Opracowała: Marzena Machlowska
PLAN PRACY INDYWIDUALNEJ Z DZIECKIEM
Z ZABURZONĄ PERCEPCJĄ SŁUCHOWĄ
Percepcja słuchowa jest to złożony układ procesów psychiczno – umysłowych przebiegających na poziomie czuciowo-ruchowym i znaczeniowo-czynnościowym; zdolność rozpoznawania i różnicowania bodźców słuchowych - odbiór bodźców słuchowych, identyfikowanie i różnicowanie dźwięków, analiza i synteza słuchowa, pamięć słuchowa.
Przyczyny zaburzenia:
· Uszkodzenie aparatu słuchowego,
· Niedosłuch
· Deficyty rozwojowe,
· Zakłócenia korowych funkcji analizatora słuchowego,
· Opóźnienia rozwoju słuchu fonematyczno – fonemowego,
· Zaburzenia procesów analizy i syntezy słuchowej,
· Krótkotrwała koncentracja na bodźcu słuchowym,
· Zaniedbania środowiskowe.
Przykładowe objawy:
· Trudności w czytaniu i pisaniu,
· Trudności w zapamiętywaniu trudnych wyrazów,
· Trudności w analizie i syntezie słuchowej,
· Trudności w różnicowaniu głosek,
· Nieprawidłowe wybrzmiewanie dźwięków mowy,
· Trudności w wypowiadaniu się,
· Ubogi zasób słów,
· Trudności w rozumowaniu,
· Nieumiejętność uogólniania,
· Agramatyzmy,
· Zaburzenia mowy,
· Kłopoty w pamięciowym uczeniu się,
· Brak reakcji na polecenia.
Dzięki sprawnemu funkcjonowaniu analizatora słuchowego dziecko spostrzega, a także zapamiętuje i rozpoznaje dźwięki, wśród których znajdują się i dźwięki mowy.
Aby ćwiczyć percepcje słuchową należy między innymi:
1. Usprawnić słuch werbalny poprzez:
· wysłuchiwanie dźwięków,
· rozpoznawanie różnych instrumentów muzycznych,
· rozpoznawanie i odtwarzanie rytmu.
2. Ćwiczyć analizę i syntezę słuchową poprzez:
· wyodrębnianie zdań na określony temat,
· wyodrębnianie wyrazów w zdaniu,
· podział wyrazów na sylaby,
· podział wyrazów na głoski,
· rozpoznawanie wyrazów podanych analitycznie.
3. Ćwiczyć słuch fonematyczny przez:
· różnicowanie słuchowe samogłosek w izolacji,
· powtarzanie par samogłosek znacznie różniących się pod względem artykulacji,
· powtarzanie par samogłosek słabo zróżnicowane,
· różnicowanie słuchowe spółgłosek,
4. Wyrabiać trwałość pamięci słuchowej poprzez:
· powtarzanie ciągów słownych,
· powtarzanie zdań, rymowanek, krótkich wierszy,
· analiza ciągów słuchowych.
Wśród narzędzi do oceny poziomu rozwoju analizy i syntezy słuchowej, słuchu fonematycznego, pamięci słuchowej warto wymienić:
1.Test do badania analizy i syntezy słuchowej wg I. Styczek.
2.Test do badania analizy i syntezy słuchowej dla dzieci 6-letnich wg B.Kai.
3.Test do badania zdolności różnicowania fonemów (słuch fonemowy) struktury fonemowej oraz analizy i syntezy wyrazów sensownych „Polski język” wg M. Bogdanowicz.
4.Próba badania słuchu fonemowego i spostrzegawczości słuchowej „Chiński język” wg Bogdanowicz, Hyponiuk.
5. Test do badania poziomu analizy głoskowej wg J.E. Nowak.
6.Test do badania poziomu syntezy głoskowej wg J.E. Nowak.
Przykładowe sposoby sprawdzenia prawidłowości działania analizatora słuchowego:
1. Próba sylabowa: Dobiera się pary sylab o podobnym brzmieniu, (do zbadania potrzebna będzie pomoc koleżanki) nauczyciel wymawia sylaby, drugi nauczyciel powtarza je prawidłowo lub nieprawidłowo. Zadaniem dziecka jest zasygnalizowanie, jeśli nastąpiło nieprawidłowe powtórzenie.
Mogą to być np. grupy sylab:
· da – ba - ga - da
· pa - pa - ba - da
· ba - pa - ba - da
· ta - pa - da - ta
2. Zadaniem dziecka jest dokończyć wyraz rozpoczynający się na podana sylabę, najlepiej podać najpierw sylabę pa, a później sylabę ba itp.,
3. Nauczyciel wymawia wyrazy podobnie brzmiące, np. półka - bułka, pal – bal. Zadaniem dziecka jest wskazać odpowiedni obrazek.
4. Wysłuchiwanie dźwięków z otoczenia – różnicowanie ich.
5. Wykorzystanie puszek szmerowych.
Przykłady ćwiczeń i zabaw:
USPRAWNIANIE SŁUCHU WERBALNEGO:
1. Różnicowanie i lokalizowanie źródła dźwięku: zabawki dźwiękowe, budzik, dzwonek, itp.,
2. Różnicowanie dźwięków wydawanych przez instrumenty perkusyjne: obrazki instrumentów, instrumenty.
3. Różnicowanie głosów zwierząt dzikich i domowych: nagrane głosy, gry komputerowe.
4. Odtwarzanie struktur dźwiękowych na podstawie układów przestrzennych:
a) przykładowe wzory układów przestrzennych:
- O O O
5. Rozpoznawanie układu przestrzennego odpowiadającego wystukanemu rytmowi.
6. Uderzanie w bębenek, klaskanie, stukanie według narysowanego rytmu:
a) przykładowe ćwiczenia:
- O O O O O O
- O O O O O O O O
- O O O O O O O
DOSKONALENIE ANALIZY I SYNTEZY SŁUCHOWEJ
1.Wyodrębnianie zdań w mowie, słów w zdaniach, zgłosek w słowach:
a) dziecko słucha wypowiedzi nauczyciela w postaci zdań prostych na temat
obrazka o ubogiej treści, np. To kotek. On pije mleko. Dziecko ma narysować
tyle kresek, ile jest zdań. Pierwsze zdanie kreską czerwoną, drugie niebieską.
Pokazujemy kreskę czerwoną dziecko mówi: To kotek, niebieską – On pije
mleko. Zwiększamy ilość zdań.
b) Układanie zdań przez dziecko na podstawie ilości patyczków / patyczki
oznaczają słowa/. Prowadzący zajęcia poleca powiedzieć zdanie z tylu słów,
ile jest patyczków:
II To Ola
III Tam stoi Tomek
IIII Cela ma małego brata
c) tworzenie zdań ze słów podanych przez prowadzącego. Ćwiczenie
utrudniamy podając słowa w innej kolejności niż w zdaniu, np. sklep- idzie –
do – Gosia. Dzieci mają dokonać pewnych przestawień i stworzyć zdanie
sensowne.
d) Zabawa w dopowiadanie brakującego słowa w zdaniu, np. Gruszka jest żółta,
a wiśnia ......; Pomarańcza jest okrągła, a banan .......,
e) Dokończenie słów – prowadzący podaje dziecku obrazek i wypowiada
pierwszą część słowa, którego desygnat jest na obrazku. Dziecko dopełnia
drugą sylabę, np. pił - ka, pa - jac, tor – ba. Wprowadzamy następnie wyrazy
wielosylabowe. Dokańczanie słów można połączyć z rzucaniem piłką; dziecko
odbiera piłkę ( łapie) i wypowiada kończąc odpowiednie słowo.
2. Wyodrębnianie sylab w słowach:
a) zabawa w poszukiwanie przedmiotów, których nazwa zaczyna się od -„sza”,
np. szafa, szalik,
b) wybieranie obrazków w nazwach których jest zgłoska „ ro”, np. rower, krowa, wrona, korona.
c) zabawa w imiona – prowadzący wiesza na tablicy obrazek lub przedmiot. Do
tablicy podchodzą dzieci, których imiona zaczynają się na tę samą zgłoskę,
np. obrazek – marchew,
d) zabawa w sklep- dziecko kupuje w sklepie przedmioty, których nazwa
zaczyna się od np. „ bu” – bu - ty, bu - dzik, bu – rak. Po wykonaniu zadania
następuje wyklaskiwanie sylab w tych słowach i liczenie sylab.
e) wygłaszanie słów rozpoczynających się na daną sylabę, np. „ma” – ma- ma,
ma – larz, ma – lutka. Chodzi o to, aby dziecko wymieniało nie tylko
rzeczowniki, ale czasowniki i przymiotniki.
f) wygłaszanie słów kończących się na daną zgłoskę, np. „ki” : wor – ki, san – ki, zabaw – ki.
3. Dzielenie wyrazów na sylaby z jednoczesnym stukaniem w rytm
wypowiadanych sylab.
a) prowadzący rozkłada zestaw obrazków / w których liczba wyrazów jedno, dwu i wielosylabowych jest równa/. Dziecko nazywa obrazki i następnie dzieli je na sylaby, liczy je i wystukuje palcem lub ołówkiem,
b) zgaduj – zgadula sylabowa. Dziecko otrzymuje koperty, na których są
narysowane kropeczki. W każdej kopercie są obrazki. Ćwiczący poleca wyjąć
obrazki z poszczególnych kopert i sprawdzić, czy obrazek został umieszczony
w odpowiedniej kopercie /np. nazwa jednosylabowa w kopercie z jedną kropką,
dwusylabowa z dwiema itp./ Po sprawdzeniu wszystkich kopert dziecko otrzymuje inne obrazki, które musi umieścić w odpowiedniej kopercie.
4. Sztafeta sylabowa.
W tym ćwiczeniu dziecko wyodrębnia sylaby z wyrazów o różnej liczbie zgłosek /
obrazki przedstawiające przedmioty o nazwach 1 – 2 – i wielosylabowych/.
Polega na tym , że każdą kolejną sylabę wyrazu wypowiada już inne dziecko
podając obrazek przedstawiający przedmiot, którego nazwa odpowiada
dzielonemu na sylaby wyrazowi.
5. Tworzenie wyrazów z sylab.
a) składanki sylabowe . Do tego rodzaju ćwiczeń służy specjalnie przygotowana
pomoc dydaktyczna, którą może zrobić reedukator lub dziecko. Na kartce bloku
umocowane są kartki z sylabami. Dziecko zginając kolejno kartki powinno
odczytywać powstałe z sylab wyrazy. Gdy dziecko potrafi dobrze czytać wyrazy
dwusylabowe wprowadza się składanki, z których tworzy się wyrazy
wielosylabowe.
b) inną odmianą tego ćwiczenia jest książeczka sylabowa. Dziecko kartkując
kolejne kartki książeczki odczytuje wyrazy. Ćwiczenie polega na podstawieniu
sylab początkowych do stałej sylaby końcowej. Sylaby początkowe są wpisane
na kartkach książeczki.
Oto one:
da –
mu –
no –
pa – - ry
to –
wo –
c) inną wersją tego ćwiczenia jest tworzenie wyrazów z sylab za pomocą suwaka prostego lub zegarowego. Ćwiczenie polega na podstawieniu sylab końcowych do stałej sylaby początkowej, np. ka - sa, ra, wa , py.
6. Układanie zdań z sylab.
Kropką oznaczamy ostatnią sylabę, początek – dużą literą.
ca, ta sto stoi Na le ( Na stole stoi taca.)
Ksią na le fie, żka ży sza ( książka leży na szafie.)
Świe słoń Dzi ce. Ci siaj.
7. Rozwiązywanie różnych rebusów sylabowych, np.
te - lew - izor, kot -wica, t – rak - ktor.
Wiele przykładów rebusów sylabowych o różnym stopniu trudności zamieszczają pisemka dziecięce, z których nauczyciel powinien korzystać.
8. Oglądanie kilku obrazków i szukanie w ich nazwach wspólnej głoski (gęś, ślimak, kość);
9. Układanie wyrazów z pierwszych lub ostatnich głosek nazw obrazków (krowa, owca, tygrys -KOT);
10. Szukanie rymujących się wyrazów np. teczka-beczka, trąba-bomba. Na początku wybieramy wyrazy jedno lub dwusylabowe o łatwej strukturze;
11. Układanie zdań, w których każdy wyraz będzie zaczynał się od tej samej głoski np. Tadek tnie turkusową tkaninę.
12. Zabawa "Wyraz w wyrazie":
a). Dziecko poprzez zmianę lub pominięcie pierwszej litery zmienia znaczenie podanego wyrazu np. ekran-kran, sport-port;
b). Dziecko poprzez zmianę lub pominięcie ostatniej litery zmienia znaczenie podanego wyrazu np. koszt-kosz, boks-bok;
...
Eluniaj