1.Tektonika płyt a powstawanie złóż kopalin użytecznych
Tektonika płyt – dział geologii zajmujący się przestrzennym rozmieszczeniem różnych genetycznie i wiekowo struktur w skorupie ziemskiej, oraz procesami prowadzącymi do mechanicznych deformacji w jej obrębie. Ma ogromny wpływ na tworzenie się złóż surowców
-> TO CO TUTAJ BYŁO, BYŁO KOMPLETNIE NIE NA TEMAT!!! <-
2.Subsydencja i osiadanie
Subsydencja – powolne obniżanie się pewnych obszarów skorupy ziemskiej, spowodowane przez procesy endogeniczne, gł. Tektoniczne, długotrwała prowadzi do powstawania basenów sedymentacyjnych i gromadzenia się w nich osadów znacznej grubości, często płytkomorskich lub lądowych. Jest to jeden z procesów izostazyjnych, odpowiada za obniżanie.
Przyczyny:
trzęsienia ziemi, wulkany, kras, kompakcja, sufozja, wympopowanie wody, górnictwo
Izostazja – stan mechanicznej równowagi mas w skorupie i górnym płaszczu Ziemi.
Sufozja – proces polegający na wypłukiwaniu drobnych cząsteczek skalnych przez wodę opadową lub roztopową. Efektem oprócz powstawania próżni w gruncie są niekiedy zagłębienia na pow. Ziemi będące efektem wymycia bądź zapadnięcia się gruntu nad podziemną próżnia sufozyjną.
Kompakcja: zmniejszanie się gestości i porowatości osadów a zwiększanie gęstości spowodowane ich cięzarem i naciskiem warstw wyżej leżacych.
3.Własności hydrogeologiczne skał
Własności hydrogeologiczne skał – cechy, które decydują o zdolności do akumulowania, oddawania i przewodzenia wody.
Cechy strukturalne:
-porowatość-obecność pomiędzy ziarnami lub kryształami prózni, zwanych porami związanych z zwykle z genezą skały
-ilośc-stos. Objętości porów do objętości skały bądz powierzchni do przekroju, największą porowatość mają niescem. Skały osadowe
-rozmiar-
-nadkapilarne > 0,5 mm – woda wolna swobodnie się porusza (żwiry, grube piaski)
-kapilarne > 0,0002 mm – o poruszaniu decydują siły wzniosu kapilarnego
-subkapilarne < 0,0002 mm – woda nie przemieszcza się (gliny, iły), otwarte lub zamknięte
-szczelinowatość – trzy rodzaje zw. Z procesami geol., które spowodowały spękanie skały
-wietrzeniowe- fizyczne wietrzenie skał, przypowierzchniowa strefa do kilkudziesięciu metrów, bezwładnie rozmieszczone, mogą być wypełnione mat. Zwietrzelinowym
-tektoniczne- wynik dyslokacji tektonicznych, przeguby synklin i antyklin oraz w strefach uskokowych, od 1km nie przewodzą wody wolnej, regularne
-syngenetyczne-w wyniku naprężeń wewn. Występują w niektórych skałach w trakcie ich powstawania (krzepnięcie magmy)
-krasowatość-występowanie w skałach próżni powstałych w wyniku rozpuszczania skał, przez krążące w nich wody
Cechy hydrauliczne:
-wodochłonność- zdolność skały do pochłaniania i gromadzenia wody, wodochłonność całkowita to sumaryczna obj. Próżni otwartych -> porów, szczelin, próżni krasowych
-odsączalność-zdolność skały całkowicie nasyconej do oddawania wody pod działaniem sił cięzkości lub przy spadku ciśnienia w skale (odprężaniu)
4.Cechy jakościowe wód podziemnych
Wody podziemne – wody zalegające pod powierzchnią Ziemi
Badanie jakości wód – określenie składu chemicznego, własności fiz. I chem, oraz składu bakteriologicznego.
Skład chemiczny wód – skład rozpuszczonych (dysocjowanych i niedysocjowanych) substancji występujących w wodzie. Skład chemiczny decyduje o właściwościach (chem., fiz. I organoleptycznych) wody. Przedstawiany w postaci zapisu uwzgl. Skład jonowy lub jony gł.
Własnośći:
chemiczne – pH, warunki utleniająco-redukujące (Eh), mineralizacja lub sucha pozostałość lub twardość.
fiz – temp, przewodność elektrolityczna właściwa, radoczynność, gęstość, lepkość
organoleptyczne- smak, posmak, barwa, przezroczystość, mętność, rozpoznawane bezp przy użyciu zmysłów
Skład bakteriologiczny – ilościowa charakterystyka bakteriologicznego zanieczyszczenia wód. Biol analiza wód umozliwia ustalenia stopnia ich zanieczyszczenia substancjami org a tym samym bilansu tlenowego bez analizy chem na podstawie wystepujacych gat i ich liczebności.
5. Rodzaje map w geol stos.
Mapa geologiczna – syntetyczny, graficzny obraz stanu wiedzy geologicznej o badanym i kartowanym przez geologa terenie
Treść mapy przedstawiana jest za pomocą:
-barw (wiek)
-sygnatur (położenie warstw, jaskinie etc)
-symboli terenowych (litologia, stratygrafia)
-szrafur (czasami, do ozn litologii)
Podział map:
-wg. Skali:
-ogólne przeglądowe > 1: 100 000 -> kompilacyjne
-szczegółowe 1:10 000 – 1:50 000 -> wykonywane w terenie
-wielkoskalowe, plany specjalne 1:500 – 1: 5000 -> wykonywane w terenie
-wg. Głebokośći:
-powierzchniowe (zakryte, odkryte)
-wgłębne
-wg. Tematyki:
-geologiczne – przekrój geologiczny danego obszaru, profile stratygraficzno- litologiczne-wraz z objaśnieniami tekstowymi służą za podstawę ustalania założeń budowy geol i rozmieszczenia kopalin na danym obszarze, a także badań ogólnych w zakresie geol. Regionalnej
-hydrogeologiczne – głebokość pierwszego użytkowego poziomu wodonośnego, hydroizohipsy, wody mineralne, wyznacza się obszary o róznym stopniu izolacji poziomu wodonośnego
-geol-gospodarcze-występowanie kopalin w strefie przypowierzchniowej i wgłębnej oraz gospodarki złożami na tle wybranych elementów górnictwa, hydrogeologiim przyrody, krajobrazu etc., stan zagospodarowania złóż i kopalin, zagrożeniach środowiska, obiektach chronionych i warunkach podłoża budowlanego
-geośrodowiskowe-przedstawienie i interpretacja geośrodowiskowa danych geochemicznych aby były one zrozumiałe dla niespecjalistów, lokalizacja miejsc opróbowania: zanieczyszczenia gleb metalami cięzkimi, pierw prom, zw. Organicznymi, klasyfikacja gleb etc.
-geochemiczne-generalna ocena stanu powierzchniowych środowisk regionu, ustalanie regionalnego zasięgu i charakteru wykrytych anomalii oraz wydzielenie obszarów wymagających danych szczegółowych.
6.Zagrożenia środowiska geologiczno-inzynierskiego
Środowisko geologiczno inżynierskie danego obiektu działalności ludzkiej powstaje po wprowadzeniu tego obiektu do środowiska geologicznego.
Zagrożenia -> wszelkie czynniki mogące spowodować zaburzenie równowagi pomiędzy środowiskiem geol. A obiektami działalności ludzkiej w tym środowisku. Wszystkie poniższe czynniki działają negatywnie na środowisko g-i poprzez fizyczne ruchy mas skorupy ziemskiej i zmiane stanu naprężeń i odkształceń ośrodka:
Trzęsienia ziemi:
skutki:
-osuwiska
-obrywy skalne
-lawiny błota i ziemi
-szczeliny i pęknięcia
-zaburzenia w reżimie wód gruntowych i wgłębnych
-fale tsunami
-soliflukcja
-zalania terenu
-szkody budowlane (pękające mury, walące się budynki)
zapobieganie:
- badania terenu i określanie stref zagrożenia sejsmicznego
- tworzenie nowych metod konstrukcyjnych,
- tworzenie nowych bardziej odpornych na wibracje materiałów
Wulkany:
-wypływy lawy
-wybuchy popiołów
-spływy piroklastyczne
-trzęsienia ziemi
-badania wulkanów w celu prognozy erupcji
-monitoring sejsmiczny, akustyczny, termiczny, geochemiczny
Epejrogeneza – powolne ruchy skorupy ziemskiej powodujące podnoszenie lub obniżenie znacznych jej obszarów:
-transgresja lub regresja morza
-subsydencja
-sufozja
-kompakcja
-krasowienie
7.Powierzchniowe ruchy masowe:
powierzchniowe ruchy masowe – przemieszczanie się mas skalnych pod wpływem siły ciężkości, mogą być powolne lub b. Szybkie.
Subarealne – podziemne
Subakwalne – podwodne
Osuwisko – szybkie zsuwanie się mas skalnych po stoku pod wpływem grawitacji, również nazwa nagromadzonego w ten sposób materiału . Prędkość osuwania od kilku cm/s do m/s, rozmiary od kilku metrów do olbrzymich (miliony ton materiału), w morfologii wyróżniamy półkoliste obniżenia zw niszą osuwiskową, poniżej ciągnie się rynna, która przechodzi w język (rynna nie zawsze).
obrywy-ruch prawie wyłącznie pionowy, spadek w powietrzu lub po stromym zboczu, połączony z toczeniem się oderwanych fragmentów skalnych
zsuwy-ruch ślizgowy, ześlizg wzdłuż określonej płaszczyzny
zsuwy strukturalne- ruch wzdłuż płaszczyzny strukturalnej, ruch ślizgowy masy skalnej bez obrotu
zsuwy ze ścinania- ruch wzdłuż powierzchni ścinania po przekroczeniu wytrzymałości na ścianie, ruch masy skalnej z obrotem wstecz
spływy-płynięcie, spływanie, ruch płynięcia, brak okr powierzchni przemieszczenia, nierówna szybkość poruszających się okruchów skalnych
spełzywanie-bardzo powolne przemieszczenie się luźnych utworów po zboczu pod wpływem sił ciężkości
Przemiesczenie rozpoczyna sie od powstania szczelin w formie łuku otwartego w kier spadku zbocza. Rynna moze byc wypelniona materialem. Dzieki powstaniu osuwiska i wytworzenia zagłębienia niszy, możliwe jest powstanie drugorzędnych osuwisk prostopadłych do zagłebienia niszy.
Warunkiem powstania o. Jest duże nachylenie stoku i odp budowa geol. Bezpośrednia przyczyna – podcięcie stoku przez potok, rzeke, działalność człowieka, zwietrzenie, nasiąknięcie mas skalnych wodą.
Zapobieganie: jeżeli powodem powstania są zaburzenia obiegu wody – regulacja obiegu wody, ograniczenie upraw, melioracja. W niektórych przypadkach mury oporowe i fundamenty -> budownictwo drogowe.
8.Obliczanie objętości i zasobów kopalin użytecznych
Znając budowę geologiczną terenu oraz dzięki odpowiedniej ilości prób, możemy określić jaką powierzchnię zajmuje i jaką miąższośćią charakteryzuje się dane złoże kopaliny użytecznej.
Mając te dane łatwo oszacować V = powierzchnia * miąższość .
Dla złóż które cechują się zróżnicowaną miąższością do powyższego wzoru wstawiamy obliczoną na podstawie wykonanych prób średnią miąższość złoża.
Obliczanie zasobu złoża: należy znać wydajność kopaliny, obliczamy jaką masę interesującego nas surowca mineralnego otrzymujemy z 1m3 złoża. Zasoby całego złoża obliczamy wg. Wzoru:
Masa kopaliny użytecznej = V * wydajność
...
aneciakurczaczek