Instal nr specjalny.pdf

I Miêdzynarodowa

Konferencja Naukowo-Techniczna

AQUAEDUCTUS 2008

na temat:

Komitet Naukowy

Przewodnicz¹cy

Cz³onkowie Komitetu Naukowego

prof. dr hab. in¿. Marian Granops

WODOCI¥GI I KANALIZACJA,

TEORIA I PRAKTYKA

U PROGU XXI WIEKU

prof nadzw. dr hab. in¿. Krzysztof Knapik

prof. dr hab. in¿. Karol Kuœ

dr in¿. Pawe³ Licznar

prof. nzw. dr hab. in¿. Janusz £omotowski

prof. dr hab. in¿. Jan Pawe³ek

prof dr hab. in¿. Janusz Rak

Warszawa 31.01-01.02.2008 r.

prof. dr hab. in¿. Marek Sozañski

prof. dr hab. in¿. Zbigniew Siwoñ

Organizatorzy

Miejskie Przedsiêbiorstwo Wodoci¹gów i Kanalizacji

w m. st. Warszawie S. A.

doc. dr in¿. Jacek W¹sowski

Patronat medialny

In¿ynier Budownictwa

Oœrodek Informacji „Technika instalacyjna w budownictwie”

– miesiêcznik Instal

Przedmiotem konferencji s¹ teoretyczne i praktyczne

problemy zwi¹zane z zaopatrzeniem w wodê oraz kanalizacj¹,

ze szczególnym uwzglêdnieniem nastêpuj¹cych zagadnieñ:

Politechnika Warszawska

Wydzia³ In¿ynierii Œrodowiska,

Zak³ad Zaopatrzenia w Wodê i Odprowadzania Œcieków

Polskie Zrzeszenie In¿ynierów i Techników Sanitarnych

Oddzia³ Warszawski

Informatyczne systemy zarz¹dzania infrastruktur¹ tech-

niczn¹ w przedsiêbiorstwach wodoci¹gów i kanalizacji

Wspó³czesne technologie i procesy w uzdatnianiu wody

Zastosowanie metod prognozowania zapotrzebowania na

wodê i iloœci œcieków w rozwoju i modernizacji systemów

wodoci¹gowych i kanalizacyjnych

Honorowy Patronat

Modelowanie systemów dystrybucji wody i kanalizacji

Prezydent Miasta

Ministerstwo

Ocena bezpieczeñstwa dzia³ania systemów zaopatrzenia

w wodê

Sto³ecznego Warszawy

Infrastruktury

Wtórne zanieczyszczenie wody w sieciach wodoci¹gowych

Metody poprawy jakoœci wody w sieciach wodoci¹gowych

Komitet Honorowy

Doœwiadczenia eksploatacyjne z oczyszczalni œcieków

doc. dr in¿. Pawe³ B³aszczyk

Problemy eksploatacyjne i œrodowiskowe zwi¹zane z funk-

cjonowaniem przewymiarowanych sieci kanalizacyjnych.

prof. dr hab. in¿. Zbigniew Grabowski

prof. nzw. dr hab. in¿. Zbigniew Heidrich

Celem konferencji jest stworzenie mo¿liwoœci do zapre-

zentowania osi¹gniêæ naukowych i technicznych w zakresie naj-

nowszych rozwi¹zañ w dziedzinie zaopatrzenia w wodê i odpro-

wadzenia œcieków stosowanych w Polsce i za granic¹ a tak¿e

mo¿liwoœci prezentacji i i wymiany doœwiadczeñ pomiêdzy pra-

cownikami naukowymi a pracownikami eksploatacji, wykonaw-

cami i projektantami.

W konferencji bierze udzia³ oko³o 200 uczestników z kraju

i zagranicy, reprezentuj¹cych wy¿sze uczelnie, s³u¿by techniczne

przedsiêbiorstw wodoci¹gowych, przedstawiciele firm (produkcja,

wykonawstwo i eksploatacja) oraz przedstawiciele jednostek sa-

morz¹du terytorialnego. Podczas konferencji zostan¹ wyg³oszone

referaty zakwalifikowane przez Komitet Naukowy Konferencji.

Autor lub autorzy najlepszego referatu otrzyma (otrzyma-

j¹) nagrodê AQUAEDUCTUS (p³askorzeŸba + nagroda pie-

niê¿na). Oceny zg³oszonych referatów dokona Kapitu³a nagrody

AQUAEDUCTUS (wiêcej na str. 4).

prof. nzw. dr hab. in¿. Zbigniew Kledyñski

prof. dr hab. in¿. Andrzej Królikowski

dr in¿. Wojciech Ratyñski

dr in¿. Donaldas Zanevicius

Komitet Organizacyjny

Przewodnicz¹cy

Zastêpcy przewodnicz¹cego Komitetu:

mgr in¿. Bogdan Nowak,

Cz³onkowie Komitetu

mgr in¿. Andrzej Krygier

dr in¿. Jerzy Serwerynik

Bogus³awa Skalska

Miejsce Konferencji

NOT w Warszawie ul. T. Czackiego 3/5, sale A i B.

in¿. Janusz Wróblewski

in¿. Beata Zaleska

prof. nzw. dr hab. in¿. Marian Kwietniewski

prof. dr hab. in¿. Wojciech D¹browski

mgr in¿. Artur Rypina

mgr in¿. Jan Bylicki,

mgr in¿. Gra¿yna Lechman

Wydanie

specjalne

SPONSORZY KONFERENCJI

(279)

2008

czasopismo recenzowane

www.informacjainstal.com.pl

Rozmowa z Arturem Rypiną Prezesem Zarządu

MPWiK w m. st. Warszawie S.A.

Witold Adamowski

Doświadczenia związane z wykorzystaniem GIS do

budowy modelu sieci wodociągowej i kanalizacyjnej

w MPWiK w m. st. Warszawie S.A.

Experiences connected with usage of GIS data to build

mathematical model of water and waste water systems in

MPWiK S.A. Company in Warsaw

Wojciech Dąbrowski

Środowiskowa ocena systemów kanalizacyjnych

Environmental evaluation of sewerage

Maciej Grzenda

Systemy informatyczne we wspomaganiu eksploatacji sieci

The use of IT systems to support the maintenance of

water supply and sewage disposal systems

Zbigniew Heidrich

Zużycie wody w Warszawie na tle zużycia wody

w innych miastach Polski w latach 1995–2005

Water consumption in Warsaw in comparison to water

consumption in another Polish cities in the period

of 1995-2005

Zsuzsanna Iwanicka, Krzysztof Knapik

Problemy racjonalizacji zużycia wody w systemach

zaopatrzenia w wodę w Polsce

Challenges of municipal water conservation in Poland

Waldemar Jędral

Problemy efektywności energetycznej pompowni wo-

dociągowych i kanalizacyjnych

Problems of energy effectiveness of water and waste

water pumping stations

Ewa Kierska-Kobylińska, Anna Olejnik

Diagnozowanie zjawisk zachodzących w sieci

wodociągowej przy użyciu różnych narzędzi

Diagnose of processes proceeding in water-supply

system using different instruments

Renata Kulągowska, Elżbieta Skonecka,

Stanisław Zdanowicz, Małgorzata Żmigrodzka

Filtry powolne jako dobro ponadczasowe –

wykorzystanie pierwotnego układu lindleyowskiego

w docelowym schemacie technologicznym Zakładu

Wodociągu Centralnego w Warszawie

The slow filters as a timeless achievement – application

Lindley's original system in future water treatment

technology of the Warsaw Central Waterworks

Karol Kuś, Grzegorz Ścieranka, Paweł Grajper

Identyfikacja strat ciśnienia w rurociągach

polietylenowych

Identification of pressure losses in polyethylene

pipelines

Ryszard Jan Kuźmo

Specyfika oczyszczania ścieków w przemysłowym

mieście Landwarów (Lentvaris) i ośrodku

wypoczynkowo-turystycznym w Trokach (Trakai)

Litwa

Specificity of industrial waste water treatment in

Landwarow industrial city and in tourist resort of Troki

Marian Kwietniewski

GIS w przedsiębiorstwie wodociągów i kanalizacji

– możliwości i ograniczenia

GIS in waterworks – possibilities and limitation

Marcin Leśniewski

Wdrażanie hydrodynamicznego modelu sieci

kanalizacyjnej Warszawy

Implementation of hydrodynamical model of Warsaw

sewer network

Janusz Łomotowski, Paweł Licznar, Monika Paluch

Wybrane zagadnienia z zastosowania systemów

eksperckich na oczyszczalniach ścieków

Selected topics of expert systems use on sewage

treatment plants

Paweł Licznar

Współczesne techniki gromadzenia danych

opadowych dla modeli hydrodynamicznych sieci

kanalizacyjnych

Current techniques of precipitation data collection

for sewerage networks hydrodynamic models

Beata Pacholec, Anna Zdanowicz

Efektywność procesu infiltracji na przykładzie

warszawskich ujęć infiltracyjnych w aspekcie zmian

klimatu i poziomu rzeki Wisły

Infiltration process efficiency in the face of climate and

Vistula river water level changes, following Warsaw

water intakes

Janusz Ryszard Rak, Katarzyna Pietrucha,

Barbara Tchórzewska-Cieślak

Kontrola jakości wody w aspekcie bezpieczeństwa

użytkowników wodociągu

Water quality control from the perspective of water

supply system users' safety

Zbigniew Siwoń, Wojciech Cieżak

Wybrane problemy kalibracji modeli przepływów

w systemach dystrybucji wody

Chosen problems of water supply network models

calibration

Karolina Skalska-Józefowicz, Magdalena Krawczyk,

Aleksandra Bluma

Nietypowe rozwiązania technologiczne zastosowane

w oczyszczalni ścieków „Południe” w Warszawie

Unique and unusual solutions of technological process at

WWTP Poludnie

Mirosława Sroka, Anna Olejnik

Badania pilotowe jako podstawowy element koncepcji

modernizacji układów technologicznych Zakładów

Produkujących Wodę

A pilot study as basic element of the concept of

modernization of treatment technology in the

Waterworks

Jacek Wąsowski, Beata Zaleska

Usuwanie materii organicznej z wody na przykładzie

badań w Zakładzie Wodociągu Praskiego

w Warszawie

Removal of natural organic matter from water on the

base of investigations in Praski Water Treatment Plant

in Warsaw

Mariola Błajet

Elastyczność w systemach kanalizacyjnych firmy

Wavin i wynikające z niej korzyści

The advantages resulting from flexibility of Wavin's

sewer system

Roman Drelich

Technika dezynfekcji wody i ścieków promieniami

ultrafioletowymi

Ultraviolet Technology for drinking and waste water

disinfection

Bronius Mez ¡ tavicius

Zaopatrzenie w wodę na Litwie.

Wileńskie Przedsiębiorstwo Wodociągów

i Kanalizacji – prezentacja firmy

Water supply in Lithuania. Vilnius Water Supply and

Waste-water Treatment Plant – company presentation

Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji

w m. st. Warszawie S.A.

105

108

109

112

Rozmowa

z Arturem Rypiną

Prezesem Zarządu MPWiK

w m. st. Warszawie S.A.

rozszerzanie zakresu usług w tym poza

granice Warszawy.

instalacji do termicznej utylizacji osa-

dów ściekowych,

– trzecie to dalsza modernizacja syste-

mu związanego z dystrybucją wody

oraz odbiorem i oczyszczaniem ście-

ków.

Jeśli chodzi o współfinansowanie to

dotyczy zadań, które zostały umieszczone

w programie „Zaopatrzenie w wodę

i oczyszczanie ścieków w Warszawie”

a jest to poziom 62,5 % kosztów kwalifiko-

wanych tychże inwestycji – oczywiście nie

wszystkie koszty całego przedsięwzięcia

są kwalifikowane. 62,5 % kosztów kwalifi-

kowanych zostanie pokrytych z Funduszu

Spójności.

MPWiK Warszawa jest jednym z naj-

większych przedsiębiorstw branży

wod.–kan. w Polsce, jak mógłby Pan

krótko scharakteryzować firmę, którą

Pan zarządza?

Przedsiębiorstwo tworzy czternaście

specjalistycznych zakładów, w których

w nowoczesny sposób uzdatnia się wodę

i oczyszcza ścieki. Ważne dla mieszkań-

ców aglomeracji warszawskiej zadania

realizowane są przez wykwalifikowaną

kadrę ponad 2800 pracowników. Każde-

go dnia obsługujemy ponad 60 tysięcy

klientów – firm, instytucji i osób prywat-

nych. W trosce o podnoszenie standardów

życia mieszkańców Warszawy oraz po-

prawę stanu środowiska naturalnego, stra-

tegicznym celem naszego przedsiębior-

stwa jest zapewnienie wysokiej jakości

usług w zakresie dostaw wody oraz odbio-

ru i oczyszczania ścieków.

Co może Pan uznać za największy suk-

ces czy może nawet sukcesy przedsię-

biorstwa w ostatnich latach?

Zdecydowanie możemy mówić o suk-

cesach. To jest przygotowanie w 2004 ro-

ku projektu „Zaopatrzenie w wodę

i oczyszczanie ścieków w Warszawie” i je-

go realizacja. Wcześniej były to programy

jednostkowe, w tym przypadku zostało

wszystko zebrane w jednym dokumencie

określającym potrzeby i zadania do wyko-

nania. Projekt ten zakłada modernizację

sieci wodociągowych i kanalizacyjnych

w tym sprawy związane z poprawą dys-

trybucji czyli usług na terenie miasta no

i wyjście poza jego teren o czym wcześniej

mówiłem. Jedną z głównych inwestycji ja-

kie realizujemy to modernizacja oczysz-

czalni ścieków „Czajka”.

Są rejony w Warszawie o bardzo do-

brej jakości wody, ale są też takie gdzie

odbiorcy narzekają na jej jakość. Jakie

są tego przyczyny?

Nie uciekamy od tego problemu. Po

pierwsze problem ten wiąże się z drastycz-

nym ograniczeniem zużycia wody przez

mieszkańców Warszawy. W ten sposób

nie zapewnione są odpowiednie przepły-

wy wody w niektórych odcinkach sieci wo-

dociągowej – szczególnie występuje to

w okresach letnich, gdy mieszkańcy maso-

wo wyjeżdżają, zmniejszają się rozbiory

wody i wtedy właśnie najczęściej pojawia-

ją się sygnały o złej jakości wody.

Następną kwestią z tym związaną jest

zjawisko wtórnego zanieczyszczania wo-

dy podczas jej przepływu ze stacji uzdat-

niania do odbiorców i jest rezultatem kon-

taktu wody ze zniszczonymi przewodami

sieci wodociągowej starymi, najczęściej

stalowymi lub żeliwnymi z żeliwa zwykłej

jakości. Celem poprawy tej sytuacji pod-

dajemy renowacji corocznie od 30 do 40

km sieci wodociągowych.

Następnym problemem są przewymia-

rowane sieci wodociągowe, planowane na

znacznie większe rozbiory niż są obecnie.

Bywa, że np. woda w Wodociągu Central-

nym zanim dotrze do odbiorcy przebywa

w sieci około 20 godzin. Poza tym od dłuż-

szego czasu obserwujemy zmiany klima-

tyczne w naszym kraju – klimat się ociepla,

Czy firma może pochwalić się popra-

wą wskaźników ekonomicznych?

Przychody firmy w ostatnich latach

kształtują się na poziomie 700 mln zł rocz-

nie. Zysk, który wypracowujemy to poziom

20 – 30 mln zł – wszystkie te pieniądze są

wykorzystywane w programie inwestycyj-

nym.

Czy przedsiębiorstwo działa tylko

w granicach administracyjnych War-

szawy?

Świadczymy usługi również poza tere-

nem Warszawy. Są to usługi hurtowe reali-

zowane w kierunku Piaseczna i w kierunku

Ząbek.

Jak już jesteśmy przy kwestiach inwe-

stycji – to czy firma korzysta zfunduszy

unijnych?

Tak, to jest podstawowa kwestia w za-

kresie zadań, które mamy do zrealizowa-

nia, ponieważ nasz program inwestycyjny

jest bardzo bogaty. Na najbliższe lata, tzn

do 2010 roku – jest to kwota blisko 6 mld

zł, natomiast przez następny okres czasu

tj. od 2010 do 2015 roku to następne 1,5

mld zł. Pewna część zadań inwestycyjnych

finansowana jest przez Fundusz Spójności

i podzielona jest na trzy główne zadania:

– pierwsze to kluczowe inwestycje w za-

kresie modernizacji infrastruktury wo-

dociągowej i kanalizacyjnej,

– drugie to modernizacja oczyszczalni

ścieków „Czajka”, a głównie budowa

Co to znaczy – usługi hurtowe?

W kierunku Piaseczna dostarczamy

wodę siecią wodociągową do granicy

miasta a dalej woda ta dystrybuowana jest

przez miejscowe przedsiębiorstwo. Z Zą-

bek odbieramy ścieki siecią kanalizacyjną

również od granicy miasta. W takich przy-

padkach ważne jest, że poziom cen jest

oddzielnie negocjowany. Świadczymy też

usługi na terenie Piastowa, Pruszkowa, Mi-

chałowic, jak też na terenie obrzeża Zale-

wu Zegrzyńskiego w gminach Wieliszew,

Nieporęt i Serock. W strategii firmy jest

2008

www.informacjainstal.com.pl

staje się klimatem kontynentalnym o wyso-

kiej temperaturze w okresach letnich.

W okresach tych woda w niektórych odcin-

kach sieci wodociągowej nagrzewa się do

temperatury 20 – 22 o C co sprzyja rozwojo-

wi bakterii. Zjawiska te występują w krajach

śródziemnomorskich, gdzie miałem okazję

zapoznać się z metodami zapobiegania

zjawiskom wtórnego zanieczyszczenia wo-

dy w wodociągach. Stosowane są tam na

sieciach wodociągowych zbiorniki pośred-

nie do dodatkowej dezynfekcji wody. U nas

wdrażamy też taki program. Dzięki temu

woda w stacji uzdatniania nie będzie otrzy-

mywała tak dużych dawek dezynfekcyjnych

a odbiorcy otrzymają wodę smaczną do-

brej jakości.

Ponadto w okresach letnich zwiększa-

my przepływ wody w sieciach otwierając

odwodnienia. Mamy też program syste-

matycznych płukań sieci.

Na bazie istniejących 21 punktów

głównych wyznaczane są następne,

przede wszystkim w miejscach przenika-

nia się stref dostarczania wody przez po-

szczególne wodociągi: Wodociąg Central-

ny, Wodociąg Praski i Wodociąg Północ-

ny. Są to punkty wykonywane w komorach

istniejących, ale zdarzają się oczywiście

sytuacje gdy budowane są nowe komory.

wykonawcy zostanie podpisana umowa

i przystąpimy do realizacji.

Jeżeli wszystko pójdzie zgodnie z pla-

nem, to na kiedy przewidziane jest

uruchomienie tej oczyszczalni?

Mamy zobowiązanie wykonawcy, że

do końca 2010 roku oczyszczalnia powin-

na być gotowa.

Niedawno zostały zwiększone wyma-

gania w stosunku do jakości wody

(Rozporządzenie Ministra Zdrowia

z 29.03.2007 r. w sprawie jakości wo-

dy przeznaczonej do spożycia przez lu-

dzi), czy to nie spowoduje wzrostu jej

ceny?

Nie tylko nowe rozporządzenie spo-

woduje wzrost cen wody. Na zmianę cen

wody ma wpływ wiele czynników praw-

nych i ekonomicznych. Spośród tych ostat-

nich należy uwzględnić przede wszystkim

wzrost kosztów funkcjonowania przedsię-

biorstwa wynikający między innymi z:

– rozszerzenia działalności w zakresie

zwiększonej ilości oczyszczanych ście-

ków,

– wzrost cen na rynku towarów i usług

kanalizacyjnych (higienizacji i wywo-

żenia osadów),

– wzrost kosztów zużycia materiałów

(koagulantów),

– wzrost kosztów remontów,

– wzrost kosztów nośników energii,

transportu.

Staramy się też zwiększyć standardy

obsługi klientów co też kosztuje.

Czy przedsiębiorstwo dysponuje syste-

mem typu GIS?

Posiadamy zintegrowane środowisko

GIS, obejmujące ewidencję infrastruktury

wodociągowo-kanalizacyjnej, miejsca zgło-

szeń awarii na sieci oraz prac eksploatacyj-

nych.

System zawiera między innymi: podsta-

wowe dane przestrzenne związane z siecią

wodociągową i kanalizacyjną, wektorowe

dane ulic i punktów adresowych Warszawy,

ortofotomapę Warszawy.

Czy przedsiębiorstwo dysponuje mapą

zanieczyszczeń jako podstawą płuka-

nia i napraw?

Monitorujemy rejony Warszawy, z któ-

rych wpływają reklamacje na temat jako-

ści wody i na tej podstawie podejmowane

są decyzje o dodatkowym płukaniu i na-

prawach. Podam, że w ubiegłym roku wy-

konaliśmy ponad 7000 różnych interwen-

cji związanych z jakością wody. Dbamy

o to, aby odbiorcy byli zadowoleni z na-

szych usług i z dostarczanej wody.

Przedsiębiorstwo ma na terenie War-

szawy dużo obiektów zabytkowych,

czy w ramach akcji edukacyjnej społe-

czeństwa obiekty te są udostępniane

i na jakich zasadach, czy jest może ja-

kiś program takich działań?

Filtry Warszawskie to obiekt wyjątko-

wy, łączący w sobie walory urbanistyczne

i architektoniczne. Funkcjonuje od ponad

121 lat, a znajduje się w bardzo dobrym

stanie technicznym i jest użytkowany nadal

zgodnie z pierwotnym przeznaczeniem.

Od lat organizujemy nieodpłatnie podczas

wakacji Dni Otwarte Stacji Filtrów, które

cieszą się ogromnym zainteresowaniem

warszawiaków.

Dla szkół średnich organizujemy zwie-

dzanie Zakładu Wodociągu Centralnego

również w trakcie roku szkolnego. Nato-

miast dla młodszych dzieci wdrożyliśmy

I Etap Programu Edukacji Ekologicznej

o nazwie „Z Wisły do Wisły – podróże

z Kropelkiem” dedykowany dzieciom

w wieku przedszkolnym. Chcemy dzieci

zachęcać do widzenia całości problematy-

ki korzystania ze środowiska. Wbrew na-

szym wcześniejszym obawom, program

ten cieszy się bardzo dużym zainteresowa-

niem.

Czy wspomniany monitoring wody

wsieci jest wdrożony jako system – czy

sprawdzane są podstawowe parame-

try wody jak mętność, czy zawartość

chloru?

Prowadzimy monitoring on-line sieci

wodociągowej w Warszawie w 21 punk-

tach, co oznacza systematyczną identyfi-

kację i rejestrację bieżących wartości pa-

rametrów hydraulicznych i jej jakości. Pod-

stawowe parametry wody mierzone

w warszawskiej sieci wodociągowej to:

hydrauliczne: prędkość, wielkość i kie-

runek przepływu,

Czy nie będzie tu działań właściciela,

czyli miasta aby zapobiec tym podwyż-

kom np. kosztem obniżania zysków?

Obniżenie zysków to ograniczenie

programu inwestycyjnego. Są to więc na-

czynia połączone. Jest to kwestia rozłoże-

nia w czasie pewnych nieuniknionych ob-

ciążeń. Jest to kwestia dotrzymania odpo-

wiednich wymagań jakości dostarczanej

wody i wymagań środowiskowych jeśli

chodzi o oczyszczanie ścieków. Obecnie

połowa ścieków Warszawy odprowadza-

na jest do Wisły.

fizyko – chemiczne: temperatura, ci-

śnienie, mętność, zawartość chloru.

W tej chwili przygotowaliśmy program

rozszerzenia systemu monitoringu o na-

stępne kilkadziesiąt punktów.

No właśnie, co z nową oczyszczalnią

ścieków dla lewobrzeżnej Warszawy?

W drodze przetargu wybraliśmy wy-

konawcę, niestety firma, która nie została

wybrana skorzystała z dostępnych środ-

ków ochrony prawnej. Wniosła protest,

odwołanie a obecnie zaskarżyła nieko-

rzystne dla siebie orzeczenie do sądu. Ter-

min rozprawy w sądzie okręgowym został

wyznaczony na styczeń 2008 r. Po zakoń-

czeniu procedury związanej z wyborem

No i tu przedsiębiorstwo chyba „strze-

la sobie gola samobójczego”, ponie-

waż taka edukacja prowadzi niechyb-

nie do ograniczania zużycia wody

przez odbiorców a przecież MPWiK ja-

ko spółka S. A. rozliczane jest z jej

sprzedaży?

Rzeczywiście rozliczani jesteśmy z osią-

gniętego wyniku ekonomicznego, ale uwa-

żam, że ochrona środowiska jest wartością

Czy można powiedzieć, że system ten

jest już wystarczający?

System ten będzie cały czas się rozwi-

jał. Można powiedzieć, że systemy tego ty-

pu nigdy nie są zakończone – ciągle są

rozwijane.

Gdzie są, rozmieszczane takie punkty?

www.informacjainstal.com.pl

2008

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: