Odbiorniki radiowe retro, cz.3.pdf

K U R S

Odbiorniki radiowe retro

Regeneracja, uruchamianie i strojenie, część 3

Rodzaje i oznaczenia lamp radiowych

Epoka „lampowców” odjechała od nas w tempie, którego

nikt nie był w stanie przewidzieć. Iście kosmiczne tempo

ucieczki w otchłań historii wywołuje spore zainteresowanie

wzmacniaczami audio wykonanymi na lampach, a także starymi

odbiornikami radiowymi. O ile tematyka lampowego audio

egzystuje na łamach EP, to dotychczas praktycznie nic nie

pisaliśmy o możliwościach restauracji zabytkowych odbiorników.

Błąd ten, w wakacyjno – letnim klimacie, naprawiamy.

Dokończenie z EP9/2005

Pełną identyﬁkację odpowiedni-

ków można przeprowadzić tylko za

pomocą katalogu lamp. Na szczęście,

w katalogach wydawanych w Polsce

w latach sześćdziesiątych są zamiesz-

czone jako odpowiedniki typy lamp

amerykańskich cywilnych i wojsko-

wych oraz oczywiście lamp radziec-

kich. Bez katalogu dość trudno jest

stwierdzić rodzaj lampy po jej sym-

bolu (oznaczeniu), ponieważ np. lam-

pa 6K7 jest pentodą w.cz. regulacyjną,

a lampa 6K8 jest triodą – heksodą.

Różnica jest z pozoru drobna w opi-

sie, a są to całkowicie rożne lampy.

Również lampy 6A8 i 6 Л 7 są okre-

ślone jako pentagrid. W rzeczywisto-

ści różnią się, gdyż lampa 6A8 może

pracować jednocześnie jako mieszacz

i heterodyna, ponieważ ma jedną siat-

kę więcej, a więc może być stosowa-

na jak oktoda. Natomiast lampa 6 Л 7

jest tylko lampą służącą do przemia-

ny częstotliwości (pomimo identycznej

nazwy pentagrid) i musi współpraco-

wać z oscylatorem zbudowanym na

osobnej lampie. Lampa 6 Л 7 była sto-

sowana w urządzeniach wojskowych

oraz w wysokiej klasy odbiornikach

radiowych, w których oscylator i prze-

miana częstotliwości były realizowane

na odrębnych lampach.

Lampy radzieckie mają wyprowa-

dzone siatki sterujące na górze bańki

stalowej lub szklanej (np. 6K7, 6A8),

jak również w cokole (6K3). Lampy

6K7 i 6K3 są pentodami regulacyjny-

mi. Można je w łatwy sposób prze-

cokołować i zastosować przy urucha-

mianiu odbiorników również starszych

typów, pamiętając o zmianie wartości

napięcia żarzenia. Są to bardzo cen-

ne lampy, ponieważ są dość popu-

larne i łatwe do zdobycia, szczególnie

w miejscowościach gdzie stacjonowała

armia radziecka.

W odbiornikach starszych

typów stosowano lampy serii

A, C, niektóre serii E oraz

niektóre serii V, które miały

wyprowadzone siatki steru-

jące w górnej części bańki.

Chcąc zachować pierwotny

styl odbiornika nie bardzo

można zastąpić stare lampy

współczesnym, np. nowalo-

wymi czy niektórymi serii E

21. Problematyka przecokoło-

wywania lamp będzie przed-

stawiona w jednym z następ-

nych artykułów.

W oznaczeniu lamp ame-

rykańskich może występować

Rys. 8. Wygląd podstawek dla lamp

z cokołem: a) heptalowym (siedmio-

nóżkowym), b) nowalowym (dziewię-

cionóżkowym)

dodatkowa litera np. 6SK7 w symbo-

lu lampy 6K7. Oznacza to, że są to

prawie identyczne lampy. Różnica po-

lega na innym wyprowadzeniu siatki

sterującej, to znaczy lampa 6K7 ma

siatkę sterująca wyprowadzoną w gór-

nej części bańki, a lampa 6SK7 bez-

pośrednio w cokole. Lampa 6SK7 ma

także nieco większe nachylenie cha-

rakterystyki.

W 1938 roku wprowadzono w Eu-

ropie i USA cokół loktalowy. Ma on

również 8 nóżek o jednakowej śred-

nicy, ale cieńszych niż nóżki cokołu

oktalowego. Cokół jest wykonany cał-

kowicie ze szkła. Dolna część cokołu

otoczona jest metalową obrączką. Ty-

powymi przedstawicielami serii lok-

talowej są lampy E21 i U21(ECH21,

EBL21, UCH21).

Lampy loktalowe mają niezbyt

duże wymiary bańki i dlatego sto-

sowano je w odbiornikach o niezbyt

dużych wymiarach (czeski Talisman,

polski Pionier). Lampy serii E21 są

żarzone prądem przemiennym o war-

tości skutecznej 6,3 V. Natomiast

odpowiadające im lampy serii U21

Rys. 7. Wygląd cokołu loktalowego (produkcja

od 1938 roku): a) lampy europejskie, b) lam-

py amerykańskie i radzieckie

Elektronika Praktyczna 10/2005

K U R S

Fot. 9. Lampy odbiorcze rożnych rodzajów (od lewej): 1 − lampa o cokole nóżkowym głośnikowa z anodą wyprowa-

dzoną na górze bańki, 2 − lampa o cokole nóżkowym głośnikowa z siatką wyprowadzoną na górze bańki, 3 − lampa

o cokole bocznostykowym 8 nóżkowa, 4 − lampa o cokole bocznostykowym 5 nóżkowa (lampa prostownicza, dioda

w. cz.); 5 − lampa o cokole bocznostykowym serii czerwonej, 6 − lampa serii stalowej w wykonaniu szklanym, 7 −

lampa o cokole oktalowym (stalowa) z siatką wyprowadzoną na górze, 8 − lampa o cokole oktalowym (stalowa) z

siatką wyprowadzoną w cokole, 9 − lampa o cokole oktalowym(szklana) z siatką wyprowadzoną na górze, 10 − lam-

pa o cokole loktalowym, 11 − lampa o cokole nowalowym, 12 − lampa o cokole heptalowym

Fot. 10. Wskaźniki strojenia – oka magiczne (od lewej): 1 – EM2, 2 – EM11, 3 – EM4, 4 – 6E5C ( produkcja ZSRR), 5

– EM80, 6 – EM84

są przystosowane do bezpośredniego

żarzenia z sieci prądu przemienne-

go w połączeniu szeregowym prądem

o określonej wartości. Wygląd cokołów

lamp loktalowych produkcji europej-

skiej i amerykańskiej zamieszczono

jest na rys. 7 .

Seria lamp E21 i U21 nie jest

zbyt bogata asortymentowo. Skon-

struowano ich zaledwie kilka typów.

W Polsce były one produkowane dość

długo (do połowy lat siedemdziesią-

tych). W związku z tym są na rynku

bardzo popularne i stosunkowo łatwe

do zdobycia. Stosowanie lamp se-

rii E21 i U21 jako lamp zastępczych

jest trochę utrudnione, ponieważ nie

można bez użycia agresywnego topni-

ka czyszczącego (kwasu) przylutować

przewodu do nóżki lampy i trzeba

stosować dodatkową podstawkę lam-

pową. Lampy tej serii były stosowane

w wielu typach odbiorników radio-

wych z lat pięćdziesiątych i sześćdzie-

siątych, takich jak: Aga, Syrena, Sto-

lica, Pionier itd.

Ostatnim rodzajem lamp radio-

wych odbiorczych, na których zakoń-

czyła się produkcja lamp w Polsce,

są lampy nowalowe serii E80 do 89

i heptalowe serii E 89 i wyżej. W NRD

i Czechosłowacji produkowano lampy

serii U, czyli przystosowane do bez-

pośredniego zasilania z sieci energe-

tycznej w układzie szeregowym. Lam-

py nowalowe miały cokół całkowicie

szklany z wtopionymi dziewięcioma

nóżkami, natomiast lampy heptalowe

były zbudowane podobnie, ale miały

7 nóżek. Typowymi przedstawicielami

lamp nowalowych są lampy radiowe

typu EBF89. ECC83, EL84 oraz lampy

telewizyjne np. PCL85, PCC84, a hep-

talowych np. EC92 i lampy bateryjne

typu 1R5T, 1T4T itd. Lampy nowa-

lowe są obecnie najbardziej dostępny-

mi lampami na rynku. Wygląd cokołu

lamy nowalowej i heptalowej przedsta-

wiono na rys. 8 .

Na fot. 9 przedstawiono omawia-

ne wyżej lamy odbiorcze różnych ro-

dzajów, a na fot. 10 różne wskaźniki

strojenia – oka magiczne.

Mieczysław Laskowski

Elektronika Praktyczna 10/2005

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: