Amis_Martin_-_Strzała_Czasu.pdf

MARTIN AMIS

Strzała czasu

Co kr ąŜ y, tu zd ąŜ y

Ruszyłem naprzód, z najczarniejszego snu prosto mi ę dzy lekarzy... ameryka ń skich:

czułem ich wigor, ledwie pow ś ci ą gany, jak obfite uwłosienie ich ciał; i srogi dotyk srogich

dłoni - lekarskich, takich silnych, czystych, aromatycznych. Cho ć byłem ju Ŝ prawie

sparali Ŝ owany, okazało si ę , Ŝ e mog ę poruszy ć oczami. W ka Ŝ dym razie jako ś si ę poruszyły.

Lekarze chyba wykorzystywali mój bezruch. Rozmawiali - czułem to - o moim przypadku,

lecz tak Ŝ e o innych sprawach, o wolnym czasie, którego mieli w bród: o ró Ŝ nych swoich

konikach i tak dalej. Wtem przyszła mi do głowy my ś l, zaskakuj ą co klarowna i niew ą tpliwa,

w pełni ukształtowana, dojrzała: Jak ja nienawidz ę lekarzy. Wszystkich. Wszelkich. Cho ć by

ten Ŝ ydowski kawał o staruszce, która biegnie brzegiem morza i krzyczy z rozpaczy: Ratunku!

Mój syn lekarz tonie! I to ma by ć ś mieszne. Jej duma chyba rzeczywi ś cie ś mieszy: silniejsza

od jej miło ś ci. Ale czemu wła ś nie dum ą napawaj ą ludzi te dzieci z lekarskimi dyplomami

(czemu nie wstydem, czemu nie pełn ą niedowierzania zgroz ą ?), za pan brat z bakcylami i

trychinami, z bólem i cierpieniem, operuj ą ce wstr ę tnym słownictwem i równie wstr ę tnymi

narz ę dziami (zakrwawiony fartuch gumowy na haku). Od ź wierni Ŝ ycia. Czemu si ę tego

podejmuj ą ?

Lekarze wokół mojego łó Ŝ ka (oczywi ś cie swobodnie ubrani, opaleni) promieniowali

puchat ą pewno ś ci ą siebie - i jednomy ś lno ś ci ą , jak ą daje ostoja w grupie. W swojej sytuacji

mogłem czu ć si ę ura Ŝ ony t ą beztrosk ą . Lecz wła ś nie uspokajała mnie nijako ść tych lekarzy

(sportsmenów, atletów, speców od wigoru) - zapewne skutek uboczny ich ś miertelnie

powa Ŝ nej pogoni za „dobrym Ŝ yciem”. No có Ŝ , lepsze dobre ni Ŝ złe. Zmie ś ci si ę w nim

surfing, błogie frymarczenie przyszło ś ci ą , łucznictwo, lotnia, wykwintne kolacje. Zanim si ę

zbudziłem, ś niło mi si ę ... Nie, nie tak. Inaczej: nad ciemno ś ci ą , z której si ę wyłoniłem,

dominowała jaka ś figura, sylwetka m ęŜ czyzny o absolutnie nieposkromionej aurze, nasyconej

pi ę knem, przera Ŝ eniem, miło ś ci ą , ohyd ą , a przede wszystkim moc ą . Ta m ę ska posta ć czy te Ŝ

esencja miała chyba na sobie biały płaszcz ( ś nie Ŝ nobiały kitel). I czarne buty z cholewami. A

na ustach szczególny u ś miech. Mógł to wła ś ciwie by ć negatyw-zjawa lekarza numer jeden:

jego czarnego dresu i przepot ęŜ nych pepegów oraz zadowolonej miny, z jak ą wskazał palcem

moj ą pier ś , kr ę c ą c głow ą . Czas płyn ą ł niedocieczonym nurtem, bo wypełniała go walka;

łó Ŝ ko wygl ą dało jak pułapka lub wilczy dół, zasłoni ę te sieciami, i było tak, jakby si ę

wyruszało w straszn ą podró Ŝ do strasznego sekretu. Czego mógłby ten sekret dotyczy ć ? Jego,

wła ś nie jego: najgorszego człowieka w najgorszym miejscu i czasie. Wyra ź nie nabierałem sił.

Lekarze o ci ęŜ kich dłoniach i ci ęŜ kich oddechach przychodzili i odchodzili, podziwiaj ą c moje

nowe charkoty i skowyty, co bardziej efektowne tiki, atletyczne skurcze. Cz ę sto siadywała

przy mnie piel ę gniarka, sama jedna, i czaruj ą co nade mn ą czuwała. Jej kremowy uniform

szele ś cił jak opakowanie, a ja wiedziałem, Ŝ e mog ę w tym d ź wi ę ku zło Ŝ y ć wszystkie swoje

t ę sknoty i cał ą ufno ść . Czułem si ę ju Ŝ bowiem zdecydowanie lepiej, po prostu tip-top. Jak

nigdy. Najpierw w lewym boku (nagle), a potem w prawym (rozkosznie, ukradkiem) wróciło

mi czucie i wszelkie jego uroki. Doczekałem si ę nawet pochwały z ust piel ę gniarki, bo

zr ę cznie wygi ą łem grzbiet, i to prawie bez pomocy, kiedy robiła ten swój numer z basenem...

W ka Ŝ dym razie le Ŝ ałem sobie w nastroju z cicha od ś wi ę tnym, nie wiem jak długo, póki nie

wybiła zła godzina i nie przyszli sanitariusze. Doktorów od golfa mogłem jako ś ś cierpie ć , a

piel ę gniarka miała same plusy. Ale sanitariusze dobrali si ę do mnie elektryczno ś ci ą i

powietrzem. Trzej. Bezceremonialni. Wpadli do sali, wbili mnie w ubranie i wynie ś li na

noszach do ogrodu. Tak jest. A pó ź niej elektrodami jak słuchawki (białymi - rozgrzanymi do

biało ś ci) stukn ę li w pier ś . Zanim wreszcie sobie poszli, jeden mnie pocałował. Chyba nawet

wiem, jak si ę taki zabieg nazywa: pocałunek Ŝ ycia. Potem musiałem pewnie zemdle ć .

Kiedy oprzytomniałem, a Ŝ mi cmokn ę ło w uszach i zaraz ogarn ę ło mnie przepyszne

osamotnienie, fala miło ś ci i podziwu dla du Ŝ ego, flegmatycznego ciała, w którym tkwiłem,

tak zaprz ą tni ę tego sob ą , oboj ę tnego, ciała, które wła ś nie si ę pochylało nad klombem ró Ŝ i

wyci ą gało r ę ce do zwisaj ą cego p ę du klematisu, Ŝ eby go zaczepi ć na drewnianej ś cianie. To

du Ŝ e ciało dłubało w ziemi umiej ę tnie, bez po ś piechu: owszem, zna si ę na tej robocie.

Chciałem chwil ę odpocz ąć , porz ą dnie si ę rozejrze ć po ogrodzie - ale co ś tu nie gra. Co ś nie

gra: ciało, w którym siedz ę , nie jest posłuszne mojej woli. Rozejrzyj si ę , mówi ę mu. Ale jego

szyja mnie ignoruje. Oczy maj ą własne plany. Czy to co ś powa Ŝ nego? Co ś nam dolega? Nie

wpadłem w popłoch. Zadowoliłem si ę widzeniem peryferyjnym, najlepsz ą w ko ń cu

namiastk ą . Zobaczyłem sk ę dzierzawion ą flor ę , pikuj ą c ą z góry na dół i dr Ŝą c ą : co ś jakby

pulsacja lub seria delikatnych eksplozji w skroni. I dookoln ą blad ą ziele ń , pr ąŜ kowan ą i

inkrustowan ą bladym ś wiatłem, w odcieniu... w odcieniu ameryka ń skich pieni ę dzy. Dłubałem

w ziemi, póki nie zacz ę ło si ę ś ciemnia ć . Cisn ą łem narz ę dzia do komórki. Zaraz, zaraz. Czemu

id ę do domu tyłem? Zaraz. Czy to zmierzch nadci ą ga, czy ś wit? Jaka jest - jaki jest w tej

mojej podró Ŝ y szyk zdarze ń ? Jakie zasady? Czemu ptaki tak dziwnie ś piewaj ą ? I dok ą d ja w

ogóle zmierzam?

Jedno jest pewne: ustalił si ę pewien rytm. Chyba ju Ŝ z grubsza si ę połapałem.

Mieszkam w Ameryce, w ś ród sznurów do bielizny i skrzynek na listy, w Ameryce

nieszkodliwej i dobrodusznej, w kraju barw podstawowych i koktajlu kultur, gdzie ka Ŝ dy lubi

siebie i innych. Nazywam si ę oczywi ś cie Tod Friendly. Tod T. Friendly - „Przyjazny”. Ale Ŝ

tak, jestem, w „Zielonych Latach”, przy wej ś ciu do „Hangaru Hanka” albo na trawniku przed

białym ratuszem wypinam pier ś , z r ę kami na biodrach, z min ą mówi ą c ą „ho-ho-ho”. Taki ju Ŝ

ze mnie go ść . Jestem - jestem w warzywniaku, na poczcie, rzucam te ró Ŝ ne „Siemasz”, „Na

razie”, te jakie ś „Doskonale, doskonale”. Ale wychodzi to niezupełnie tak. Na przykład:

- Elanoksod, elanoksod - mówi pani w drogerii.

- Oktsyszw elanoksod - wtóruj ę jej. - Inap u kaj a?

- Ogerbod oc?

- Mhmm - mruczy na koniec, odwijaj ą c z papieru mój tonik do włosów. Cofam si ę do

drzwi, przelotnym gestem dotykaj ą c kapelusza. Mówi ę bezwolnie, bo wszystko teraz tak

robi ę . Prawd ę powiedziawszy niepr ę dko si ę połapałem, Ŝ e Ŝ ałosne ć wierkanie, które wsz ę dzie

słysz ę , to wła ś nie mowa ludzka. Jezu, przecie Ŝ nawet głosy skowronków i wróbli brzmi ą

dostojniej. Tłumacz ę ten ludzki ś wiergot na normalne d ź wi ę ki - z prostej ciekawo ś ci. Szybko

si ę go nauczyłem. Wida ć znam go jak własny, skoro ju Ŝ mi si ę w nim ś ni. Ale tu, w głowie

Toda, jest i drugi j ę zyk. W tym drugim te Ŝ czasem ś nimy.

Lecz na razie w zgrabnej czapce, w nowych butach, z gazet ą pod pach ą mijamy domki

(g ę sta zabudowa), skrzynki pocztowe (Wells, Cohen, Rezika, Meleagrou, Klodzinski,

Schering-Kahlbaum, kogo tu nie ma), ciche ambicje drobnych posesjonatów (SZANUJ CO

NIE TWOJE), autobusy pełne dzieciarni, Ŝ ółt ą tabliczk ę ZWOLNIJ - DZIECI, a na niej

czarn ą sylwetk ę chłopca spiesz ą cego z teczk ą (oczywi ś cie nie patrzy. Biegnie, cały tym

pochłoni ę ty. Twarz, oczy celuj ą skosem w dół. Nie ma głowy do aut: chce tylko - no i wolno

mu - robi ć u Ŝ ytek ze swoich doczesnych mocy). Gdy malcy przeciskaj ą si ę obok mnie w

supersamie, cnotliwie mierzwi ę im czupryny. Tod Friendly. Do jego my ś li nie mam dost ę pu,

za to w emocjach po prostu si ę nurzam. Jestem krokodylem w g ę stej rzece jego tonusu

psychicznego. I wiesz co? Ka Ŝ de spojrzenie, ka Ŝ da para oczu - nawet je ś li całkiem niewinnie

go taksuj ą - trafia w jaki ś delikatny punkt, a ja czuj ę gor ą c ą fal ę strachu i wstydu. Czy to w

ich stron ę zmierzam? Strach Toda, kiedy si ę tak nad nim chwil ę zastanowi ę , jest naprawd ę

przera Ŝ aj ą cy. I niezrozumiały. Jest to strach przed okaleczeniem. Kto byłby sprawc ą ? I jak

Tod mo Ŝ e si ę ustrzec?

Patrz. Jeste ś my coraz młodsi. Słowo daj ę . I silniejsi. Nawet wy Ŝ si. Nie bardzo

rozpoznaj ę ś wiat wokół nas. Wszystko niby znajome, ale wcale mnie to nie uspokaja.

Przeciwnie. Pełno w tym ś wiecie bł ę dów, diametralnych pomyłek. Inni te Ŝ młodniej ą , lecz

jako ś si ę nie przejmuj ą , nie bardziej ni Ŝ Tod. W przeciwie ń stwie do mnie nie czuj ą , Ŝ e to

wbrew intuicji, troch ę te Ŝ obrzydliwe. Ale jestem bezsilny, nad niczym nie mam kontroli. Nie

mog ę robi ć z siebie wyj ą tku. Czy tamci te Ŝ kogo ś w sobie nosz ą , takiego pasa Ŝ era czy

paso Ŝ yta jak ja? Szcz ęś ciarze. Zakład, Ŝ e nie ś ni im si ę nasz sen. Posta ć w białym kitlu i

czarnych butach z cholewami. A w ś lad za ni ą zamie ć , wicher i ś nieg z deszczem, burza

ludzkich dusz.

Tod i ja codziennie czytamy gazet ę i odnosimy j ą z powrotem do sklepu. Zawsze

uwa Ŝ nie sprawdzam dat ę . To idzie tak: po drugim pa ź dziernika - pierwszy. Po pierwszym -

trzydziesty wrze ś nia. I co powiesz? Podobno ka Ŝ dy wariat ma w głowie co ś jakby studio czy

atelier filmowe, które sam urz ą dza, dekoruje, zamieszkuje. Ale Tod wydaje si ę zdrowy na

umy ś le, a jego ś wiat nie jest hermetyczny. Chyba po prostu film wy ś wietla mi si ę od ko ń ca.

Nie taki znów ze mnie naiwniak.

Okazuje si ę na przykład, Ŝ e dysponuj ę spor ą liczb ą informacji bez warto ś ci rynkowej,

czy - jak kto woli - wiedz ą ogóln ą . E = mc 2 . Pr ę dko ść ś wiatła wynosi trzysta tysi ę cy

kilometrów na sekund ę . Niezłe tempo. Wszech ś wiat jest sko ń czony, ale nieograniczony.

Planety nazywaj ą si ę Merkury, Wenus, Ziemia, Mars, Jowisz, Saturn, Uran, Neptun, Pluton -

biedny Pluton, poni Ŝ ej zera, poni Ŝ ej normy, cały z lodu i skał, i tak ma daleko do ciepła i

blasku. ś ycie to nie bajka. Wahni ę cia, objazdy. Co ś wygrasz, co ś przegrasz. W sumie si ę

zniweluje. Wyrówna do poziomu. Co kr ąŜ y, tu zd ąŜ y. 1066, 1789, 1945. Mam nadzwyczaj

bogate słownictwo (monada, retrowersja, nekropolia, palindrom, antydyses-

tablishmentarianizm) i z nonszalanck ą swobod ą poruszam si ę w ś ród reguł gramatyki i

ortografii. Na tabliczce SZANUJ CO NIE TWOJE brak przecinka. (A przy szosie numer

sze ść wisi reklama NIE WINNE WINKO z pisowni ą rozł ą czn ą zamiast ł ą cznej.) Pomin ą wszy

czasowniki oznaczaj ą ce ruch lub proces, które zawsze mam ochot ę wzi ąć w cudzysłów

(„dawa ć ”, „spada ć ”, „je ść ”, „wydala ć ”), j ę zyk pisany rozumiem bez trudu, w przeciwie ń stwie

do mówionego. Jeszcze jeden kawał: „Dzwoni do mnie dziewczyna i mówi: «Przyje Ŝ d Ŝ aj,

chata pusta». No wi ę c jad ę , i my ś licie, Ŝ e co?

Faktycznie, chata pusta”. Mars to rzymski bóg wojny. Narcyz zakochał si ę we

własnym odbiciu - we własnej duszy. Gdyby ś poszedł na układ z diabłem, a on chciałby

czego ś od ciebie, nie oddawaj mu lustra. Wszystko, byle nie lustro, twoje odbicie, sobowtór,

sekretny wspólnik. Ale jedno si ę przynajmniej diabłu chwali: działa z własnej inicjatywy, a

nie tylko na cudzy rozkaz.

Nie sposób zarzuci ć Todowi Friendly, Ŝ e kocha si ę we własnym odbiciu. Przeciwnie:

patrze ć na nie nie mo Ŝ e. Cał ą toalet ę robi po omacku: goli si ę elektryczn ą maszynk ą i sam si ę

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: