Napad na Prusiek.pdf

Napad UPA na Prusiek w 1946 roku

JAK DO TEGO DOSZŁO

Polacy i Ukraińcy od wieków Ŝyli w Prusieku. I jak mówią stare dokumenty zawsze trzymali

się razem, Ŝyli zgodnie. Było wiele mieszanych rodzin, święta obchodzili dwukrotnie:

najpierw polskie, po dwóch tygodniach ukraińskie. Cerkiew słuŜyła tak jednym jak i drugim.

W czasach pańszczyźnianych solidarnie bronili się przed zapędami dzierŜawców. Niestety

wiek XX zapisał się tragicznie i krwawo w historii współistnienia w Prusieku dwóch

narodowości . W nocy z 19 na 20 października 1946 roku oddział Ukraińskiej Powstańczej

Armii spalił całą wieś i zamordował 7 Polaków. W tym roku obchodzimy 50-tą rocznicę

tamtych wydarzeń.

jesień 1945 - początek wysiedlenia Ukraińców do ZSRR. W Prusieku wysiedlenie przebiega

w trzech turach do jesieni 1945 do wiosny 1946. Akcję nadzoruje Wojsko Polskie. Nasilają

się konflikty polsko-ukraińskie w całym naszym regionie. Trafiają się przypadki rabunku

opuszczanych gospodarstw ukraińskich.

jesień 1945 - oddział UPA dokonuje mordu na rodzinie Ziembickich w Prusieku. Ginś dwaj

bracia: Jan i Tadeusz Ziembiccy, a ich matka, siostra i 6-letni brat zostają ranni, ojciec

rodziny ratuje się ucieczką.

maj 1946 - Ŝołnierz polski (chor. Stanisław KsiąŜek z 34 pułku piechoty stać. w Sanoku,

wówczas najprawdopodobniej juŜ naleŜący do Samodzielnego Batalionu NSZ Antoniego

śubryda) zastrzelił mieszkańca Prusieka narodowości ukraińskiej, posądzanego o nasłanie

UPA na rodzinę Ziembickich.Trwa dalsze wysiedlanie ludności ukraińskiej z Prusieka.

Niektóre opuszczone domy zajmują ich polscy krewni. Nocami widać łuny na horyzoncie -

płoną wioski palone przez UPA. sierpień 1946 - do domu nauczycielki z Prusieka S.

Belinowej nieznana dziewczynka przynosi list i zaraz znika bez śladu. Okazuje się, Ŝe to

ostrzeŜenie przed mającym nastąpić napadem UPA na Prusiek. List ma następującej treśći:

"Do nauczycielstwa w Prusieku. Jako wasz kolega po fachu ostrzegam was: zabierajcie co

macie i uciekajcie z Prusieka, gdyŜ do krawawych porachunków z Prusiekiem przyjąć musi.

Zajęliście nasze domy i ziemie, mordowaliście naszych braci, w szkole staraliście się

wynaradawiać nasze dzieci i za to musicie otrzymać zapłatę krwawą." Zaalarmowany tym

sołtys Szymon Galik udaje się do PUBP w Sanoku. Otrzymuje kilkadziesiąt karabinów i zaraz

organizuje posterunki i nocne warty wzdłuŜ całej wsi. Zadanie jest dodatkowo utrudnione:

wieś rozciąga się na przestrzeni ok. 2 km. W ówczesnych warunkach, skuteczna obrona tak

długiego odcinka jest praktycznie niemoŜliwa. WytęŜona początkowo czujność z czasem

jednak słabnie wobec względnego "spokoju" w okolicy.

15 październik 1946 - Urząd Bezpieczeństwa niespodziwanie dokonuje szczegółowej rewizji

w Prusieku i konfiskuje wszelką nielegalnie posiadaną broń (zachowaną z czasów wojny).

Kilka osób zostaje aresztowanych. Tym samym siła obrony wsi maleje. UPA, znana z

doskonale zorganizowanego wywiadu, z pewnością dowiedziała się o tej konfiskacie.

KRWAWA NOC

19 październik 1946, sobota - trwają przygotowania do wystawy rolniczej, która ma się odbyć

w niedzielę 20.X. Ma to być wielkie wydarzenie. MłodzieŜ wykonuje podłogę w Domu

Ludowym, gdzie zaplanowano wystawę. Przygotowania trwają do późnych godzin nocnych.

StraŜe niczego nie przeczuwając, siedzą w domach nazywanych placówkami. Do krwawej

tragedii pozostało juŜ tylko kilka godzin. Około północy niektórzy słyszą ujadanie psów od

strony pobliskich Zboisk.

20 październik 1946, niedziela, godz. 0.30 - trzy rakiety świetlne zostają wystrzelone nad

Prusiekiem. Jednocześnie z trzech stron następuje atak na Prusiek. Najsilniejsza grupa UPA

zachodzi od strony przysiółka Rzeczki. Tu banderowcy najbardziej obawiają się odsieczy

dobrze uzbrojonej i zorganizowanej obrony z pobliskich Niebieszczan. Według świadków

granicy z Niebieszczanami pilnuje ponad 100 osobowy oddział UPA łącznie z

sanitariuszkami oraz wozami przygotowanymi do załadunku łupów i rannych. Druga grupa

korytem wyschniętego potoku Modrza niepostrzeŜenie podchodzi do samego centrum wioski.

Grupa trzecia operuje w dolnej części wsi, od strony wsi Sanoczek. Tam banderowcy

zaczynają od spalenia drewnianego mostu na drodze do Bukowska. Posuwając się w górę palą

poukraińskie domy. Napastnicy strzelają niemal do kaŜdego męŜczyzny, który stanie na ich

drodze. Niektórzy z mieszkańców próbują się bronić, ale amunicji starcza tylko na chwilę. Po

godzinie płonie juŜ cała wieś. W trakcie palenia wsi napastnicy mordują 7 osób: Władysław

Galik, Ludwik Niemiec, Antoni Starzecki, Antoni Niemiec, Karolina Rudy, Stanisław

Ziembicki, Kazimierz Szelka. Po stronie UPA jest 3 zabitych i wielu rannych. Po dłuŜszym

czasie nadchodzą z odsieczą oddziały z Długiego i Niebieszczan. Ukraińcy zabierając

rannych i łupy i wycofują się w stronę Zboisk.

Rano zniesiono wszystkich zabitych do Domu Ludowego. Ze 170 budynków pozostało

zaledwie kilka.

Jaromir Wilusz

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: