UBEZPIECZENIA
Dyrektywy UE (jednolity rynek finansowy)
1. zasada swobodnego osiedlenia się
a) firmy polskie
b) firmy działające na terenie Polski
2. zasada swobodnego świadczenia usług
3. zasada swobodnego przepływu kapitału
4. zasada minimalnych standardów
5. zasada wzajemnego uznawania przepisów międzynarodowych (wszyscy uznają minimalne standardy instytucji finansowych)
6. zasada jednolitej licencji
Ubezpieczenia – to takie urządzenie gospodarcze które umożliwia zastąpienie nieznacznego lub dużego ryzyka małą składką ubezpieczeniową
Aspekty ubezpieczeń:
1. aspekt ekonomiczny – niepewna lecz poważna strata zastąpiona niewielką ale pewną składką
2. aspekt finansowy – realizacja ryzyka nie może dojść u wszystkich ubezpieczonych
3. aspekt organizacyjny - ubezpieczenie to operacja przez którą jedna ze stron tzn. ubezpieczony w zamian za składkę zapewnia sobie lub osobie trzeciej na którą dane ubezpieczenie zostało zawarte świadczenie drugiej strony w przypadku gdy zaistnieje wydarzenie zawarte w umowie ubezpieczeniowej
4. aspekt techniczno – finansowy – jest to urządzenie gospodarcze zapewniające pokrycie przyszłych potrzeb majątkowych odzwierciedlających się pewną prawidłowością zdarzeń losowych. W drodze rozłożenia ich na wiele jednostek znajdujących się w funduszu ubezpieczeniowym
5. aspekt cybernetyczny – zdarzenie losowe to klęski żywnościowe i nieszczęśliwe wypadki które są wnoszone na jednostki które przystąpiła do funduszu
Ubezpieczenia oferują pakietowe formy ubezpieczenia, a nie pojedyncze oferty. Chodzi tu o rozszerzenie liczby ubezpieczających się.
Realizacja ryzyka jest zdarzeniem losowym.
Składki które są wpłacane do funduszu ubezpieczeniowego muszą są dzielone z osobami u których wystąpiło to ryzyko
Elementy ubezpieczeń:
1. idea transferu
- każdy ubezpieczający się ma interes w tym żeby znaleźć się w tej wspólnocie
- ten interes to zagrożenie przez wystąpienie zdarzenia losowego
- ubezpieczyciel bierze w pełni na siebie ryzyko strat
2. rozłożenie ryzyka pomiędzy wszystkich uczestników
- ubezpieczyciel organizuje program rozłożenia wszystkich strat na wszystkich uczestników wspólnoty
- Ideą rozłożenia jest tworzenie tego funduszu ubezpieczeniowego. Ubezpieczający za transfer płaci składkę do wspólnego funduszu ubezpieczeniowego.
Zdarzenia losowe – nie wiadomo kiedy zajdą, są nieprzewidywalne i nieprzewidywalne są skutki, głębokość tego zdarzenia.
Wypadek losowy – zdarzenie losowe o negatywnych konsekwencjach dla człowieka
- nieszczęśliwe wypadki z działalności człowieka
- nieszczęśliwe wypadki niw związane z działalnością człowieka
Fundusz ubezpieczeniowy – środki które mogą być wypłacone. Głównym składnikiem tego funduszu to składki ubezpieczeniowe.
Składka – świadczenie pieniężne realizowane przez ubezpieczonego na rzecz ubezpieczyciela w ramach za ochronę ubezpieczeniową
Składniki;
- netto – to składka przeznaczona wyłącznie na pokrywanie szkód, świadczenia i odszkodowania. Jest to składka czysta lub ryzyko składki.
- brutto – rzeczywista cena jaką uiszcza ubezpieczony za ochronę ubezpieczeniową. Składkę tą korygujemy o:
a) koszty administracyjne
b) koszty pozyskania (akwizycji)
c) działalność prewencyjną
d0 zysk
Składka przypisana brutto – składka która jest należna w okresie sprawozdawczym
Składka przypisana na udziale własnym – odrzucamy to co trzeba oddać reasekurantowi
- całkowita brutto
Składka czysta – to składka która pozostaje u ubezpieczającego po odliczeniu środków przeznaczonych do reasekuracji
Ubezpieczenia ja ko usługa – nie towarzyszą jej dobra materialne, wymiana tych dóbr, nie ma możliwości poznania usługi za pomocą wzroku.
Ubezpieczenia są odwrotnością procesu sprzedaży. Najpierw podpisujemy a dopiero później dostajemy. W momencie nabycia usługi musimy zapłacić składkę.
Kanały dystrybucji;
- bezpośrednie – zero szczeblowe
- pośrednie – jedno lub kilku szczeblowe
Cele ubezpieczeń – ponowne włączenie do obrotu finansowego środków gromadzonych przez zakład ubezpieczeń.
Ryzyko spekulacyjne – gra na giełdzie
Funkcje ubezpieczeń:
1. ochronna – gotowość do kompensowania szkody. Wymieniamy 3 płaszczyzny funkcji ochronnej:
- ekonomiczna – wyrównywanie zdarzeń losowych, może zachować ciągłość działania
- społeczna – duży wydatek nie powoduje zwolnień pracowników, nie powoduje bezrobocia
- psychologiczne – mamy pewność działania
Zasady funkcji ochronnej:
- realność – mamy pewność uzyskania odszkodowania
- pewność – pełne pokrycie strat, ubezpieczenie pełnej wartości
- powszechność – każde ryzyko czyste powinno mieć określone produkty ubezpieczenia
Strata = szkoda główna + szkody pośrednie
2. prewencyjna – działania dotyczące zmniejszenia powstałych szkód. Wyróżniamy:
- techniczne środki prewencji – alarmy w domach
- ekonomiczne środki prewencji – ulgi za bezwypadkową jazdę
- prawne środki pieniężne - BHP
3. finansowa
Funkcje:
- fiskalna
- redystrybucyjna
- lokacyjna
4. wykonawcza – myślą o innych i korzystają z pomocy innych oraz stwarzają warunki do systematycznego oszczędzania
ubezpieczeni;
- gospodarcze – majątkowe, osobowe
- społeczne – socjalne, wyłącznie osobowe
Poprzez ubezpieczenie dokonuje się transfer ryzyka
Łączenie ryzyka – mamy do czynienia z ryzykiem, stopień realizacji jest o wiele niższy od jednostkowych
Składkę kalkuluje zakład ubezpieczeń. Zakład ubezpieczeń odpowiada za ryzyko – górna granica ubezpieczenia zależy od sumy na jaką się ubezpieczymy..
Usługa ubezpieczeniowa ma charakter finansowy
Dzielenie ryzyka – duże ryzyka – awaria tankowca na morzu, awaria promu kosmicznego
Ryzyko można ubezpieczyć – ryzyko ubezpieczeniowe czyste
Zakład ubezpieczeń funkcje;
1. realność
2. pewność
3. powszechność
Dwie pierwsze zasady gwarantowane są przez fundusz ubezpieczeniowy
Zakład ubezpieczeń nie może w pełni dysponować funduszami ubezpieczeniowymi. Poziom ubezpieczenia wynika ze zgromadzonych środków własnych. Poziom środków własnych zależy od funduszu ubezpieczeniowego.
Zarządzanie kapitałem – inwestycje finansowe. Wpływy z lokat stanowią własność lub nie zakładu ubezpieczeń.
Rezerwa składki musi być do końca trwania składki. Zakład ubezpieczeń sprzedaje swoje usługi nie znając kosztów, w przyszłości zyskuje lub traci, najpierw są przychodu potem koszty. Zakład ubezpieczeń nalicza składkę w wysokości 100% składki. Przepisy prawne regulują dysponowanie funduszem ubezpieczeniowym. Wysokość funduszu ubezpieczeń w zakładzie ubezpieczeń odzwierciedla poziom rezerwy technicznej – w ujęciu brutto.
Normy ostrożnościowe:
1. minimalny kapitał gwarancyjny – oznacza środki własne ubezpieczyciela nie obciążone żadnymi zobowiązaniami, konieczne do prowadzenia działalności ubezpieczeniowej
2. margines wypłacalności – oznacza wielkość środków własnych ubezpieczyciela nie niższych niż minimalny kapitał gwarancyjny potrzebny dla zapewnienia płynności zakładu ubezpieczeń. Jest to margines zabezpieczenia do prowadzenia działalności
3. aktywa na pokrycie rezerw techniczno – ubezpieczeniowych w ujęciu brutto
Wypłacalność zakładu ubezpieczeń
1. płynność a wypłacalność
Płynność – zdolność podmiotu do spełnienia swoich zobowiązań.
Zdolność zakładu ubezpieczeń do wywiązywania się z zobowiązań wobec beneficjentów ubezpieczenia, określana jest jako jego wypłacalność. Wypłacalność zakładu ubezpieczeń jest to płynność na poziomie technicznym. Normatywy wypłacalności:
- aktywa, rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe
- środki własne w określonej wysokości
2. normy ostrożnościowe
3. pojęcie środków własnych
Margines wypłacalności – wskazuje jaką część środków trwałych nie obciążonymi żadnymi zobowiązaniami powinien posiadać ubezpieczyciel dla zapewnienia płynności w przypadku rozbieżności między oczekiwanym a faktycznym przebiegiem szkodowości. Ubezpieczyciel jest obowiązany posiadać środki własne w wysokości nie niższej niż margines wypłacalności. Sposób wypłacania marginesu wypłacalności określa minister do spraw instytucji finansowych
Kapitał gwarancyjny to – 1/3 marginesu wypłacalności
Aktywa na pokrycie rezerw techniczno – ubezpieczeniowych
Zakład ubezpieczeń jest obowiązany posiadać aktywa spełniające warunki określone w ustawie w wysokości nie niższej niż wartość rezerw techniczno – ubezpieczeniowych w ujęciu brutto. Aktywa te powinny być w odpowiedni sposób zróżnicowane i rozproszone tak aby w odpowiedni sposób nie były one związane z jednym rodzajem aktywów lub jednym podmiotem jak również nie były obciążone zobowiązaniami innymi niż wynikają z umów ubezpieczenia. Termin wymagalności aktywów stanowiących pokrycie rezerw techniczno – ubezpieczeniowych powinien być dostosowany do terminu wymagalności zobowiązań z umów ubezpieczenia.
Rezerwy techniczno – ubezpieczeniowe
Są to fundusze odzwierciedlające oszacowanie zgodnie z obowiązującymi przepisami. Bieżące i przyszłe zobowiązania zakładu ubezpieczeń wynikają z zawartych umów ubezpieczeniowych. Stanowią one największą pozycję pasywów bilansu zakładu ubezpieczeń. Stanowią one wyraz finansowy wartości ryzyka ubezpieczeniowego którego skutki są kompensowane przez zakład ubezpieczeń. Dla zabezpieczenia realizacji oszacowanych zobowiązań pasywów w ujęciu brutto zakład ubezpieczeń musi posiadać aktywa
Utworzenie rezerwy – oszacowanie zobowiązania następuje przez zwiększenie kosztów lub zmniejszenie zysku po opodatkowaniu
Wykorzystanie rezerw oznacza zużycie uprzednio wyodrębnionych aktywów, gdyby zobowiązania przewidywalne stały się zobowiązaniami wymagalnymi
Rozwiązywanie rezerw – ewidencyjne zmniejszenie szacowanych zobowiązań. Następuje gdy:
- przewidywane skutki zdarzeń losowych nie przekształciły się w roszczenia
- roszczenia były niższe niż przewidywane zobowiązania
Zakład ubezpieczeń jest zobowiązany tworzyć realizacje rezerw
- rezerwa składek
- rezerwa na pokrycie ryzyk niewygasłych
- rezerwa na niespłacone odszkodowania i świadczenia w tym ja skapitalizowane wartości rent
- rezerwa na wyrównanie szkodliwości
- rezerwa ubezpieczeń na życie
- rezerwa ubezpieczeń na życie gdy ryzyko lokaty ponosi ubezpieczający
- ryzyko na premie i rabaty dla ubezpieczających
- ryzyko na zwrot składek dla członków
Zakład ubezpieczeń jest zobowiązany do gromadzenia statystyk pozwalających na wycenę usługi ubezpieczeniowej oraz na ustalenie rezerw techniczno – ubezpieczeniowych
Metody tworzenia rezerw
1. indywidualna – polegająca na ustaleniu dla każdej umowy ubezpieczenia lub każdej szkody dokładnej wielkości rezerwy a w przypadku niemożności ustalenia dokładnej wielkości rezerwy zastosowanie jej wiarygodnego oszacowania
2. ryczałtowa
3. aktualna
Rezerwa składek – tworzy się indywidualnie dla każdej umowy ubezpieczenia jako składkę przypadającą na okresy sprawozdawcze:
- proporcjonalnie do okresu na jaki składka została przypisana
- proporcjonalnie do przewidywanego ryzyka w najlepszych okresach.
Okres ubezpieczeniowy – okres wynikający z trwania umowy. Za każdy dzień bez wykorzystania składki tworzy składkę zarobioną.
Składka jest to suma (świadczenie) pieniężna jaką ubezpieczony jest zobowiązany zapłacić ubezpieczycielowi za udzieloną ochronę ubezpieczeniową. Składka czysta dotyczy odszkodowań i świadczeń
Składka brutto – cel:
- droga prognozowania – szacuje się na podstawie prognoz (jakie zaszły w przeszłości)
Główne punkty przy ustalaniu składki:
- składka musi zagwarantować wypłatę odszkodowań i świadczeń (sprawa podstawowa)
- trzeba uwzględnić rezerwę techniczną
Przykład stawki przeciętnej – OC uwzględnia tylko pojemność ryzyka
Poziom uśrednienia
1. uwzględnia różne prawdopodobieństwa dla grupy. Pierwszy poziom wyrównania
2. drugi poziom wyrównania – łączy w grupy te podmioty dla których jest różny przebieg czasowy
3. trzeci poziom wyrównania – realizacja ryzyka w przestrzeni(regionalna)
Składka wypadkowa, należy przestrzegać:
1. równowaga składek i świadczeń
2. reguła proporcjonalności składek i świadczeń
3. zasada składki sprawiedliwej idzie w kierunku indywidualizacji
Franszyza dwojakości, która wymaga od ubezpieczycieli ponoszenia świadomości
1. redukcyjna – pomniejszenie świadczenia o określoną kwotę ( w każdym przypadku odszkodowanie pokrywa poszkodowany)
2. integralna – zakład ubezpieczeń nie wypłaci świadczenia jeżeli szkody nie przekroczyły określonej kwoty
3. czasowa – stosowana gdy mamy do czynienia z ryzykiem które trwa. Zakład ubezpieczeń nie odpowiada za szkody w danym okresie
bossol