M6 - PROCESY ENDOGENICZNE.pdf

(1826 KB) Pobierz

Microsoft Word - materialy 5.doc

PROCESY ENDOGENICZNE

DIASTROFIZM

To procesy zachodzące wewnątrz Ziemi (w obrębie płaszcza i skorupy ziemskiej) i ułatwiające

niszczenie warstw skalnych na powierzchni. Procesy te powodują ruchy i deformacje skorupy

ziemskiej określane jako diastrofizm . Należą do nich:

• trzęsienia ziemi

• pionowe i poziome ruchy skorupy ziemskiej

• ruchy orogeniczne powodujące powstanie łańcuchów górskich.

Są one spowodowane:

• bardzo skomplikowanymi procesami przemieszczania kontynentów,

• dużymi ciśnieniami występującymi we wnętrzu Ziemi

• zmianami termicznymi, które powodują powstawanie prądów konwekcyjnych

Skorupa ziemska wydaje się być nieruchoma i bardzo stabilna. Istnieją jednak obszary, gdzie ruchy te

są intensywne i czasami widoczne gołym okiem, np. obszary sejsmiczne.

O innych ruchach skorupy ziemskiej możemy przekonać się wykonując precyzyjne pomiary

geodezyjne lub obserwując zarys linii brzegowych, np. obszar północnej Kanady i Skandynawii

podniósł się po ustąpieniu zlodowacenia o kilkaset metrów w ciągu kilkunastu tysięcy lat. Podniosło

się również wybrzeże Polski o czy świadczy stary klif pomiędzy Orłowem i Sopotem, na którym

usytuowane było rybackie grodzisko. Natomiast obniżaniu ulega wybrzeże Holandii.

Skały pod wpływem nacisków ulegają trwałym odkształceniom plastycznym lub rozkruszeniu

powodującym deformacje. Mogą one znajdować się w warunkach ściskania (kompresji), rozciągania,

ścinania, skręcania i zginania.

Trwałymi skutkami sił tektonicznych są:

• Deformacje ciągłe – gdy nie dochodzi do przerwania ciągłości warstw. Są one plastyczne o

charakterze fałdowym

Fałd jest to wygięcie warstwy, ławicy lub innego płaskiego elementu strukturalnego.

W fałdzie wyróżniamy część wewnętrzną, czyli jądro i otaczające je z dwóch stron skrzydła. Fałdy

dzielimy na symetryczne i asymetryczne. Asymetria polega na różnej długości skrzydeł, czasem

różnej miąższości warstw i ich kształcie.

Fałd składa się najczęściej z dwu form sąsiadujących ze sobą: antykliny czyli siodła – zawiera utwory

starsze w jądrze i synkliny, czyli łęku z utworami młodszymi w jądrze.

Odcinek fałdu o największej krzywiźnie to przegub . Wiąże on ze sobą dwa skrzydła. Oś fałdu jest

to linia biegnąca wzdłuż przegubu w połowie jego szerokości (podłużna oś symetrii fałdu).

Powierzchnia osiowa fałdu to powierzchnia łącząca osie danego fałdu we wszystkich przegubach.

Promień fałdu – odstęp między powierzchniami osiowymi sąsiednich form fałdu, a więc antykliny i

synkliny, mierzona prostopadle do tych powierzchni.

Podstawą klasyfikacji fałdów jest położenie powierzchni osiowych i skrzydeł oraz ogólna pozycja

form fałdowych.

403600169.398.png

403600169.409.png

403600169.420.png

Fałd stojący – powierzchnie osiowe pionowe

Fałd pochylony – powierzchnia osiowa pochylona, obydwa skrzydła pochylone w przeciwnych

kierunkach, bądź jedno pionowe, drugie nachylone

Fałd obalony – powierzchnia osiowa pochylona, obydwa skrzydła nachylone w tym samym kierunku

Fałd leżący – powierzchnia osiowa pozioma

Fałd przewalony – powierzchnie osiowe pochylone lub pionowe, pozycja form fałdowych

odwrócona. W wyniku odwrócenia antyklina staje się formą wklęsłą (otwartą ku górze), a synklina

formą wypukłą.

Zespół fałdów, których obwiednia, przynajmniej górna, jest wypukła ku górze to antyklinorium.

Jeżeli obwiednia górna jest wklęsła, to synklinorium.

Monoklina – zespół warstw zgodnie nachylonych o jednokierunkowym następstwie stratygraficznym.

• Deformacje nieciągłe – gdy następuje przerwanie ciągłości warstw, ich rozerwanie i wzajemne

pionowe lub poziome przesunięcie. Płaszczyznę rozerwania nazywamy uskokiem

Uskok to przerwa w ciągłości skał połączona z przesunięciem wzdłuż niej rozdzielonych części

masywu skalnego, czyli skrzydeł uskoku. Powierzchnia uskokowa – uskok może mieć położenie

od pionowego do poziomego.

Jeżeli kierunek – oś przemieszczenia uskokowego jest zbliżony do linii upadu powierzchni

uskokowej, to jest to uskok zrzutowy. Jeżeli pokrywa się z linią biegu, to jest to uskok przesuwczy.

Jeżeli leży między linią biegu i upadu, to jest to uskok zrzutuwo – przesuwczy.

403600169.431.png

403600169.001.png

403600169.012.png

403600169.023.png

403600169.034.png

403600169.045.png

403600169.056.png

403600169.067.png

W uskoku zrzutowym i zrzutowo – przesuwczym jedno skrzydło ulega obniżeniu – jest to skrzydło

zrzucone, a drugi jest względnie wyniesiony – jest to skrzydło wiszące .

Wyróżniamy:

uskoki normalne – jeżeli powierzchnia uskokowa jest nachylona w stronę skrzydła zrzuconego

uskoki odwrócone (inwersyjne) – w których powierzchnia jest nachylona w stronę skrzydła

wiszącego

uskoki progowe – w których powierzchnia uskokowa jest pionowa

Struktury obcięte co najmniej dwoma uskokami, mniej więcej równoległymi i wypiętrzone,

nazywamy zrębem albo horstem, a obniżone – rowem tektonicznym.

Deformacjom nieciągłym towarzyszy najczęściej regularna sieć spękań, które nazwano ciosem .

Intensywność spękania skał (masywów skalnych) to szczelinowatość .

Szczelinowatość to podstawowy czynnik w ocenie nośności podłoża, stateczności zboczy, tuneli i

sztolni budowlanych oraz przepływu wód podziemnych. Skały silniej spękane są mniej odporne na

czynniki niszczące (wietrzenie) co prowadzi do zmniejszenia ich nośności i większej podatności na

odkształcenia.

RUCHY SKORUPY ZIEMSKIEJ

1.Ruchy pionowe – polegają na wypiętrzaniu lub obniżaniu dużych fragmentów powierzchni Ziemi;

najczęściej powodują powstanie deformacji nieciągłych, w przeszłości geologicznej powodowały

wielkie transgresje (zalewy) i regresje (wycofywanie się) morza. Powolne ruchy powodujące zmiany

linii brzegowej zachodzą też współcześnie: wybrzeża Tunisu obniżają się o ok. 4 m na 1000 lat a

wybrzeża Normandii ponoszą o ok. 2 m na 1000 lat.

Świadectwem tych ruchów w przeszłości geologicznej są niezgodne ułożenia warstw skalnych.

Ruchy pionowe nie wywołujące znacznych deformacji skierowane ku górze i w dół nazywamy

ruchami epejrogenicznymi.

403600169.078.png

403600169.089.png

403600169.100.png

403600169.111.png

403600169.122.png

2.Ruchy poziome – polegają na przemieszczeniu fragmentów litosfery w całym profilu od

powierzchni Ziemi poprzez skorupę. Powodują one łączenie się fragmentów skorupy oddalonych od

siebie oraz rozbicie i odsuwanie się fragmentów wcześniej połączonych. Ruchy te są odpowiedzialne

za współczesny rozkład kontynentów, który w przeszłości geologicznej ulegał znacznym zmianom,

powodują one również powstawanie łańcuchów górskich, trzęsień ziemi i zjawisk wulkanicznych. Ich

przyczyną są procesy fizyczno – chemiczne zachodzące w płaszczu ziemskim

3.Ruchy orogeniczne – to ruchy prowadzące do sfałdowania i wypiętrzenia łańcucha górskiego, które

zachodzą na kontakcie płyt litosfery. Początkowym ich etapem jest powstanie wąskiego i głębokiego

zbiornika oceanicznego o nazwie geosynklina , który przez okres swojego istnienia wypełniany był

osadami. W ostatnim etapie, w wyniku nacisków tektonicznych (ściskania) osady te uległy

pofałdowaniu, wydźwignięciu i często odkłuciu od podłoża, i przeniesieniu na znaczne odległości w

postaci płaszczowin. Procesom tym towarzyszy metamorfizm, plutonizm i wulkanizm. Proces

powstawania fałdowego łańcucha górskiego nazywamy orogenezą.

Przyczyny ruchów skorupy ziemskiej – tkwią one w procesach zachodzących w dolnej części

skorupy ziemskiej i w płaszczu

1.Ruchy pionowe – są wywołane brakiem równowagi między skorupą i płaszczem. Stan równowagi

został określony jako izostazja , a gdy równowaga zostanie zaburzona, następuje izostatyczny ruch

skorupy do góry lub w dół. Równowaga może być naruszona w wyniku przykładania i zdejmowania

ze skorupy obciążeń. Takim obciążeniem może być powstanie i potem zanik lądolodów, zmiany ilości

wód w zbiornikach, sedymentacja, erozja, ruchy górotwórcze i prądy konwekcyjne w płaszczu.

Izostatyczny ruch skorupy do góry lub w dół związany jest z różnicami grubości i także gęstości

bloków skorupy ziemskiej a im grubszy blok tym głębiej jest zanurzony w podłoże.

Stan zaburzenia równowagi izostatycznej wykazuje się za pomocą anomalii grawimetrycznych, a więc

różnicy pomiędzy rzeczywistą, występującą na danym terenie siłą ciężkości a teoretyczną. Gdy

równowaga grawimetryczna jest zaburzona często dochodzi do przemieszczania mas – ruchów

izostatycznych. Są to pionowe ruchy skorupy ziemskiej lub całej litosfery, będące przejawem

kompensacji izostatycznej . Jest to proces przywracania równowagi izostatycznej, która jest

zakłócana przez:

• fałdowanie

• sedymentację

• rozwój lub zanik pokrywy lodowej

• zmiana ilości wód w zbiornikach

• zwiększanie obciążenia skorupy w rezultacie ruchów górotwórczych

• denudację (wietrzenie, erozja, powierzchniowe ruchy masowe)

403600169.133.png

403600169.144.png

403600169.155.png

Dokonuje się przez przemieszczenia plastyczne mas podścielających skorupę ziemską lub litosferę.

Wg. G. Airy’ego skorupa ziemska zbudowana jest z bloków o podobnej średniej gęstości, ale różnej

grubości (rys Mizerski dół). Im grubszy blok tym głębiej jest zanurzony w podłożu. Wiele danych

uzyskanych w trakcie badań trzęsień ziemi i magmatyzmu potwierdza te przypuszczenia. Inna teoria

(nie potwierdzona) J. Pratt’a – wg niej skorupę ziemską można przedstawić jako zespół bloków

spoczywających na wspólnej podstawie, znajdującej się na stałej głębokości. Bloki mają różną

wysokość ale jednakową masę, gdyż im blok jest wyższy, tym średnia gęstość jego skał jest mniejsza.

Na pewnej głębokości różnice gęstości skał znikają. Jest to tzw. poziom wyrównania izostatycznego ,

na którym ciśnienie hydrostatyczne (petrostatyczne) jest jednakowe. Zwiększanie obciążenia

jakiegokolwiek bloku natychmiast wywoła reakcję w postaci silniejszego wciśnięcia go w podłoże,

zdjęcie działającej siły spowoduje reakcję odwrotną.

Anomalie izostatyczne

1 mgal=10m

Ocean Spokojny +4,5 do 5 mgal

Hawaje +35 mgal

Cypr +100 mgal

Morze Czerwone +55

Archipelag Sundajski -250

Równowaga grawimetryczna

Nadmiar masy, np. w górach, musi być skompensowany (np. mniejszą gęstością takiego bloku niż

bloków sąsiednich, większym jego zagłębieniem w obrębie gęstszego podłoża skorupy). Niedoborowi

masy np. pod oceanem musi odpowiadać nadmiar masy pod jego dnem (większa gęstość bloku,

płytsze podłoże gęstych mas podskorupowych).

Izostazja

1. Góry

2. Wyżyny

3. Niziny

4. Dno oceanu

5. Poziom morza

6. Bloki skorupy ziemskiej

7. Astenosfera

(liczby oznaczają gęstość w

g/cm 3 ):

403600169.166.png

403600169.177.png

403600169.188.png

403600169.199.png

403600169.210.png

403600169.221.png

403600169.232.png

403600169.243.png

403600169.254.png

403600169.265.png

403600169.276.png

403600169.287.png

403600169.298.png

403600169.309.png

403600169.320.png

403600169.331.png

403600169.342.png

403600169.353.png

403600169.364.png

403600169.375.png

403600169.383.png

403600169.384.png

403600169.385.png

403600169.386.png

403600169.387.png

403600169.388.png

403600169.389.png

403600169.390.png

403600169.391.png

403600169.392.png

403600169.393.png

403600169.394.png

403600169.395.png

403600169.396.png

403600169.397.png

403600169.399.png

403600169.400.png

403600169.401.png

403600169.402.png

403600169.403.png

403600169.404.png

403600169.405.png

403600169.406.png

403600169.407.png

403600169.408.png

403600169.410.png

403600169.411.png

403600169.412.png

403600169.413.png

403600169.414.png

403600169.415.png

403600169.416.png

403600169.417.png

403600169.418.png

403600169.419.png

403600169.421.png

403600169.422.png

403600169.423.png

403600169.424.png

403600169.425.png

403600169.426.png

403600169.427.png

403600169.428.png

403600169.429.png

403600169.430.png

403600169.432.png

403600169.433.png

403600169.434.png

403600169.435.png

403600169.436.png

403600169.437.png

403600169.438.png

403600169.439.png

403600169.440.png

403600169.441.png

403600169.002.png

403600169.003.png

403600169.004.png

403600169.005.png

403600169.006.png

403600169.007.png

403600169.008.png

403600169.009.png

403600169.010.png

403600169.011.png

403600169.013.png

403600169.014.png

403600169.015.png

403600169.016.png

403600169.017.png

403600169.018.png

403600169.019.png

403600169.020.png

403600169.021.png

403600169.022.png

403600169.024.png

403600169.025.png

403600169.026.png

403600169.027.png

403600169.028.png

403600169.029.png

403600169.030.png

403600169.031.png

403600169.032.png

403600169.033.png

403600169.035.png

403600169.036.png

403600169.037.png

403600169.038.png

403600169.039.png

403600169.040.png

403600169.041.png

403600169.042.png

403600169.043.png

403600169.044.png

403600169.046.png

403600169.047.png

403600169.048.png

403600169.049.png

403600169.050.png

403600169.051.png

403600169.052.png

403600169.053.png

403600169.054.png

403600169.055.png

403600169.057.png

403600169.058.png

403600169.059.png

403600169.060.png

403600169.061.png

403600169.062.png

403600169.063.png

403600169.064.png

403600169.065.png

403600169.066.png

403600169.068.png

403600169.069.png

403600169.070.png

403600169.071.png

403600169.072.png

403600169.073.png

403600169.074.png

403600169.075.png

403600169.076.png

403600169.077.png

403600169.079.png

403600169.080.png

403600169.081.png

403600169.082.png

403600169.083.png

403600169.084.png

403600169.085.png

403600169.086.png

403600169.087.png

403600169.088.png

403600169.090.png

403600169.091.png

403600169.092.png

403600169.093.png

403600169.094.png

403600169.095.png

403600169.096.png

403600169.097.png

403600169.098.png

403600169.099.png

403600169.101.png

403600169.102.png

403600169.103.png

403600169.104.png

403600169.105.png

403600169.106.png

403600169.107.png

403600169.108.png

403600169.109.png

403600169.110.png

403600169.112.png

403600169.113.png

403600169.114.png

403600169.115.png

403600169.116.png

403600169.117.png

403600169.118.png

403600169.119.png

403600169.120.png

403600169.121.png

403600169.123.png

403600169.124.png

403600169.125.png

403600169.126.png

403600169.127.png

403600169.128.png

403600169.129.png

403600169.130.png

403600169.131.png

403600169.132.png

403600169.134.png

403600169.135.png

403600169.136.png

403600169.137.png

403600169.138.png

403600169.139.png

403600169.140.png

403600169.141.png

403600169.142.png

403600169.143.png

403600169.145.png

403600169.146.png

403600169.147.png

403600169.148.png

403600169.149.png

403600169.150.png

403600169.151.png

403600169.152.png

403600169.153.png

403600169.154.png

403600169.156.png

403600169.157.png

403600169.158.png

403600169.159.png

403600169.160.png

403600169.161.png

403600169.162.png

403600169.163.png

403600169.164.png

403600169.165.png

403600169.167.png

403600169.168.png

403600169.169.png

403600169.170.png

403600169.171.png

403600169.172.png

403600169.173.png

403600169.174.png

403600169.175.png

403600169.176.png

403600169.178.png

403600169.179.png

403600169.180.png

403600169.181.png

403600169.182.png

403600169.183.png

403600169.184.png

403600169.185.png

403600169.186.png

403600169.187.png

403600169.189.png

403600169.190.png

403600169.191.png

403600169.192.png

403600169.193.png

403600169.194.png

403600169.195.png

403600169.196.png

403600169.197.png

403600169.198.png

403600169.200.png

403600169.201.png

403600169.202.png

403600169.203.png

403600169.204.png

403600169.205.png

403600169.206.png

403600169.207.png

403600169.208.png

403600169.209.png

403600169.211.png

403600169.212.png

403600169.213.png

403600169.214.png

403600169.215.png

403600169.216.png

403600169.217.png

403600169.218.png

403600169.219.png

403600169.220.png

403600169.222.png

403600169.223.png

403600169.224.png

403600169.225.png

403600169.226.png

403600169.227.png

403600169.228.png

403600169.229.png

403600169.230.png

403600169.231.png

403600169.233.png

403600169.234.png

403600169.235.png

403600169.236.png

403600169.237.png

403600169.238.png

403600169.239.png

403600169.240.png

403600169.241.png

403600169.242.png

403600169.244.png

403600169.245.png

403600169.246.png

403600169.247.png

403600169.248.png

403600169.249.png

403600169.250.png

403600169.251.png

403600169.252.png

403600169.253.png

403600169.255.png

403600169.256.png

403600169.257.png

403600169.258.png

403600169.259.png

403600169.260.png

403600169.261.png

403600169.262.png

403600169.263.png

403600169.264.png

403600169.266.png

403600169.267.png

403600169.268.png

403600169.269.png

403600169.270.png

403600169.271.png

403600169.272.png

403600169.273.png

403600169.274.png

403600169.275.png

403600169.277.png

403600169.278.png

403600169.279.png

403600169.280.png

403600169.281.png

403600169.282.png

403600169.283.png

403600169.284.png

403600169.285.png

403600169.286.png

403600169.288.png

403600169.289.png

403600169.290.png

403600169.291.png

403600169.292.png

403600169.293.png

403600169.294.png

403600169.295.png

403600169.296.png

403600169.297.png

403600169.299.png

403600169.300.png

403600169.301.png

403600169.302.png

403600169.303.png

403600169.304.png

403600169.305.png

403600169.306.png

403600169.307.png

403600169.308.png

403600169.310.png

403600169.311.png

403600169.312.png

403600169.313.png

403600169.314.png

403600169.315.png

403600169.316.png

403600169.317.png

403600169.318.png

403600169.319.png

403600169.321.png

403600169.322.png

403600169.323.png

403600169.324.png

403600169.325.png

403600169.326.png

403600169.327.png

403600169.328.png

403600169.329.png

403600169.330.png

403600169.332.png

403600169.333.png

403600169.334.png

403600169.335.png

403600169.336.png

403600169.337.png

403600169.338.png

403600169.339.png

403600169.340.png

403600169.341.png

403600169.343.png

403600169.344.png

403600169.345.png

403600169.346.png

403600169.347.png

403600169.348.png

403600169.349.png

403600169.350.png

403600169.351.png

403600169.352.png

403600169.354.png

403600169.355.png

403600169.356.png

403600169.357.png

403600169.358.png

403600169.359.png

403600169.360.png

403600169.361.png

403600169.362.png

403600169.363.png

403600169.365.png

403600169.366.png

403600169.367.png

403600169.368.png

403600169.369.png

403600169.370.png

403600169.371.png

403600169.372.png

403600169.373.png

403600169.374.png

403600169.376.png

403600169.377.png

403600169.378.png

403600169.379.png

403600169.380.png

403600169.381.png

403600169.382.png

Plik z chomika:

aneciakurczaczek

Inne pliki z tego folderu:

Skały_i_minerały.rar (56187 KB)
Statyka.pdf (2017 KB)
Wykład 2.pdf (2521 KB)
Wykład 3.pdf (4014 KB)
Wykład 4.pdf (1340 KB)

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin