Prawa kobiet w ciąży w pracy

Kodeks pracy oraz przepisy wykonawcze zapewniają pewne szczególne prawa kobietom w ciąży i w okresie bezpośrednio po ciąży. Odnoszą się o­ne jednak do tych kobiet, które zatrudnione są na podstawie umowy o pracę, a nie np. umowy o dzieło, zlecenia czy prowadzących własną działalność gospodarczą.Ciąża musi być stwierdzona zaświadczeniem lekarskim.

Pamiętaj, pracodawca nie ma prawa pytać Cię, czy planujesz ciążę np. zatrudniając Cię do pracy, ani prosić o oświadczenie, w którym zobowiązujesz się nie zachodzić w ciążę.

Czy informować pracodawcę, że jestem w ciąży?

Wiele kobiet obawia się następstw poinformowania pracodawcy o tym, że są w ciąży. Jednak istnieją powody, aby jak najszybciej to zgłosić: po pierwsze, pracodawca nie może zatrudniać kobiet w ciąży w pewnych porach, czy w godzinach nadliczbowych, wysyłać na delegacje bez zgody kobiety, czy w warunkach niebezpiecznych dla zdrowia. Po drugie istnieją przepisy regulujące zasady wypowiadania umowy o pracę kobietom w ciąży, które są korzystne dla Ciebie. Po trzecie wreszcie, jeśli jesteś w ciąży i zachorujesz lub lekarz ginekolog wystawi Ci zwolnienie z powodów związanych z przebiegiem ciąży, wówczas wysokość Twojego zasiłku chorobowego wynosi 100% wynagrodzenia ( a nie, jak co do zasady 80%). Jednak łącznie ze zwolnieniem L-4 musisz dostarczyć pracodawcy zaświadczenie o ciąży, wydane przez lekarza.

Czy możliwe jest wypowiedzenie kobiecie w ciąży umowy o pracę?

Co do zasady nie. Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego pracownicy. Dotyczy to każdej umowy o pracę z wyjątkiem umów na okres próbny krótszy niż miesiąc.

Jeżeli jesteś zatrudniona na podstawie umowy o pracę na czas określony, na czas wykonania określonej pracy albo na czas próbny przekraczający miesiąc, a umowa ta rozwiązałaby się po upływie trzeciego miesiąca ciąży - taka umowa ulega z mocy prawa przedłużeniu do dnia narodzin dziecka (chyba, że kobieta zatrudniona jest na podstawie umowy o pracę na czas określony zawartej w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy). Jednak w dniu porodu każda z tych umów wygasa, a kobiecie nie przysługuje prawo do urlopu macierzyńskiego i wychowawczego. Przysługuje jedynie prawo do zasiłku macierzyńskiego.

Sytuacje, gdy kobiecie w ciąży można wypowiedzieć umowę o pracę lub ją rozwiązać bez wypowiedzenia.

Prawo dopuszcza takie sytuacje, jeśli:
-kobieta zatrudniona jest na okres próbny krótszy niż miesiąc;

-jeżeli zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z winy kobiety, wówczas pracodawca może zwolnić kobietę w ciąży. Jeśli u danego pracodawcy są związki zawodowe i reprezentują o­ne pracownicę, to muszą o­ne wyrazić zgodę na takie zwolnienie. Przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z winy kobiety to: ciężkie naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych, popełnienie przez pracownicę w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie jej na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem, zawinionej przez pracownicę utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.

-jeśli ogłoszono upadłość lub likwidację pracodawcy, to pracodawca może rozwiązać umowę o pracę za wypowiedzeniem w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego.Jeśli u danego pracodawcy są związki zawodowe i reprezentują o­ne pracownicę, pracodawca jest obowiązany uzgodnić z reprezentującą pracownicę zakładową organizacją związkową termin rozwiązania umowy o pracę.

Jakich prac kobieta w ciąży nie może wykonywać?

Polskie prawo zabrania wykonywania pewnych prac kobietom w ogóle- tym bardziej wiadomo, że nie wolno ich wykonywać kobietom w ciąży. 

Kobiety w ciąży nie mogą być zatrudniane w porze nocnej ani w godzinach nadliczbowych. Jeśli więc pracujesz w systemie zmianowym, a jesteś w ciąży, pracodawca będzie musiał przydzielać Ci pracę tylko w dzień. Jeśli nie ma takiej możliwości, wówczas ma obowiązek przenieść Cię do innej pracy, która nie wymaga pracy nocnej. Jeśli jednak okaże się, że pracodawca nie ma takiej możliwości, wówczas może zwolnić Cię z obowiązku świadczenia pracy w ogóle przy zachowaniu dotychczasowego wynagrodzenia.

Nie możesz pracować w nocy czy w godzinach nadliczbowych, nawet wtedy, gdy się na to zgadzasz.

Co zrobić, gdy lekarz stwierdza przeciwwskazania do wykonywania mojej dotychczasowej pracy?

Taka sytuacja może wystąpić np. wtedy, gdy dotychczas pracowałaś długo przy komputerze, stałaś godzinami przy maszynie lub dużo podróżowałaś, np. samochodem lub samolotem.

Jeśli lekarz stwierdza przeciwwskazania powinnaś przedstawić pracodawcy niezwłocznie odpowiednie zaświadczenie lekarskie a pracodawca jest zobowiązany dostosować warunki pracy do wymagań określonych w tych przepisach lub tak ograniczyć czas pracy, aby wyeliminować zagrożenia dla Twojego zdrowia lub bezpieczeństwa. Jeżeli dostosowanie warunków pracy na dotychczasowym stanowisku pracy lub skrócenie czasu pracy jest niemożliwe lub niecelowe, pracodawca jest obowiązany przenieść Cię do innej pracy, a w razie braku takiej możliwości zwolnić na czas niezbędny z obowiązku świadczenia pracy.

Czy muszę jeździć na delegacje w czasie ciąży?

Nie, kobieta ciężarna musi wyrazić zgodę na wyjazd poza miejsce pracy.

Inne uprawnienia:

Pracodawca jest obowiązany udzielać pracownicy ciężarnej zwolnień od pracy na zalecone przez lekarza badania lekarskie przeprowadzane w związku z ciążą, jeżeli badania te nie mogą być przeprowadzone poza godzinami pracy. Za czas nieobecności w pracy z tego powodu pracownica zachowuje prawo do wynagrodzenia

autorka: mgr Anna Szul-Szywała