Przyczyny i skutki(1).pdf

Przyczyny i skutki: stosunki polsko – ukraińskie w przeszłości

Strona 1

Stosunki polsko – ukraińskie

w przeszłości i dzisiaj. Przyczyny i skutki

Wstęp

Pisząc ten artykuł zdaję sobie doskonale sprawę z tego, Ŝe zachowanie dobrych stosunków z odrodzonym Państwem Ukraińskim jest nam

potrzebne a rozumnym i o dobrej woli Ukraińcom teŜ zaleŜy na dobrych stosunkach z nami. W wielu sprawach „jedziemy na jednym wózku” jak

to się popularnie mówi. Co więcej, jesteśmy sobie bliscy i językowo i pod wieloma innymi względami. Stulecia wspólnej historii teŜ nie

pozostały bez śladu. Nie mniej, aby dojść do normalnych, prawdziwie dobrosąsiedzkich stosunków trzeba porozwiązywać draŜliwe sprawy z

przeszłości.

Kilka lat temu odezwał się w Anglii protest (po 55 latach) dotyczący udzielenia przez rząd tego kraju azylu Ŝołnierzom dywizji SS-Galizien.

Formacja ta była utworzona przez Niemców w czasie II wojny światowej z Ukraińców pochodzących głównie z byłej Galicji. Gdy udzielano im

azylu było ich około 10 tysięcy, a władze angielskie nie zadały sobie trudu sprawdzenia jaka była przeszłość tej dywizji. A brała ona udział w

szeregu akcji zbrodniczych jak na przykład w pacyfikacji wsi Huta Pieniacka w pobliŜu Lwowa, w której polską ludność cywilną spędzono do

kościoła i tam wymordowano, zginęło wówczas 868 osób.

Dywizja SS-Galizien to nie jedyna zbrodnicza ukraińska formacja, która dała się we znaki naszym rodakom na kresach południowo wschodnich:

na Wołyniu i w tak zwanej dzisiaj Zachodniej Ukrainie, dawniej zwaną Małopolską Wschodnią a w zaborze austriackim Galicją Wschodnią.

Najwięcej zbrodni ma na sumieniu Ukraińska Powstańcza Armia (UPA), która była ramieniem zbrojnym Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów

(OUN). W literaturze jest sporo materiałów pamiętnikarskich i opracowań, które te fakty obrazują i przypominają. NajwaŜniejsza z nich jest

wspomniana dalej ksiąŜka W. i E. Siemaszków. W tym artykule nie chodzi mi o przypominanie tych faktów, ale o ich przyczyny. Ciekawie

napisaną ksiąŜką jest takŜe Legenda Kresów Edwarda Prusa, która doskonale ilustruje atmosferę tamtych czasów „krwi i poŜogi” na Podolu,

albo bardziej historyczne opracowanie Atamania UPA tegoŜ autora z roku 1996. Warto teŜ przeczytać ksiąŜkę Polacy i Ukraińcy na Podolu

Władysława Kubów (wszystkie te pozycje są wydawnictwa Nortom, we Wrocławiu), oraz ksiąŜki L. Kulińskiej wspomniane w wywiadzie z nią

na witrynie internetowej Nasza przyszłość Polska.

Chcę takŜe wyraźnie powiedzieć, Ŝe nie wszyscy Ukraińcy z byłej Galicji Wschodniej brali udział lub popierali UPA. Wielu zapłaciło Ŝyciem za

krytykę mordowania Polaków lub za ukrywanie naszych rodaków. W opowiadaniach tych Polaków co przeŜyli bardzo często słyszy się słowa:

„ostrzegli nas znajomi Ukraińcy” lub „poradził nam znajomy Ukrainiec gdzie się ukryć”; choć czasami bywają i inne głosy: „celowo nas

uspokajali, Ŝebyśmy nie uciekali i Ŝeby po naszej śmierci zrabować nasze mienie”.

Mordy zawsze były pełne okrucieństwa, jakby szatan wstąpił w ludzi. Nie mniej zdarzali się księŜa greckokatoliccy, lub prawosławni popi (na

Wołyniu), którzy zdecydowanie przeciwstawiali się mordom (W. i E. Siemaszkowie wspominają o 9 takich przypadkach). Tym, którzy

zachowywali milczenie trudno się zbytnio dziwić, bo jawna krytyka mordów groziła im śmiercią w torturach. Z drugiej strony jak dobrze byłoby

uznać bohaterstwo tych księŜy, którzy śmiercią przypłacili odwagę. MoŜe się doczekamy, Ŝe kandydatury niektórych z nich zostaną wystawione

do beatyfikacji? PrzecieŜ to prawdziwi męczennicy jakŜe cenni dla narodu ukraińskiego.

NajwaŜniejsza kwestia, którą chciałem poruszyć w tym artykule to – skąd się wzięła ta dzikość i plugawe barbarzyństwo morderców z UPA i

ludzi będących pod ich wpływem?

Sytuacja przed I wojnąświatową, w czasie wojny i tuŜ po niej

Nacjonalizm ukraiński jako ruch polityczny zrodził się w byłej Galicji, w byłym zaborze austriackim (patrz: Czesław Partacz Od Badeniego do

Potockiego, stosunki polsko-ukraińskie w Galicji w latach 1888 – 1908, Toruń, 1996). Z ksiąŜki tej wyłania się obraz Austro-Węgier jako (w tym

okresie), prawdziwie demokratycznej monarchii. W jej parlamencie Polacy byli jedną z najsilniejszych grup i często zajmowali stanowiska

ministrów a czasem nawet premiera. W byłej Galicji Polacy dominowali liczebnie i politycznie i trudno im było przywyknąć, Ŝe czasy się

zmieniły i Ŝe naród ukraiński nie chce dawnej unii z Polską, jak przed rozbiorami, ale chce samodzielności. Stąd wynikło mnóstwo zadraŜnień.

Na domiar złego Niemcom i Austriakom te zadraŜnienia były na rękę, bo torpedowały polskie dąŜenia do autonomii Galicji w ramach monarchii

habsburskiej. Sprawę komplikował jeszcze fakt, Ŝe duŜa grupa Rusinów (jak się wówczas mówiło) uwaŜała się za przynaleŜną do narodu

rosyjskiego i Ŝądała wprowadzenia do szkół i urzędów języka rosyjskiego, ku wściekłości innych Rusinów, którzy uwaŜali się za odrębny naród -

Ukraińców. Polacy galicyjscy nie mogli popierać moskalofilów, gdyŜ Rosja w swoim zaborze bardzo się źle odnosiła do Polaków.

Programy partyjne po obu stronach: polskiej i ukraińskiej radykalizowały się. Pod koniec okresu przed I WojnąŚwiatową obie strony walczyły o

zyskanie dla siebie nieuświadomionych narodowo chłopów, których była ogromna liczba. Sytuacja była skomplikowana, bo obok chłopów

grekokatolików Rusinów byli teŜ chłopi mówiący po rusku (ukraińsku), ale wyznania rzymskokatolickiego (łacinnicy), a więc Polacy

zrutenizowani w ciągu wieków i byli teŜ grekokatolicy mówiący po polsku i czujący się Polakami. Co gorsze dla Ŝywiołu polskiego, rutenizacja

chłopów polskich stale postępowała naprzód, po pierwsze dlatego, Ŝe cerkwi greckokatolickich było w przeliczeniu na liczbę wiernych dwa razy

więcej niŜ kościołów rzymskokatolickich, a więc często było znacznie bliŜej do cerkwi niŜ do kościoła, a wszystkie sakramenty w cerkwi

greckokatolickiej były dla łacinnika waŜne. Tak samo - to juŜ zaniedbanie Polaków – szkół z językiem wykładowym ruskim (ukraińskim) w

przeliczeniu na udział ludności ruskiej w ogólnej liczbie ludności, często było więcej niŜ w szkół z językiem polskim i znowu dzieci rodziców

Polaków chodziły często do szkoły ruskiej ze względu na bliskość.

Przez szereg lat trwała walka o utworzenie Ukraińskiego Uniwersytetu we Lwowie, były nawet burdy wywołane w związku z tym przez

studentów Ukraińców. Władze Galicyjskie były przeciwne stworzeniu takiego uniwersytetu i rząd cesarstwa takŜe. Nie mniej, na Uniwersytecie

Lwowskim było szereg katedr z językiem wykładowym ukraińskim. Powód nie zgadzania się władz był prosty – obawiano się Ŝe ukraiński

opera:6

2006-05-17 17:30:38

Przyczyny i skutki: stosunki polsko – ukraińskie w przeszłości

Strona 2

uniwersytet stałby się ośrodkiem polakoŜerczej działalności ukraińskich nacjonalistów. Dzisiaj jednak moŜemy przypuszczać, Ŝe stały sprzeciw

w zaspokajaniu potrzeb narodowych Ukraińców był szkodliwy i mimo wszystkich obaw trzeba było te potrzeby zaspokoić. MoŜe wtedy byłyby

warunki dla powstania bardziej ugodowych ugrupowań.

Sytuacja zaostrzała się coraz bardziej i do Ŝadnej ugody dojść nie mogło, bo ukraińskim nacjonalistom na niej absolutnie nie zaleŜało – oni

dąŜyli do eskalacji napięć. Ugodowcy zostali odsunięci w cień. W tej sytuacji doszło do zamachu na namiestnika cesarskiego dla Galicji

Andrzeja hrabiego Potockiego. I w tym momencie zaczęły się dziać rzeczy, które chciałbym nazwać słowem „przygrywki” do późniejszych tak

tragicznych wydarzeń z lat 1939 – 1947.

Zamach na hrabiego Potockiego miał miejsce w kwietniu 1908 roku. Dokonał go 21-letni student Myrosław Siczynśkyj. Metropolita Andrzej

Szeptycki, (z rodziny polsko-ruskiej potomek Fredrów ale uwaŜający się za Rusina) wygłosił wkrótce po zamachu kazanie poświęcone tej

zbrodni. Było to piękne chrześcijańskie kazanie. Oto niektóre wyjątki: „ W niepojętym zaślepieniu (zamachowiec – przyp. autora) odwaŜył się

zdeptać prawo BoŜe, to jedno z najwaŜniejszych przykazań, nie zabijaj. ... Publiczna zbrodnia musi być publicznie potępiona... Ale na nas leŜy

tym większy obowiązek potępić spełnioną zbrodnię, bo ten, który ją popełnił, w zaślepieniu swoim myślał przysłuŜyć się sprawie narodowej. Na

Boga, tak nie jest! Zbrodniami nie słuŜy się narodowi. Zbrodnia popełniona w imieniu patriotyzmu ... jest zbrodnią wobec ojczyzny ... musimy

jak najgłośniej zaprotestować przeciw samej myśli, Ŝe moŜna świętej sprawie narodowej słuŜyć z zakrwawionymi rękoma. ... Widzieć zbrodnię

w aureoli świętości – jest to myśl, której nie ścierpi Ŝaden chrześcijanin, Ŝaden człowiek kultury, a to niebezpieczeństwo grozi..., bo coraz więcej

jest ludzi, którzy w polityce chcieliby być wolni od etyki chrześcijańskiej. Od odrzucenia etyki chrześcijańskiej do odrzucenia wszelkich zasad

moralnych jest tylko krok, krok nad przepaścią” (podkreślenie autora artykułu.).

Podobne słowa znalazły się w liście pasterskim wszystkich trzech biskupów unickich z dnia 1 maja 1908 roku „biada tym co biorą dobre za złe a

złe za dobre”. Niestety, kazanie metropolity i list pasterski biskupów bardzo nie podobały się nacjonalistom ukraińskim, którzy w prasie

oskarŜali biskupów o działanie agenturalne na korzyść „polsko-szlacheckiego” rządu galicyjskiego. W parlamencie wiedeńskim poseł

Trylowśkyj nie miał słów uznania dla zamachowca, którego kula uczyniła tak wielką przysługę narodowi ukraińskiemu. Przemówienie to było

oczywiście bardzo źle przyjęte przez parlament monarchii. Siczynśkiemu cesarz zamienił karę śmierci na 20 lat więzienia. Wkrótce potem

Siczynśkyj uciekł z więzienia i doŜył późnych lat w Stanach Zjednoczonych Ameryki. Wielu nacjonalistów, na skutek propagandy, uwaŜało

Siczynśkiego za bohatera narodowego. Tak więc, był to początek rozminięcia się nacjonalistów ukraińskich z chrześcijańskimi zasadami

postępowania i ze stanowiskiem hierarchii kościoła.

Co było dalej? Z okresu I Wojny Światowej mam następującą relację rodzinną. Mój dziadek o niemieckim nazwisku był leśniczym w okolicach

Lwowa. W czasie wojny w 1914 roku leśniczówka i sąsiednia wieś przechodziły z rąk do rąk. Pewnego razu weszli do leśniczówki Węgrzy. Byli

dość bezwzględni – kazali usunąć się z domu i wziąć konie ze stajni, bo oni zajmą te pomieszczenia dla siebie. Opierając się na niemieckim

nazwisku dziadka i na doskonałej znajomości niemieckiego, Węgrzy nie krępowali się przy nim rozmawiać. Dziadek usłyszał słowa, Ŝe „skoro

we wsi mieszkają Rusini, to na pewno są szpiegami i trzeba powywieszać ich trochę dla postrachu”. Dziadek na to, Ŝe przecieŜ to przewaŜnie

niepiśmienni chłopi, o niewykształconym poczuciu narodowym i on ich zna i na pewno nie są szpiegami.

- To co? Gwarantuje Pan głową to co Pan powiedział?

- Dziadek odpowiedział, Ŝe tak.

Dziadek, bojąc się o własną głowę, poszedł na wieś, zrobił zebranie i powiedział „Ŝeby mi nikt nie waŜył się wychodzić na dach albo na drzewa,

albo na okoliczne wzniesienia, bo moŜecie stracićŜycie”.

Za parę dni weszli do wsi Rosjanie. Oficerem rosyjskim stacjonującym w leśniczówce był Polak. Spytał dziadka – ma Pan niemieckie nazwisko,

ale mówi Pan doskonale po polsku – kim Pan właściwie jest? Dziadek odrzekł, Ŝe czuje się Polakiem. „ale dlaczego Pan pyta Panie oficerze?”

„Ano, bo widzi Pan, ze wsi przychodzą do nas całe procesje ludzi mówiąc, Ŝe Pan jest austriackim szpiegiem”. Wtedy dziadek opowiedział

oficerowi całą historię, ale gdyby to był Rosjanin czy by uwierzył?

Później, w czasie walk polsko-ukraińskich w 1918 i 1919 roku obie strony wykazały się wielką krótkowzrocznością – walczyły ze sobą i traciły

siły zamiast przygotowywać się do odparcia wspólnymi siłami prawdziwego strasznego wroga – bolszewików. W końcu Polacy i Ukraińcy i tak

stanęli obok siebie w walce przeciwko nim. Po wojnie Piłsudski w czasie układów pokojowych z Sowietami słabo bronił sprawy Ukraińców.

Petlura – ataman Ukrainy Wschodniej miał być wydany Sowietom. Na szczęście Petlurze pomógł uciec do Francji polski minister Henryk Jan

Józewski. Niestety i tam dopadli Petlurę agenci sowieccy i go zgładzili.

Okres międzywojenny, uformowanie się podstaw ideologicznych OUN

W okresie międzywojennym stosunki między zwykłymi ludźmi obu narodów były często poprawne, dobrosąsiedzkie, częste były małŜeństwa

mieszane. Inaczej było w polityce.

Wśród wydarzeń politycznych waŜnym było przyjęcie przez I Kongres Nacjonalistów Ukraińskich w Wiedniu w 1929 roku doktryny Dmytra

Doncowa jako wytycznej dla światopoglądu i zasad postępowania. Przyjrzyjmy się dokładniej wywodom Doncowa bo w nich znajdziemy źródło

pozornie niewytłumaczalnych czynów OUN i UPA. Oto wyjątki z jego dzieł, zwłaszcza z ksiąŜki Nacionalizm (1926, 1966), cytowanej za

Wiktorem Poliszczukiem w broszurze: Pojęcie integralnego nacjonalizmu ukraińskiego Warszawa, 1997, oraz Apokalipsa według Wiktora

Ukraińca, Toronto –Warszawa, 1996).

Naprzód jednak kilka słów o autorze tych dzieł, z których braliśmy cytaty. Wiktor Poliszczuk, prawosławny Ukrainiec urodzony w 1925 roku na

Wołyniu przebył wojnę na zesłaniu w Kazachstanie i potem we Wschodniej Ukrainie w kołchozie. Po repatriowaniu się do Polski (jego matka

była Polką), ukończył liceum i studia prawnicze we Wrocławiu, był adwokatem, obronił pracę doktorską na Uniwersytecie Wrocławskim. W

opera:6

2006-05-17 17:30:38

Przyczyny i skutki: stosunki polsko – ukraińskie w przeszłości

Strona 3

roku 1981 wyemigrował do Kanady. Jest autorem kilku ksiąŜek o teorii i praktyce prawnej ZSRR, potem zajął- się nacjonalizmem ukraińskim.

W ksiąŜce swojej Gorzka prawda – zbrodniczość OUN-UPA pisze całą prawdę o tych nacjonalistycznych ukraińskich organizacjach. Potem

wydał wiele innych ksiąŜek na ten temat. Zapewne najcenniejszymi z nich są ksiąŜki z serii Nacjonalizm ukraiński w dokumentach.

Wracając do sprawy, Dmytro Doncow wychodzi w swoich wywodach z nauki darwinizmu i twierdzi, Ŝe nacja (naród) jest tym samym czym

gatunek (species) w przyrodzie. Twierdzi takŜe, Ŝe nacja jest wieczna (!?). Sądzę, Ŝe dla kaŜdego jest jasne, Ŝe te „podstawowe” twierdzenia

Doncowa są pseudonaukowe, co jest o tyle dziwne, Ŝe człowiek ten otrzymał bardzo staranne filozoficzne wykształcenie na kilku

uniwersytetach. Jest przecieŜ oczywiste, Ŝe naród wcale nie jest gatunkiem i wcale nie jest wieczny.

Według Doncowa, nacja, jako gatunek w przyrodzie, stale walczy z innymi nacjami o byt i przestrzeń. U zdrowych nacji potwierdzenie prawa do

Ŝycia, przedłuŜenia rodu ma charakter aksjomatu – pewnika nie wymagającego dowodu. To wieczne, irracjonalne prawo nacji do Ŝycia

wyprzedza wszystko doczesne, fenomenalne, racjonalne: wynosi się ponad Ŝycie danej jednostki, ponad krew i śmierć tysięcy, ponad dobrobyt

danej generacji, ponad abstrakcyjne rozumowe kalkulacje, ponad „ogólnoludzką etykę, ponad wyimaginowane pojęcie dobra i zła”.

Doncow twierdzi, Ŝe istnieją nacje zdobywcze, które tworzą historię ...głównym celem nacji zdobywczych jest panowanie, urządzanie Ŝycia

według własnych upodobań, bez względu na ... połączone z tym ofiary.

Te species (narody), tak jak w przyrodzie zdane są na ciągłą konkurencję między sobą i nawet dwie nie zmieszczą się na tym samym terytorium,

słabszy (w danej chwili) musi ustąpić miejsca silniejszemu ... Teoria Darwina tłumaczy postęp zwycięstwem silniejszego nad słabszym w ciągłej

walce o byt ... Przyroda nie zna humanitaryzmu i sprawiedliwości.

Dalej Doncow mówi: To co nazywamy wytrwałością w walce o byt, jest po prostu monopolem silnego – oznacza zniszczenie słabego ... Prawo

przyrody jest prawem siły. ... Wola Ŝycia i wola władzy przekształcają się w wolę wojny ... Bądźcie napastnikami i zdobywcami zanim będziecie

mogli stać się włodarzami i posiadaczami ... Ogólnoludzka prawda nie istnieje.

Ciekawie widzi Doncow wewnętrzną strukturę nacji. Nacja według niego dzieli się na kasty. Na czele jej struktury plasuje się „mniejszość

inicjatywna”, warstwa lepszych ludzi, którą Doncow nazywa „arystokracją” lub „zakonem” a całą resztę nazywa „masą” lub „plebsem” a czasem

„bydłem nieokiełznanym”, wobec której warstwa inicjatywna stosuje „przemoc twórczą”. Kasta rządząca musi wykazywać odrębne cechy ducha

a naleŜący do niej człowiek nie zna miłosierdzia ani człowieczeństwa wobec jednostki, kieruje się jedynie płonącą Ŝądzą utrzymania całości;

odznacza się nietolerancją wobec wszystkiego co przeczy ideałowi, bowiem nie moŜna być apostołem (nacjonalizmu – przyp. autora artukułu)

nie odczuwając chęci w sposób zdecydowany zmasakrować kogoś lub zrujnować coś.

Na czele nacji umieszcza Doncow wodza (prowidnyka) z nieograniczoną władzą. Nie jest wadą prowidnyka jeśli czasem musi spuścić przegniłą

krew ... aby zmusić rozhukany Ŝywioł do pokornego zgięcia szyi... Światopogląd zamiast partyjnych paragrafów; wiara zamiast wiedzy; kult

jednostki i aktywnej mniejszości, zamiast podporządkowania się „woli narodu”; surowość wobec siebie i w stosunku do innych, zamiast

humanitaryzmu.

Siłami motorycznymi nacjonalizmu ukraińskiego według Doncowa są:

Wola rozumiana jako chcenie, poryw, Ŝądza. Ta wola Ŝycia jest tym, czego juŜ dalej nie moŜna wyjaśnić ... Ona jest czymś co jest pierwotne i

bezwarunkowe. ,,,Intelekt nie jest siłą lecz narzędziem. Ta wola jest to dąŜenie, wieczny niespoŜyty pęd, który tylko na chwilę zaspokaja siebie,

by znów podąŜać do przodu. ...Na tej woli (nie na rozumie), na dogmacie (nie na udowodnionej prawdzie), na samoistnym, ... na

nieuzasadnionym porywie musi być zbudowana nasza narodowa idea.

Siła. Doncow mówi, Ŝe siła w historii jest jedynym wyznacznikiem znaczenia ... rację ma silniejszy. ...To co pada naleŜy jeszcze popchnąć ...

Słaby musi zginąć aby mógł Ŝyć silniejszy.

Przemoc. Bez przemocy i Ŝelaznej bezwzględności niczego w historii nie stworzono ... dlatego tylko filistrzy mogą odrzucać w sposób absolutny

i moralnie potępiać wojny, zabójstwa, przemoc, - filistrzy oraz ludzie z obumarłym instynktem Ŝycia.

Ekspansja. Pragnienie świetności swojego kraju oznacza pragnienie nieszczęścia dla swoich sąsiadów ... Ekspansji swojego kraju wyrzeka się

tylko ten, u którego obumarło poczucie patriotyzmu ... Albowiem zawłaszczenie to przede wszystkim pragnienie pokonania.

Rasizm. Według Doncowa Ukraińcy są narodem wybranym, bowiem stworzeni są z gliny, z jakiej Pan Bóg tworzy narody wybrane. Komentarz

nie potrzebny, ale skąd się wziął Bóg u Doncowa? Chyba Ŝe chodzi o boga (boŜka) plemiennego, który dba tylko o Ukraińców.

Fanatyzm, bezwzględność i nienawiść. Niewzruszona wiara w hasła, które głosi fanatyk ... głęboka nienawiść do wszystkiego co stoi na

przeszkodzie ... oto suma przeŜyć, które ogarniają kaŜdego rewolucjonistę, fanatyka.

Amoralność. Doncow powołuje się na Machiavellego: Gdy chodzi o sprawy kraju ojczystego, to obywatela nie powinny powstrzymywać

rozmyślania nad sprawiedliwością czy niesprawiedliwością, nad człowieczeństwem czy okrucieństwem. Mówi teŜ: Moralność, o której tutaj

mówię odrzuca „człowieczeństwo” , które zabraniało szkodzić innym ... Jej celem jest „silny człowiek” a nie „człowiek w ogóle”, który

obejmuje swą miłością swoje i obce ...

Cel strategiczny, tym razem juŜ nie według Doncowa a według Mykoły Sciborśkiego: Nacjonalizm ukraiński dąŜy do stworzenia potęŜnego i

wielkiego państwa ... w tym dąŜeniu posługuje się on przede wszystkim zasadami zdrowej, egoistycznej narodowej moralności, która nie jest

ograniczona Ŝadnymi „zasadniczymi” warunkami; wyłączność narodowego interesu jest dla niego ponad wszelkie „ogólnoludzkie doktryny”.

(cyt. za Poliszczukiem, jak wyŜej, 1997r.)

opera:6

2006-05-17 17:30:38

Przyczyny i skutki: stosunki polsko – ukraińskie w przeszłości

Strona 4

Organizacja Ukraińskich nacjonalistów przyjęła, jak wspomniano, doktrynę Doncowa jako swoją ideologię na Pierwszym Kongresie

Ukraińskich Nacjonalistów w 1929 roku. Tej ideologii OUN i powstałe z niego frakcje i organizacje nie wyrzekły się do dzisiaj, choć często

przykrywają ją demo-kratycznymi, modnymi frazesami. Myślę, Ŝe dla czytelnika jest jasne, Ŝe doktryna Doncowa to dopro-wadzona do

skrajności idea faszyzmu i nazizmu. Podkreśla to równieŜ Poliszczuk. Termin „nacjona-lizm integralny” według nomenklatury anglosaskiej

moŜna by chyba przetłumaczyć na skrajny nacjo-nalizm, albo na nacjonalizm totalitarny, choć takiego terminu nie spotkałem, ale jasne jest, Ŝe w

ujęciu podanym przez Doncowa nacjonalizm prowadzi nieodwołalnie do totalitaryzmu i jest jego apoteozą.

A oto kwiatek wyrosły na glebie doncowskiej ideologii - Dekalog Ukraińskiego

Nacjonalisty (patrz Poliszczuk: „Gorzka prawda: zbrodniczość OUN-UPA” str. 174):

Ja duch odwiecznego Ŝywiołu, który uratował ciebie przed tatarskim potopem i postawił na granicy dwóch światów, aby tworzyć nowe Ŝycie

1. Zdobędziesz Państwo Ukraińskie, albo zginiesz w walce o nie;

2. Nie pozwolisz nikomu plamić chwały ani czci twojego narodu;

3. Pamiętaj o wielkich dniach naszych Walk Wyzwoleńczych;

4. Bądź dumny z tego, ze jesteś spadkobiercą walk o chwałę włodzimierzowego Tryzuba;

5. Pomścisz śmierć Wielkich Rycerzy;

6. O sprawie nie mów z kim moŜna ale z kim trzeba;

7. Nie zawahasz się wykonać największe przestępstwo, jeśli tego będzie wymagać dobro sprawy; (podkreślenie autora artykułu)

8. Nienawiścią i podstępem będziesz przyjmował wrogów swojej Nacji;

9. Ani prośby, ani groźby, ani tortury, ani śmierć nie przymusi ciebie do wyjawienia tajemnicy;

10. Będziesz dąŜyć do poszerzenia siły, chwały, bogactwa i przestrzeni Państwa Ukraińskiego.

Jest to według Poliszczuka pierwotny tekst dekalogu szeroko rozpowszechniany, na którym jak na trujących droŜdŜach rosły kadry przyszłych

morderców. Słowa „największe przestępstwo” interpretuje Mirczuk jako zabójstwo (patrz W. Poliszczuk: „Gorzka prawda: zbrodniczość OUN-

UPA”).

Okres 1939 - 1947

Skutki rozpowszechniania tej obłędnej ideologii poznali niestety na własnej skórze Polacy kresowi i „nieposłuszni” Ukraińcy w latach 1942 –

1947. Przykładów opublikowanych jest mnóstwo. Sięgnę po dwa z tyle juŜ razy wykorzystywanej ksiąŜki Poliszczuka Gorzka prawda:

zbrodniczość OUN-UPA, oraz ze wspomnianej dalej ksiąŜki Siemaszków.

Wieś Kolonia Maria Wola gm. Mikulczyce pow. Włodzimierz Wołyński. Dnia 12 lipca 1943 roku, około godziny 15 otoczyli ją ukraińscy

nacjonaliści i zaczęli mordować Polaków uŜywając broni palnej, siekier, noŜy, wideł i drągów. Zginęło około 218 osób (45 rodzin). Część dzieci,

około 30 Ŝywcem wrzucili do studni i tam je zabijali kamieniami. Kto uciekał tych doganiali i zabijali. Trzynastu męŜczyzn zamknięto w stodole

i spalono Ŝywcem. Podczas rzezi upowcy rozkazali Ukraińcowi Diduchowi, aby zabił swojąŜonę Polkę i dwoje ich dzieci. Gdy nie wykonał

rozkazu zamordowali jego, jego Ŝonę i dzieci (to nie jest odosobniony przypadek, w wielu przypadkach małŜonek Ukrainiec mógł uratować

swoje Ŝycie jeśli zabił własnoręcznie współmałŜonka polskiej narodowości i swoje dzieci z nim zrodzone). Osiemnaścioro dzieci w wieku 3 – 12

lat, które chowały się w zboŜu upowcy powyłapywali, posadzili na drabiniasty wóz, zawieźli do wsi Czestny Chrest i tam je pozabijali: przebijali

je widłami, rąbali siekierami. Akcją kierował Kwaśnićkyj.

Wieś Poryck we Włodzimierskim. Dnia 11 lipca 1943 roku, podczas naboŜeństwa niedzielnego o godzinie 11.30 banderowcy (inna nazwa

członków UPA urobiona od nazwiska ich prowidnyka Bandery – przyp. autora artykułu) napadli na ludność polską zgromadzoną w miejscowym

kościele. Nawę kościelną obrzucili granatami, a do ludzi otworzyli ogień z broni ręcznej i maszynowej powodując masakrę. Przy ołtarzu zginęli

ministranci a ksiądz Bolesław Szawłowski został cięŜko ranny i udawał zabitego. Po wstępnej kanonadzie banderowcy weszli do kościoła i

strzałami w głowę dobijali wszystkich, którzy jeszcze ruszali się. Niektórzy udawali zabitych i to ich uratowało od śmierci. Po tej masakrze

oprawcy naznosili słomy i podpalili kościół. W tym czasie spadł ulewny deszcz, który ogień zagasił. Po odjeździe morderców ksiądz

Szawłowski wezwał miejscowego popa i prosił by go wyspowiadał. Pop przyszedł do kościoła w szatach liturgicznych, wyspowiadał księdza i

bez słowa odszedł do cerkwi. Chwilę później ksiądz Szawłowski zmarł, jako jeden z grupy około 200 osób, które zginęły tego samego dnia w

kościele albo koło kościoła. Uratowało się z tego pogromu około 30 osób, między innymi w grobowcach i na rusztowaniach wieŜy. Po

wykonaniu mordu, upowcy ograbili kościół zabierając kielichy i monstrancję. Towarzyszyło temu wypicie wina mszalnego, śmiechy i

opowiadanie wraŜeń z przeprowadzonej akcji.

Takich relacji jest mnóstwo.

Jeszcze jedną kwestię warto poruszyć. Jest rzeczą niemoŜliwą, Ŝeby najwyŜsze władze kościoła greckokatolickiego nie znały treści

„Nacjonalizmu” Doncowa i „Dekalogu ukraińskiego nacjonalisty” Rację ma Poliszczuk, gdy mówi, Ŝe juŜ wtedy, w 1929 roku trzeba było rzucić

opera:6

2006-05-17 17:30:38

Przyczyny i skutki: stosunki polsko – ukraińskie w przeszłości

Strona 5

klątwę na Doncowa i na ludzi, którzy jego ideę szerzyli. MoŜe metropolita Szeptycki nie chciał walczyć z nacjonalistami wtedy, gdy trzeba było

walczyć z komunizmem? Potem juŜ było na wszystko za późno. W 1943 roku zdarzało się, Ŝe popi prawosławni i greckokatoliccy święcili kosy i

noŜe upowców przed ich wypadami na mordy.

Najbardziej pełna dokumentacja zbrodni popełnionych na Wołyniu znajduje się w ksiąŜce Władysława i Ewy Siemaszków (2 tomy, 1440 stron)

pt. Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939-1945” Wydawnictwo von Borowiecky,

Warszawa, 2000. Opisano w niej 3259 napadów, przewaŜnie zbiorowych na Polaków ze skutkiem śmiertelnym, które dokonane zostały w 1720

wioskach, miasteczkach, majątkach itp. Z liczbą co najmniej 50 – 60 tysięcy zamordowanych. Z tej liczby 19 400 osób jest znanych z nazwiska.

W niektórych przypadkach dokonane zbrodnie zostały potwierdzone przez ekshumacje (patrz artykuł pt. „Nieosądzone ludobójstwo” A.

Kruczka w gazecie „Nasza Polska” z dnia 24/25 lutego 2001 roku). Prócz tych 1720 miejscowości na Wołyniu, co do których mamy wiadomości,

jest jeszcze 1790 takich, w których mieszkali Polacy, ale Ŝadne wiadomości o ich losie się nie dochowały, niejednokrotnie dlatego, Ŝe nikt Ŝywy

z mordów w danej miejscowości nie wyszedł.

W ostatnim czasie wyszła ksiąŜka Aleksandra Kormana pt. Stosunek UPA do Polaków na ziemiach południowo-wschodnich II Rzeczpospolitej

Wydawnictwo Nortom, Wrocław, w której znajduje się część danych o ludobójstwie UPA na ziemiach południowo – wschodnich dawnej

Rzeczpospolitej.

Kilka myśli na zakończenie

Chyba juŜ jest więcej niŜ dość materiałów, Ŝeby IPN określił zbrodnie OUN-UPA jako ludobójstwo, ksiąŜka Siemaszków, będąca waŜnym

dokumentem nosi taki tytuł. Nie ukarane i nie osądzone, a więc bezkarne ludobójstwo jest zachętą do dokonania następnego przy nadarzającej

się okazji. Kontynuatorów OUN nie brak na Zachodniej Ukrainie. Ostrzega o tym Poliszczuk w ksiąŜce Apokalipsa według Wiktora Ukraińca,

Warszawa 1997 i w ksiąŜce „Gwałt na prawdzie o zbrodniach OUN Bandery” Toronto 2003 (do kupienia takŜe w Polsce). Ostrzegało przed tym

takŜe 95 członków Parlamentu Ukraińskiego w piśmie do władz ościennych państw (memoriał przemilczany przez nasz rząd i nasze

polskojęzyczne media, ale podał go, o ile pamiętam, nieistniejący juŜ „Ład”). Obecnie na Ukrainie widzi się próby uznania członków UPA za

kombatantów i bohaterów narodowych. Trzeba by równieŜ uznać za zbrodnię rozpowszechnianie przez jakiekolwiek organizacje, gdziekolwiek

na świecie, zbrodniczych idei, bo widać do czego prowadzi tolerancja wobec nich. Zostały juŜ przecieŜ potępione na gruncie międzynarodowym

faszyzm i nazizm.

Jedną z najcięŜszych zbrodni jaką popełniły OUN-UPA wobec własnego narodu było to, Ŝe wielu młodych, patriotycznie nastrojonych

Ukraińców, którzy chcieli walczyć o wolność swojej ojczyzny, zostało wepchniętych w objęcia przestępstwa i zdeprawowanych czasem do cna.

Tu przytoczę opowieść jaką usłyszałem od jednego starszego znajomego, który za działalność w AK wiele lat siedział w więzieniu, między

innymi z Ukraińcami z UPA. Był między tymi Ukraińcami bardzo młody chłopak. Pewnego pogodnego dnia, wczesną wiosną w sąsiednim

kobiecym więzieniu wypuszczono więźniarki z dziećmi, aby się trochę pogrzały na słońcu. Przez dziurę w odeskowaniu okien widać było ten

romantyczny dla więźniów obrazek. Młody Ukrainiec spytany o wraŜenia powiedział „jakby tak pociągnął po nich z pulemiotu to by tylko mozgi

pryskały”. Przypomnijmy sobie prorocze słowa metropolity Szeptyckiego przytoczone w jego kazaniu.

Szkoda takŜe tych młodych Ukraińców, którzy poszli walczyć o swoją ojczyznę z pobudek patriotycznych, mamieni perspektywą wybuchu II

wojny światowej, nie brali udziału w mordach i byli potem skazywani na śmierć przez nasze UB, podobnie jak nasi partyzanci z organizacji

WiN. Być moŜe takie przypadki zdarzały się pod koniec działalności UPA w latach 1945-48, wcześniej jednak Ukrainiec zostawał członkiem

UPA gdy dokonał mordu na Polaku.

Z drugiej strony nazwiska tych, którzy zostali zamordowani za pomaganie Polakom w czasie tych krwawych dni powinny być gdzieś uczczone.

Chwała takŜe tym, którzy pomagali i przeŜyli. Naród ukraiński moŜe z nich być dumny. To jest kamień węgielny do budowy dobrych stosunków

na przysz-łość. Wielu jednak tych, którzy pomagali i przeŜyli boi się o tym dzisiaj mówić, obawiając się zemsty.

Raz popełniona zbrodnia często ciągnie za sobą następne. Nacjonalisci ukraińscy wyćwiczyli się w okrucieństwie zabijając śydów pod

kierunkiem Niemców (patrz ksiąŜka Edwarda Prusa „Holokaust po banderowsku” wyd. Nortom, Wrocław 1995). Zdobyte umiejętności

wypróbowali potem mordując w najwymyślniejszy sposób kilkaset tysięcy Polaków, wreszcie zabrali się za swoich braci Ukraińców

podejrzewanych o sympatie dla komunizmu albo wręcz pracujących dla swojej ojczyzny nie bacząc na to, Ŝe jest pod sowieckimi rządami,

mordowali więc nauczycieli, wójtów, przewodniczących spółdzielni i innych ludzi. Wiktor Poliszczuk (patrz ksiąŜka „Gwałt na prawdzie o

zbrodniach OUN Bandery, Toronto 2003) szacuje liczbę Ukraińców zamordowanych przez OUN-UPA na około 80 tysięcy osób i podaje liczne

ich spisy.

Ruch narodowy moŜe być czymś pięknym i wcale nie musi się kierować egoizmem względem innych narodów. Mądry gospodarz dba o dobre

stosunki z sąsiadami, to nam teŜ nakazuje religia chrześcijańska. Takie przyjazne stosunki między narodami to ogromny skarb, przykładem

wielkie zasługi Węgrów wobec naszych uciekinierów w czasie II wojny światowej.

Uczucie miłości względem własnego narodu było pobudką do najszlachetniejszych czynów i do największego bohaterstwa. Wszyscy jesteśmy

zobowiązani dbać o swój naród i łotrem jest ten, kto mówi „grab Polskę ile tylko moŜna”.

Z drugiej strony, gdy mamy do czynienia ze skrajnym egoizmem narodowym i gdy uczestnicy ruchu narodowego odwracają się od zasad

moralnych, prowadzi to prostą drogą do zbrodni. Chyba tylko do tej drugiej, spaczonej wersji ideologii narodowej powinno się stosować nazwę

nacjonalizm, moŜe z przydomkiem totalitarny, skrajny albo integralny czy po prostu nazwę - faszyzm.

Jest rzeczą oczywistą, Ŝe ludzie, którzy chcą nam szkodzić, kaŜdy objaw dbałości o interesy nasze-go narodu zaklasyfikują jako „nacjonalizm,

faszyzm” itp., ale to są juŜ elementy gry politycznej. Tym ludziom nasza polska dbałość o sprawy narodu przeszkadza w ich ciemnych

interesach. Niektórzy z nich chcieliby zrobić z nas „bezideową kaszę”, w której, ach jak przyjemnie byłoby grzebać rękami!

opera:6

2006-05-17 17:30:38

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: