Wybrane zagadnienia z prawa celnego
- Art. 1 Wspólnotowy kodeks celny, zwany dalej „kodeksem”, określa zasady i procedury mające zastosowanie do towarów wprowadzanych na obszar celny Wspólnoty lub z niego wyprowadzanych.
· Zasady prawa celnego
1. zasada wolności obrotu towarowego z zagranicą (wyjątki np. koncesje, pozwolenia),
2. zasada równego traktowania towarów (wyjątki wynikają z ustaw specjalnych np. konwencji dyplomatycznych, konsularnych),
3.zasada równego traktowania podmiotów (wyjątki dotyczą nie wyliczania lecz zwolnienia z opłaty należności celnych niektórych przewidzianych przepisami prawa podmiotów),
4. zasada powszechności ceł (zwolnienia od płatności wynikają z ustawowych regulacji określonych operacji celnych, np. niektóre procedury gospodarcze),
5. zasada powszechności opłat celnych (wyjątki w zasadzie nie istnieją)
6. zasada powszechnego dostępu do informacji o prawie celnym (wyjątki w zasadzie nie istnieją).
· Funkcje prawa celnego
1. Kierunku obrotu towarowego z zagranicą:
- wywozowe (eksportowe);
- przywozowe (importowe);
- przewozowe (tranzytowe);
2. Celu gospodarczego:
- ochronne (przemysłu rozwijającego się, miejsc pracy, konkurencyjności własnych towarów)
- promocyjne (ułatwienia proceduralno-dokumentacyjne w wywozie czy procedurach gospodarczych)
- fiskalne (potrzeby biznesowe, zrównoważenie bilansu płatniczego)
3. Celu społecznego:
- ochrony zdrowia ludzi, zwierząt i roślin, środowiska naturalnego, ochrony narodowych dóbr kultury i sztuki, ochrony moralności i ładu społecznego itp.
· Wpływ globalizacji i regionalizacji na charakter prowadzonej polityki celnej
- Efekty globalizacyjne
1.Funkcjonowanie narodowych polityk celnych
2.Brak jednolitego prawodawstwa celnego
3.Brak wspólnej taryfy celnej
4.Dwa obszary funkcjonowania polityki celnej – obszar wewnętrzny (terytorium państwa narodowego), obszar zewnętrzny (wszystkie pozostałe kraje)
5.Cło stosowane tylko w obszarze zewnętrznym
6.Powszechna redukcja cła
- Efekty regionalistyczne
1.Wspólna polityka celna
2.Jednolite prawo celne
3.Wspólna taryfa celna
4.Dwa obszary funkcjonowania polityki celnej – obszar wewnętrzny (wszystkie terytoria państw członkowskich), obszar zewnętrzny (kraje nie będące członkami)
6.Możliwość ograniczenia redukcji ceł
· Uniwersalna definicja taryfy celnej
Taryfa celna podstawowy akt prawny regulujący handel w obszarze zewnętrznym państwa lub grupy państw, zawierający nomenklaturę towarową oraz wysokość stawek celnych.
· Stawka celna to współczynnik ustalony w taryfie celnej lub w innych szczegółowych przepisach celnych dla każdej pozycji towarowej na podstawie której oblicza się należne cło
· Ze względu na sposób podejmowania decyzji o wysokości stawki celnej można dokonać podziału ceł na:
1) z punktu widzenia kierunku obrotu towarowego rozróżnia się cła;
- Przywozowe (importowe) - pobierane od towarów pochodzenia zagranicznego, podwyższające ceny towaru zagranicznego na rynku krajowym;
- Wywozowe (eksportowe) – pobierane od towarów produkcji krajowej wywożonych za granicę w celu zatrzymania w kraju towarów deficytowych lub wyrównania zbyt niskiej ceny krajowej, która może być przyczyną nadmiernego wywozu tanich towarów. W praktyce cła te stosowane są tylko sporadycznie;
- Przewozowe (tranzytowe) – pobierane od przewozu towarów przez obszar celny. Obecnie, gdy tranzyt przynosi poszczególnym krajom wysokie wpływy, stosowane są one tylko sporadycznie.
2) Cła stosowane jako środki polityki handlowej i gospodarczej państwa podzielić można na:
- Fiskalne – ich głównym zadaniem jest zapewnienie budżetowi państwa dodatkowych wpływów. Z reguły wysokie cła ustalane są na towary nie wytwarzane w kraju i nie należące do grupy artykułów pierwszej pomocy, np. alkohole, wyroby tytoniowe, przedmioty luksusowe. Cła nałożone na inne towary mogłyby obniżyć popyt i efekt byłby odwrotny
- Ochronne (protekcyjne) – mają one na celu ograniczenie importu towarów konkurencyjnych wobec wytwarzanych w kraju lub ochronę bilansu płatniczego. Szczególną odmiana ceł ochronnych są cła wychowawcze. Obejmują one wybrane gałęzie przemysłu, które rokują nadzieje na uzyskanie konkurencyjności międzynarodowej po zakończeniu okresu ochronnego;
- Prohibicyjne – cła te mają uniemożliwić import towarów, których przywóz uznano za niepożądany. Przyczyną ich wprowadzenia mogą być np. interesy krajowego producenta, trudna sytuacja gospodarcza kraju, deficyt bilansu płatniczego;
- Odwetowe (retorsyjne) – stosowane są jako reakcja na dyskryminacyjne decyzje innego państwa, naruszające interesy rodzimych eksporterów;
- Antydumpingowe lub wyrównawcze – cła te skierowane są przeciwko dostawcom zewnętrznym stosującym tzw. nieuczciwe praktyki, tj. dezorganizującym rynek kraju importującego towarami sprzedawanymi po cenach dumpingowych, a więc niższych od cen na rynku krajowym lub nie pokrywających kosztów produkcji bądź subsydiowanych przez państwo eksportera;
3) Ze względu na sposób obliczania cła dzielimy na:
- Cła od wartości (ad valorem) – są one liczone w procentach od wartości towarów. Niedogodnością tej metody jest konieczność ustalenia tzw. definicji wartości towaru, która będzie przeciwdziałała nadużyciom, polegającym na deklarowaniu zbyt niskiej wartości towarów celnych i dowolnej jej interpretacji przez służby celne. Cła ad valorem stosuje większość krajów;
- Specyficzne – obliczane przeważnie od ilości lub wagi towarów, rzadziej od sztuki. Ich zaletą jest łatwość wymiaru cła. Wadą tych stawek może być ich szybka dezaktualizacja spowodowana koniunkturalnymi wahaniami cen, procesami inflacyjnymi.
- Stawki specyficzne bardzo rzadko występują oddzielnie, natomiast często są stosowane jako część ceł mieszanych;
- Mieszane – dla niektórych towarów są one ustalane równocześnie w formie ad valorem, w formie stawek specyficznych. Stosowana jest ta stawka, która w określonych okolicznościach okaże się wyższa. Mogą być również stosowane obie stawki. Cła mieszane stosowane są zwłaszcza wobec towarów objętych częstymi i znacznymi wahaniami cen, np. wobec surowców rolnych.
4) Ze względu na sposób podejmowania decyzji o wysokości stawki celnej można dokonać podziału ceł na:
- Autonomiczne, gdy państwo ma całkowitą swobodę w określaniu ich wysokości, zakresu i czasu trwania;
- Konwencyjne, kiedy swoboda ta jest ograniczona; cła te są stosowane wobec towarów pochodzących z krajów i regionów należących do WTO oraz tych, którym została przyznana klauzula największego uprzywilejowania w umowach dwustronnych lub jednostronnie z uwagi na fakt, że kraje te stosują wobec naszych towarów stawki na poziomie KNU.
- Preferencyjne, które mogą być udzielane jedno – lub wielostronnie. Cła te udzielane jednostronnie dotyczą dostawców zagranicznych, którym dane państwo chce zapewnić szczególnie korzystne warunki dostępu do swego rynku. Dotyczy to krajów rozwijających się (DEV) i krajów najmniej rozwiniętych (LDC)
· Upoważniony Podmiot Gospodarczy
- Art.13 Jeżeli przedstawiciel w sprawach celnych działa w sposób regularny i na zasadach komercyjnych, może uzyskać status „upoważnionego podmiotu gospodarczego” zgodnie z art. 14.
· Przyznawanie statusu
- Art.15 Kryteria otrzymania statusu upoważnionego podmiotu gospodarczego są następujące:
1) Odpowiednie przestrzeganie wymogów celnych,
2) Odpowiedni system zarządzania ewidencją handlową (w stosownych przypadkach również transportową) umożliwiającego kontrolę celną
3) udokumentowaną wypłacalność finansową,
4) Odpowiednie standardy bezpieczeństwa i ochrony.
· Świadectwo AEO
- Podmioty gospodarcze w zależności od prowadzonej działalności mogą ubiegać się o trzy rodzaje świadectw AEO, a mianowicie:
1) Świadectwo AEO – Uproszczenia Celne, przewidziane jest dla przedsiębiorców chcących korzystać z uproszczeń przewidzianych w przepisach celnych,
2) Świadectwo AEO – Bezpieczeństwo i Ochrona, przewidziane jest dla przedsiębiorców chcących korzystać z ułatwień i kontroli celnej w zakresie bezpieczeństwa i ochrony towarów przy przywozie i wywozie z obszaru celnego Unii Europejskiej,
- Świadectwo AEO – Uproszczenia Celne/ Bezpieczeństwo i Ochrona, przewidziane dla przedsiębiorców chcących korzystać z uproszczeń przewidzianych przepisami celnymi oraz udogodnień w zakresie bezpieczeństwa i ochrony towarów
· Przedstawiciel w sprawach celnych
- Art.11 Każda osoba może ustanowić przedstawiciela do kontaktów z organami celnymi, zwanego dalej „przedstawicielem w sprawach celnych”, który wykonuje czynności i wypełnia formalności określone w przepisach prawa celnego.
· Przedstawicielstwo bezpośrednie i pośrednie
Przedstawicielstwo może być
1) bezpośrednie – w tym przypadku przedstawiciel działa w imieniu i na rzecz innej osoby,
2) pośrednie – w tym przypadku przedstawiciel działa we własnym imieniu, lecz na rzecz innej osoby.
- Przedstawiciel w sprawach celnych musi mieć siedzibę na obszarze celnym Wspólnoty.
· WIT i WIP
- Art.21 Na formalny wniosek organy celne wydają decyzje określające wiążące informacje taryfowe, zwane dalej „decyzjami w sprawie wiążących informacji taryfowych” (WIT), lub decyzje określające wiążące informacje o pochodzeniu, zwane dalej „decyzjami w sprawie wiążących informacji o pochodzeniu” (WIP).
- Decyzje w sprawie wiążących informacji taryfowych (WIT) oraz decyzje w sprawie wiążących informacji o pochodzeniu (WIP) są wiążące jedynie w odniesieniu do klasyfikacji taryfowej lub do określania pochodzenia towarów.
- Decyzje w sprawie wiążących informacji taryfowych (WIT) oraz wiążących informacji o pochodzeniu (WIP) są ważne przez okres trzech lat od daty, z którą dana decyzja staje się skuteczna.
Anister