ABC pirotechniki serwisu MYZLAB Serwis naukowy MYZLAB Autor tego tekstu nie ponosi �adnej odpowiedzialno�ci za niezgodne z prawem wykorzystanie materia��w zawartych tutaj, oraz za wszelkiego rodzaju szkody wyrz�dzone przy u�yciu zawartej tutaj wiedzy. Tekst ten powsta� wy��cznie w celach edukacyjnych. Wyja�nienia: MP - Mieszanina pirotechniczna MW - Mieszanina wybuchowa MO - Mieszaniny o�wietlaj�ce MS - Mieszaniny �wiszcz�ce MD - Mieszaniny dymotw�rcze MF - Mieszaniny fotob�yskowe MS - Mieszaniny stroboskopowe MDS - Mieszaniny smugowe (do smugaczy) MPP - Mieszaniny podpa�owe (tzw. primer-y) MT - Mieszaniny termitowe Narz�dzia: 1 - Mo�dzierz laboratoryjny z t�uczkiem - do mielenia ma�ych ilo�ci, przy wi�kszych trzeba mie� krzep� w r�kach :-) - dobry do test�w mieszanek oraz do sprawdzania wra�liwo�ci mieszanki na bod�ce mechaniczne nie potrzebuje pr�du :). Koszt kilka-kilkadziesiat PLN 2 - Stary m�ynek do mi�sa - na korbk�, metalowy - nadaje si� do wst�pnego, do�� dok�adnego rozdrobnienia substancji takich jak: siarka, w�giel drzewny lub szelak - Koszt r�ny, mo�na kupi� na rynkach starzyzny. Tylko nie wsadzajcie paluch�w do tego bo wam obetnie. 3 - Stary m�ynek od kawy: ze sprz�g�em lub bez - nadaje si� do mielenia wi�kszo�ci substancji - otrzymany stopie� rozdrobnienia jest zwykle wystarczaj�cy do wi�kszo�ci mieszanek. Koszt r�ny, mo�na kupi� na rynkach ze starzyzny. Lub wygrzeba� jaki� s domu 4 -M�ynek kulowy - trudny do zrobienia, ale jego wykonanie umo�liwia najlepsze zmielenie substancji - w praktyce wygl� da to tak, ze ci�kie kule lub rolki (o�owiane, br>�zowe) ugniataj� mieszank� (na sucho lub mokro) w jakim� pojemniku (np. rura PCV) przez kilka-kilkadziesi�t godzin - zbudowa�em prototyp - wygl�da troch� jak z popularnej bajki "S�siedzi", ale na razie dzia�a ... zaj�o mi to 2 dni �eby wszystko ze sob� spasowa� :o). Koszt element�w to ok. 150,00 PLN (ale to mo�e by� r�nie) 5 - Do wst�pnego rozdrobnienia w�gla, zbrylonej saletry, siarki mo�na u�y� m�otka. Koszt nieznany :o) Do przesiewania mo�na u�ywa�: # sitko kuchenne - im drobniejsze tym lepsze # sitko do m�ki - im drobniejsze tym lepsze # po�czoch� + s�oik lub po�czoch� naci�gni�t� na jakiej� ramce # w�asnor�cznie zrobione sitko z drobnej siatki (nie takie proste) Wa�enie Sk�ad wi�kszo�ci mieszanek pirotechnicznych jest podawany procentowo wzgl�dem wagi. Niestety substancje maj� r�ne g�sto�ci i u�ywanie obj�to�ciowego "zast�pczego" sk�adu zamiast wagowego ko�czy si� zwykle niepoprawnym dzia�aniem mieszanki. Jedynym wyj�ciem z tej sytuacji jest zakup wagi. Istniej�ce na rynku wagi elektroniczne s� zbyt drogie jak na kiesze� zwyk�ego Kowalskiego -warto wspomnie�, i� wcale nie s� takie dok�adne (m�wi� tu o zwyk�ych wagach np. sklepowych za) - pozostaj� tradycyjne wagi "analogowe" takie jak: 1. Wagi kuchenne - (z szalkami lub bez) - zale�nie od rodzaju maj� ro�n� dok�adno�� (rozdzielczo��) - zwykle nadaj� si� do wa�enia wi�kszych ilo�ci substancji (rz�du dekagram�w). Koszt ok. 150,00-350,00 PLN 2. Wagi elektroniczne - potrafi� by� ca�kiem dok�adne, wszystko zale�y od ceny 3. Stare wagi z dwoma szalkami - toporne i ci�kie - typowo u�ywane na rynkach warzywno-owocowych - te� raczej do wa�enia wi�kszych ilo�ci, gdy� maja niezbyt du�� dok�adno��. 4. Stare wagi sklepowe - do�� dok�adne (do gram�w). Bardzo dobre, zw�aszcza dla os�b, kt�rych rodzice lub znajomi mieli ja w sklepie (wtedy mo�na odkupi� "po znajomo�ci"). 5. Wagi apteczne - wa�� z dok�adno�ci� do 20 mg. Chyba najlepsze wyj�cie, bo po pierwsze s� najdok�adniejsze, a po drugie ... najta�sze (zw�aszcza u�ywane). Za swoja p�aci�em w zesz�ym roku 70,00 PLN ��cznie z odwa�nikami (stara i u�ywana, ale wci�� dok�adna). Koszt waha si� od kilkudziesi�ciu z�otych do 200-250 PLN. Najprostszym sposobem znalezienia takiej wagi jest podzwonienie po osobach zajmuj�cych si� naprawa wag (zw�aszcza specjali�ci "starej daty") - maja oni szeroki wyb�r r�nych wag i odwa�nik�w za naprawd� tanie pieni�dze 6. Waga zegarmistrzowska - bardzo dok�adna waga analityczna. W sklepie zaopatrzeniowym dla jubiler�w widzia�em tak� za ponad 550,00 PLN (z odwa�nikami). 7. Komplet nowych odwa�nik�w (1mg-100g) do wagi analitycznej kosztuje 120,00 PLN Przestrogi Zajmowanie si� pirotechnika niesie ze sob� wiele niebezpiecze�stw. Podczas przygotowywania mieszanek pirotechnicznych wielokrotnie stykamy si� z przer�nymi zwi�zkami chemicznymi, kt�re w wi�kszo�ci przypadk�w, dla zdrowia naszego nie s� oboj�tne. Znakomita wi�kszo�� tych zwi�zk�w jest silnie truj�ca lub �r�ca. Du�a cz�� z nich reaguje z innymi materia�ami, co prowadzi cz�sto do powstawania bardzo niebezpiecznych mieszanek. Poni�sze rady nie wyczerpuj� tematu, ale mog� by� pomocne w pracy.Lista zasad jakich trzeba przestrzega� podczas pracy z odczynnikami chemicznymi: * nie pali�, nie je�� i nie pi� * dok�adnie my� r�ce i twarz (tak�e uszy i nos) po ka�dym kontakcie z chemikaliami - najlepiej si� wyk�pa� * pracowa� w r�kawicach (nawet jednoraz�wkach), w okularach, w starych rzeczach * pracowa� na �wie�ym powietrzu, pod wyci�giem lub na balkonie * je�li si� posiada, u�ywa� maski przeciwpy�owej - odczynniki chemiczne mog� dosta� si� jako py� lub opary przez drogi oddechowe do ustroju i dopiero po kilkunastu latach przypomnie� o swoim istnieniu - je�li nie wierzysz poczytaj o takich chorobach jak azbestoza (i wiele innych pylic) lub o�owica * przy pracy ze �rodkami �r�cymi konieczne grube gumowe r�kawice Lista mieszanin jakich trzeba unika� (i nie przechowywa�): * nie miesza� chloran�w z solami amonu: tworzy si� chloran amonu substancja nietrwa�a i powoduj�ca samoistne wybuchy * nie miesza� nadmanganianu potasu z gliceryna: mieszanina po jakich� 30-60 sekundach samorzutnie si� zapali (chyba, �e robi si� to �wiadomie jako do�wiadczenie - patrz strona z przepisami) * kwasy (zw�aszcza azotowy i siarkowy) trzyma� z dala jakichkolwiek mieszanek i �rodk�w palnych: mieszanki mog� wybuchn�� lub zapali� si� * do mieszanin zawieraj�cych chlorany i siark� dodawa� w�glany, kt�re zneutralizuj� kwasy, znajduj�ce si� w �ladowych ilo�ciach w siarce * azotan amonu ze sproszkowanymi metalami: mieszanina pod wp�ywem �ladowych ilo�ci wody zapali si� * inne azotany z proszkami metali: mieszaniny mog� si� zapali� lub wybuchn�� * sproszkowane metale (cynk, aluminium, magnez) z wod� mog� spowodowa� wytwarzanie si� wodoru i w efekcie mo�e doj�� do eksplozji * nie przechowuj amoniakalnych roztwor�w soli srebra: tworz� si� nietrwale, wybuchowe sole kompleksowe Lista innych porad: * Pracuj z kim� - co dwie g�owy to nie jedna * Je�li jeste� nieletni lub ma�oletni staraj si� pracowa� pod opieka os�b doros�ych - najlepiej z ojcem lub starszym bratem - zdziwi ci� pewnie fakt, i� oni tak�e kiedy� si� bawili pirotechnik� i sporo na ten temat wiedz� * Nie u�ywaj metalowych opakowa� (puszki, s�oiki, a tak�e naboje od syfonu, z��czki hydrauliczne itp.) - w razie wybuchu ich od�amki dzia�aj� jak szrapnel * Powy�sza uwaga dotyczy tak�e wszelkich szklanych lub plastykowych pojemnik�w - wszelkie mieszanki staraj si� przechowywa� jak najkr�cej, a je�li ju� musisz to w papierowych torebkach lub je�li posiadasz - papierowych pojemnikach - w razie wybuchu nie b�d� razi� od�amkami, sam za� wybuch b�dzie mia� mniejsz� si�� * Wi�kszo�� rozpuszczalnik�w rozpuszcza plastik, wi�c przechowuj je w szklanych butelkach (najlepiej w oryginalnych opakowaniach, w jakich kupi�e�) * Poczytaj cos o tzw. elektryczno�ci statycznej - mieszanka mo�e si� zapali� nawet od przypadkowej iskry elektrostatycznej - zw�aszcza w suche dni - je�li nie wiesz co to jest iskra elektrostatyczna przypomnij sobie "pr�d" jaki od czasu do czasu przeskakuje na r�k� przy dotkni�ciu klamki lub b�yskawice towarzysz�ce �ci�ganiu swetra * Trzymaj osobno paliwa i utleniacze * Nie mieszaj odczynnik�w na "�ywio�" - przez przypadek mo�e ci si� uda� co� spreparowa� i nawet nie b�dziesz o tym wiedzie� * Pracuj z ma�ymi ilo�ciami substancji i mieszanek: lepiej dwa razy przej�� si� po mieszank� lub dwa razy d�u�ej ja przyrz�dza� ni� nara�a� siebie i swoje otoczenie na niebezpiecze�stwo * S�oiki ze zwi�zkami chemicznymi natychmiast zamykaj po u�yciu - odrobiny innych odczynnik�w unosz�ce si� wraz z kurzem mog� osi��� na czystej substancji i j� zanieczy�ci�, dodatkowo mo�e powsta� jaka� niebezpieczna mieszanina * mo�dzierze, �y�ki, pojemniki do mieszania, itp. myj po ka�dym u�yciu dla tego samego powodu co powy�ej * do ka�dej substancji najlepiej przeznaczy� osobn� ly�k� * Z pomoc� mo�dzierza mo�esz sprawdzi� z du�ym prawdopodobie�stwem czy mieszanka, kt�r� zrobi�e� jest wra�liwa na tarcie i uderzenie. Wystarczy mala (!) ilo�� mieszanki (�ebek od szpilki) wsypa� do mo�dzierza i mocno pouciera�. Je�eli mieszanka zapali si� lub s�yszysz trzaski i mikrowybuchy tzn. ze jest ona bardzo wra�liwa na bod�ce mechaniczne, a to oznacza, i� musisz uwa�a� podw�jnie, a najlepiej z niej zrezygnowa� * Nie pr�buj przeprowadza� reakcji nitrowania, je�eli nie znasz opisu jej przebiegu oraz �rodk�w obronnych przed sytuacj�, w kt�rej reakcja ta ucieknie ci spod kontroli. Nitrogliceryna nie jest wcale konieczna do zabawy wybuchami. * Ka�d� substancj� i mieszank� traktuj tak, jakby mia�a ona za chwil� wybuchn�� - cho� jest to do�� paranoiczne, pomaga przewidywa� skutki ka�dego ruchu * Baw si� z dala od miejsc zabudowanych i os�b postronnych * Dobrze jest chroni� si� za jakim� wzniesieniem, kamieniem itp. zw�aszcza przy odpalaniu wi�kszych petard czy rakiet * Nie �a�uj lontu - zawsze mo�esz go dorobi�, r�ki i g�owy ... nie Mieszaniny pirotechniczne Potocznie nazywane mieszanki utleniaczy i reduktor�w (np. saletra z cukrem). Mieszaniny pirotechniczne spalaj� si� w okre�lony spos�b i na okre�lony kolor, w zale�no�ci od sk�adu....
leakk