Urazy głowy.docx

Urazy głowy

U każdego poszkodowanego należy podejrzewać uraz głowy w następujących przypadkach:

·         upadku z wysokości

·         znalezieniu poszkodowanego, który jest nieprzytomny

·         po zadziałaniu tępego urazu

·         przy skokach do wody (szczególnie płytkiej)

·         przy rażeniu piorunem lub porażeniu prądem

·         przy uszkodzeniach zabezpieczeń głowy, takich jak np. kask lub niewystarczających zabezpieczeniach

·         przy uprawianiu sportów odciążonych wysoką urazowością.

Obrażenia powłok czaszki

Uszkodzenie w obrębie powłok czaszki może spowodować masywne krwawienie, ponieważ okolica ta jest obficie unaczyniona.

Postępowanie:
Założenie opatrunku na miejsce krwawienia i jego uciśnięcie.

Złamania kości czaszki

Mogą dotyczyć:

·         mózgoczaszki

·         twarzoczaszki

·         podstawy czaszki

Objawy złamania podstawy czaszki:

·         ból głowy

·         wymioty

·         różnego stopnia zaburzenia świadomości

·         zmiana zabarwienia skóry wokół oczu (często koloru fioletowo – niebieskiego), tzw. krwiak okularowy

·         zmiana zabarwienia skóry w okolicy wyrostka sutkowatego

·         możliwość wycieku płynu mózgowo-rdzeniowego i/lub krwi – z uszu, nosa lub po tylnej ścianie gardła

·         tętno – zwolnione jeśli dochodzi do wzrostu ciśnienia wewnątrzczaszkowego, przyśpieszone jeśli współistnieje wstrząs hipowolemiczny.

Postępowanie:

1.      Założenie opatrunku na miejsce uszkodzenia, ale przy złamaniu otwartym - bez stosowania ucisku

2.      Jeśli wycieka płyn mózgowo-rdzeniowy nie należy hamować wpływu, gdyż grozi to wzrostem ciśnienia wewnątrzczaszkowego – można tylko przyłożyć jałowy opatrunek

3.      Jeśli u poszkodowanego stwierdza się obecność penetrujących w głąb czaszki ciał obcych, nie wolno ich usuwać – tylko zabezpieczyć w miejscu, w którym się znajdują (przy użyciu opatrunku). Ciała obce o takim umiejscowieniu mogą być usunięte tylko w warunkach sali operacyjnej.

Wstrząśnienie mózgu

Jest to taki stan, w którym na skutek nagłego zadziałania siły (przyśpieszenie, hamowanie) dochodzi do przeniesienia się drżeń na mózgowie i jego czasowych odkształceń. W tym przypadku nie ma uszkodzenia mózgu.

Objawy:

·         nagła, chwilowa utrata przytomności

·         niepamięć wsteczna – po odzyskaniu przytomności poszkodowany nie pamięta co się stało

·         nudności, wymioty

·         ból głowy.

Stłuczenie mózgu

Jest to różnego stopnia uszkodzenie mózgu (wynaczynienie krwi, rany, rozerwanie) powstające na skutek znacznej różnicy ciśnień w jamie czaszki.

Objawy:

·         zmienny stopień zaburzeń świadomości – w zależności od miejsca uszkodzenia (np. przy stłuczeniu płata czołowego poszkodowany może być przytomny, przy stłuczeniu pnia mózgu poszkodowany jest nieprzytomny i może dojść do natychmiastowego zgonu)

·         różnego stopnia zaburzenia neurologiczne – w zależności od miejsca stłuczenia (np. zaburzenia mowy, pamięci – przy uszkodzeniu płata skroniowego, zaburzenia widzenia – przy uszkodzeniu płata potylicznego itp.)

·         porażenia nerwów czaszkowych.

Krwawienie wewnątrzczaszkowe

Jest to wyciekanie krwi poza naczynia krwionośne i w konsekwencji gromadzenie się jej (powstawanie krwiaka) w następujących przestrzeniach wewnątrz czaszki:

·         między czaszką a oponą twardą – nazywane krwiakiem nadtwardówkowym

·         między oponą twardą a mózgiem – nazywane krwiakiem podtwardówkowym

·         krew wnika do mózgu – nazywane krwiakiem śródmózgowym.

W zależności od szybkości narastania krwawienia wyróżnia się:

·         krwiak ostry

·         krwiak podostry

·         krwiak przewlekły.

Skutki:
Niezależnie od miejsca powstawania krwiaka wewnątrzczaszkowego – wskutek dodatkowej objętości jaką zajmuje – dochodzi do wzrostu ciśnienia wewnątrz jamy czaszki.
Wzrost ciśnienia wewnątrzczaszkowego powoduje utratę przytomności, zmiany w oddychaniu (zwolnienie), pracy serca (zwolnienie) oraz ciśnieniu tętniczym krwi (wzrost) – co określane jest triadą Cushinga.

Poniższa tabela przedstawia porównanie objawów towarzyszących wzrostowi ciśnienia wewnątrzczaszkowego z objawami towarzyszącymi wstrząsowi hipowolemicznemu.

Narastanie krwiaka wewnątrzczaszkowego może powodować rozszerzenie źrenicy po tej samej stronie, po której narasta krwawienie.

Ostry krwiak nadtwardówkowy

Krew gromadzi się między czaszką, a oponą twardą. Najczęściej jest to krew tętnicza z uszkodzonej tętnicy oponowej środkowej. Często współistnieje linijne uszkodzenie kości czaszki.

Objawy:

·         poszkodowany jest nieprzytomny, następnie odzyskuje przytomność na pewien okres czasu (tzw. okres przejaśnienia), a potem ponownie ją traci

·         może współistnieć porażenie mięśni (paraliż) po stronie przeciwnej do miejsca urazu głowy

·         rozszerzenie i brak reakcji na światło źrenicy po stronie urazu.

Ostry krwiak podtwardówkowy

Krew – najczęściej żylna z naczyń uchodzących do zatok opony – gromadzi się między oponą twardą a mózgiem. Narastanie krwiaka nie jest gwałtowne (ponieważ jest to krwawienie żylne). Często miejsce powstawania krwiaka odpowiada miejscu złamania czaszki.

Objawy:

·         zmienny stopień zaburzeń świadomości

·         ból głowy

·         wymioty

·         może współistnieć porażenie mięśni (paraliż) po stronie przeciwnej do miejsca urazu głowy.

Krwiak śródmózgowy

Krwiak śródmózgowy
Krew gromadzi się w różnych miejscach w obrębie mózgu. Krwiak śródmózgowi może być spowodowany tępymi urazami czaszki lub też penetrującymi ciałami obcymi.

Objawy:
Zależą od rozległości urazu oraz od miejsca, w którym powstaje krwiak:

·         zmienny stopień zaburzeń świadomości

·         może współistnieć porażenie połowiczne, porażenia nerwów czaszkowych.

Postępowanie w przypadku urazu głowy:

1.      Ocena zagrożenia poszkodowanego i ratownika na miejscu zdarzenia, oraz w przypadku grożącego niebezpieczeństwa, przeniesienie poszkodowanego w inne, bezpieczne miejsce

2.      Wezwanie pomocy

3.      Bardzo istotne dla dalszego postępowania jest dokładne zebranie wywiadu dotyczącego mechanizmu urazu oraz tego, czy doszło do utraty przytomności, jeśli tak - to na jaki okres czasu

4.      Zbadanie poszkodowanego:

o        w przypadku sytuacji wysokiego ryzyka uszkodzenia odcinka szyjnego kręgosłupa

o        wykonanie stabilizacji szyi i głowy z równoczesnym udrożnieniem dróg oddechowych (rękoczyn wysunięcia żuchwy, bez odginania głowy ku tyłowi)

o        ocena oddechu i tętna i w razie konieczności rozpoczęcie resuscytacji krążeniowo – oddechowej

o        ocena ryzyka wymiotów i zabezpieczenie dróg oddechowych – jeśli poszkodowany ma prowadzoną stabilizację głowy i kręgosłupa, to w przypadku wystąpienia wymiotów należy cały czas kontynuując stabilizację obrócić go na bok

o        ocena i zatamowanie ewentualnych krwawień, unieruchomienie złamań.

5.      Zabezpieczenie poszkodowanego przed utratą ciepła

6.      Okresowa kontrola funkcji życiowych

7.      Można ocenić źrenice oraz przeprowadzić badanie według skali Glasgow.

Algorytm stabilizacji kręgosłupa szyjnego:

1.      ratownik klęka za głową poszkodowanego, pochyla się, chwyta za głowę oburącz w okolicach skroniowych, wykonując jednocześnie lekki naciąg w osi długiej ciała, łokcie opiera o podłoże

2.      może jednocześnie udrożnić drogi oddechowe

3.      jeśli sytuacja tego wymaga i np. konieczne jest prowadzenie masażu serca, a ratownik jest sam, musi wtedy klęknąć z boku poszkodowanego. Dlatego w dalszej kolejności stabilizuje głowę poszkodowanego między swoimi kolanami – ma wtedy wolne ręce i z obu stron głowy przykłada prowizoryczne materiały, które mają uniemożliwić wykonywanie głową ruchów na boki – odzież, ręczniki, buty, albo jeśli umożliwia to podłoże, na którym leży poszkodowany – podsypuje piasek, ziemię itp.

4.      jeśli jest dwóch ratowników, to jeden z nich przez cały czas stabilizuje głowę i szyję i jednocześnie udrażnia drogi oddechowe, a drugi prowadzi czynności ratownicze.