Grobel Iwona - Gdy dziecko się boi.pdf - Kaaroollcia

PSYCHIATRIA

GDY DZIECKO

dr n. med. Iwona Grobel

SIĘ BOI...

PSYCHIATRIA

Dzieci postrzegają rzeczywistość w sposób inny niż dorośli. Często drobiazgi

urastają do rangi problemów, a naturalne sytuacje i przedmioty wywołują lęk.

Z czasem, w miarę nabierania doświadczenia, kiedy dziecko już przekona się,

że w zamkniętej szafie nie mieszka potwór, a w ciemnym pokoju można bez-

piecznie przespać noc, zaczyna sobie radzić z nadmiarem emocji. Gorzej jed-

nak, kiedy lęki te nie znikają w miarę upływu czasu i utrudniają normalne, pra-

widłowe funkcjonowanie. Wówczas możemy podejrzewać, że dziecko cierpi na

zaburzenia lękowe i konieczna będzie wizyta u specjalisty w celu zdiagnozowa-

nia problemu i podjęcia ewentualnego leczenia.

Wśród zaburzeń lękowych, najczęstszych zaburzeń psy-

chicznych u dzieci i młodzieży, rozróżnia się:

• lęk separacyjny (SAD – Separation Anxiety Disorder),

• lęk uogólniony (GAD – General Anxiety Disorder),

• zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne

(OCD – Obsessive-Compulsive Disorder),

• różnego rodzaju fobie,

• zespół stresu urazowego

(PTSD – Post Traumatic Stress Disorder).

• niepokój i protest w sytuacjach oddzielenia od bliskich

– pozostawienie w żłobku lub przedszkolu, wyjazd sa-

mego dziecka lub członków rodziny, a także w sytu-

acjach, gdy taka rozłąka jest tylko spodziewana,

• nadmierne zamartwianie się bezpieczeństwem

członka rodziny,

• lęk i zamartwianie się możliwością zaginięcia lub

zgubienia się,

• odmawianie chodzenia do szkoły,

• niechęć do pozostawania samemu,

• częste objawy somatyczne – bóle brzucha, głowy,

uskarżanie się na stan zdrowia,

• napięcie mięśni,

• lęk o swoje bezpieczeństwo,

• objawy paniki, wybuchy złości lub płaczu w sytu-

acjach separacji od bliskich.

LĘK SEPARACYJNY

Taką nazwę przyjęto dla lęku przed separacją (rozdzie-

leniem) z bliską osobą, najczęściej z matką. Lęk ten ma

nieproporcjonalne nasilenie w stosunku do okresu roz-

wojowego dziecka. Konsekwencją tego zaburzenia

mogą być problemy rozwojowe, a także w później-

szych etapach życia, może on być wstępem do rozwo-

ju innego rodzaju lęków i fobii. Dzieci z lękiem separa-

cyjnym boją się, że się zgubią, lub że komuś z rodziny

stanie się coś złego w czasie, gdy będą rozdzieleni.

Lęk separacyjny to nie to samo, co lęk przed obcymi,

który jest normalną fazą w rozwoju dzieci w wieku 7-11

miesięcy.

LĘK UOGÓLNIONY

Zespół lęku uogólnionego to chroniczne, nadmierne

zamartwianie się i lęk bez konkretnej, uchwytnej przy-

czyny. Pacjenci z lękiem uogólnionym martwią się o to

co jest, było i co będzie. Równie trudny do opanowania

może być dla nich lęk przed brakiem akceptacji w śro-

dowisku rówieśniczym, jak też przed wybuchem wojny

czy potencjalną ciężką chorobą.

Co może być przyczyną lęku separacyjnego?

Lęk separacyjny i inne zaburzenia lękowe mogą mieć

podłoże biologiczne i środowiskowe. Dziecko może

odziedziczyć biologiczną tendencję do intensywniejsze-

go doświadczania lęku lub też może on być zachowa-

niem przejętym od osób z otoczenia dziecka, które czę-

sto reagują w sposób nadmiernie lękowy. Traumatycz-

ne wydarzenia mogą wywołać również taką reakcję.

Co może być przyczyną lęku uogólnionego?

Tak jak w przypadku lęku separacyjnego, bezpośred-

nia przyczyna nie jest znana. Istotne mogą być czynni-

ki środowiskowe i biologiczne oraz długotrwały stres

i traumatyczne przeżycia.

W przeciwieństwie do osób dorosłych, dzieci i mło-

dzież z lękiem uogólnionym często nie zdają sobie

sprawy, że poziom ich lęku jest nieadekwatny do po-

ziomu zagrożenia. Dlatego często oczekują i wyma-

gają wsparcia od dorosłych oraz potwierdzania ich po-

czucia bezpieczeństwa.

Objawy lęku separacyjnego:

• odmawianie spania osobno, w swoim łóżku,

• częste koszmary senne, w których dziecko jest od-

dzielane od bliskich,

PSYCHIATRIA

Objawy lęku uogólnionego:

• zamartwianie się związane z tym, co może się wydarzyć,

• liczne zmartwienia związane z kolegami, szkołą i inny-

mi zajęciami,

• ciągłe myśli i lęki dotyczące bezpieczeństwa własne-

go i bliskich,

• odmawianie chodzenia do szkoły,

• częste skargi różnego rodzaju, bóle – brzucha, gło-

wy itp.,

• bóle i napięcie mięśni,

• problemy ze snem,

• szukanie kontaktu fizycznego (przytulanie) do człon-

ków rodziny,

• uczucie ściskania w gardle,

• ciągłe zmęczenie,

• trudności w nauce i skupieniu uwagi,

• irytacja,

• niemożność zrelaksowania się.

Co jest przyczyną i kto choruje na zaburzenia obsesyj-

no-kompulsyjne?

Badania wskazują na neurobiologiczną przyczynę za-

burzeń obsesyjno-kompulsyjnych (deficyty substancji

zwanych neuroprzekaźnikami) oraz genetyczne podło-

że tego zaburzenia.

Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne diagnozowane

są czasem u dzieci, jednakże jest to przede wszyst-

kim dość powszechna choroba występująca wśród

młodzieży, pojawiająca się zwykle ok. 15. roku życia.

Częściej zapadają na nią chłopcy niż dziewczynki.

Objawy zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych:

• bardzo silne koncentrowanie się na zdrowiu,

a zwłaszcza na ewentualnych możliwościach zaraże-

nia, bakteriach, brudzie itp.,

• ciągle pojawiające się wątpliwości (np. czy na pewno

żelazko jest wyłączone?),

• natrętne myśli dotyczące przemocy, skrzywdzenia

ZABURZENIE OBSESYJNO-KOMPULSYJNE

kogoś, zabicia lub zrobienia krzywdy sobie,

• spędzanie dużej ilości czasu na dotykaniu przedmio-

tów, liczeniu, myśleniu o liczbach lub sekwencjach,

• nadmierne zwracanie uwagi na symetrię, porządek,

dokładność,

• natrętne myśli na temat dokonywania odrażających

aktów seksualnych lub zakazanych zachowań, wy-

wołujące poczucie winy,

• niechciane myśli przeczące wierzeniom religijnym

danej osoby,

• przywiązywanie wagi do drobiazgów i silna potrzeba

pamiętania o mało istotnych sprawach,

• nadmierne koncentrowanie się na szczegółach,

• obsesyjne zamartwianie się, że coś strasznego się

może wydarzyć,

• agresywne i autoagresywne myśli, impulsy i zacho-

wania.

Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne lub inaczej nerwica

natręctw składają się z dwóch elementów, od których

wzięły swą nazwę: obsesji i kompulsji.

Obsesje to nawracające, natrętne myśli i wyobrażenia,

które wymykają się spod kontroli. Charakteryzują się in-

tensywnością i wyjątkową uporczywością. Pojawiają się

w najmniej pożądanym momencie i pomimo wysiłku

woli nie chcą ustąpić. Najczęściej są niezgodne z uzna-

wanymi normami, dlatego powodują poczucie winy.

Kompulsje natomiast to natrętne czynności, wykony-

wane w reakcji na obsesje, często rozbudowane do ca-

łych serii rytualnych zachowań. Nierzadko zajmują

mnóstwo czasu i są realizowane pomimo dezaprobaty

bliskich czy otoczenia. Ich zaniechanie lub skrócenie

wywołuje lęk i poczucie dyskomfortu, a to z kolei stano-

wi powód kontynuowania kompulsyjnych rytuałów.

Pewna doza obsesji i kompulsji pojawia się u każde-

go dziecka i jest prawidłowa. Przedszkolaki np. czę-

sto wymyślają jakieś rytuały wokół jedzenia, kąpieli

czy przygotowań do snu, co pozwala im uporządko-

wać i zrozumieć otaczający je świat oraz wyciszyć się

i uspokoić.

FOBIE

Fobie charakteryzują się nieuzasadnionym i nieade-

kwatnym lękiem przed określonymi sytuacjami, zja-

wiskami lub przedmiotami, które nie są obiektywnie

niebezpieczne. Najczęstszym rodzajem fobii jest

PSYCHIATRIA

agorafobia, czyli lęk przed otwartą przestrzenią oraz

takimi miejscami, które uniemożliwiają natychmia-

stową ucieczkę do bezpiecznego zakątka. Może to

być wejście do hipermarketu, w tłum, do miejsc pu-

blicznych, czy samotne podróżowanie pociągiem,

autobusem lub samolotem. Może też zdarzyć się, że

lęk ten dotyczy konkretnych przedmiotów, zwierząt

czy widoku krwi.

U dzieci i młodzieży lęk musi być obecny przez co naj-

mniej sześć miesięcy, by był zdiagnozowany jako fo-

bia (a nie jako lęk przemijający, pojawiający się w roz-

woju większości dzieci).

• dziecko obserwowało w charakterze świadka.

Przykłady wydarzeń, które mogą wywołać zespół stre-

su pourazowego jeżeli wystąpiły w życiu dziecka lub

dziecko było ich świadkiem:

• poważne wypadki (samochodu, pociągu, samolotu),

• żywioły (powodzie, trzęsienia ziemi),

• tragedie spowodowane przez człowieka (rozboje,

ataki terrorystyczne),

• bycie ofiarą ataku lub przemocy fizycznej (napadu,

tortur, porwania itp.),

• molestowanie lub napaść seksualna,

• przemoc psychiczna,

• zaniedbanie.

Co jest przyczyną fobii?

Badania wskazują na genetyczne i środowiskowe pod-

łoże fobii.

Rodzaje fobii występujące u dzieci i młodzieży:

• fobie specyficzne (tj. związane z określonym obiek-

tem lub sytuacją),

• ataki paniki z agorafobią lub bez agorafobii,

• fobia społeczna (lęk w sytuacjach, w których dziecko

przebywa w grupie rówieśniczej).

Jakie są objawy zespołu stresu pourazowego?

Dzieci i adolescenci w zetknięciu z sytuacją, która

przypomina im o traumatycznym wydarzeniu, mogą

doświadczać bardzo silnych emocjonalnych, intelek-

tualnych i fizycznych zakłóceń w normalnym funkcjo-

nowaniu. Niektóre z nich mogą ciągle na nowo

przeżywać traumę w formie koszmarów nocnych

i zakłócających wspomnień w ciągu dnia. Mogą rów-

nież doświadczać niektórych lub wszystkich z poniż-

szych objawów:

• zakłócenia snu,

• depresji,

• lęku,

• utraty zainteresowania tym, co wcześniej sprawiało

przyjemność i radość,

• irytacji,

• zwiększonej agresji, a nawet stosowania przemocy,

• unikania miejsc i sytuacji, które przywołują określo-

ne wspomnienia,

• natrętnie powracających obrazów, zapachów,

dźwięków i uczuć związanych z wydarzeniem (oso-

ba zwykle ma wrażenie, że traumatyczne zdarzenie

dzieje się na nowo),

• problemów w szkole, trudności z koncentracją,

• lęku przed śmiercią w młodym wieku,

• zachowań właściwych dla dzieci młodszych (np.

ssanie kciuka, moczenie się),

• objawów somatycznych (bóle brzucha, głowy, itp.).

Symptomy, jakie można zaobserwować u dziecka

cierpiącego na fobię:

• przyspieszone bicie serca,

• pocenie się,

• drżenie,

• trudności ze złapaniem powietrza,

• uczucie duszenia się,

• ucisk w klatce piersiowej,

• bóle brzucha,

• uczucie omdlewania i zawroty głowy,

• lęk przed śmiercią,

• odrętwienie,

• dreszcze lub ataki gorąca,

• lęk przed utratą kontroli lub postradaniem zmysłów.

ZESPÓŁ STRESU POURAZOWEGO

Zespół stresu pourazowego jest zespołem specyficz-

nych symptomów, które mogą pojawić się po przeży-

ciu ekstremalnego, traumatycznego zdarzenia. Osoba,

która przeżyła takie zdarzenie często miewa uporczy-

we, przerażające myśli i wspomnienia z nim związane.

Zespół stresu pourazowego u dzieci często staje się

stanem chronicznym.

Wszystkie powyższe zaburzenia wymagają konsulta-

cji ze specjalistami – lekarzem psychiatrą lub psycho-

logiem dziecięcym – oraz podjęcia prawidłowej tera-

pii. Wczesne zdiagnozowanie problemu i przeciw-

działanie rozwojowi zaburzeń lękowych, pozwala na

szybkie zapanowanie nad niebezpieczną sytuacją.

Nigdy nie należy bagatelizować problemów dzieci

i młodzieży, nawet jeśli wydają się nam one całkowi-

cie niezrozumiałe.

Przyczyną zespołu stresu pourazowego może być wy-

darzenie, które:

• miało miejsce w życiu dziecka lub w życiu osoby bli-

sko związanej z dzieckiem,

Grobel Iwona - Gdy dziecko się boi.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: