Paradygmat – zbiór wspólnie uznawanych założeń, pojęć, metod wybranej dyscypliny naukowej.
Wyróżniamy:
· Paradygmat krytyczny – opis i wyjaśnienie zjawisk to również krytyka, wskazanie co trzeba zrobić w celu rozwiązania tematu;
· Paradygmat interpretatywny – to interpretacja własna badanego problemu, to porównanie związku z przeszłości ze stanem bieżącym.
Szkoła naukowa – związana jest z osobowościami nauczycieli. Następuje rozwiązanie intelektualne ludzi związanych w jakiejś dziedzinie np. szkoła frankfurcka, szkoła wiedeńska. Opiera się na zgodzie co do podstawowych założeń ideologicznych.
Szkoły naukowe w obrębie pedagogiki:
· Szkoła dialogu (lata 70 Wrosław) wrocławska Szkoła Przyszłości – Łukaszewicz, Kwaśnica. Jej cechami było zwrócenie się w stronę dziecka: dziecko jest osobą, nauczanie jest podmiotem, nauka oparta jest na dialogu;
· Szkoła Gdańska badania narracyjno interpretacyjne, zwrócenie uwagi na dialog, krytyka emancypacyjna.
Ruch naukowy – to oderwanie się od osobowości, jest rozprzestrzeniany poza środowiska, instytucje nie posiadają granic. Przykładem takich jest wychowanie liberalne, tradycyjne w okresie powojennym był prof. Sośnicki zwolennik tradycyjnego systemu wychowania inny przykład to Hessen.
Pedagogia – to refleksja i praktyka działania, związana jest z konkretną osobą, są to działania które mają swoje szkoły i związane są z osobowością nauczyciela.
Myśl pedagogiczna – to utrwalony system poglądów w książkach
Metoda pedagogiczna – to pewien rodzaj zachowań związanych z praktyką pedagogiczna, jest ulotna i zmienna „wychowanie bezstresowe”jako jeden z przykładów
Typy badań w refleksji nad wychowaniem:
Komparatystyka – to badania porównawcze w których prowadzi się porównania systemów szkolnych, np. w Polsce – na świecie, mogą one dotyczyć także metodologii badań.
Analiza dyskursu – jakie prądy pedagogiczne pojawiają się we współczesnym swiecie (tradycyjne, liberalne)
Hermeneutyka – jest odrębną metodą badań to interpretacja tekstów i poszukiwanie znaczeń w tych tekstach – analiza tekstów pedagogicznych i odnoszenie ich do współczesności.
Badania biograficzne – pokazanie sylwetki pedagoga i jego wkładu w nauke. Koncentrują się na biografiach i ich dziełach i co wnieśli do współ. Pedagogiki.
Fenomenografia – badania porównawcze dotycz. nurtów pedagogicznych
Podział współczesnych myśli pedagogiczny – klasyfikacja
Pedagogika naturalistyczna i antynaturalistyczna- przedstawiciel Rousseau wychowanie ujmowane w sposób że dziecko jest wyposażone w pewne narzędzia które rozwija w czasie rozwoju i jest psute poprzez kontrolę. człowiek jest wolny i sam decyduje do jakiej grupy społecznej i społeczeństwa chce chce należeć i rozwija się w myśli danej zaakceptowanej grupy społecznej. W Polsce przedstawicielem takiego wychowania jest Janusz Korczak
Pedagogika naturalistyczna - zwraca się w naturalne predyspozycje każdego dziecka. Wszystkie narzędzia są już w dziecku i tylko od dziecka zależy jak i kiedy będzie to rozwijał rozwój utożsamiany jest z wychowaniem
Pedagogika antynaturalistyczna – respektowana jest natura dziecka ale dziecko nie jest samodzielne a rozwój pozbawiony opieki i określonych norm może spowodować szkodę dla rozwoju dziecka. Dzieckiem w czasie rozwoju należy kierować i ukierunkowywac aby był dobrze wychowany. Przedstawicielem polskim jest Sośnicki, Nawroczynski. Myśl pedagogiczna ma charakter społeczny szkoła ma ukierunkowac prawidłowy rozwój i wychowanie.
Pedagogika adaptacyjna i emancypacyjna (jakie ma być społeczeństwo) – wiąże się z R Kwaśnicą, są to przeciwstawne sposoby myślenia. Myślenie adaptacyjne dotyczy społeczeństwa: czy wychować ludzi aby mogły się przystosowac w społeczeństwie i w nim żyć, czy też przygotować ludzi do zmian i rewolucji w wychowaniu (emancypacja). Pedagogika emancypacyjna polega krytyce starych systemów i dąży do zmian w procesie i rodzaju kształcenia.
Pedagogika behawiorystyczna i humanistyczna (psychologia)- ma charakter psychologiczny mówi o relacji między nauczycielem i wychowankiem.
Behawiorystyczna – ma zakorzenienie w psychologii behawiorystycznej. Jest to metoda wzmocnienia lub wygaszania za pomocą kar i nagród.
Humanistyczna – odwodzi od kar i nagród a dąży do dyskusji i dialogu oraz komunikacji między uczniem a nauczycielem.
Pedagogika konserwatywna i liberalna (pytanie o szkołę)
Nurt konserwatywny – szkoła powinna przystosować do zycia społecznego, jest pozytywna i skuteczna jeżeli jest to wykorzystywane z umiarem. Szkoła powinna być efektywna.
Nurt liberalny – to nurt w którym w centrum uwagi jest uczeń i bierze się pod uwagę osiągnięcia ucznia i jego rozwój, umiejętności, a efektywność szkoły jest traktowana marginalnie
Główne pytania dzisiejszej pedagogiki
- pytanie o cele wychowania i kształcenie:
ü Finalistyczne rozumienie celu kształcenia polega na charakteryzowaniu celów i cech ucznia które ma osiągnąć uczeń aby aby zakończyć pewien proces edukacji
ü Procesuralny – cel kształcenia nie jest do końca ustalony i jest modyfikowany wraz z biegiem czasu.
- pytanie o kształcenie współczesnej szkoły i instytucji kształcących
W latach 2001-2003 powstały rady rodziców, które miały brać czynny udział w życiu szkoły, tworzyć programy nauczania, ale w Polsce są szkoły są sterowane centralistycznie i rady szkoły nie miały dużych możliwości w tworzeniu szkół i ich kształtu. Pytanie o kształt szkoły w Polsce sprowadza się do reform edukacji reforma zakładała m.in.:
· Zlikwidowanie 8 klasowych szkół podstawowych
· Podniesienie jakości pracy szkół (upowszechnianie szkolnictwa średniego i wyższego)
· Nauczanie zintegrowane
· Powstanie liceów profilowanych
· Zmiany w szkolnictwie zawodowym powstanie minimum programowego
· Zmiany formuły matur
· Obniżenie wieku inicjacji szkolnej
· Kształcenie zawodowe ( w gimnazjum wstępnie jest wybierany kierunek zawodów)
Szkoły zawodowe zostały wyparte przez licea profilowane. Nie doceniano dorobku szkół zawodowych które kształciły w konkretnym zawodzie. Odbiło się to na rynku pracy ponieważ zrobiła się dziura wykwalifikowanych pracowników w konkretnym zawodzie.
- pytanie o kierunki reformy systemu edukacji
· Zmiana formuły matury poprzez danie pytań które dają możliwość interpretacji własnej ucznia
· Problem inicjacji szkolnej, dotyczy organizacji instytucji szkolnych aby dzieci 5/6 letnie nie odczuwały dyskomfortu psychicznego oraz powodujące rozwój dziecka
· Likwidacja liceów 4 letnich to błąd ponieważ obniżył się poziom wykształcenia i zdobytych umiejętności
Rynek korepetycyjny duże błędy w prowadzeniu korepetycji mający duży wpływ na prawidłowy rozwój szkolnictwa i poziomu edukacji. Korepetycje dokonują selekcję uczniów w szkole
- Pytania globalne – nowoczesność, ponowoczesność, późna nowoczesność
„Czy szkoła przygotowuje do zmiany i przyspieszenia globalnej informacji”
Pytanie lokalne – szkoła, dom, środowisko, kultura. Środowiska wymienione radzą sobie z procesem wychowania różnią się od siebie w zależności od środowiska i warunków w których jednostka się wychowuje.
Pedagogika autorytarna i autorytatywna
- oznacza to że autorytaryzm przekaz wiedzy ma charakter niepodważalny, uczniowie nie stanowią partnerów do szkoły. Zasadą wymiany informacji jest układ transmisyjny, tylko w jednym kierunku nauczyciel – uczeń
Szkoła klasowa sposób myślenia ucznia:
- jasność(myśl w spoczynku, nauczenie się materiału)
- kojarzenie (łączenie wszystkich wiadomości)
- metoda (zastosowanie wiedzy w praktyce)
- system (tworzenie struktura wiedzy)
Lekcja ma ustrukturyzowany charakter którym kieruje nauczyciel.
- autorytatywna –bezwzględny i nadrzędny poziom nauczyciela za nauczycielem stoi administracja szkolna.
W dzisiejszych czasach system pedagogiki transmisyjnej jest realizowany w szkole ( a cechą szczególną i charakteryzującą jest system klasowo-lekcyjny) system klasowo-lekcyjny cechuje się: podziałem na lekcje szkolne ( przekaz treści kształcenia), brak korelacji wiedzy (łączenie płynne wiedzy innych przedmiotów) w klasach młodszych dzieci poznają całościowo czyli całą wiedzę). Cechą dzieci są problemy syntetyzowania i analizowania myślowego (pytanie i poznanie szczegółów). Założenie pedag. tradycyjnej zakłada że myślenie ma charakter odtwarzający (kopiujący) dąży się do wierności w odtwarzaniu.
Te dwie tendencje mają zastosowanie we współczesnej szkole.
- nowe wychowanie związane z naturalizmem przyjęto że przekaz transmisyjny wychowania autorytatywnego nie przekazuje wiedzy (blokuje przekaz wiedzy).
…………….. sformułował prawa dziecka, mówił o prawidłowym rozwoju i wychowaniu w szkole i w domu. W założeniach naturalizmu występuje dialog między uczniem a nauczycielem zastąpiono klasy na klasy pracownicze w których uczniowie pracują w grupach i teorię łącza z praktyką, pracownie wyposażone są w pomoce naukowe i tablice poglądowe(poglądowość to cech szkoły naturalistycznej), kolejną cechą jest systematyczność(porządkowanie wiedzy i zapamiętywanie przez ucznia według własnych struktur). Wiedza powinna być łatwa do zapamiętania (przedstawienie wiedzy w sposób zrozumiały dla ucznia).
Metoda Montessori (1870-1952)
Świat tworzy jedność kultury i natury.
Płaszczyzna wolności: natura, wolność od opinii innych osób, wolność od samego siebie
Ład naturalny i kultury daje wolność i rozwój: fizyczny, psychiczny.
Wychowanie to wspieranie tych sfer. Założenia rozwoju dziecka powinien być spójny i efektywny do nauki. Wychowanie, nauczanie dziecka musi musi byś harmonijne z rozwojem antropologicznym dziecka. Kształcenie opiera się na rozwoju indywidualnym dziecka. Rozwój fizyczny i psychiczny powinien byś podporządkowany rozwojowi duchowemu dziecka. Rozwój duchowy powinien być związany z rozwojem religijnym. Rozwój duchowy zawarty jest w człowieku i ściśle powiązany jest ze sferą rozwoju człowieka.
Problem wspomagania rozwoju dziecko rozwija się w indywidualny sposób ( tempie) a przyspieszanie tego rozwoju zaburza prawidłowy rozwój. Wspomaganie rozwoju jest zasadą podstawową.
Rozwój dziecka wg. Montessori
- absorbujący duch (każde dziecko rodzi się z potencjałem rozwojowym do 3 roku życia percepcja ma charakter nieuporządkowany, ale ma bardzo intensywny charakter 9zdażają się pierwszy raz są nieznane dla dziecka)
- wrażliwe cykle – to okresy rozwojowe w życiu dziecka, dziecko posiada wrażliwość która objawia się gotowością do przyjęcia nowych bodźców dotyczą one m.in. ruchu, mowy, pisania, najbardziej efektywny moment przyswajania wiedzy wówczas gdy skupiamy się wokół tych wrażliwości.
- polaryzacja uwagi – (jeżeli weźmiemy pod uwagę okresy wrażliwości to uczenie się nie stanowi wysiłku i bardzo szybko przyswajamy nową wiedzę. Jednostka psychologiczna uczenia w czasie wrażliwym cyklu nazywamy polaryzacją uwagi. Długotrwała koncentracja która powoduje wyłączenie się z zewnętrznego otoczenia jest to całkowite zaangażowanie się w jeden przedmiot.
- Formatyzacja – zmiana rozwojowa w rozwoju po przedszkolnej polaryzacji. To uporządkowanie wiedzy i umiejętności nabytej w toku polaryzacji, buduje wewnętrzne siły do rozwoju.
- duchowy zarodek – ukończony element rozwoju psychicznego.
Wrażliwe cykle
- dla ruchu, zmysłu, języka, kształtowania pojęć logicznych, wrażliwość na dobro i zło, sens życia transcendencja i rozwój duchowy.
Polscy przedstawiciele: …………………………………………………………………. Zajmują się systemem naturalistycznym.
Metody i zasady pracy Montessori
- przygotowanie otoczenia
- materiał rozwojowy
Dziecko jest w centrum otoczone jest otoczeniem który wspomaga jego rozwój.
Funkcje materiału:
Antropologiczna – przekazuje wiedzę o świecie w sposób uporządkowany
Psychologiczna – związana jest z rozwojem na zasadzie polaryzacji uwagi
Wychowawcza- związana jest z samodzielnością i samokontrolą rozwój dziecka polega na działaniu.
Elementy rozwoju poznawczego (Jean Piaget)
Schemat poznawczy (opisuję strukturę procesu badawczego:
- asymilacja- przyswajanie, przyjmowanie recepcji sygnałów bodźców z zewnątrz jest nakierowana na ważne rzeczy dla podmiotu który poznaje. Dziecko w sposób naturalny wybiera bodźce z zewnątrz te które są mu potrzebne do rozwoju;
- akomodacja- to przebudowa dotychczasowej struktury poznawczej ma ona charakter aktywny, operacyjny, czyli bodźce nie są przyswajane w takiej formie w jakiej do nas dotarły;
- równoważenie – to proces przetwarzania bodźców, to gotowość do przyjmowania nowych wiadomości i bodźców.
Piaget „… podstawowy element myślenia to nie obraz lecz operacja” uczenie się i poznawanie jest najbardziej efektywne wtedy, gdy przypada na określony okres w strefie najbliższego rozwoju są to tzw wrażliwe okresy.
W wieku przedszkolnym rozwój fizyczny dziecka jest ściśle związany z rozwojem emocjonalnym. Potrzeby oczekiwań dziecka stały się środkiem dla układania programów edukacyjnych
Potrzeby dziecka w wieku przedszkolnym: 1. Potrzeba akceptacji i bezpieczeństwa, 2. Komunikacji,3. Poznawanie świata i porządkowanie wiedzy, 4. Rozwój twórczości, 5. Wyrażanie i rozpoznawanie emocji, 6. Poznawanie reguł życia w grupie, 7. Samodzielność i skuteczność działania.
Po ukończeniu 3 klasy szkoły podstawowej dziecko wkracza w inny system nauczania, są nauczyciele przedmiotowi. Odchodzi się od ideologii liberalnej i wchodzi się w system szkolnictwa tradycyjnego.
- młodszy wiek szkolny to przejście do oceny heteronomia
- anomia dziecka
Erikson – fazy rozwoju dziecka
- Kryzys nieufności,
- kryzys integralności wewnętrznej (akceptowanie siebie samego i otoczenia),
- kryzys pomiędzy inicjatywą samodzielności twórczości, a poczuciem winy (rozwój poznawczy uczą się poprzez podejmowanie inicjatyw, własnej pracy twórczej),podejmowanie inicjatywy które są bardzo gwałtowne przerywane prowadzą do poczucia winy bo mysli że coś robi źle.
- kryzys pracowitości i poczucia niższości – dzieci poważnie traktują wszystkie wydarzenia które występują w otoczeniu dziecka. Dziecko ma potężny potencjał poznawczy, który powinien być wypełniany odpowiednimi wartościami. Pracowitość buduje się przez docenianie tego co robimy, że jesteśmy doceniani za naszą pracę.
- tożsamość a niepewność roli – odkrywanie własnego ja czym i kim jestem
...
Diot