Zarys historii wychowania.Szybiak-Bartnicka.doc

Kalina Bartnicka • Irena Szybiak

Zarys

historii

wychowania

tSIF

Wydawnictwo Akademickie „Żak" Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku

Warszawa 2001

Redaktor Józef Marek Śnieciński

Opracowanie graficzne Elżbieta Malik

Korekta Krystyna Lechnio

Na okładce rycina przedstawiająca naukę gramatyki w wiekach średnich

® Copyright by Wydawnictwo Akademickie „Żak" Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku and Kalina Bartnicka, Irena Szybiak

ISBN 83-88149-39-3

£ A6A5O

Wydawnictwo Akademickie „Żak"

Teresa i Józef Śniecińscy 02-127 Warszawa, ul. Włodarzewska 55G m 11

tel./fax 822-82-67

www.wydawnictwozak.com.pl

poczta@wydawnictwozak.com.pl

Druk i oprawa:

Tel. (0-22) 613 21 65

OA.

Spis treści

Wstęp              13

1.        Wychowanie jako historycznie zmienna funkcja społeczeństwa ... 13

2.        Historia wychowania - zakresy pojęcia              15

3.        Historia wychowania jako przedmiot kształcący              16

4.        Historia wychowania jako dyscyplina naukowa              17

4.1.                   Początki i kierunki rozwoju badań              ,              17

4.2.                   Historia wychowania w Europie              19

4.3.                   Historia wychowania w Polsce              19

5.        Podstawowe wydawnictwa i syntezy              21

6.        Historia wychowania na studiach pedagogicznych              23

7.        Cel niniejszego wydawnictwa              24

I. Starożytność: podstawy europejskich tradycji edukacyjnych              27

1.       Wprowadzenie              27

2.       Wychowanie w Grecji w okresie archaicznym i klasycznym              29

2.1. Rodzina i państwo; ideały wychowawcze

(homerycki, spartański, ateński)              29

2.1.1.                       Uwagi ogólne. Epoki historyczne kultury greckiej              29

2.1.2.                       Wychowanie w czasach Iliady i Odysei              30

2.1.3.                       Wychowanie w rodzinie i ideały wychowawcze

w okresie archaicznym i klasycznym              31.

2.1.4.              Wychowanie spartańskie i ateńskie              ^32

2.2.1.                       Szkoła              33

2.2.2.                       Sofiści              34

2.2.3.                       Optymizm pedagogiczny Sokratesa              l*^p

2.2.4.                       Platońska koncepcja państwowego systemu edukacji' 36)

2.2.5. Arystoteles: indywidualizacja i unaukowienie              ^~.

problematyki edukacyjnej              37 J

3.              Hellenizm: utrwalenie się struktury szkolnej              *"

i ideał człowieKa wykształconego              39 )

4.              Rzym starożytny              41

4.1.                    Wprowadzenie              41

4.2.                    Republika: tradycje wychowania w rodzinie              42

4.2.1.                        Mit rodziny              42

4.2.2.                        Edukacja domowa w rodzinie starorzymskiej              43

4.2.3.                        Nowy ideał Rzymianina okresu hellenizmu              45

4.3.              Szkoła: od nauczania in triviis do systemu szkolnictwa
państwowego              46/"

4.3.1.                        Łacińska szkoła elementarna              46)

4.3.2.                        Łacińska edukacja średnia i wyższa w okresie
Republiki              46

4.3.3.                        Marek Tulliusz Cycero: mistrz słowa i twórca sztuki
oratorskiej łacińskiej - orator - polityk schyłku
Republiki              47

4.3.4.                        Polityka szkolna Cesarstwa              48

4.3.5.                        Marek Fabiusz Kwintylian: pochwała edukacji
publicznej - mówca wzorem obywatela              49 ;

4.3.6.                        Oderwanie mądrości szkolnej od życia              50

5.              Wczesne chrześcijaństwo              51

5.1 Wprowadzenie              51

5.2.              Tradycje judaizmu. Wpływ Starego Testamentu              52

5.2.1.                        Rodzina żydowska i wychowanie              52

5.2.2.                        Szkoła żydowska              52

5.3.              Wychowanie w rodzinie chrześcijańskiej              53

5.4.              Stosunek chrześcijan pierwszych wieków do kultury

i szkoły pogańskiej              54

5.4.1.              Szkoły katechetyczne              56

5.5.              Pojednanie chrześcijaństwa z kulturą antyczną              56

•              5.5.1. Sw. Augustyn i św. Hieronim - uzasadnienie

kształcenia chrześcijan w naukach świeckich              56

5.5.2.              Konsekwencje upadku Cesarstwa Zachodniego dla
dziejów szkoły              58

Bibliografia              58

II. Średniowiecze               61

1.1.                   Wprowadzenie              61

1.2.                   Przechodzenie od szkoły antycznej do chrześcijańskiej              62

1.3.              Pierwsze szkoły chrześcijańskie              64

1.4.              Wczesnośredniowieczne kompendia wiedzy antycznej              65

2.              Średniowieczny porządek edukacyjny              65

2.1.                     Państwo a szkoła przed ...