Budowa i funkcje korzenia.pdf

BUDOWA I FUNKCJE KORZENIA

1. Budowa morfologiczna korzenia

Korze

jest pierwszym organem, który rozwija si

podczas kiełkowania

nasienia. Zawi

zek korzenia w kiełkuj

cym nasieniu wydłu

a si

i zagł

bia

w ziemi

. Daje on pocz

tek korzeniowi głównemu. Po pewnym czasie gdy

korzenie

boczne, rozrastaj ą ce si ę poziomo lub uko ś nie w glebie (geotropizm dodatni).

Od korzeni bocznych wyrastaj ą kolejno odgał ę zienia dalszych rz ę dów.

Oprócz korzenia głównego i jego odgał ę zie ń ro ś liny mog ą wytwarza ć tzw.

korzenie przybyszowe o pochodzeniu pozazarodkowym, wyrastaj

główny osi

gnie odpowiedni

długo

ść

i grubo

ść

, wyrastaj

z podziemnych lub nadziemnych cz

ęś

ci łodyg. Rozrastaj

ce si

w glebie

korzenie tworz

system korzeniowy. Wyró

nia si

dwa podstawowe typy

zkowy. System palowy (ekstensywny)

utworzony jest z korzenia głównego rosn

cego pionowo w dół oraz

wyrastaj

cych z niego cie

szych i zwykle krótszych korzeni bocznych.

ci,

mog ą cych si ę rozgał ę zia ć . W systemie wi ą zkowym brak korzenia głównego,

który wcze ś nie zanika, a jego miejsce zajmuje p ę k korzeni przybyszowych.

Korze ń ro ś lin nasiennych wydłu ż a si ę dzi ę ki intensywnie dziel ą cym si ę

komórkom tkanki twórczej (merystematycznej) wierzchołka wzrostu

korzenia. Wierzchołek wzrostu korzenia okryty jest ochronn

zkowy utworzony jest z wielu korzeni o podobnej grubo

warstw

komórek mi

kiszowych – czapeczk

korzeniow

, której zadaniem jest

ochrona konieczna w trakcie przeciskania si

przez podło

e. Zewn

trzne

komórki czapeczki nieustannie obumieraj

i złuszczaj

, a ich miejsce

zajmuj

nowe. W wyniku podziału komórek merystemu wierzchołkowego

strefow ą . Bezpo ś rednio za wierzchołkiem wzrostu (o długo ś ci ok.1mm),

który stanowi stref ę podziałow ą korzenia, znajduje si ę strefa wydłu ż ania

(elongacyjna) . Strefa ta o długo ś ci 3 – 5 mm. Utworzona jest przez

niezró ż nicowane, szybko rosn ą ce komórki. Obie te strefy warunkuj ą stałe

wydłu

wszystkie tkanki korzenia. Korze

wykazuje wyra

budow

anie si

korzenia. Za stref

wydłu

ania znajduje si

kilkucentymetrowej długo

ci strefa dojrzewania komórek, zwana równie

stref

wło

nikow

. W tej strefie nast

puje ró

nicowanie si

komórki na

tkanki stałe. Strefa wło

nikowa pełni główn

funkcj

korzenia – pobiera

z rozpuszczonymi substancjami mineralnymi. Liczne komórki tkanki

okrywaj

ci nitkowate

uwypuklenia – wło ś niki . Wło ś niki okrywaj ą korze ń widocznym gołym

okiem białym nalotem. W miar ę dojrzewania wło ś niki górnej, starszej cz ęś ci

strefy obumieraj ą i zanikaj ą , na ich miejscu tworz ą si ę nowe wło ś niki,

powstaj

cej (skórki) maj

tu kilkumilimetrowej długo

ce na młodych dojrzewaj

cych komórkach. Za stref

wło

nikow

rozpoczyna si

strefa wyro

ta korzenia z której wyrastaj

korzenie

korze

systemu korzeniowego: palowy i wi

System wi

powstaj

wod

boczne. Nie ma ona okre ś lonej długo ś ci, a u wielu ro ś lin przyrasta równie ż

na grubo

ść

. Strefa ta ma ostatecznie uformowane tkanki.

2. Budowa anatomiczna korzenia

Młode korzenie , pocz

wszy od strefy wło

nikowej wykazuj

w swojej

budowie trzy podstawowe systemy tkanek: okrywaj

ca , le

żą

ca pod ni

kora

ce.

Skórka korzenia (epiblema) stanowi osłon ę jego gł ę biej poło ż onych

tkanek i tworzy wło ś niki. Zbudowana jest z jednej warstwy cienko ś ciennych,

prostopadło ś ciennych komórek przystosowanych do pobierania wody.

Czynno

cy wi

zki przewodz

ść

te usprawniaj

wło

niki. W starszych partiach korzeni ro

lin

ciennych skórka obumiera i ulega złuszczeniu, a jej miejsce zajmuje

korek. Jest to martwa tkanka nie pobieraj

ca wody pełni

ce funkcje

mechaniczne. Pod skórk

znajduje si

kora pierwotna, zbudowana

z komórek mi

kiszowych lu

no uło

onych wskutek czego wyst

puj

liczne

przestwory mi

dzykomórkowe ułatwiaj

ce wymian

gazow

. W młodych

z solami mineralnymi

ze skórki do wi ą zek przewodz ą cych walca osiowego; w starszych korzeniach

pełnia one funkcje spichrzowe. Najbardziej wewn ę trzna warstwa kory

pierwotnej granicz ą ca z walcem osiowym to ś ródskórnia (entoderma).

wod

ciany jej komórek s

zgrubiałe i skorkowaciałe, a same komórki s

martwe,

le do siebie przylegaj

ce. Tylko niektóre komórki pozostaj

ywe

i cienko

cienne , s

to komórki przepustowe umo

liwiaj

ce transport wody

z kory pierwotnej do walca osiowego.

Pierwsz

zewn

trzn

warstwa walca osiowego jest okolnica (perycykl).

Z okolnicy bior

pocz

tek korzenie boczne. Wi

zki przewodz

(drewno)

i asymilaty (łyko). Uło ż one s ą one w walcu pier ś cieniowo. Pier ś cie ń tkanki

przewodz ą cej zło ż ony jest z na przemian le żą cych pasm drewna i łyka.

Wi ą zki przewodz ą ce asymilaty zbudowane s ą głównie z silnie wydłu ż onych,

ż ywych komórek, tzw. rurek sitowych. Stykaj ą si ę one poprzecznymi

z pasm wydłu

onych komórek przewodz

cych wod

cianami posiadaj

cymi otworki, przez które przechodz

pasma cytoplazmy

ce s

siednie protoplasty i przewodz

ce substancje organiczne. Wi

zki

przewodz

ce wod

utworzone s

głównie z wydłu

onych, martwych

ciany poprzeczne. W ten sposób powstały

długie cienkie rurki zwane naczyniami.

ciany naczy

opatrzone s

naczyniom

znaczn ą sztywno ść . Przedstawiona charakterystyka odpowiada budowie

pierwotnej korzenia. U ro ś lin jednoli ś ciennych korzenie zachowuj ą przez

całe ż ycie tkanki pierwotne dlatego nie wykazuj ą przyrostu na grubo ść .

U ro

cieniowatymi zgrubieniami, które nadaj

jest wynikiem

funkcjonowania tkanek twórczych wtórnych. W starszych partiach korzenia

tworz

lin dwuli

ciennych przyrost korzenia na grubo

ść

tkanki twórcze wtórne: miazga (kambium) i miazga korkotwórcza

pierwotna oraz walec osiowy, zawieraj

dwuli

korzeniach komórki kory pierwotnej przewodz

zbudowane s

komórek, miedzy którymi zanikły

spiralnymi lub pier

(felogen). Miazga powstaje miedzy wi ą zkami drewna i łyka. Jej warstwa

przebiega fali

cie, tak

e pasma drzewne znajduj

po wewn

trznej stronie

miazgi, pasma łykowe za

na zewn

trz. Falista pocz

tkowo linia miazgi

z czasem wyrównuje si

i formuje pier

cie

. W kolejnych latach miazga

odkłada ku

rodkowi korzenia nowe słoje drewna wtórnego, na zewn

trz za

nowe warstwy łyka wtórnego. Równocze

nie miedzy wi

zkami

c tzw. promienie

rdzeniowe. Mi ę kisz ten pełni rol ę tkanki spichrzowej. Druga tkanka twórcza

korzenia – miazga korkotwórcza zawi ą zuje si ę w okolnicy. Wytwarza ona

warstwy korka czyli wtórnej tkanki okrywaj ą cej. Korek który powstaje

wokół walca osiowego, odcina kor

cymi miazga odkłada pasma mi

kiszu, tworz

pierwotn

od od

ywiaj

cych j

zek

przewodz

cych. Powoduje to obumarcie i złuszczanie si

kory pierwotnej.

Korek staje si

w ten sposób zewn

trzn

tkank

korzenia. Korek, łyko i cz

ęść

kiszu stanowi

kor

wtórn

. Korze

o budowie wtórnej składa si

z dwóch warstw: kory wtórnej i drewna wtórnego. U ró

nych ro

lin te dwie

warstwy s

rozwini

te w ró

nym stopniu. Wieloletnie i dwuletnie ro

liny

jest

przewa ż nie organem zimuj ą cym, zawiera znaczne ilo ś ci materiałów

zapasowych.

stosunkowo silnie rozbudowan

kor

pierwotn

. Ich korze

3. Funkcje korzeni

Podstawowa funkcja fizjologiczna korzeni jest zaopatrywanie ro

liny

i rozpuszczone w niej sole mineralne czerpane z gleby. Główna

funkcja mechaniczn

jest przytwierdzanie ro

liny do podło

a i utrzymywanie

jej w pozycji pionowej. Korzenie ro

lin okrytonasiennych w zwi

zku

z pełnieniem cz

sto dodatkowych funkcji przybieraj

zmodyfikowane

kształty. S

to:

o Korzenie spichrzowe i bulwy korzeniowe- magazynuj ą substancje

zapasowe, które w nast ę pnym roku zostan ą wykorzystane w celu

szybkiego wytworzenia organów rozmna ż ania (np. marchew, burak,

dalia),

o Korzenie podporowe- stanowi

dodatkowe umocnienie ro

liny

w podło

u, zwykle pulchnym, grz

skim , błotnistym lub płytkim

(kukurydza),

o Korzenie czepne- przymocowuj

do podpory wiotkiej łodygi (pn

cze)

liny (epifity),

o Korzenie oddechowe (pneumatofory)- zaopatruj

lub całej ro

w tlen korzenie

rosn ą ce w podło ż u ubogim w ten składnik (cyprysik błotny),

o Korzenie powietrzne – pobieraj ą par ę wodn ą z powietrza,

równocze ś nie mog ą spełni ą c funkcje podporowe i czepne (storczyki),

o Korzenie kurczliwe – wci

w celu

umieszczenia organu przetrwanego w stałych warunkach termicznych

(np. ochrona cebulek przed mrozem –mieczyk, krokus),

gaj

liny gł

biej w gleb

przewodz

zielne maj

w wod

o Paso ż ytnicze (ssawki) – pobieraj ą substancje pokarmowe z tkanek

przewodz

cych

funkcj

fotosyntetyczn

np. niektóre

epifityczne storczyki.

ywiciela ( kanianka, jemioła)

o Korzenie asymilacyjne- posiadaj

PORÓWNANIE KOMÓRKI EUKARIOTYCZNEJ

I PROKARIOTYCZNEJ

niamy dwa podstawowe typy

organizacji komórek: prokariotyczny i eukariotyczny. Typ prokariotyczny

obejmuje komórki nie maj

c budow

organizmów wyró

dra.

Cytoplazma tych komórek zawiera: rybosomy, obłonione struktury (tylakoidy

w komórkach sinic, chromosomy w komórkach bakterii zielonych) oraz

mikrotubule (u niektórych bakterii). Komórki prokariotyczne nie zawieraj ą

białek cytoszkielatalnych ani

ce morfologicznie wyodr

bnionego j

adnych homologicznych odpowiedników

systemów ruchowych. Nie zachodz

w nich równie

zjawiska endocytozy,

cytokinezy i kariokinezy.

Budowa komórki eukariotycznej jest bardziej zło

ona. Organizacj

e jej funkcje ruchowe zapewnia cytoszkielet

zbudowany z filamentów i mikrotubul. W cytoplazmie wyst

komórki, a tak

puj

wyra

nie

wyodr

bnione j

dro komórkowe z otoczk

drow

oraz inne organelle:

siateczka

ś ródplazmatyczna, aparat Golgiego, mitochondria, plastydy,

rybosomy.

Porównanie komórki prokariotycznej i eukariotycznej przedstawia tabela:

Charakterystyka

Prokaryota

Eukaryota

Poziom organizacji

jednokomórkowce

Jednokomórkowce

i wielokomórkowce

Ogólna struktura

komórki

- błona komórkowa

puje zawsze

przewa ż nie obecna

puje zawsze

cz ę sto obecna (u ro ś lin

zawsze, u zwierz

ciana komórkowa

t -nigdy)

-system błon

wewn

brak lub słabo zaznaczony

trze

podzielone błonami na

wyspecjalizowane przedziały

puje: wn

trznych

Organelle komórkowe

-j

dro

- mitochondria

- plastydy

brak

brak (mog ą by ć obecne

chromatofory)

brak

wyst

puje zawsze

wyst ę puj ą w komórkach

prowadz

cych fotosyntez

- siateczka

wyst

puje

ródplazmatyczna

- aparat Golgiego

- cytoszkielet

- rybosomy

brak

70 S

wyst ę puje

filamenty i mikrotubule

80 S

55 S – w mitochondriach

70 S – w chloroplastach

Analizuj

przestrzenn

wyst

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: