Polityka energetyczna stanowi pierwszoplanowy element ogólnej polityki gospodareczej państwa. Państwa zabiegają ze względów stategicznych o kontr9olę nad wydobyciem nośników enegrii, handlem zagranicznym, magazynowaniem oraz przekaształcaniem ich w energię elektryczną i paliwa. Nadrzędnym celem polityki energetycznej większości państw jest uprzemysłowionych jest dążenie do trwałego i pewnego zapatrzenia w energię rozpatrywanego w kontekście trzech kluczowych aspektów funkcjonowania gospodarki narodowej:
A) GOSPODARNOŚĆ
B) Bezpieczeństwa zaopatrzenia energetycznego
C) Wymogów ochrony środowiska/uwzględnienie ekspertyz ekologicznych
Zróżnicowanie wewnętrzne (tzn: na proces kształtowania pol.UE) dotyczy to przede wszystkim uwarunkowań zabezpieczenia energetycznego poszczególnych państw a także wyzwania m-n bezpieczeństwa energetycznego uwzględniające aspekt ekologiczny (zmiany klimatu)
UE jest drugim co do wielkości konsumentem energii, jej największym importerem, Wg danych Eurostagu stopień zależności energetycznej UE wyniósł w 2005 ok. 52%. W przypadku węgla kamiennego – 53%, gazu ziemnego – 57%, ropy naftowej – 82%.
Największy stopień zależności energetycznej notują państwa
- Cypr 100%
- Malta 100%
- Luksemburg 98%
- Irlandia 89%
- Portugalia 88%
Najniższy stopień zależności energetycznej:
- WB 14%
- Polska 18%
- Czechy – 27%
Ujemna zależność energetyczna cechuje tylko Danię jako eksportera netto (-51%)
W strukturze zużycia nośników energii pierwotnej w UE dominują paliwa kopalne:
- ropa naftowa z udziałem 37%
- gaz ziemny z udziałem 24%
- węgiel ziemny z udziałem 18%
pozostałe nośniki: energia jądrowa 14%
odnawialne źródła energii 7%
Znaczące różnice w mieszankach energetycznych w różnych krajach UE.
Największy udział gazu ziemnego w zużyciu energii pierwotnej przypada na Węgry i Holandię. Jest tp ok. 43%, Włochy-38%, WB-35%.
Ropa naftowa pokrywa zapotrzebowanie na energię pierwotną w państwach członkowskich w
We Francji energia jądrowa pokrywa w ponad 40% zapotrzebowanie na energię pierotną i dostarcza 80% energii elektrycznej podczas gdy we Włoszech odpowiednio 9% i dostarcza 20% energii elektrycznej.
W Polsce prawie 60% zapotrzebowania pokrywa węgiel, który dostarcza 92% energii elektrycznej.
Z własnych zasobów UE pokrywa ponad 40% zapotrzebowania na energię pierwotną.
UE jest uzależniona od importu
Spośród państw UE, najmniej uzależnione od importu ropy naftowej są: Rumunia, Węgry, Estonia, Słowacja,
WB, Dania – ujemny wskaźnik zależności (są eksporterami netto)
Gaz ziemny – stopień zależności państw UE od importu jest zróżnicowany (WB, Rumunia, i Polska mają najmniejszy wskaźnik zależności ; Dania i Holandia jedyni eksporterzy.
Główne kierunki dostaw na rynek UE:
Główni dostawcy gazu ziemnego do UE to:
Rosja – ok. 40% tego surowca do UE
Norwegia – z udziałem ok. 23%
Algieria – 17%$
Ropa Naftowa:
Rosja – 33%
Norwegia – 15%
Libia – ponad 9%
W ciągu najbliższych lat zależność UE od importu surowców energetycznych znacznie wzrośnie.
Przyczyny:
- rosnące zapotrzebowanie na energię
- wyczerpywanie rodzimych zasobów paliw kopalnych (głównie ropy i gazu na dnie Morza Północnego)
zgodnie z programami zależność UE od importu wzrośnie do 64% w 2020 i 67% w 2050 r.
Ropa naftowa – zależność UE od importu wzrośnie do 95% w 2030
Gaz ziemny – 84% w 2030
Zewnętrzne uwarunkowania/wyzwania:
Wyczerpywanie się kopalnych nośników przy rosnącym światowym zapotrzebowaniu na nie w Chinach, Indochinach
- wahania cen nośników w dłuższej perspektywie
- niestabilność polityczna państw eksporterów i państw tranzytowych
- powrót do nacjonalizmu surowcowego przez niektórych producentów z faktycznym upaństwowieniem wydobycia surowców i równoczesnym wypieraniu zachodnich koncernów z istniejących lub nowych projektów naftowo-gazowych
- wykorzystywanie przez Rosję surowców energetycznych jako instrumentów nacisku politycznego
- skutki zmian klimatu i konieczność podejmowania działań mających na celu ograniczenie emisji gazów cieplarnianych do otoczenia
”Zielona Księga” 05.03.2006
wyznaczała 3 cele polityki energetycznej UE:
1/ trwałość – tzn. rozwój konkurencyjnych źródeł energii odnawialnej, ograniczenie popytu na energię w Europie, wspieranie działań służących powstrzymywaniu zmian klimatycznych
2/ konkurencyjność – tzn. powstanie wewnętrznego rynku energii z korzyścią dla konsumentów i gospodarki ponieważ łagodziłaby wpływ wzrostu cen energii na gospodarkę UE i przyczyniałoby się do utrzymania Europy w czołówce rozwoju technologii energetycznej
3/ bezpieczeństwo zapatrzenia w energię poprzez podejście zintegrowane a wiec zmniejszenie popytu, zróżnicowanie form energii źródeł i sposobów dostaw oraz przygotowanie UE do radzenia sobie w sytuacjach kryzysowych
Komunikat, w którym ogłosiła pakiet działań mających doprowadzić do ustanowienia podwalin pod wspólną politykę energetyczną i propozycję dot. Ochrony klimatu.
Wśród 3 celów wyznaczających kierunek polityki energetycznej wskazano:
- przeciwdziałanie zmianom klimatycznym
- ograniczenie podatności UE na wpływ czynników zewnętrznych oraz wspieranie wzrostu i ............. co zapewniałoby odbiorcom bezp. zaopatrzenia po przystępnych cenach
Komisja Europejska zaproponowała aby UE zobowiązała się do ograniczenia emisji gazów o 20% do 2020 roku.
Jako istotne Komisja uznała, zwiększenie udziału odnawialnych w ogólnym bilansie państw członkowskich i w 2020 roku miałby on osiągnąć 20%.
Do 2020 założono zwiększenie udziału biopaliw do min 10% w ogólnym zużyciu paliw.
Plan działań 2007 – 2009 który został przyjęty w marcu 2007 w Berlinie podczas spotkania Rady Europy.
Zaakcentowano, że ze względu na fakt iż produkcja i wykorzystywanie energii są głównymi źródłami emisji gazów cieplarnianych do zrealizowania o 2%C konieczne jest zintegrowane podejście do polityki energetycznej zapisano iż, europejska polityka energetyczna winna dążyć do realizacji celów.
1/ zapewnienie bezpieczeństwa dostaw
2/ zapewnienie konkurencyjności gospodarek europejskich
popieranie równowagi ekologicznej
23.01.2008 – Komisja przedstawiła propozycję dot. Polityki energetyczno-klimatycznej UE. M celem było obniżenie emisji gazów cieplarnianych o 20%, wzrost udziału energii ze źródeł odnawialnych o 20%, zwiększenie efektywności energetycznej o 20% do 2020 roku.
Instrumentami miały być:
- wniosek dot. Dyrektywy w celu usprawnienia i rozszerzenia wspólnotowego systemu handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych
- wniosek dot. decyzji ustanawiającej ramy wspólnotowe określające krajowe zobowiązanie do pokrycia części emisji nieobjętej wspólnotowym systemem handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych
- wniosek dot. Dyrektywy w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych
- wniosek dot. Dyrektywy w sprawie geologicznego składowania dwutlenku węgła
alkaziom