Jałowe martwice kości
Jałowa martwica kości ( martwice aseptyczne, osteochondrosis juvenilis, necrosis idiopathica) jest zaburzeniem wapnienia w jądrach kostnienia kości dając początek martwicy. Może dotyczyć każdej kości tułowia i kończyn u dzieci i młodzieży. We wszystkich postaciach częściej występuje u płci męskiej.
Etiologia choroby jest nieznana, a wyniki badań histologicznych wykazują, że niezależnie od lokalizacji zmiany zaczynają się od niewielkiego, podchrząstkowo położonego pola martwicy, spowodowanej niedokrwieniem tętniczym.
Dolegliwości subiektywne zwykle wyprzedzają znacznie objawy radiologiczne, początkowo dolegliwości są niewielkie, tak, że pacjenci zgłaszają się do lekarza w zaawansowanym okresie choroby..
Szybka przebudowa kości u dzieci zwykle sprzyja regeneracji pole martwicy, ale może pozostać po niej deformacja. Ponieważ początkowo formująca się kość jest plastyczna i siły obciążania mogą ją deformować powodując przy niektórych lokalizacjach choroby inkongruencję powierzchni stawowych co prowadzi w konsekwencji do wczesnych zmian zwyrodnieniowych.
Poszczególne martwice jałowe występują najczęściej pod nazwiskiem badacza, który pierwszy ją opisał. Spośród kilkudziesięciu postaci martwicy tylko nieliczne mają duże znaczenie praktyczne i występują często.
Choroba Perthesa
Choroba Perthesa ( martwica Legg-Calve-Waldenstrom-Perthesa) jest idiopatyczną młodzieńczą, niedokrwienną martwicą głowy kości udowej. Jest to najczęściej występująca jałowa martwica kości.
Przyczyny choroby są nieznane.
Złożone ukrwienie bliższego odcinka kości udowej może być
odpowiedzialne za patologię tego schorzenia.
Dodatkowo urazy, stany zapalne, zwiększone zagęszczenia krwi i inne.
Choroba występuje 4-5 razy częściej u chłopców w wieku między 4 - 8 r.ż. W 10% przypadków choroba występuje obustronnie. Pierwszym objawem choroby jest zwykle utykanie. Ból występuje zwykle wcześniej i często dotyczy stawu kolanowego.
W badaniu klinicznym pierwszym objawem jest ograniczenie rotacji wewnętrznej, następnie odwiedzenia w stawie biodrowym.
Przebieg choroby jest długi. Dzielimy go na okresy:
1. Okres "synovitis" 2. Nekrozy lub zapadnięcia 3. Fragmentacji 4. Odbudowy
Ad.1. Ten okres jest krótki (tygodnie) i jest wynikiem niedokrwienia. Zapalenie błony maziowej powoduje ograniczenie ruchomości i ból. W badaniu USG widoczne poszerzenie szpary stawowej, płyn w jamie stawowej. We wczesnym okresie choroby nie ma widocznych zmian na zdjęciach radiologicznych. Czasem poszerzenie szpary stawowej i niewielkie złamania podchrzęstne głowy kości udowej głównie w jej przedniej części.
Ad.2. Martwicza część głowy kości udowej ulega zapadnięciu. Na zdjęciach rtg widoczne jest zmniejszenie głowy kości udowej i zwiększone jej wysycenie. Ten okres trwa 6-12 miesięcy.
Ad.3. Okres fragmentacji. W tym okresie matwicza kość jest resorbowana. Na zdjęciach rtg widoczne są pola deossyfikacji. Często w tym stadium pojawia się deformacja głowy kości udowej. Ta faza trwa 1-2 lat.
Ad.4. Odbudowa. Okres formowania się nowej kości. Trwa 8 mies.-3 lat.
W zależności od wielkości obszaru głowy kości udowej
zajętego martwicą dzielimy chorych na 4 grupy wg Catteralla.
Podział ten jest ważny z punktu widzenia prognoz i ewentualnej metody leczenia.
Leczenie w chorobie Perthesa polega na odciążeniu stawu biodrowego i porządnym zagłębieniu głowy kości udowej w panewce. Zagłębienie to można uzyskać zarówno metodami zachowawczymi jak i operacyjnymi.
Choroba Freiberga -Kohlera IIChoroba ta (osteochondrosis metatarsophalangealis iuvenilis) jest drugą co do częstości jałową martwicą i dotyczy głowy II kości śródstopia.
Choroba Osgood-Schlattera(Osteochondropathia, osteochondrosis tuberositas tibiae) jest martwicą jałową jądra lub jąder kostnienia guzowatości piszczeli oraz przylegających chrząstek.
Choroba Kohlera I(Osteonecrosis ossis navicularis tarsi) - martwica kości lódkowatej
Choroba Haglunda-Severa(Osteonecrosis,"apophysitis calcanei") - martwica guza kości piętowej
matipoczta