Pamietnik z powstania warszawskiego.pdf

Pami ę tnik z powstania warszawskiego

Jest wtorek, 1 sierpnia 1944 r. „ Ś wi ę to s ł oneczników”, jak

mówi narrator – Miron – wychodz ą cy ze swego domu na

Ch ł odnej 40. Trwa wojna. Ale dzie ń jest ruchliwy. Wida ć

tramwaje, przebijaj ą ce si ę przez chmury s ł o ń ce. Za chwil ę

okazuje si ę , ż e narracja toczy si ę w 1967 r. Miron le ż y na

tapczanie, ca ł y, ż ywy, wolny, w dobrym stanie i humorze.

Rozpoczynaj ą ca si ę zatem opowie ść b ę dzie splotem

wspomnie ń autora sprzed dwudziestu trzech lat.

Tego dnia matka wys ł a ł a Mirona po chleb na ul. Staszica. W

drodze powrotnej narrator zauwa ż a zamieszanie. Wie o

godzinie „W”, czyli 17 po po ł udniu. Ale ju ż wcze ś niej Polacy

napadaj ą na Niemców. W pewnym momencie s ł ycha ć

„Hurraaa!”. Rozpoczyna si ę powstanie warszawskie.

Narrator jest wraz z kole ż ank ą z polonistyki na tajnym

uniwersytecie, Iren ą P. Z okien jej domu widz ą pierwszego

powsta ń ca. A wiesz, Mironku, ż e ja bym si ę mu odda ł a –

mówi Irena. W mieszkaniu jest narrator, Irena, Staszek.

Matka Ireny nie wróci ł a z miasta. M ł odzi jedz ą kolacj ę ,

rozmawiaj ą o ksi ąż kach (Rabelais), id ą spa ć . S ł ycha ć deszcz,

terkot karabinów, bli ż sze i dalsze wybuchy.

Nast ę pnego dnia wszyscy zabrali si ę do budowania

barykad. Powsta ń ców opisuje narrator tak: W ogóle

powsta ń cy. Si ę pokazali. W poniemieckim – co popad ł o:

he ł mie, butach, z byle czym w r ę ku – dobrze, jak strzela ł o. Z

kamienic niemieckich, zwanych wachami, wrogowie

strzelali z wszystkich pi ę ter. Bardzo trudno by ł o zdoby ć

tak ą kamienic ę , powstrzyma ć ogie ń kierowany na Polaków.

Budowano barykady wsz ę dzie, nawet niedaleko wach.

Czo ł gi ł atwo przeje ż d ż a ł y przez drewniane konstrukcje, wi ę c

Polacy zacz ę li wyrywa ć p ł yty chodnikowe, zbiera ć ceg ł y z

ruin po wybuchach. Ka ż dy materia ł liczy ł si ę na barykad ę i

ka ż de r ę ce

do pomocy. Tramwajarze organizowali ł omy. Has ł o „do

schronu” oznacza ł o zej ś cie do zwyczajnej piwnicy, w której

t ł umnie przeczekiwano naloty bombowców. Podczas

budowania jednaj z barykad powsta ń cy przewrócili kiosk z

papierosami. Znalaz ł si ę nawet kto ś , kto chciwie zacz ął

zbiera ć pude ł ka. Ludzie podnosz ą rumor na ten widok.

2 i 3 sierpnia s ą bardzo niespokojne. Powsta ń cy wraz z

cywilami buduj ą barykady, kuj ą piwnice i podziemne

korytarze. Kto ś zatkn ął polsk ą flag ę w bramie na Ch ł odnej,

pan Hanneberg zrywa druty tramwajowe, aby

przeszkodzi ć czo ł gom w natarciu. Na Woli pogrom siej ą

Ukrai ń cy. Niemcy robi ą z cywili ż ywe tarcze, prowadz ą c

z ł apanych przed czo ł gami po to, aby powsta ń cy si ę

wycofywali. Kiedy bior ą narratora do pomocy przy

pochówku cia ł Niemców, Miron wstydzi si ę swoich my ś li,

ale chce w nich nalotu, nie chce mie ć kontaktu ze zw ł okami,

nie chce pomaga ć . Mówi: Bior ą mnie do pomocy. Wstydz ę si ę

wymówi ć . Ale ż ycz ę sobie w tej chwili nalotu, ż eby to zrobili

za mnie. I jest.

W drodze do domu na Ch ł odnej Miron widzi harcerzy z

butelkami z benzyn ą . W mieszkaniu zastaje matk ę i Babu

Stefu, Ż ydówk ę , która by ł a sublokatork ą Bia ł oszewskich.

Narrator opowiada o swojej rodzinie. Babu Stefu ż y ł a z

rodzin ą Mirona najpierw w mieszkaniu Ojca, a potem u

Mirona i jego Matki. Niemcy nie zauwa ż ali pochodzenia

ż ydowskiego kobiety, bo Babu Stefu zawsze paradowa ł a

chwal ą c si ę j ę zykiem niemieckim na ulicy, je ż d żą c w wagonie

tramwajowym dla Niemców. Przej ęł a nazwisko zmar ł ej

Zofii Romanowskiej. Którego ś dnia znikn ęł a ze wzgl ę du na

nieufno ść dozorczyni. Dosta ł a si ę do wi ę zienia, bo kto ś

podrzuci ł ż ydowsk ą opask ę do jej torebki. Teraz zosta ł a

odbita przez powsta ń ców.

Miron wspomina jak wraz z kilkoma przyjació ł mi –

Swenem, Halin ą , Iren ą , Staszkiem – robi ł jeden z wieczorków

patriotyczno-literackich. W programie by ł o m.in. Wesele

Wyspia ń skiego. Mimo ż e narrator narzeka ł na sw ą gr ę ,

Wojtkowi, koledze z tajnego uniwersytetu, sztuka si ę bardzo

podoba ł a.

Podczas wojny ludzie staraj ą si ę zachowa ć chocia ż pozory

normalno ś ci. Wci ąż trwa walka o jedzenie. Nawet koszyk

zgni ł ych kartofli jest cenn ą zdobycz ą . Ż ywno ść jest na kartki.

Ojciec za ł atwia kartki na nazwiska bliskich zmar ł ych. Ale

jest to na porz ą dku dziennym w rzeczywisto ś ci wojennej.

Której ś zimy, 42 lub 43 roku, Ojciec zdobywa choink ę .

Rodzina narzeka, ż e to zwyk ł a sosna.

Miron ci ą gle widzi zbombardowane miejsca, które kojarz ą

si ę mu z ciep ł ymi wspomnieniami, m.in. szko ł a na Lesznie, w

której przed wojn ą narrator widzia ł szopk ę . Teraz wynosz ą

st ą d trupy, szko ł a jest zrujnowana. Narratorowi braknie

s ł ów, by opisa ć swoje wzruszenie.

5 sierpnia: Z pakami, tobo ł ami. Lataj ą . Ci do bramy. Ci z

bramy. Ci do Ogrodowej prez dziur ę . Tamci z Ogrodowej do

nas. Nagle zamieszanie. Straszny krzyk. Jakie ś

zawirowanie t ł umu. Co ś nios ą . Kogo ś ... K ł ad ą . Trupy?

Krzyk. Czyj?

Ludzie schodz ą coraz ni ż ej, do piwnic. Miron, je ś li chce kogo ś

odwiedzi ć , zastaje ju ż wszystkich w piwnicach. Ludzie

gromadz ą si ę ciasno – krewni, s ą siedzi, znajomi,

przypadkowi ludzie z ulicy. Staraj ą si ę zachowa ć cisz ę .

Kobiety martwi ą si ę o dzieci. Panuje atmosfera modlitwy i

nas ł uchiwanie odg ł osów bomb. 6 sierpnia kto ś krzykn ął , ż e

powstanie upad ł o. Wszyscy si ę poruszyli, nie rozumieli

dlaczego. Po chwili zdementowano plotk ę . Powstanie trwa

nadal. Wzmaga si ę praca zespo ł owa cywili. Co chwila

narrator s ł yszy wezwania: Kto do gaszenia?, Kto do

odgrzebywania zasypanych?, Gasi ć bomby!, Kto pomo ż e

nie ść rannego?.

Dzia ł a ju ż gazetka powsta ń cza. Ale wtedy nikt nie jest w

stanie doliczy ć si ę ofiar. Ludzie wci ąż kopi ą pod ziemi ą

przej ś cia do kolejnych piwnic. Miron wraz z towarzyszami

przenosi si ę pod ró ż ne adresy. Ż ycie cywili odbywa si ę pod

ziemi ą . Dochodz ą tylko wiadomo ś ci o tym, co Niemcy

zbombardowali na powierzchni, jak przesuwa si ę linia

obrony powsta ń ców. Spo ś ród faszystów najwi ę ksze

spustoszenie siej ą Ukrai ń cy. Wszyscy si ę ich boj ą . Polacy s ą

rozstrzeliwani, podpalani w domach, chorzy wyrzucani

ż ywcem w okien szpitali. W 1964 lub 65 roku ustalono, ż e

tylko w dniach 5 i 6 sierpnia zabito kilkadziesi ą t tysi ę cy

osób na samej Woli. Miron pomaga sanitariuszce przenie ść

rann ą kobiet ę pod inny adres. Szpital powsta ń ców mie ś ci si ę

w gmachu S ą dów. Panuje tu chaos, p ł acz, spazmy, wielki

po ś piech, bo przybywa rannych.

Ludno ść przemieszcza si ę coraz bli ż ej Starówki. Wszyscy

rozwa ż aj ą jak si ę dosta ć na Prag ę , bo: na Ż era ń -Jab ł onn ę . A

tam ju ż w Jab ł onnie Rosjanie.

Miron orientuje si ę , ż e zabra ł Mamie klucze od domu na

Ch ł odnej. Chce si ę tam dosta ć , bo martwi si ę o rodzin ę .

Powsta ń cy zatrzymuj ą narratora. Ch ł odn ą opanowali ju ż

Niemcy. Teraz wi ę c Miron postanawia przeprawi ć si ę

razem z Iren ą i jej kole ż ankami na Rybaki, gdzie jest

przyjaciel narratora, Swen. Na Rybakach (Starówka)

panuje spokój. Swen, jego narzeczona, Matka Swena, ciotka,

Zbyszek, pani Ad. z córk ą ś pi ą w piwnicy, kiedy narrator i

jego znajome docieraj ą na miejsce.

Ukryci cywile ci ą gle ś ledz ą , co si ę dzieje na powierzchni.

Docieraj ą gazetki powsta ń cze, wydawane przez AK i AL.

Kobiety gotuj ą na prowizorycznych kuchniach z cegie ł ,

m ęż czy ź ni i starsze dzieci zdobywaj ą jedzenie. Biega si ę po

wod ę tam, gdzie akurat p ę k ł a rura od wystrza ł u. S ł ucha si ę

radia. Nie jest wa ż ne czy ludzie si ę znaj ą , czy nie. Je ś li kto ś

dochodzi, znajduje si ę kawa ł ek miejsca dla ka ż dego. Jest upa ł

– zarówno od bomb, miotaczy ognia, t ł umu i ś cisku w

schronach, jak te ż z powodu gor ą cego lata. Wsz ę dzie, gdzie

tylko jest fragment ziemi na ulicach, kwitn ą ziemniaki,

zasadzone po wybuchu wojny. Odczytywanie z gazetki b ą d ź

wyg ł aszanie wiadomo ś ci z frontu odbywa si ę z tak wielkim

namaszczeniem, jak odprawianie mszy ś w. 7 sierpnia

okazuje si ę , ż e przep ł yni ę cie Wis ł y jest niemo ż liwe. Ci ą gle

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: