1. Diagnoza w pedagogice i rola wczesnego rozpoznawania w edukacji wczesnoszkolnej; (wykłady) 2. Podstawowe pojęcia i terminy; diagnoza diagnozowanie; czynności diagnostyczne, specyfika opisu diagnostycznego; (pozycja 1, ew. 3, ew. 6) 3. Rodzaje i cechy diagnozy; (wykłady) 4. Aspekty pełnej diagnozy pedagogicznej (wykłady) 5. Błędy diagnostyczne; (wykłady) 6. Właściwości rozwojowe dziecka determinujące możliwości przystosowania się do warunków i wymagań szkoły; (pozycja nr 7, orazpodrozdział dotyczący dzieci w wieku wczesnoszkolnym w pozycji nr 4) 7. Obszary diagnostyki psychologicznej dzieci w wieku szkolnym (3/ rozdział 1) 8. Specyfika sfery percepcyjnej i jej diagnoza (3/ rozdział 2 9. Sfera intelektualna i moralna dzieci w wieku wczesnoszkolnym– i ich diagnoza (3 rozdział 3 i 6) 10. Specyfika sytuacji rodzinnej dziecka jako przedmiot diagnozy psychopedagogicznej (13) 11. Diagnoza środowiska rodzinnego a psychospołeczne funkcjonowanie dzieci (proszę o własne przemyślenia- w kontekście znaczenia paradygmatu relacyjności) 12. Podstawowe techniki diagnostyczne w psychologii i w pedagogice (12) § Obserwacja, rozmowa i wywiad jako techniki diagnostyczne, § Analiza dokumentów i wytworów jako technika diagnostyczna 13. Diagnoza dojrzałości szkolnej jako podstawa prognozy funkcjonowania dziecka w sytuacji szkolnej (7) 14. Diagnoza dysleksji rozwojowej jako podstawa prognozy trudności w uczeniu się – model psychopedagogiczny (8) 15. Diagnoza sytuacji szkolnej ucznia (13- rozdział VII) 16. Metody i techniki rozpoznawania i stymulowania twórczości dziecka w wieku wczesnoszkolnym ( 5, 11) 17. Kontrowersje wokół twórczości dziecięcej; (11) 18. Diagnoza skłonności emergencyjnych dzieci (2- proszę zapoznać się z wynikami badań, które dotyczą dzieci w wieku wczesnoszkolnym)
18. Diagnoza skłonności emergencyjnych dzieci. Główne pytanie badań: Czy i w jaki sposób odmienność intelektualna, nonkonformizm, oryginalność myślenia będące bazą dla skłonności emergencyjnych stać się mogą zagrożeniem relacji społecznych dorastającego dziecka, zwłaszcza przy założeniu, że atrakcyjność podejmowanych działań i użyteczność będą postrzegane jedynie z jego własnej, subiektywnej perspektywy? Emergencja - powstawanie jakościowo nowych form i zachowań z oddziaływania między prostszymi elementami. Przykładem takiego zjawiska jest proces myślenia powstający z interakcji pomiędzy wieloma neuronami w ludzkim mózgu (choć żaden neuron nie jest sam z siebie zdolny do myślenia). Jest to wyłanianie się nowych, nieistniejących wcześniej struktur. Czyli twórcze myślenie- z nieoddziałujących ze sobą obszarów tworzymy coś nowego, co nie ma właściwości charakterystycznych dla żadnego z elementów, które go tworzą. Efekty są nieprzewidywalne. A) Badania siedmiolatków. Oryginalność myślenia a optyka dziecięca widzenia niepowtarzalności: Badaniu poddanych zostało 11 uczniów pierwszej klasy. Testem Torreance’a zmierzono oryginalność ich myślenia, na tej podstawie wyłoniono 3 dzieci o najwyższym poziomie oryginalności myślenia. Następnie testem „Zgadnij kto?” ustalono pozycję społeczną uczniów w klasie. Dzieci miały dokonywać wskazań pozytywnych i negatywnych wobec koleżanek i kolegów. Wyniki badań zanalizowano metodą indywidualnych przypadków. Trójka najbardziej twórczych dzieci: Martyna: Otrzymuje głównie wybory ambiwalentne (ambiwalencja- postawa, charakteryzująca się jednoczesnym występowaniem pozytywnego jak i negatywnego nastawienia do obiektu). Negatywnie klasyfikuje ją troje dzieci, ma tylko 1 wybór pozytywny. Z ustnych relacji dzieci wynika, że Martyna potrafi się bronić i wzbudza respekt. Sama Martyna udziela wyborów ambiwalentnych, albo pozytywnych (tylko 1 negatywny). Aleksander: Dokonuje wyborów pozytywnych lub nie czyni żadnych wskazań- mimo przewagi intelektualnej nie odrzuca słabszych kolegów. Jest nastawiony na wspieranie ich. Sam otrzymuje jednak głównie ambiwalentne wybory, czyli jego pozytywny stosunek do klasy nie sprawia, że reakcje klasy wobec niego są tylko dodatnie. Natalia: W odróżnieniu od 2 poprzednich dzieci jest postrzegana prawie wyłącznie pozytywnie. Uczniowie chętnie się z nią uczą, „bo dużo wie”. Potwierdza to tezę, że pozytywna emergencja jednostki buduje wobec niej pozytywne nastawienie rówieśników. Charakterystyczne jest to, że Martyna i Natalia zdają się siebie nie zauważać (nie oddały na siebie głosu ani na „tak”, ani na „nie”). Aleksander nie wskazał Natalii, a Martynę zakwalifikował ambiwalentnie. Wniosek: wybitne jednostki twórcze nie nawiązują ze sobą wzajemnych relacji w zespole, gromadzą wokół siebie osoby o niższych możliwościach intelektualnych lub przyjmując postawę górowania, odsuwają się od większości rówieśników.B) Badania dziewięciolatków- nonkonformizm i dywergencja a relacje z klasą. Nonkonformizm – postawa krytyczna wobec zasad, zachowań i norm społecznych, grupowych, przeciwstawiająca im własny system wartości. Aktywność, niezależność, oryginalność. Dywergencja- nie umiem znaleźć żadnej porządnej definicji, ale po mojemu jest to rozbieżność, odrębność. -------Badania polegały na zespoleniu sfery poznawczej i charakterologicznej. Zastosowano Kwestionariusz Twórczego Zachowania KANH-I i zestawiono go z rezultatami badań socjometrycznych. Kwestionariusz Twórczego Zachowania dostarcza informacji dotyczących konformizmu, nonkonformizmu, zachowań algorytmicznych (czyli przewidywalnych, wg określonych reguł), heurystycznych (czyli umiejętności wykrywania nowych faktów oraz znajdowania związków między faktami), a osobowość twórczą charakteryzuje przewaga zachowań heurystycznych. Uczniów klasy IIIA trudno zakwalifikować do jednej kategorii. Ich wyniki kształtują się w obszarze dodatnim, ale tylko w 2 przypadkach poziom ten osiąga rzeczywiście przeważający wymiar. Gwiazdy socjometryczne (osoby z największą ilością wyborów pozytywnych) cechuje dość wysoki poziom nonkonformizmu, ale jest on zestawiony z dosyć niską sprawnością intelektualną. Występuje tu przewaga aspiracji nad potencjałem poznawczym. Natomiast uczennica najbardziej twórcza, o zrównoważonym nonkonformizmie nie jest tak łatwo akceptowana. Interesujące jest to, że jako „autorytet dydaktyczny” wybrana została dziewczynka, która w skali heurystyka uzyskała jeden z najniższych wyników. Sugeruje to, że wiara w siebie ma dla innych uczniów większe znaczenie niż rzeczywiste umiejętności. W klasie IIIB sytuacja przedstawia się inaczej. Uczniowie sytuują się na wysokim poziomie algorytmiczności i konformizmu. Niski jest poziom dywergencji. Silna jest tendencja do podporządkowywania się. Pozytywny stosunek do obu sfer (nonkonformizm i heurystyka) wykazuje tylko jedna uczennica. Grupa ta jest niejako jednorodna intelektualnie i charakterologicznie. Gwiazda socjometryczna jest typem konformistycznym, ale reprezentuje jeden z najwyższych poziomów heurystyki, podobnie jak druga uczennica, ta zachowuje jednak większą niezależność. Ukazuje to, że klasa o niskich możliwościach intelektualnych docenia swoich najzdolniejszych kolegów i wybiera ich jako najbardziej znaczące osoby w sferze dydaktyki (chcą się z nimi uczyć). Słabsza intelektualnie i charakterologicznie klasa okazała się w swoich wyborach bardziej racjonalna. C) Oryginalność myślenia a pozycja socjometryczna dziesięciolatków. Badaniami objęto 60 dzieci kończących edukację w klasie III. Posłużono się testem Torrance’a oraz socjometrią. Głównym celem było ukazanie zależności między między wysokim poziomem oryginalności myślenia, a socjometrycznym porządkiem klasy. W klasie IIIA (30 osób) 6 osób uzyskało wysokie wybory pozytywne, a 5 zostało odrzuconych. W klasie IIIC (30 osób) wysokie oceny osiągnęło 20 osób, niskie 6. Chętniej pozytywnie oceniane są dzieci w klasach, gdzie uczą się jednostki o wysokiej oryginalności myślenia. Dywergencja pozwala więc na docenienie odmienności rówieśników. Wniosek: kształtowanie twórczej postawy, może stymulować socjoempatyczne postawy w klasie szkolnej. Podsumowanie: Nietypowość jednostki powoduje, że grupa stosuje odmienne w różnych przypadkach zachowania względem jednostki o postawie twórczej.: ---Pojawia się alienacja- grupa odsuwa się od jednostki. Jest ona kontrowersyjna, bo nieprzewidywalna. Jej działania mogą przynieść skutek zarówno pozytywny (tworzenie nowych rozwiązań), jak i negatywny (nerwowość osób, które nie nadążają za jej tokiem myślenia). Wykluczony staje się obcy. Grupa obawiając się jego nietypowości, zredukuje jego obraz do kilku epitetów. Blisko stąd do alienacji. „Koronowanie” jednostki, uznanie jej przewodnictwa, pojawienie się powszechnie lubianej „gwiazdy”. Wyróżnienie to spowodowane jest czasem posiadaniem dóbr mających znaczenie zrozumiałe dla innych. Jednostka „uwodzi” pozostałych członków grupy, a następnie manipuluje ich opiniami. Gwiazdą może jednak stać się też osoba, która stwarza zagrożenie dla innych.Niszczenie indywidualności- grupa chce podporządkować jednostkę, uniemożliwia jej działania twórcze, rewanżuje się agresją.Zachowania jednostki wobec grupy również bywają różne. Może to być: zerwanie związków z zespołem; traktowanie innych jak outsiderów (jestem lepszy od nich);brak porozumienia, wzajemna obojętność; uznanie swojej niedoskonałości mimo przewagi intelektualnej (jestem nic nie wartym śmieciem, lepiej będę sam)
10. Specyfika sytuacji rodzinnej dziecka jako przedmiot diagnozy psychopedagogicznej. Rodzina w życiu człowieka pełni rolę niezastąpioną i najważniejszą. Może być jednak źródłem zaburzeń emocjonalnych, zachowania i problemów szkolnych. Poznanie całego systemu danej rodziny wymaga wieloaspektowego i integralnego spojrzenia na jej funkcjonowanie.
Model opracowany przez Tyszkę zakłada, że konieczne jest a) analizowanie rodziny na tle mikro i makro struktury społeczeństwa b) dążenie do wieloaspektowego ujęcia problematyki rodziny poprzez analizowanie poszczególnych aspektów we wzajemnym powiązaniu i uwarunkowaniach
c) łączenia analizy ilościowej z jakościową d) analizowanie obiektywnej i subiektywnej strony życia rodzinnego e) posługiwanie się wieloma technikami badawczymi f) dążenie do analiz interdyscyplinarnych z integracyjną rolą socjologii. W literaturze można znaleźć wiele propozycji pomiaru środowiska opiekuńczo-wychowawczego rodziny. J. Pieter opisuje środowisko rodzinne na podstawie takich czynników jak: a) Czynniki ekonomiczno-społeczne b) Czynniki kulturalne (wykształcenie rodziców, kultura językowa rodziny, sposób spędzania czasu wolnego, stosunek rodziców do nauki dzieci i ich zawodu c) Czynniki psychospołeczne- rodzaj i siła więzi społecznych i emocjonalnych, realizowane wzorce życia społecznego, stosunek rodziny do zjawisk patogennych, układ oddziaływań wychowawczych, atmosfera w środowisku rodzinnym. W systemowym opisie rodziny uwzględniane są specyficzne kategorie. Najbardziej kompleksowym narzędziem jest Model Kołowy Olsona. Wyróżnia się 3 wymiary systemu rodzinnego: a) Spójność: więź emocjonalna pomiędzy członkami rodziny i stopień indywidualnej autonomii. Wyróżnia się system luźny (bardzo mała spójność), odseparowane (niski do umiarkowanego), połączone (umiarkowany do wysokiego), zwarte (bardzo wysoka spójność) b) Adaptacyjność zdolność systemu małżeńskiego lub rodzinnego do zmiany swej struktury, układu ról. 4 poziomy nasilenia: chaotyczne (adaptacyjność b. Wysoka), elastyczne (wysoki do umiarkowanego), ustrukturalizowane (umiarkowany do niskiego) sztywne (bardzo niska adaptacyjność) c) Komunikacja rola pomocnicza w kształtowaniu spójności i adaptacyjności. Kombinacja poszczególnych poziomów pozwoliła Olsonowi na wyodrębnienie 3 grup obejmujących 16 typów rodzin- Model Kołowy: a) rodziny zrównoważone (umiarkowany poziom spójności i adaptacyjności- 4 typy) b) rodziny pośrednie (skrajne w zakresie pierwszego wymiaru- 8 typów) c) rodziny skrajne (skrajny poziom w obu wymiarach- 4 typy). Dysfunkcje rodziny wiążą się z typami skrajnymi. Narzędziem do identyfikacji typu rodziny w Modelu Kołowym jest skala FACES II, która ma wersje percepcyjną i idealną. Na polskim gruncie interesujące są badania Radochońskiego i Rysia. Projekt diagnozowania środowisk rodzinnych, który pozwala na określenie progu zagrożenia rozwoju dziecka w rodzinie został zmodyfikowany przez E. Mrynowicz-Hetke. Zaproponowała ona koncepcje i narzędzie pozwalające na przewidywanie negatywnych skutków w rozwoju dziecka w rodzinie wynikających z jej degradacji. Autorka wyróżniła 3 progi zagrożenia: ostrzegawczy, zaawansowany i krytyczny. Obrazują one coraz gorszą dla rozwoju dziecka sytuacje danej cechy w rodzinie. Narzędziami badawczymi są obserwacje, wywiady i analizy dokumentów. Wczesne wykrycie czynników zagrażających rozwojowi umożliwia zaprojektowanie wariantów pomocy rodzinie.
Najbardziej znana pedagogiczna typologizacja rodziny wg Kawuli. Kategorie rodzin: a) normalna- przeciętna b) wzorowa- tworzy najlepsze środowisko wychowawcze, sprzyja polepszaniu się warunków wychowawczych
c) rodzina wydolna wychowawczo -często dochodzi do zaburzeń we współżyciu rodziny, brak planów życiowych, nieodpowiednie funkcjonowanie wychowawcze d) jeszcze wydolna wychowawczo- warunki wych są zachwiane, czasowo występują niedomagania i odchylenia, rodzina czyni wysiłki, by poprawić samodzielnie swoją sytuacje e) patologiczna- rodziny o skumulowanych czynnikach patologicznych, wszystkie cechy i warunki odbiegają od poziomu rodziny normalnej O radzeniu sobie przez rodzinę z kryzysami decydują jej zasoby osobiste (np. poczucie własnej wartości, inteligencja, kontrola nad życiem, stan zdrowia), rodzinne (np., spójność rodziny, ilość i forma czasu spędzanego z rodziną, wytrzymałość rodziny, organizacja, adaptacyjność, umiejętność porozumiewania się), społeczne (pojedyncze osoby, grupy i instytucje, z których pomocy rodzina może korzystać) Zasady pedagogicznej diagnozy rodziny: -- wieloaspektowa analizy wnętrza rodziny -- z. uwzględniania zewnętrznych układów społecznych
-- z. uwzględniania w diagnozie wszystkich aspektów i elementów rodziny oraz interakcji i związków między nimi -- z. analizy systemu rodziny w kontekście społ globalnego i jego etapów rozwojowych -- z. komplementarności diagnozy rodziny -- z. uwzględniania obiektywno- subiektywnego życia rodzinnego -- z. łączenia negatywnej i pozytywnej diagnozy rodziny -- z. uwzględniania dynamizmu rodziny, traktowanie jej jako dynamicznego, zmieniającego się w czasie systemu -- zasada autodiagnozy rodziny i jej członków.
9. Sfera intelektualna i moralna dzieci w wieku wczesnoszkolnym– i ich diagnoza
A.SPRAWNOŚĆ INTELEKTUALNA Prawidłowości:- zmiany w funkcjonowaniu są uwarunkowane prawidłowościami rozwojowymi oraz zmianami, jakie zachodzą w sytuacji życiowej dziecka (pójście do szkoły)- w 7 r.ż. dziecko wkracza w stadium operacji konkretnych
- słabnie egocentryzm- następuje zdolność do decentracji, czyli uwzględnianie różnych aspektów
- następuje odwracalność myślenia oraz logiczne rozumowanie- rozwój pamięci- dziecko stosuje strategie zapamiętywaniaProblemy diagnozowania:Przedmiotem diagnozy jest zwykle inteligencja ogólna oraz poszczególne zdolności jednostki.Inteligencja w ujęciu potocznym to zdolność, która pozwala jednostce na uczenie się, rozwiązywanie problemów i efektywne interakcje ze środowiskiem.Niestety inteligencja nie jest jednolicie definiowana przez naukowców, a to przyczynia się do problemów z jej diagnozowaniem.Struktura inteligencji wg Matczak:
- inteligencja płynna – zdolność ogólna- inteligencja skrystalizowana – zbiór wielu szczegółowych zdolności intelektualnychPodejścia do diagnozy wg Matczak:
- diagnoza testowa – statystyczna, pomiar sprawności w odniesieniu do przeciętnych wyników innych dzieci- diagnoza jakościowa – modelowa, wskazanie konkretnych osiągnięć rozwojowych dziecka- diagnoza profilowa – ipsatywna, umożliwia określenie mocnych i słabych stron badanego
1. Diagnoza testowa Test charakteryzują:- rzetelność – zgodność wyników uzyskanych przez te same osoby - trafność – dotyczy tego, co za pomocą testu jest mierzone- normalizacja – tworzenie zbiorów wyników testu dla osób o określonych właściwościach- standaryzacja – postępowanie w ściśle określony sposób wobec każdej osoby- obiektywność – niezależnie od tego kto i gdzie opracowuje wyniki dochodzi do tych samych rezultatówPrzykłady:Zdolności ogólne:--Skala--Inteligencji D. Wechslera dla Dzieci--Test Maryc Ravena--Międzynarodowa W...
daga1229