Katalog monet Stanisława Augusta Poniatowskiego.doc

Katalog monet obiegowych z ziem polskich z czasów panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego

Stanisław August Poniatowski panował w latach 1764-1795. Jego ocena jako władcy jest niejednoznaczna i zawsze budziła wiele emocji. Bezsprzecznie był człowiekiem bardzo inteligentnym, obdarzonym wielkimi zdolnościami organizatorskimi i zamiłowaniem do sztuk pięknych. Między innymi zainicjował utworzenie mennicy w Warszawie i zgromadził duży zbiór numizmatyczny. Zastając gospodarkę wyniszczoną długim okresem wojen został przez sejm zobowiązany do przeprowadzenia reformy monetarnej. Jeden z artykułów PACTA CONVENTA nakazywał mu uruchomienie nowej mennicy, która miała produkować dobrą monetę. Mennica powstała, częściowo z własnych środków króla. W 1765 r. Komisja Skarbowa ustaliła stopę menniczą. Z grzywny miano bić 80 złotych polskich. Złoty dzielił się na 30 groszy miedzianych lub 4 grosze srebrne, talar składał się z 8 złotych, a dukat z 16,75 złotego. Taka stopa mennicza była wyższa od pruskiej i powodowała odpływ dobrej monety za granice Rzeczypospolitej więc w roku 1786 ustalono nową stopę równą 83,5 złotego z grzywny kolońskiej, a w roku 1794 zrównano ją ze stopą pruską (84,5 złotego z grzywny).

Za panowania Poniatowskiego bito monety:

·         koronne, bite w Krakowie

·         koronne, bite w Warszawie

·         toruńskie, bite w Toruniu

·         gdańskie, bite w Gdańsku

·         kurlandzkie lenne, bite w Mitawie

Mennica w Krakowie

Pracowała w latach 1765-1768 na Wawelu. Przedsiębiorcą menniczym był Piotr Mikołaj Gartenberger (stąd "G", jako znak menniczy). Niestety, tą samą literą były oznaczane również produkty mennicy Warszawskiej, stąd trudno o pewne i jednoznaczne określenie pochodzenia poszczególnych monet.

Mennica w Warszawie

Była czynna w latach 1765-1795. Pochodzą z niej wszystkie monety srebrne. Administratorem był wymieniony już Piotr Mikołaj Gartenberger ( oznaczenie G lub G ). Intendentami byli:

·         Fryderyk Wilhelm Sylm - FS - 1765 - 1767

·         Justyn Schroeder - IS - 1768 - 1772

·         Antoni Partenstein - AP - 1772 - 1774

·         Efraim Brenn - EB - 1774 - 1792

Od 1791 r. stosowano oznaczenia MV lub MW oznaczające mennicę warszawską.

Mennica toruńska

Działała w latach 1764-1765 pod kierownictwem Szymona Bruckmana. W tej mennicy bito szelągi, trojaki i szóstaki według starej stopy menniczej z czasów Augusta III.

Mennica Gdańska

Po pierwszym okresie działalności przypadającym na lata 1764-1767 z polecenia Sejmu mennicę zamknięto ponieważ podobnie, jak toruńska, mennica biła monetę niezgodnie z obowiązującą stopą. Mennicę dzierżawili:

·         Rudolf Ernest Oeckermann - REOE - 1764-1765

·         Fryderyk Ludwik Sturber - FLS - 1766-1767

Ponownie uruchomiono mennicę w Gdańsku w roku 1793. Nieznany z nazwiska mincerz oznaczał bite wtedy szelągi literkami CLM.

Mennica w Mitawie

W tej mennicy bito lenne monety kurlandzkie. Za panowania Ernesta Jana Birona mincerzami byli:

·         Graefenstein - G - 1764

·         Justus Karol Schroeder - IGS - 1764-1765

·         Jan Fryderyk Schmickert - IFS - 1764-1765

W roku 1765 mennicę zamknięto, a ponownie uruchomiono w roku 1780 - Kurlandią władał wtedy książe Piotr Biron, a mennica biła tylko talary i dukaty bez znaków menniczych.