Tadeusz Kościuszko 1746-1817
Zanim stał się jedną z najważniejszych postaci w historii Polski , był już bohaterem Stanów Zjednoczonych . Przedtem , w kraju , przez pięć lat nie mógł wstąpić do armii . Jedyny Polak wśród osiemnastu osób wyróżnionych obywatelstwem rewolucyjnej Francji . Jego nazwisko dało imię pierwszemu polskiemu powstaniu narodowemu i najwyższemu szczytowi Australii .
Gdy w 1776 roku trzydziestoletni Kościuszko wsiadał na statek , zmierzając do Ameryki , miał za sobą dzieciństwo spędzone w średnio zamożnej rodzinie szlacheckiej , nie ukończoną z powodu kłopotów finansowych owdowiałej matki szkołę pijarską oraz lata spędzone w Szkole Rycerskiej . Mógł w niej studiować dzięki protekcji możnych rodów Sosnowskich i Czartoryskich . Jako jeden z jej najzdolniejszych kadetów (wyróżniał się w dziedzinie geometrii i matematyki) odbył , finansowaną między innymi przez Czartoryskich i króla , podróż od Francji , gdzie , klepiąc biedę (pieniądze nie przychodziłyby na czas) zgłębiał widzę inżynieryjną , ekonomiczną , malarstwo i rysunek .
W 1774 roku wrócił do Polski . Mieszkał u krewnych , okresowo u zamężnych sióstr , procesując się z zarządzającym majątkiem bratem . Uczył córek hetmana Józefa Sosnowskiego rysunków , matematyki i historii i zakochał się z wzajemnością w jednej z nich – Ludwice . Zamierzał pannę za , jej zgodą porwać , lecz hetman wywiózł córkę i zmusił do poślubienia Józefa Lubomirskiego .
Straciwszy protekcję Sosnowskiego , musiał Kościuszko szukać możliwości zarobku poza granicami kraju . Wstąpił więc w szeregi wojska amerykańskiego , walczącego z Anglikami o niepodległości i otrzymał stopień pułkownika inżynierii . Ufortyfikował Billingsport , Saratogę i West Point , i za te oraz inne osiągnięcia w 1783 roku został generałem . W niecały rok później wrócił do Polski , ale z braku etatu nie mógł wstąpić do wojska . Dopiero podczas Sejmu Czteroletniego , na fali reform wojskowych i powiększenia stanu armii , popierany przez Ludwikę Lubomirską , Kościuszko został nominowany na generała armii koronnej (1786) .
Za kampanię 1792 roku , podczas wojny z Rosją w obronie Konstytucji 3 maja , otrzymał jako drugi , po księciu Józefie Poniatowskim , złoty medal Virtuti Militari . Na wieść o przystąpieniu króla do konferencji targowickiej i kapitulacji , podał się do dymisji , a potem przez Lipsk wyjechał do Francji .
Po drugim rozbiorze , na prośbę wysłanników sprzysiężenia krajowego , zgodził się objąć dowództwo powstania , nazwanego przez historię kościuszkowskim (1794) . Insurekcja przyniosła mu tytuł Naczelnika i sławą bohatera narodowego . Ranny pod Maciejowicami , dostał się do niewoli i przez dwa lata więziony był w Twierdzy Pietropawłowskiej w Petersburgu . Zwolniony , nie angażował się już w życie polityczne ; nie zgodził się dowodzić Legionami , nie przyjmował propozycji Napoleona , któremu był niechętny . Choć po roku 1815 car Aleksander namawiał go , by osiadł w Królestwie Polskim , zdecydował się zamieszkać w Szwajcarii . Na kilka miesięcy przed śmiercią zwolnił chłopów w swoich polskich dobrach z poddaństwa .
Palladynos