Simbelmyne 25.pdf

ZJAZD

CZŁONKÓW

KORESPONDENTÓW

ŚLĄSKIEGO KLUBU FANTASTYKI

KATOWICE , 26-27 LISTOPADA 2005 ROKU

NR 25 – WYDANIE PAMIĄTKOWE

WERSJA DLA CZŁONKÓW SEKCJI TOLKIENOWSKIEJ ŚKF

Simbelmynë # 25

Z JAZD C ZŁONKÓW K ORESPONDENTÓW ŚKF

STRONA 2

Simbelmynë # 25

Z JAZD C ZŁONKÓW K ORESPONDENTÓW ŚKF

STRONA 3

Parmadili

to nazwa Sekcji Tolkienowskiej Śląskiego Klubu Fantastyki w Katowicach, którą

w latach 80-tych XX wieku założył Andrzej Kowalski (Bilbo Brandybuck)

Simbelmynë

czyli ‘Niezapominka‘ (II 136) to magazyn Sekcji Tolkienowskiej „Parmadili”. Prezentuje

on postać i dzieło J.R.R. Tolkiena oraz dokonania ruchu tolkienowskiego w Polsce

i w „Szerokim Świecie”. Pismo podejmuje problematykę Tolkienowskiej epopei

i propaguje wartości drogie jej autorowi. W zasięgu zainteresowań są jednak również

inni pisarze fantasy, szczególnie z kręgu oksfordzkich Inklingów.

tabae leben (# 25)

wydanie pamiątkowe

zima (rhîw) 2005

Treść

łos z Moczarów

J.R.R. Tolkien – Eldarińskie określenia rąk, palców i liczebników... – tłum. Adaneth

Piotr „Neratin” Florek – Konwersja miar odległości w Śródziemiu

Ryszard „Galadhorn” Derdziński – Karta z kalendarza na grudzień 2005

Summary in Westron

Ilustracje

Arkadiusz Kubala – Hobbicki piknik

okładka

Ryszard “Galadhorn” Derdziński – Nazwy części dłoni

Tomasz „Saso” Kowal – Erebor (ilustracja z Kalendarza Parmadilich 2006)

GŁOS Z MOCZARÓW

Po raz drugi w dziejach naszego fanzinu oddajemy w Wasze ręce specjalny okolicznościowy numer

pisma dla Członków Korespondentów ŚKF, którzy należą do naszej Sekcji Tolkienowskiej. Okazją jest

obecne spotkanie w Katowicach, podczas którego, w sobotę 26 listopada od godziny 16.00 będziemy

wspólnie rozmawiać o Tolkienie w Bibliotece klubowej na ulicy Górnika.

Tym razem prezentujemy Wam jeden z ostatnich ujawnionych tekstów Tolkiena, który został

opublikowany w ostatnim numerze pisma Vinyar Tengwar ( VT nr 47, luty 2005) Jest to esej Eldarińskie

określenia rąk, palców i liczebników oraz pokrewne pisma w tłumaczeniu Joasi „Adaneth” Drzewowskiej.

Drugi „świeży” materiał, to analiza danych dotyczących miar hobbickich, którą napisał Piotr

„Neratin” Florek. Rękopis z miarami hobbickimi został opublikowany w nowej wspaniałej książce –

zbiorze przypisów do Władcy Pierścieni autorstwa Christiny Scull i Wayne’a Hammonda pt. The Lord of

the Rings. A Reader’s Companion . Na koniec przedstawiamy Wam kartę kalendarzową na grudzień

2005, która przypomina karty z przygotowywanego przez nas kalendarza na rok 2006 z ilustracjami

Tomka „Saso” Kowala. Życzymy Wam miłej i pouczającej lektury.

z hobbickim pozdrowieniem

Adaneth, Mirime, Shani, Galadhorn i Tom Goold

Wasza Redakcja:

Simbelmynë # 25

Z JAZD C ZŁONKÓW K ORESPONDENTÓW ŚKF

STRONA 4

J.R.R. Tolkien

ELDARIŃSKIE OKREŚLENIA RĄK ,

PALCÓW I LICZEBNIKÓW

ORAZ POKREWNE PISMA

Redakcja Patrick H. Wynne (z Vinyar Tengwar nr 47, str. 3-23)

Wstęp

Esej „Eldarińskie określenia rąk, palców i liczebników oraz pokrewne pisma” jest jednym z wielu

dzieł Tolkiena natury historyczno-filologicznej powstałych w latach 1967-70, w okresie bardzo

wytężonej pracy, kiedy to powstawały także „Klęska na Polach Gladden”, „Cirion i Eorl”, „Bitwy na

Brodach Isen” (opublikowane w Niedokończonych opowieściach ), „Rzeki i wzgórza sygnałowe

Gondoru” (z którego dużą część przedstawiono w Niedokończonych opowieściach , zaś pozostałą

opublikowano w Vinyar Tengwar 42), a także „O krasnoludach i ludziach”, „Szibbolet Fëanora” i

„Problem Ros” (opublikowane w The Peoples of Middle-earth ). 1

Tekst „Eldarińskie określenia rąk, palców i liczebników oraz pokrewne pisma” (określany dalej

nazwą HFN od angielskiego „Eldarin Hands, Fingers & Numerals”) wydaje się typowym tekstem

Tolkiena napisanym w tamtym okresie: zapisany od razu na maszynie, w większej części bez

uprzedniego sporządzenia brudnopisu 2 , na czystych stronach używanego papieru, jaki Tolkien

otrzymał od swych wydawców, wydawnictwa Allen&Unwin. 3 Jedna z tych kart to zawiadomienie o

publikacji z datą styczeń-luty 1968, co stanowi terminus a quo powstania tekstu. Tekst HFN zapisano

na 9 stronicach, ponumerowanych piórem 1-5, a następnie 6A, 6B, 7A i 7B (strony 6B i 7B to wersje

poprawione stron 6A i 7A). Maszynopis HFN zatytułowano jedynie Gesty E. *, zapisując taki właśnie

tytuł piórem u góry pierwszej strony. Tytuł w pełnym brzmieniu, „O gestach Eldarów, mowie rąk i

palców, o liczebnikach oraz pisma z tym związane”, zapisano na kawałku kartonu dołączonym jako

pierwsza karta do maszynopisu eseju. Po prawej stronie tytułu widnieją zapisane w tengwarze

quenejskie odpowiedniki słów ‘dłonie’, ‘palce’, ‘liczebniki’: máli , leperi , nótessi – spośród nich w

tekście HFN pada jedynie słowo notessi , zapisane przez krótkie o:

Esej HFN składa się z trzech sekcji: słownictwo dotyczące rąk, słownictwo łączące się

rozróżnieniem „lewy i prawy” (zajmujący się także zjawiskiem oburęczności wśród Eldarów), oraz

słownictwo związane z palcami. Prace nad esejem z całą pewnością zostały przerwane przed

ukończeniem sekcji „O palcach”: telerińskie i sindarińskie słownictwo związane z palcami nie

zostało formalnie zaprezentowane, choć kilka słów wtrącono przypadkowo podczas prezentacji

nazw quenejskich 4 , i chociaż ostatni akapit stanowi wstęp do przedstawienia teorii Pengoloða o

powiązaniach pomiędzy wspólnoeldarińskim neter ‘9’ a quenejskim nette ‘siostra’ („dziecinna” nazwa

czwartego palca), tekst kończy się nie podając żadnej teorii na ten temat. Z tytuły eseju także jasno

wynika, że Tolkien zamierzał umieścić w nim również sekcje poświeconą liczebnikom. Choć nigdy

nie została napisana, rdzenie wyrazów powiązanych z tworzeniem się nazw palców (szczególnie w

przypadku 3, 8 i 9) omówiono dość szczegółowo w sekcji „O palcach”.

* W oryginale E.Hands, skrót od Eldarin Hands , co jest również początkiem pełnego tytułu eseju

(przypis tłumacza)

Simbelmynë # 25

Z JAZD C ZŁONKÓW K ORESPONDENTÓW ŚKF

STRONA 5

Christopher Tolkien dwukrotnie cytował w The History of Middle-earth fragmenty eseju HFN. W The

Shaping of Middle-earth , str. 187, wyjaśniając mityczne pochodzenie sindarińskiego imienia Mablung

‘twardoręki’ zacytowano dwa ostatnie zdania wyjaśniające quenejskie pojęcie kamba. W The Peoples of

Middle-earth , str. 318, podano niemal całe, jedynie bez ostatniego zdania, objaśnienie quenejskiego

słowa quár ‘pięść’ wraz z zawartym w objaśnieniach niezwykłym omówieniem pochodzenia

Celebrimbora. Esej HFN to także „tekst z ok. 1968 r.”, z którego zaczerpnięto wspólnoeldariński

rdzeń LEP ‘podnosić, wybierać” i słownictwo od niego pochodzące w Vinyar Tengwar 44, str. 16, przy

okazji omawiania słowa Elpino ‘Chrystus’ pojawiającego się w Litanii loretańskiej.

Do maszynopisu eseju HFN dołączono kilka ręcznie zapisanych stronic zawierających teksty

powiązane tematycznie, pisane piórem, na starych papierach wydawnictwa Allen & Unwin z roku

1968, wyraźnie pochodzące z tego samego okresu, co omawiany esej. Teksty te, wymienione w

kolejności, w jakiej były załączone do eseju, to:

1. Tekst niezatytułowany, określony jako streszczenie Eldarinwe Leperi are Notessi , czyli ‘Elfickie

nazwy palców i Liczebniki’ (oznaczany w dalszej części tekstu skrótem ELN), dzieło Pengoloða z

Gondolinu, wspominane także w eseju HFN (zob. przypis autora 19). Streszczenie to zawiera wiele

informacji nie umieszczonych w tekście HFN, wśród nich zwłaszcza kompletne listy telerińskich i

sindarińskich nazw palców oraz quenejskie, telerińskie i sindarińskie liczebniki od 1 do 12.

2. Poprawiona wersja pierwszego akapitu sekcji „O palcach” z eseju HFN (§15), podobny pod

względem zawartości do odpowiadającego mu akapitu z wersji pisanej na maszynie, lecz

dokładniejszy w wyjaśnieniach.

3. Trzy strony tekstu prezentującego pełny tekst teorii Pengoloða o powiązaniach

etymologicznych pomiędzy wspólnoeldarińskim neter ‘9’ i dziecięcym słowem nette , wraz ze

szczegółowym opisem powstawanie rdzeni liczebników kanat ‘4’ i enek ‘6’ (ten tekst będziemy

określać skrótem NKE, od neter , kanat , enek ). Formy elfickie pojawiające się w tym tekście wskazują,

że był on napisany wcześniej niż strony 7A i 7B maszynopisu, i pełnił prawdopodobnie funkcję

brudnopisu, gdy powstawało znajdujące się na tych właśnie stronach maszynopisu omówienie form

neter i nette (choć, jak zauważono powyżej, esej urywa się nie doszedłszy do przedstawienia

szczegółów teorii Pengoloða i omówienia etymologii form kanat i enek ).

4. Kilka stronic nieuporządkowanych notatek dotyczących nazw palców i rdzeni liczebnikowych.

Często sporządzane w wielkim pośpiechu, obecnie niestety w dużej części nieczytelne i niezmiernie

trudne w jednoznacznej interpretacji, szczególnie gdy były pisane długopisem. Niemniej jednak

można odnaleźć w nich wiele interesujących informacji, zatem będziemy się do nich odwoływać

(pod nazwą „nieuporządkowane notatki”) w przypisach edytorskich do omawianych tekstów ilekroć

okaże się to przydatne.

Istnieją wreszcie dwa kolejne teksty blisko związane z esejem HFN, choć nie zostały do niego

dołączone i znajdowały się wśród zupełnie innych zapisek Tolkiena. Pierwszy z nich to maszynopis

zatytułowany „Wariacja d/l w języku wspólnoeldarińskim” i można wykazać, że jest to bezpośrednie

rozwinięcie krótkich stwierdzeń, które pojawiają się na ten temat w eseju HFN. Drugi tekst zawiera

dwie niezatytułowane karty, jedną pisaną ręcznie, drugą w maszynopisie, zawierające kilka

następujących po sobie kolejno wersji quenejskiego zdania i jego angielskiego tłumaczenia. Zdanie

odnosi się do oburęczności elfów i znaczenia lewej dłoni. To „oburęczne zdanie” opiera się

najprawdopodobniej na fragmentach sekcji „Lewy i prawy” w eseju HFN. Oba teksty odnaleziono w

„Quenya C”, pudełku z dokumentami zawierającym bardzo wiele późnych tekstów i zapisków, w

większości sporządzonych na starym papierze wydawnictwa Allen & Unwin opatrzonym datą 1968,

a zatem z okresu odpowiadającego mniej więcej dacie powstania eseju HFN. W przypisach

edytorskich będziemy odwoływać się do fragmentów tych oraz innych tekstów z archiwum

Tolkiena, o ile rzucają one światło na kwestie poruszone w eseju HFN oraz tekstów z nim

związanych.

Omawiany tekst przedstawimy w czterech częściach. Na część I złożą się maszynopis eseju HFN

oraz NKE, trzystronicowe omówienie form neter ‘9’, kanat ‘4’ i enek ‘6’, jako alternatywne zakończenie

eseju. Część II to ELN, streszczenie rozprawy Pengoloða „Eldarinwe Leperi are Notessi” wraz z

dodatkiem zbierającym fragmenty z „nieuporządkowanych notatek”, w których Tolkien próbuje

wyprowadzić powiązania pomiędzy quenejskimi enque ‘6’, minque ‘11’ oraz yunque ‘12’ a etymologią

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: