interpretującego wobec nich (zasada koła hermeneutycznego)
c) hermeneutyka nie jest jednoznacznie powiązana z jakąś metodologią, tę ostatnią określa konkretna sytuacja interpretacyjna: charakter dzieła, możliwości interpretatora, kontekst historyczno kulturowy itp.
Koło hermeneutyczne- każda interpretacja ma charakter kołowy.żeby zrozumić zdanie musimy odtworzyć kontekst.
Bronisław Malinowski „Argonauci Zachodniego Pacyfiku”
Jako pierwszy podał zasady badań terenowych:
-Rezultat badań bezstronny i szczerze przedstawiony
- badanie cierpliwe i sestymatyczne
- określenie celów i kryteriów
- dogodne warunki pracy (z dala od białych)
- metody zostają utrwalone
- codzienna i żmudna obserwacja
- próba wyczerpania wszystkich przypadków
Etnograf- uchwycenie tubylczego punktu widzenia= cel osateczy
W. Quine- krytyka metody Malinowskiego
Zasady:1. słowa rozpatrywane są w kontekście innych słów; 2.nie ma możliwości ustalenia zakresu słów
Malinowski to czołowy przedstawiciel funkcjonalizmu w antropologii społecznej. Funkcjonalizm powstał w opozycji do ewolucjonizmu. Dąży on do wyjaśniania zjawisk, faktów i procesów społecznych poprzez funkcje, jakie spełniają w kulturze danego społeczeństwa
WYJAŚNIENIE
Wyjaśnienie:
- naukowe(funkcjonalno- genetyczne)
*przyczynowo- skutkowe, czyli oddziaływanie przedmiotu (A) na przedmiot (B) [A musi być co najmniej nie późniejsze od wydarzenia B]
Hierarchizacja przyczyn: marginalne, mniej ważne i ważne.
Trzeba szukać pojedynczych przyczyn, które odnoszą się do danego wydarzenia.
Warunki niezbędne do tego, żeby zaszło zdarzenie: sprzyjające, konieczne, wystarczające
Kanony Milla
- funkcjonalne- mówi o prawidłowościach natury psychologicznej
Prawo równowagi psychicznej- ludzie muszą utrzymać stan równowagi psychicznej, aby normalnie funkcjonować.
Przywracanie stanu równowagi: realistyczny sposób, agresja przeniesiona
Jaką rolę dane działanie odgrywało w ramach szerszej struktury- wyjaśnienie funkcjonalne
KOMUNIKACJA KULTUROWA- jak się ludzie komunikują między sobą
SCHEMAT JACOBSONA:
NADAWCAàKOMUNIKATàODBIORCA
*kod
*kanał (kontakt)
*kontekst
Można przyporządkować pewne funkcje:
nadawca- f. emotywna
odbiorca- f. konatywna
komunikat- f. poetycka
kontekst- f. poznawcza
kanał- f. fatyczna
kod- f. metajęzykowa
f. poetycka- sposób zorganizowania tego komunikatu
f. fatyczna- pewne charakterystyczne zwroty
f. poznawcza-każdy komunikat mówi o czymś, odnosi się do jakiejś rzeczywistości
f. metajęzykowa- musi istnieć jakiś wspólny kod między nadawcą a odbiorcą.
f. konatywna- dany komunikat ma wywołać pewną reakcję, pewne stany u odbiorcy
John Austin , John Seatle
Zdania konstatujące- mówią o pewnych aspektach świata, oceniane prawda czy fałsz. Dziś świeci słońce.
Zdania performatywne- mówią o stanie świata, zmuszają do pewnych działań, nie mogą być oceniane pod kątem prawdziwości czy też fałszywości. Spełniają 3 funkcje: lokacyjną(mówi o stanie rzeczywistości), illokucyjną (możemy komuś coś sugerować, proponować), perlokucyjną(chcemy żeby coś, ktoś wykonał, pewne działania np. rzucił się do ucieczki)
Działania językowe- działania niejęzykowe BAchtin
- wyjaśnienie funkcjonalno- genetyczne
KULTURA = SZTUKA= jedna z dziedzin rzeczywistości, sfera wartości motywuje pewne działania, postępowanie człowieka, potrzebna jest wiedza dwojakiego rodzaju jak te wartości realizować, osiagać
Praktyka społeczna= ogół działań subiektywno- racjonalnych, różne dziedziny życia
Praktyka: polityczna, artystyczna, gospodarcza, religijna, edukacyjna
Jerzy Kmita definiuje kulturę jako system sądów normatywno- dyrektywnych, funkcjonujących we wszystkich praktykach społecznych. Kultura jest nad tym wszystkim. Odpowiada za kształt praktyk społecznych.
Sądy normatywne- sugerują co jest ważne, jak sięzachowywać powinni ludzie, jak działać, jakie mieć cele
Strefy kultury:
1. kultura techniczno- użytkowa
2. kultura symboliczna
Światopoglądy:
-mówią ludziom jaki jest ich ostateczny sens życia, w pewien sposób go narzucają
- pokazuje to Max Weber w dziele „Etyka protestancka a duch kapitalizmu”. Kraje, w których nie dominował światopogląd protestancki zostały daleko w tyle, kraje najbiedniejsze to kraje katolickie i prawosławne; bogate to kraje protestanckie
- światopoglądy odpowiadają za to, dlaczego niektóre kraje są biedne a inne bogate
- wyjaśnienie funkcjonalno- genetyczne:
*Porzucenie respektowanych zachowań na rzecz innych
*kryterium efektywności- osiągania różnych celów
*zostały porzucone sposoby na rzecz tych innych, lepszych
*sądy normatywno- dyrektwalne muszą być dostosowane do praktyk, które się zmieniają
METODA STRUKTURALISTYCZNA:
R. Barthesn uważa, ze wiele ludzkich utworów jest podwójnie zakodowanych. Trzeba potrafić je odkodować.
„Znak, znaczony, znaczący”- on podaje pare reguł określających te pojęcia. Każdy wytwór trzeba traktować jak system. Istotne jest wyśledzenie struktury, która kryje się za tych, co jest bezpośrednio dostrzegalne. Kulturę należy traktować w kategoriach binarnych opozycji. Poza poziomem bezpośrednio obserwowalnym jest głębsza sfera- opozycji binarnych. Ten podwójny kod trzeba uwzględnić, żeby móc zrozumieć przekaz.
MATERIAŁY DODATKOWE:
Nauka— autonomiczna część kultury służąca wyjaśnieniu funkcjonowania świata, w którym żyje człowiek. Nauka jest budowana i rozwijana wyłącznie za pomocą tzw. metody naukowej lub metod naukowych nazywanych też paradygmatami nauki poprzez działalność badawczą prowadzącą do publikowania wyników naukowych dociekań. Proces publikowania i wielokrotne powtarzanie badań w celu weryfikacji ich wyników, prowadzi do powstania wiedzy naukowej dostępnej dla całej ludzkości. Zarówno ta wiedza jak i sposoby jej gromadzenia określane są razem jako nauka.
Owoce nauki nie są ani dobre ani złe. Tylko od etycznej postawy badaczy oraz społeczeństwa zależy sposób ich wykorzystania. Badania nad naturą materii nieożywionej prowadzą nierzadko do powstania nowych innowacji w inżynierii. Wynalazki znajdują praktyczne zastosowanie w codziennym życiu, prowadząc do podniesienia jego jakości. Postęp naukowy dotyczący badań nad życiem, prowadzi do odkrywania nowych metod leczenia. Z drugiej strony niektóre narody wykorzystują innowacje naukowe do produkcji nowych rodzajów bardziej śmiercionośnej broni.
Pojęcie "nauka" w języku polskim jest znacznie szersze niż angielskie "science", które obejmuje jedynie nauki przyrodnicze. Osiągnięcia nauki oraz obraz świata, który ona buduje, stały się częścią kultury masowej. Ludzie z jednej strony wierzą we wszechmoc nauki, ale z drugiej strony obawiają się negatywnych skutków, zastosowania jej w złym celu. Naukowiec budzi szacunek jako osoba starająca się obiektywnie spoglądać na rzeczywistość. Jednocześnie istnieje negatywny stereotyp szalonego badacza w poplamionym fartuchu, który w mrocznym laboratorium przeprowadza podejrzane eksperymenty, aby wykraść naturze jej kolejną tajemnicę.
W opozycji do świata nauki posługującego się metodą naukową znajduje się pseudonauka (i paranauka), której przedstawiciele odrzucają takie podejście do prowadzania badań. Naukowcy wytykają im, że wykorzystują autorytet nauki, aby promować niesprawdzone hipotezy i domysły, które nie dają się zweryfikować naukowo.
PODZIAŁ TRAKCYJNY:
Systematyka tradycyjna dzieli nauki na
nauki formalne:
nauki ścisłe, czyli matematykę, logikę, nauki strukturalne;
...
kali73