burak_to_zdrowie.pdf

BURAK Źródło zdrowia

Burak czerwony na świecie znany jest od kilku tysięcy lat, w Polsce, jedno z mniej

popularnych i niedocenianych warzyw (w krajowej strukturze zasiewów zajmuje około 3%). Doceniony

przez medyków staroŜytnego Babilonu, później dopiero przez Rzymian i Greków, którzy traktowali go

jako roślinę leczniczą w grypie, anginie, zaparciach i innych dolegliwościach. Początkowo

wykorzystywany tylko ze względu na liście, gdyŜ jego małe korzenie nie wzbudzały zainteresowania

kulinarnego. Dopiero włoscy ogrodnicy w XVI w. zwiększyli jego wielkość i przyczynili się do

dzisiejszej mnogości odmian. To relatywnie mało znane warzywo rozpropagowano za czasów

Napoleona, kiedy poszukiwano nowych metod otrzymywania cukru.

Obecnie, burak spoŜywany jest rzadko i raczej ze względów smakowych aniŜeli zdrowotnych.

Jednak, jego wartość Ŝywieniowa jest nadspodziewanie wysoka.

Tabela. Porównanie warto ś ci od Ŝ ywczej buraka czerwonego na tle innych warzyw

wyst ę puj ą cych w diecie Polaka

Porcja warzyw

(100g)

Burak

czerwony

Pomidor

Marchew

Kalafior

Ziemniak

Składnik

od Ŝ ywczy

Energia (kcal) 29

5,0

261

271

209

133

346

9,0

27,0

8,0

3,0

20,0

24,0

17,0

44,0

8,0

12,0

7,0

1,3

0,5

0,4

B karoten

9,0

614

7354

6,0

4,0

Foliany (

65,3

37,4

23,7

34,1

15,6

Witamina C

7,5

22,1

2,5

42,8

10,9

Sacharoza

4,9

0,1

1,5

0,1

0,4

Błonnik

1,7

1,2

2,7

1,5

1,2

Burak jest bogatym źródłem kwasu foliowego, porcja tego warzywa (100g) pokrywa np. około

20% dziennej, zalecanej normy spoŜycia dla kobiet między 19-60 0 rokiem Ŝycia. NaleŜy podkreślić,

Ŝe wśród schorzeń, za których występowanie obarcza się niedobór folianów w diecie wymienić moŜna

niedokrwistość megaloblastyczną i zwiększoną podatność komórek na transformacje nowotworowe.

Niedobory folianów stwierdza się u kobiet w ciąŜy, alkoholików, osób w wieku podeszłym, a takŜe

młodzieŜy w wieku dojrzewania. Burak właśnie, został uznany przez medycynę naturalną za godny

polecenia środek krwiotwórczy, zapobiegający anemii i wspomagający leczenie białaczki.

Roślina ta ponadto naleŜy do warzyw pobudzających apetyt, jest odświeŜająca i lekkostrawna.

Poza folianami, na tle innych produktów roślinnych w polskim jadłospisie, burak charakteryzuje się

wysoką zawartością składników mineralnych alkalizujących (sód, Ŝelazo, wapń, magnez, potas). Jego

przetwory mogą przywracać równowagę kwasowo-zasadową po zakwaszającym działaniu produktów

mięsnych i zboŜowych w diecie. W medycynie naturalnej jest stosowany w leczeniu nerwicy, grypy,

gruźlicy, niektórych nowotworów, przeciw zapaleniu nerwów i wątroby oraz przy niedoborach

składników mineralnych. Ćwikła (utarty gotowany burak z chrzanem i kminkiem) poprawia pracę

wątroby, odkwasza i ułatwia trawienie. Dzięki wysokiej zawartości potasu i magnezu jest skuteczny w

leczeniu nadciśnienia i chorób układu krąŜenia.

Poza wysoką wartością odŜywczą, niezwykle korzystne oddziaływanie przypisuje się tzw.

fitozwiązkom obecnym w buraku. Ich liczną grupę stanowią polifenole, a wśród nich betalainy (30-

60mg/100). Związki te są barwnikami buraczanymi, nadającymi im charakterystyczny, intensywny

czerwony kolor, a ich podstawową funkcją w roślinie jest ochrona przed patogenami. Betalainy

uwaŜane są takŜe za naturalne antyoksydanty (przeciwutleniacze) o korzystnym, prozdrowotnym

oddziaływaniu na organizm.

Tabela. Zawarto ść polifenoli i całkowita zdolno ść absorpcji rodników tlenowych ORAC

w wybranych warzywach

Warzywo/owoc

Polifenole ogółem (mg/100g)

Zdolno ść absorpcji rodników

tlenowych-ORAC

Czosnek

1939

Kalafior

29,7

350

Pomidory

17,5

189

Ziemniak

14,7

300

Marchew

18,6

207

Burak ćwikłowy

182,8

840

Barwnikom buraczanym przypisuje się wiele pozytywnych farmakologicznych własności

związanych z aktywnością wolnorodnikową na tle antymiaŜdŜycowym i antynowotworowym.

W literaturze fachowej opublikowano między innymi rezultaty badań nad ekstraktem z buraka

czerwonego, który wykazywał u myszy właściwości inhibujące nowotwory płuc, wątroby i skóry.

Betainie przypisuje się ponadto rolę detoksykującą homocysteinę - aminokwas, którego podwyŜszony

poziom w organizmie wykazuje właściwości miaŜdŜycogenne. Barwniki te wydatnie zmniejszają

utlenianie frakcji LDL, których utleniona forma (ox-LDL) wchodzi w skład blaszek miaŜdŜycowych.

Przykładowo, juŜ najdawniejsze przekazy medycyny ludowej wskazują, Ŝe sok z buraka w połączeniu

z miodem, zapobiegał chorobie nadciśnieniowej.

Przegląd literatury światowej wskazuje, Ŝe zwiększona podaŜ naturalnych antyoksydantów w

diecie sprzyja mniejszej zachorowalności na wspomniane choroby. Wstępne rezultaty badań

prowadzonych w Katedrze Higieny śywienia Człowieka, potwierdziły, Ŝe wśród osób z niedokrwienną

chorobą serca, które regularnie spoŜywały CRISPY buraczane obserwowano poprawę potencjału

antyoksydacyjnego organizmu. Pozwala to wnioskować, ze CRISPY mogą wpływać na poprawę

zdolności organizmu do obrony przed działaniem wolnych rodników. Mogą takŜe stanowić podstawę

do wzbogacania diety w substancje o działaniu przeciwutleniającym.

NaleŜy dodać równieŜ, Ŝe technologia produkcji CRISPÓW umoŜliwia zachowanie

maksymalnie naturalnej wartości odŜywczej, bez dodatku tłuszczu, soli (NaCl) oraz dodatków

konserwujących, co dodatkowo podnosi ich walory Ŝywieniowe.

I cos humorystycznego, na co natkn ę łam si ę podczas pisania:

Burak - kartofel w ataku apopleksji (J. Tuwim)

Piśmiennictwo:

1. Przeciwutleniacze w Ŝywności – aspekty technologiczne molekularne i analityczne.

Red. Wł. Grajek, WNT Warszawa 2007

2. The Color Code: A revolutionary eating plan for optimum Heath. J.A. Joseph, D.A.

Nadeau, A. Underwood. Hyperion, New York 2002

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: