chrzescijanska medytacja nr 07.2009.pdf

Chrześcijańska Medytacja

KWARTALNIK ŚWIATOWEJ WSPÓLNOTY MEDYTACJI CHRZEŚCIJAŃSKIEJ

WWW.WCCM.PL • EDYCJA POLSKA, NR 7, CZERWIEC 2009

Kontemplatywne serce ewangelii

Uniwersalne przesłanie Ewangelii oświeca każdy aspekt ludzkiego doświadczenia.

Często jednak jest ono interpretowane wykluczająco lub zbyt wąsko – np. tylko

w kategoriach nakazów moralnych, a nie w duchu prawdziwie katolickim,

czyli inkluzywnie. Podczas trzech dni rekolekcji medytacyjnych ojciec Laurence

Freeman naświetli kontemplatywny wymiar Ewangelii i wskaże na jego niezbędność

dla pełni chrześcijańskiego życia. Ponowne odzyskiwanie kontemplatywnego

wymiaru modlitwy – w praktyce Medytacji Chrześcijańskiej - czyni nas wolnymi,

dzięki czemu możemy dostrzec i celebrować pełną moc Jezusa i Jego nauki.

W świecie tak rozdartym przez podziały jak nasz, pomaga nam znów stać się w pełni

katolikami – tymi, którzy widzą Chrystusa we wszystkim, co się wydarza.

Prowadzący: o. Laurence Freeman OSB, Termin: 23-25 października 2009,

miejsce: Wrocław, klasztor dominikanów, zaPisy: od 15.08 do 01.10. poprzez www.wccm.pl

EDYCJA POLSKA, NR 7, CZERWIEC 2009

fot. Rafał Szczepański

pomysłem na rozmowę z grupą czternastolatków

siedzących na twardych ławkach w barokowej kapli-

cy w Lizbonie. Bardziej było im w głowie zrzucić mundur-

ki szkolne i pognać w weekendowy czas zabawy. Miałem

dobrego tłumacza, ale szybko zauważyłem, że większość

z nastolatków dawała sobie dobrze radę i bez niego. Czu-

łem, że mój wykład był nieco przyciężkawy, ale o dziwo

podczas medytacji młodzież siedziała cicho i cierpliwie.

Kiedy po zakończeniu spotkania poprosiłem o uwagi,

wystrzeliła w górę ręka jednego z chłopców, który naj-

pierw grzecznie mi podziękował (coś, co zapewne spo-

tkałoby się z pełną aprobatą jego wychowawcy), po czym

skomentował, że medytacja była OK, w przeciwieństwie

do mojego wprowadzenia, które uznał za nudnawe.

Człowiek nigdy nie wie, kiedy dowie się prawdy.

czuwanego intuicyjnie wglądu. Jest prawda, którą tropimy

poprzez laboratoryjne doświadczenia, ucząc się jej metodą

prób i błędów, nigdy się nie poddając. Jest prawda, której

uczymy się poprzez coraz to głębsze uczucia i relacje mię-

dzyludzkie. I wreszcie jest taka prawda, która objawia się

nagle, jak światło błyskawicy rozświetlając wszystko wokół

w nowym przemieniającym blasku, która rozprasza za-

mieszanie i przepędza komunały – prawda taka, jak Zmar-

twychwstanie. Prawda, która jest Chrystusem.

Prawdy niewygodne zwyczajowo wciskamy z po-

wrotem w ich ciemne kąty. Politycy posługują się mową

trawą, psyche zaprzeczeniem, a członkowie rodzin ciszą

wyparcia. Ale, jak szydło raz wyjdzie z worka, to ciężko je

tam znowu do końca wepchnąć. Już sam trud zaprzecze-

nia, czy rozmywania prawdy, jest najlepszym dowodem

na jej istnienie. I chociaż może jeszcze nas nie wyzwoli-

ła, to już nieodwracalnie zmieniła wszystko wokół. Może

dlatego tak powolnym procesem historii jest rozpoznanie

niewygodne prawdy

Istnieje prawda, której dociekamy na poziomie intelek-

tualnym, szlifując koncepcje i język tak, by dotrzeć do prze-

i akceptacja Prawdy wcielonej w osobie Jezusa Chrystusa

i odkrycie sensu Zmartwychwstania.

P iątek po południu nie wydawał się być najlepszym

EDYCJA POLSKA, NR 7, CZERWIEC 2009

Jedną z metod poradzenia sobie z zaburzeniami wy-

wołanymi ujawnioną prawdą jest jej oswojenie, czyli wy-

rażenie jej w terminologii świata takiej, jaka istniała przed

jej pojawieniem. To całkiem nieuniknione na poziomie

instytucjonalnym. Instytucje z zasady zaprzeczają praw-

dzie w swym ciągłym odruchu samozachowawczym. Na-

uka Jezusa o nieodpowiadaniu agresją na agresję ulega

coraz to dalej idącemu rozmyciu, koniecznością silnej

władzy, racjonalizujemy Jego żądanie niehierarchicznych

struktur społecznych. I tak objawienie Jezusowej prawdy

o Boskim przebaczeniu odwrócone do góry nogami kar-

mi mściwe bóstwo odwetu. „Rozdział między człowiekiem

a urzędem – pisał Dietrich Bonhoefer – stoi w całkowi-

tej sprzeczności z nauką Jezusa”. W ostateczności prawda

jest rzeczą osobistą i może wejść do świata tylko poprzez

zdobyte ludzkie serce.

one wydrukowanymi zaproszeniami na przyjęcie, czy też

paszportami z wizą do nieba. Dogmaty muszą wzrastać

na glebie codzienności, tak jak rośnie w niej ziarno Kró-

lestwa. Prawda rośnie w nas w takim stopniu, w jakim my

wzrastamy w relacji do niej. Jakakolwiek instytucja poli-

tyczna, wychowawcza, czy religijna, która o tym zapomi-

na, z czasem traci zaufanie swych członków. Dobra wiara

to zarówno ufność, jak i wiara w dogmat. I tak na przy-

kład, jak to zrozumieć w kontekście dwóch fundamental-

nych objawień Prawdy, bez których nie da się pomyśleć

wiary w Jezusa Chrystusa: Zmartwychwstania i Boga, jako

Trójcy Świętej? Czy te prawdy to jedynie intelektualne

i teologiczne koncepcje, skazane na znudzenie się nimi,

nie tylko przez kilku młodzieńców w piątek po południu

w Lizbonie? A może są to doświadczenia mające moc

przemiany naszego życia, które poszukują, choć zawsze

nieadekwatnie, sposobów na swe wyrażenie? Może od-

powiedzi na to pytanie należy szukać u ludzi idących do

kościoła w Wielki Piątek, a nieobecnych w nim w poranek

Niedzieli Wielkanocnej. Czy prawda bardziej rezonuje

z rzeczywistością Krzyża, niż z mocą wyzwoloną w ducho-

wych subtelnościach zmartwychwstałego Ciała?

sprawdzian codziennego życia

To, co osobiste, sprawdza się w próbie codzienno-

ści. Może właśnie dlatego, tak pasjonuje nas prywatne

życie celebritów, wydaje nam się, że staną się nam bar-

dziej bliscy, jeżeli poznamy ich sekrety codziennych za-

jęć. Jednocześnie tak mało wiemy o codziennym życiu

wielkich mistrzów duchowości, dzięki którym człowiek

i jego świadomość wzrastały na przestrzeni dziejów. To ich

osobista autentyczność, a nie pamiętniki, jest gwarantem

naszego zaufania im i zaufania przekazowi prawdy, którą

ucieleśniali. Ten rzadko występujący w świecie autorytet

prawdziwego nauczyciela, dodaje nam sił w staraniach

ich naśladowania.

Kręgi prawdy

Ilekroć w Irlandii jadę samochodem, zawsze przyby-

wam spóźniony, bo nie potraię odmówić sobie postojów

przy wielu starożytnych kamiennych kręgach. Czasami

trzeba nieźle zboczyć z drogi i mocno się ich naszukać.

Często jednak czeka mnie nagroda w postaci odkrycia

świętego miejsca, niewiele większego niż kilka opartych

o siebie kamieni czy głazów, z których jednak zawsze

emanuje aura pradawnego zatrzymania. Zatrzymanie,

o którym pisali psalmiści, jako droga do poznania Boga,

zawarte jest w tych miejscach od tysiącleci. Kręgi te nie

próbują nas nawracać – o czym miałyby nas przekony-

wać, nas, którzy tak niewiele wiemy, jaką wiarę znaczyły.

Pewnie miały swoją ortodoksję, ale wszystko, co nam po-

kazują dzisiaj, to miejsce modlitwy. Ich kamienna obec-

ność jest wzruszająco i autentycznie cicha. Łatwo można

by je zbyć nostalgią za przeszłością. A jednak ich wycisza-

jące działanie na przybysza, który zostanie trochę z nimi

dłużej niż na zrobienie zdjęcia, zdaje się świadczyć, że są

portalami sakrum, niezależnie od tego, jaki numer noszą

w archeologicznym katalogu. Tak jak Medytacja, są praw-

dą bez narzucania sztywnych dogmatów wiary, to raczej

one zawarte są w ciszy.

Osobisty autorytet to nie to samo, co instytucjonal-

na władza. Dla wielu współczesnych ludzi dogmatyczny

autorytet chrześcijaństwa poddawany jest w wątpliwość

poprzez wymóg ortodoksji wiary: „Musisz wierzyć w to do-

kładnie tak, żeby być jednym z nas”. Może tak da się funk-

cjonować na poziomie dziecka, czy nie w pełni dojrzałej

młodej osoby. Poczucie bezpieczeństwa i przynależno-

ści do utwierdzonej w swych poglądach grupy zapewnia

spokój i oddala lęk przed wykluczeniem. Ale im bardziej

się temu przyglądamy, tym bardziej jawi się absurdalność

przekonania, że wiarę da się narzucić na rozkaz.

Wiara w jakiekolwiek objawienie prawdy wzrasta po-

woli w procesie, który zakłada osobiste doświadczenie

i zaufanie wobec nauczyciela. I nie chodzi tu o to, że do-

gmaty chrześcijaństwa są nieaktualne, raczej o stwierdze-

nie, że są one aż tak bardzo aktualne, że nie da się ich za-

mknąć w jedną, niezmienną lingwistyczną formułę. Nie są

Jest ciekawym zjawiskiem, że grupka medytujących

osób w naturalny sposób usadawia się w kręgu zamiast

EDYCJA POLSKA, NR 7, CZERWIEC 2009

w rzędach, jak to ma miejsce w kościelnych ławkach.

W jego środku pojawia się święty symbol – paląca się

świeca lub krzyż – czasami jest on integralną częścią

kręgu, stanowiąc jego początek i koniec zarazem. Praw-

da lubi symbolikę koła. Czasami dodają mu dramatycz-

ności poziome i pionowe linie, tak jak ma to miejsce

w mandalach, czy witrażowych rozetach, otwierając

umysł na nowe sposoby widzenia. Trójca Święta to kolisty

dogmat, wirujący trójkąt – Trzy Osoby wiecznie gubiące

i odnajdujące się w sobie – z nieskończoną głębią w ta-

jemnicy Ojca, bezczasowe rozwijające się Stwarzanie.

liczyć na doświadczenie prawdy wiary w głębi naszego

ducha. A może przyjdzie nam pogodzić się z faktem, że

co najwyżej pozostanie ona dostępna tylko jako prawda

„z drugiej ręki”? Czy musimy udać się na pustynię albo

szczyt góry w poszukiwaniu spokoju umysłu, tak by ta

prawda mogła się ujawnić? Matki i Ojcowie Pustyni,

którzy uciekli od świata, by w odosobnieniu wieść ży-

wot pełen ascetyzmu, też zmagali się z rozproszeniami

i wrzeniem umysłowym. My dzisiaj jesteśmy prawdopo-

dobnie najbardziej rozbitą mentalnie generacją, żyjąc

pod ciągłym medialnym bombardowaniem. Niepokój

umysłu nie jest jednak tylko wytworem kulturowym, jest

naszą ludzka przypadłością do tego stopnia, że pustynni

nauczyciele zastanawiali się, czy nie jest on manifestacją

grzechu pierworodnego, jako występującego u wszyst-

kich ludzi poczucia separacji od Boga.

Tylko wyciszony umysł może wejść w ten krąg Trój-

cy, uświadamiając sobie, że zawsze był jego częścią. Tak

więc pierwszym i zasadniczym zadaniem modlitwy jest

wyciszenie umysłu. Nie układanie pięknych słów uwiel-

bienia i udramatycznionych dialogów z Panem Bogiem,

ale jak mówili Ojcowie Pustyni „odłożenie myśli na bok”.

Łatwo to powiedzieć, trudno osiągnąć, szczególnie,

gdy umysł jest pełen niepokojów i nieposkromionych

rozproszeń, ten zaś, który jest jego właścicielem nie

pamięta, aby kiedykolwiek było inaczej. Może się więc

Praca nad wyciszeniem umysłu – wyrażona w słowach Je-

zusa „Niech się nie trwoży serce wasze” - może u każdego

z nas spotkać się z silnym oporem. Im głośniej w umyśle,

tym trudniej usiąść i wytrwać w ciszy. I zawsze znajdzie

się pod ręką dobry powód, dla którego nie ma na Medy-

tację teraz właśnie czasu.

Zarodki ośmiu naszych ludzkich ułomności, tak jak

je opisali Ojcowie Pustyni, zostaną w nas do końca ży-

cia. Ich wzrost może być stymulowany tym, co robimy

w pracy, domu, poprzez nasze kontakty z ludźmi, jak też

tym, co sobie wyobrażamy, o czym fantazjujemy i od

czego jesteśmy świadomie i podświadomie uzależnieni.

Nawet „idealne” warunki dla medytacji nie są przeszko-

dą dla tych sił – wystarczy tylko przyjrzeć się każdemu

klasztorowi.

W ostateczności PraWda

jest rzeczą osobistą

i może Wejść do śWiata

tylko PoPrzez zdobyte

ludzkie serce

wydawać, że uspokojenie umysłu to zadanie niemożli-

we, zgoła szkodliwe, stąd i opór wobec praktyki Medy-

tacji osób zaczynających. Ale nawet i dla wieloletnich jej

praktyków, cisza umysłu to stan bardzo nietrwały i nie-

przewidywalny. Może ci się wydawać, że wycofanie się

z życia i spędzenie kilku dni na rekolekcjach, to idealne

warunki do kontemplacji. Tymczasem, twój umysł trwa

w jednym wielkim zawirowaniu. Innym razem medytu-

jesz w poczekalni lotniska, na zewnątrz szaleje śnieżyca,

wewnątrz otacza cię hałaśliwy tłum zdenerwowanych

pasażerów i nagle doświadczasz spokoju, jakiego nigdy

byś się tutaj nie spodziewał.

Tajemnica codzienności

A jednak Ewangelie nie są jedynie dla złotych me-

dalistów duchowego życia. Jeżeli ich prawda, którą ob-

jawił Jezus, nie byłaby do osiągnięcia dla każdego zja-

dacza chleba, to jaki w ogóle miałyby sens? Oczywiście

jest tyle stopni realizacji, ilu ludzi. Jezus powiedział, że

w domu Jego Ojca, jest mieszkań wiele. To, co objawiał,

to prawda o ludzkiej naturze, a nie reguła duchowej do-

skonałości. Królestwo Boże jest blisko, w nas i wśród nas

– dla wszystkich bez wyjątku.

Ale wszyscy też musimy być gotowi do poświęceń. Je-

żeli naprawdę leży ci na sercu sprawa uspokojenia umysłu,

to trzeba przyjrzeć się dokładnie temu, czemu pozwalamy

doń wniknąć przez bezmyślne oglądanie telewizji, sur-

fowanie w Internecie, czytanie reklam, sny na jawie, czy

przerzucanie stron periodyków z życia celebritów. Trzeba

Czy możemy, realistycznie rzecz biorąc, oczekiwać

spełnienia się tego w naszym codziennym życiu? To waż-

ne pytanie, bo oznacza ono, czy możemy kiedykolwiek

EDYCJA POLSKA, NR 7, CZERWIEC 2009

nauczyć się jak najlepiej wykorzystywać czas – nie tylko

poprzez dyscyplinę dwóch okresów medytacji dziennie,

ale też poprzez odcinanie powierzchowności życia towa-

rzyskiego i taniej rozrywki. To, czy pracę wyciszenia umysłu

podejmiesz w małżeństwie, czy w klasztorze jest sprawą

temperamentu. Sama praca pozostaje taka sama:

miłość zmienia nas

jako ludzi i to,

jak Postrzegamy śWiat

chylenie w kierunku nietolerancji i fundamentalizmu.

Byłem niedawno wstrząśnięty relacją siedmioletniego

chłopca, który właśnie odbył swoją pierwszokomunij-

ną spowiedź świętą. W nocy obudził się z przerażenia,

gdyż śniło mu się, jak Bóg skazuje go na piekło, bo za-

pomniał wyznać kilku grzechów. A można by mniemać,

że taki demoniczny obraz Boga wyszedł już dawno

z religijnego handlu obnośnego. Sprzedawanie takiego

obrazu Boga jest przestępstwem równym rozprowa-

dzaniu narkotyków wśród dzieci szkolnych. Trudność w

jego wykorzenieniu dowodzi, jak łatwo prawdę da się

wypaczyć i jak palącym staje się przygotowanie podło-

ża spokojnego umysłu dla naszych zdolności przyjęcia

jakiegokolwiek przekazu duchowego.

Spróbuj pomedytować chociaż raz. Nawet, jeżeli już nigdy

nie będziesz medytował, to w dalsze swoje życie pójdziesz

z doświadczeniem niepokoju umysłu.

Powtórz krok 1. codziennie.

Powtórz krok 1. dwa razy dziennie.

Nasza mantra Maranatha jest punktem skupienia Tajem-

nicy przeżywanej dzień po dniu. Jest ona wyrazem jedno-

ści i początkiem nowej miłości siebie samego, która z kolei

przekształca się w doświadczenie Trójcy: miłości Boga, mi-

łości drugich i miłości siebie. Jedność, która w nas wzrasta,

goi podziały i dualności niespokojnego umysłu. W miarę,

jak zasklepiają się w nas wewnętrzne pęknięcia, automa-

tycznie zostajemy wprowadzani do udziału w życiu Trójcy

poprzez ponowną łączność z ludzką świadomością Jezusa

w nas. Stopniowo rzeczywistość nieustannej modlitwy sta-

je się nam coraz bliższa i zaczyna przenikać wszystko to, co

robimy. Tak jak św. Patryk znajdujemy Chrystusa w naszym

śnie, gdy wstajemy z łóżka, spacerujemy, pracujemy... W sa-

mym środku miejskiego zgiełku, w korku ulicznym, czekając

na pociąg, w kolejce do okienka... Wszędzie tam wyciszony

umysł będzie rejestrował oznaki rosnącego w nas niepokoju

i w porę je rozbroi. Nie jest to tylko idealistyczna wizja mo-

dlitwy, jaką kreśli tradycja chrześcijańska („Jestem z wami,

aż do skończenia czasu”), ale nieunikniona konieczność

w naszym świecie podziałów i wrogości, które sami sobie

zafundowaliśmy.

Medytacja jest obrazoburcza. Rozbija wszystkie

koncepcje i wyobrażenia, nawet te dotyczące Boga.

To ta właśnie jej „pustka” odstrasza ludzi religijnych,

którzy nie zostali wprowadzeni w ekonomię modlitwy

kontemplacyjnej i z przekonaniem głoszą, że Medy-

tacja nie jest modlitwą. Jednak tradycja uczy, że wła-

śnie obszar ciszy uspokojonego umysłu, jest otwartą

przestrzenią, w którą zaczyna wchodzić pełnia Boga.

Na miejsce starej, choć ciągle panującej monady Boga

– absolutnego monarchy na wysokim tronie przesą-

dzającego o losach podwładnych – poprzez doświad-

czenie darowanej miłości jako łaski, pojawia się nowe

pojęcie Boga. Monadyczny Bóg jest kimś samotnym,

wszechwładnym. Zdolnym do miłosierdzia takiego, ja-

kie widzimy w wydaniu tyranów, równie z nimi skory

do odwetu, czy nawet sporadycznego okrucieństwa.

Antropologicznie rzecz biorąc, obraz ten karmiony sa-

mowyobraźnią ego oddaje pewien stan świadomości

prymitywnych plemion, nie do końca wymarłych w no-

woczesnej demokracji. Jest on głównym źródłem nie-

pokoju, które prześladuje umysł. John Main nazwał go

„największym wrogiem modlitwy”. W miarę, jak obraz

ten zaciera się w nas, łatwiej i bardziej naturalnie doko-

nuje się odkrycie tego uczucia w naszym sercu, które

w nim zawsze było i czeka na odkrycie. Doświadczenie

to nie ma zastrzeżonego znaku irmowego i etykietki

z nazwą. Wielu buddystów, czy muzułmanów może

mieć – z punku widzenia przeżycia - głębsze odczucia

prawdy Trójcy, jako miłości, od niejednego chrześcija-

nina, który ciągle nie poznał tajemnicy swego serca.

Jak stwierdzić, że umysł się uspokaja? Nic prostszego:

w sytuacjach stresowych czujemy, że jest w nas rezerwu-

ar spokoju i jasności sytuacji, to najlepszy dowód na to, że

mieszka w nas Prawda. Może i czasem jej zaprzeczamy i ją

wypraszamy, Ona jednak nas nie porzuca. Wracaj więc za-

wsze do Medytacji, nawet po czasie niewierności, czy to wo-

bec niej, czy czegokolwiek w życiu, a sam zobaczysz - gdy już

przejdziesz przez rozdarcie i poczucie winy - jak suto zasta-

wiony jest stół, który czeka na Ciebie na bankiecie miłości.

wirująca Trójca Święta

W tym kontekście wyciszania umysłu dogmaty wiary

zaczynają nabierać swego sensu i ucieleśniać się w naszej

codzienności. Bez spokoju umysłu nieuniknione jest od-

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: