Edukacja w Szwecji.doc

Za organizowanie i prowadzenie szkół oraz sprawy kadrowe odpowiadają gminy. Przy każdej radzie gminy i hrabstwa powołano komitety zajmujące się sprawami oświaty. Ich głównym zadaniem jest czuwanie nad tym, by szkoły realizowały centralnie określone wytyczne. Gminy wyznaczają plany pracy szkół.

Państwo nie finansuje szkół bezpośrednio. Jednostki administracji terenowej dysponują środkami na działalność szkolną, przyznając budżet na potrzeby każdej szkoły. W gestii państwa są „fundusze kompetencyjne”, aby wyrównywać różnice między gminami oraz pieniądze na doskonalenie nauczycieli i środki specjalne dla uczniów upośledzonych umysłowo.

Nauka w szkołach państwowych jest bezpłatna. Ani uczniowie, ani ich rodzice nie ponoszą kosztów materiałów dydaktycznych, posiłków w szkole, opieki medycznej, transportu do szkoły itd.
Wszyscy uczniowie w wieku od 16 do 20 lat uczący się w szkole średniej korzystają z państwowego stypendium naukowego.

Szkołami zarządzają dyrektorzy. Wszystkie decyzje ważne dla szkoły konsultują oni z uczniami i rodzicami. Prawa uczniów są zagwarantowane w ustawie o kształceniu.

Szwedzki system szkół państwowych obejmuje szkołę obowiązkową i różne rodzaje nauki nadobowiązkowej.

Obowiązkowa jest nauka w szkole podstawowej. Natomiast nieobowiązkowa w szkołach średnich i edukacja dorosłych organizowana przez gminę.

Szkoły prywatne stanowią zaledwie ok. 1,5 proc. wszystkich szkół. Na ogół są to placówki wyznaniowe lub realizujące specjalne programy. Gminy pokrywają około 80 proc. kosztów ich działalności.

Obowiązek szkolny obejmuje dzieci w wieku od 7 do 18 lat.

Ustawa o szkolnictwie

Szwedzka ustawa o szkolnictwie gwarantuje dzieciom i młodzieży dostęp do edukacji na równych prawach. Wszyscy uczniowie korzystają z tego prawa, niezależnie od płci, miejsca zamieszkania, warunków ekonomicznych i socjalnych. Ustawa precyzuje, iż edukacja powinna „wyposażyć uczniów w wiedzę i zdolności, odbywać się przy współpracy z rodzinami uczniów, dążyć do harmonijnego rozwoju młodych ludzi, aby stali się odpowiedzialnymi członkami społeczeństwa”. Uczniów o specjalnych potrzebach otacza się szczególną troską.

Ustawa o szkolnictwie zapewnia prawo do kształcenia także i dorosłym. Jest ono realizowane poprzez szkoły samorządowe dla dorosłych (komvux) oraz szkoły specjalne dla dorosłych (särvux).

Programy narodowe, cele i strategie szkolnictwa państwowego w Szwecji wyznacza parlament (Riksdag) i rząd. Budżet narodowy zawiera subwencje dla zarządów miast, przeznaczane są one na różne cele.

Poza celami i strategiami przyjętymi przez parlament i rząd, każda gmina może decydować o sposobie prowadzenia szkół. Plan edukacji musi zawierać informacje na temat sposobu finansowania, organizacji i rozwoju nauczania, a także jego oceny. Dyrektor każdej szkoły ma za zadanie sporządzenie planu pracy szkoły w oparciu o cele państwowe, program nauki i plan edukacji. Przy jego tworzeniu dyrektorzy zobowiązani są do współpracy z nauczycielami i innymi pracownikami.

Zadaniem Skolverket jest rozwijanie, ocenianie, sprawdzanie i nadzór nad państwowymi szkołami w Szwecji. Co trzy lata Skolverket musi przedstawić parlamentowi i rządowi całościowy raport o szwedzkim szkolnictwie. Raport ten jest podstawą krajowego planu rozwoju szkolnictwa. Równolegle Skolverket nadzoruje respektowanie praw każdego ucznia i przestrzeganie postanowień ustawy o szkolnictwie.

Rok szkolny w Szwecji zaczyna się zazwyczaj pod koniec sierpnia i kończy na początku czerwca, łącznie trwa około 40 tygodni. Dzieli się na dwa semestry. Dokładne terminy rozpoczęcia i zakończenia roku szkolnego ustalają gminy.

Tydzień nauki jest pięciodniowy. Najdłuższe ferie podczas roku przypadają na Boże Narodzenie.

Szkolnictwo obowiązkowe

Wychowanie przedszkolne

Edukacja przedszkolna w Szwecji nie jest obowiązkowa ale gminy muszą zapewnić opiekę dla wszystkich dzieci, których rodzice pracują lub uczą się.

Mają one obowiązek zorganizowania zajęć przedszkolnych dla wszystkich dzieci w wieku od sześciu lat do rozpoczęcia szkoły. Realizacja tego uzależniona jest od warunków lokalnych. Placówkami sprawującymi opiekę nad dzieckiem mogą być ośrodki całodzienne (czynne przez cały rok pięć dni w tygodniu od 6.30 do 18.00), grupy zabawowe działające po trzy godziny dziennie, otwarte placówki przedszkolne, ośrodki wypoczynku dla dzieci od 6 do 12 lat (czynne po zakończeniu zajęć lekcyjnych oraz w czasie wakacji). Dziećmi zajmują się także we własnych domach opiekunki rodzinne zatrudniane przez gminy. W programie placówek przedszkolnych są zajęcia kulturalne, przyrodnicze, przygotowujące do życia w społeczeństwie. Bardzo ściśle współpracują one z rodzicami, którzy często uczestniczą w zajęciach.
Opieką przedszkolną objętych jest ponad 95% sześciolatków.
Szkoła obowiązkowa (do 16 roku życia)

Od roku 1995/96 szkolnictwo obowiązkowe przeszło gruntowną reformę programową.

Szkoła jest obowiązkowa dla dzieci pomiędzy siódmym a szesnastym rokiem życia. Obejmuje dziewięcioletnią szkołę podstawową, szkołę dla Lapończyków z północnej Szwecji, szkołę specjalną (dla dzieci z wadami wzroku, słuchu lub mowy) i szkołę dla dzieci upośledzonych umysłowo. Na życzenie rodziców dzieci mogą zacząć naukę w wieku sześciu lat.

Lapońskie dzieci mają prawo do edukacji podkreślającej ich pochodzenie. Obejmuje ona pierwszych sześć lat szkoły podstawowej.
Szkoła specjalna przygotowuje dzieci z wadami wzroku i słuchu oraz dzieci z lekkim upośledzeniem umysłowym. Obowiązkowa szkoła dla upośledzonych umysłowo składa się ze szkoły podstawowej i szkoły przygotowującej do życia.

Określono minimalną liczbę godzin, jaka powinna być przeznaczona na nauczanie poszczególnych przedmiotów. Władze gminy mogą przyjąć minimalną lub rozszerzoną wersję programu. Uczniowie mają zajęcia m.in. z wychowania artystycznego, gospodarstwa domowego, języka angielskiego, drugiego języka obcego (gmina moze właczyć także trzeci język obcy), higieny i wychowania dziecka, odbywają staże w zakładach pracy oraz mają przedmioty wybierane przez gminę.

Ewaluacja opiera się na wyznaczeniu katalogu umiejętności, jakie musi posiadać uczeń na określoną ocenę. Stopnie końcowe, respektowane w całym kraju, są wystawiane w ósmym roku nauki. Porównywalność ocen mają zapewnić krajowe testy osiągnięć. Wszystkie szkoły przeprowadzają testy czytania, pisania i rachowania pod koniec drugiej klasy; testy z języka szwedzkiego, angielskiego i matematyki pod koniec piątej i dziewiątej klasy. Po dziewięciu latach nauki uczniowie otrzymują świadectwo ukończenia szkoły, na którym podane są wyniki ze wszystkich przedmiotów oraz wyniki testów państwowych. Na tym etapie edukacji skala ocen jest trzystopniowa: zaliczony (G), zaliczony z wyróżnieniem (VG) lub zaliczony ze specjalnym wyróżnieniem (MVG).

Każdy absolwent szkoły podstawowej ma prawo kontynuowania nauki w wybranej przez siebie szkole średniej (gymnasienskolan).

Szkolnictwo nadobowiązkowe

Szkoła średnia

Podobnie jak szkolnictwo obowiązkowe, także szkoły średnie (gymnasienskolan) przeszły gruntowną reformę programową w połowie lat dziewięćdziesiątych.
Zapisuje się do nich ponad 95 proc. absolwentów szkół podstawowych. Świadectwo ukończenia szkoły obowiązkowej umożliwia kontynuację nauki, ale od 1998 roku z języka szwedzkiego, angielskiego i matematyki trzeba mieć oceny co najmniej zaliczające z wyróżnieniem (VG).
Nauka trwa zasadniczo trzy lata. Szkoły oferują szesnaście profili, z czego 14 jest związanych z przygotowaniem do zawodu, dwa przygotowują do studiów uniwersyteckich. Gminy mogą tworzyć własne specjalności, odpowiadające potrzebom lokalnym. Profile ogólnokrajowe to m.in. handel i zarządzanie, budownictwo, inżynieria elektryczna, żywienie, rzemiosło, opieka zdrowotna.

Wszystkie programy zawierają osiem przedmiotów ogólnokształcących obowiązkowych dla wszystkich profili. Są to: język szwedzki, język angielski, nauki społeczne, studia religijne, wychowanie fizyczne i ochrona zdrowia, sztuka, matematyka i nauki przyrodnicze, elementy orientacji zawodowej. Szkoły mają dużą autonomię w opracowaniu programów pracy i siatki godzin lekcyjnych. Dzięki daleko idącej indywidualizacji na tym szczeblu edukacji, uczniowie, którzy chcą zdobyć wykształcenie nie ujęte w ogólnokrajowym spisie profili, mogą podjąć naukę według specjalnego programu opracowanego wraz ze szkołą. Ich czas nauki także nie musi trwać trzy lata - może zostać skrócony lub przedłużony - w zależności od pracowitości, zdolności, przyjętego programu.
W programach o orientacji zawodowej 15 proc. czasu nauki przeznacza się na szkolenia praktyczne w przedsiębiorstwie.

Każdy uczeń musi w ciągu trzech lat nauki uczestniczyć w określonej liczbie godzin lekcyjnych i zdobyć określoną liczbę punktów, zaliczając zajęcia obowiązkowe, profilowe oraz zajęcia wybrane indywidualnie, wśród których mogą być zajęcia z innych profili. Każdy cykl zajęć kończy się zaliczeniem, którego wynik podany jest na świadectwie. Te oceny nie są wystawiane dla każdego przedmiotu lub za każdy semestr, lecz na końcu cyklu. Do trzystopniowej skali ocen ze szkoły podstawowej (zaliczony, zaliczony z wyróżnieniem, zaliczony ze szczególnym wyróżnieniem) dochodzi ocena IG - niezaliczony. Kryteria przyznawania ocen i testy opracowane są centralnie. Uczeń, który nie zaliczył jakiegoś kursu, może go powtórzyć lub zdać egzamin kończący. Świadectwo ukończenia nauki zawiera oceny ze wszystkich cykli kształcenia. Warunkiem jego otrzymania jest zdanie testów z języka szwedzkiego, angielskiego i matematyki.
Szkołę średnią kończy około 73 proc. szwedzkiej młodzieży.
Edukacja dorosłych

Młodzi ludzie mają prawo uczęszczać do szkoły średniej do ukończenia dwudziestego roku życia. Potem mogą wybierać pomiędzy różnymi formami szkolnictwa dla dorosłych zapewnianego przez gminy (komvux). Program ten łączy edukację nawiązującą do szkoły podstawowej z edukacją nadobowiązkową, opierającą się na kursach prowadzonych przez szkoły średnie.

Państwowe szkoły dla dorosłych (SSV) uzupełniają wykształcenie dorosłych, którzy nie mogą pobierać nauki w miejscu zamieszkania. Część nauki przebiega w formie zaocznej, korespondencyjnej. Dodatkowo, w regularnych odstępach czasu, uczniowie dojeżdżają do SSV na konsultacje. Państwowe szkoły dla dorosłych znajdują się w Norrköping i Härnosand.

Szwedzki dla imigrantów (sfi) ma na celu naukę języka i zapoznanie ze szwedzkim społeczeństwem. Władza lokalna musi obowiązkowo zaoferować sfi wszystkim nowo przybyłym dorosłym imigrantom. To nauczanie może przybierać różne formy w zależności od gminy.

Szkoły wyższe

Ponad 30 proc. wszystkich uczniów podejmuje dalszą edukację w ciągu trzech lat po ukończeniu szkoły średniej. Na uniwersytetach i w college'ach mogą oni wybrać kursy indywidualne lub określony program studiów. W Szwecji działa 6 uniwersytetów, 15 szkół wyższych, liczne jednowydziałowe instytuty, 7 szkół artystycznych. Podstawowym warunkiem podjęcia studiów jest przedstawienie świadectwa ukończenia szkoły średniej oraz bardzo dobra znajomość języka angielskiego. Przy selekcji na kierunki uniwersyteckie bierze się pod uwagę osiągnięcia szkolne, wyniki ogólnokrajowego testu przydatności uniwersyteckiej (wspólnego dla wszystkich kandydatów; jego wyniki są ważne przez pięć lat) i wyniki testu specjalistycznego organizowanego przez daną uczelnię.
Szkolnictwo wyższe jest bezpłatne. Kończąc je można otrzymać jeden z dwóch rodzajów dyplomów - ogólny lub zawodowy na jednym z trzech poziomów, w zależności od czasu trwania studiów, które są dwu-, trzy- lub czteroletnie.

Szkolnictwo w Szwecji
(2003-01-10 17:49:00)
 

Szwedzki system edukacji należy do jednych z lepiej funkcjonujących w Europie. Potwierdzeniem tego są dane statystyczne. Ponad 25 proc. Szwedów -w przedziale wiekowym od 25-64 - legitymuje się jakąś formą studiów wyższych.

Nauczanie obowiązkowe

W Szwecji organizacją kształcenia zajmuje się państwo. System zarządzania oświatą jest scentralizowany, dlatego o większości spraw szkolnych decyduje rząd i parlament. Natomiast Ministerstwo Edukacji czuwa na poprawnością realizacji rządowych dyrektyw. Sektor prywatny w szwedzkim szkolnictwie ma charakter incydentalny, a udział tego typu placówek w cały systemie edukacji nie przekracza 1,5 proc.

W Królestwie Szwecji obowiązek szkolny wprowadzono już w 1842 r. i nieprzerwanie istnieje on po dziś dzień. Obejmuje swym zakresem dzieci w wieku od 7 do 16 lat. Aczkolwiek rodzice mają prawo posłać swoje dziecko do szkoły o rok wcześniej lub później. Pierwszym etapem edukacji w Szwecji jest trwająca 9 lat szkoła podstawowa.

Rok szkolny w Szwecji zaczyna się zazwyczaj pod koniec sierpnia i kończy na początku czerwca, łącznie trwa około 40 tygodni. Dzieli się na dwa semestry. Dokładne terminy rozpoczęcia i zakończenia roku szkolnego ustalają gminy.

Intensywna praca nad kształceniem dzieci rozpoczyna się w zasadzie już od pierwszej klasy. W czasie kolejnych lat nauki uczniowie poddawani są różnym nieobowiązkowym testom kompetencyjnym. Szkoła podstawowa kończy się egzaminem, który obejmuje język szwedzki i język angielski oraz matematykę. Na świadectwie końcowym zamieszczone są wyniki ze wszystkich przedmiotów oraz oceny zdobyte na egzaminie. Na tym poziomie edukacji obowiązuje trzystopniowa skala ocen tj. "G" - promującą, "VG" - promującą z wyróżnieniem i "MGV" - promującą ze specjalnym wyróżnieniem.

Szkoła średnia

Kolejnym szczeblem edukacji w Szwecji jest szkoła średnia, do której uczęszcza ponad 95% młodzieży. Nauka w gimnazjum zaczyna przybierać bardziej indywidualny charakter. Szkoła taka generalnie trwa trzy lata, jednakże okres ten można skrócić lub przedłużyć w zależności od zdolności danego ucznia. Na tym etapie nauczania obowiązuje kilkanaście programów profilowanych, większość z nich przygotowuje do zawodu, ale są też takie, które stanowią niejako fundament do podjęcia studiów uniwersyteckich. Obok ocen znanych z niższych szczebli edukacji w szkole średniej pojawia się czwarta ocena "IG" będąca odpowiednikiem polskiej oceny niedostatecznej. Dlatego w przeciwieństwie do podstawówki nie każdy kończy szkołę średnią.

Świadectwo ukończenia nauki zawiera oceny ze wszystkich przedmiotów kończących się zaliczeniami. Warunkiem jego otrzymania jest też zdanie testów z języka szwedzkiego, angielskiego i matematyki.

Do szkoły średniej można uczęszczać aż do czasu ukończenia dwudziestego roku życia. Potem pozostają już tylko różne formy szkolnictwa dla dorosłych, które najczęściej przybierają charakter zaoczny lub nawet korespondencyjny. Wszyscy uczniowie w wieku od 16 do 20 lat uczący się w szkole średniej korzystają z państwowego stypendium naukowego.

..ciąg dalszy
 

Szkoły wyższe

W ciągu trzech lat po ukończeniu szkoły średniej przeszło 30% absolwentów podejmuje dalszą naukę. Rekrutacja na studia odbywa się na podstawie konkursów świadectw oraz w oparciu o krajowe testy przydatności uniwersyteckiej. Wyniki takich testów ważne są przez pięć lat.

Szwecja posiada bogate tradycje w zakresie szkolnictwa wyższego. Obecnie w jego w ramach działa 49 wyższych uczelni, w tym 12 prywatnych. W skład uczelni nadzorowanych przez rząd wchodziło 13 uniwersytetów, 7 niezależnych kolegiów sztuki oraz 16 kolegiów uniwersyteckich, w tym Sztokholmski Instytut Edukacji i Sztokholmskie Kolegium Uniwersyteckie Wychowania Fizycznego i Sportu. Funkcjonuje także jedno kolegium kształcące w dziedzinie nauk zdrowotnych. Najstarszą i zarazem największą państwową uczelnią jest Uniwersytet w Uppsali, założony w 1477 r. Natomiast wśród uczelni prywatnych prym wiodą przede wszystkim Uniwersytet Techniczny AB w Chalmer oraz Sztokholmską Szkoła Ekonomii i Kolegium Uniwersyteckie w Jönköping.

Tytuły za punkty

W czasie studiów za naukę przyznawane są punkty. Za każdy tydzień nauki student otrzymuje jeden punkt. Najniższym stopniem akademickim w Szwecji jest dyplom kolegium uniwersyteckiego przyznawany za 80 punktów. Za 40 więcej otrzymuje się tytuł bachelora. Natomiast, aby stać się magistrem trzeba mieć zgromadzonych minimum 160 punktów. Prawo nadawania doktoratu mają wszystkie uniwersytety, natomiast kolegia uniwersyteckie muszą się ubiegać o takie uprawnienia dla danej dziedziny wiedzy. Ponadto, funkcjonują też stopnie zawodowe. Otrzymują je absolwenci studiów inżynierskich, medycyny, stomatologii czy też sztuk pięknych. Czas trwania studiów prowadzących do przyznania kwalifikacji zawodowych uzależniony jest od charakteru danego kierunku.

Kadra akademicka

Od 1986 r. w szkolnictwie wyższym Szwecji istnieją 4 podstawowe stanowiska akademickie: profesor, starszy wykładowca, asystent badawczy i młodszy wykładowca. Od trzech pierwszych wymaga się, co najmniej doktoratu, a od młodszych wykładowców minimum stopnia bachelor. Od 1 stycznia 2002 r. ustanowiono stanowisko starszego wykładowcy pomocniczego. Uczelnie mogą także zatrudniać na etacie studentów-doktorantów. Wewnętrzna struktura organizacyjna należy do decyzji samych uczelni. W większości przypadków uniwersytety i kolegia uniwersyteckie mają strukturę wydziałową. Rektora wybiera społeczność akademicka, a formalnie powołuje rząd na 6-letnią kadencję.

Page 1

Page 2