Spadek - ustawa nie podaje definicji sensu stricto a jedynie wskazuje jakie prawa i obowiązki wchodzą a jakie nie wchodzą w skład spadku.
Do spadku wchodzą prawa i obowiązki:
· o charakterze cywilnoprawnym
· o charakterze majątkowym
· nie związane z osobą zmarłego w sposób ścisły
· nie przechodzące na określone osoby niezależnie od tego czy są one spadkobiercami
· prawa rzeczowe: własność, użytkowanie wieczyste, własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, spółdzielcze prawo do domu jednorodzinnego, zastaw, hipoteka.
· posiadanie: obecnie przeważa pogląd na tak.
· zobowiązania: stosunki zobowiązaniowe, których podmiotem był spadkodawca nie wygasają w chwili jego śmierci: roszczenia odszkodowawcze deliktowe i kontraktowe, wierzytelności z umów i z bezpodstawnego wzbogacenia.
W skład spadku wchodzą obowiązki majątkowe, które określa się jako długi spadkowe lub pasywa spadku.
· obowiązki, których podmiotem był spadkodawca
· obowiązki, których żródłem są stosunki prawne z udziałem spadkodawcy
· obowiązki związane z dziedziczeniem
· nie mające charakteru cywilnoprawnego
· nie mające charakteru majątkowego
· ściśle związane z osobą spadkodawcy
· przechodzące na określone osoby niezależnie od tego czy są one spadkobiercami
Testament – rozrządzenie własnym majątkiem na wypadek śmierci. W Polsce kwestie związane ze sporządzaniem testamentów reguluje Kodeks cywilny wraz z przepisami szczegółowymi.
Testament może obejmować rozrządzenie majątkiem tylko jednego spadkodawcy, nie można więc sporządzać testamentów wspólnych. Spadkodawca może w każdym czasie odwołać zarówno cały testament, jak i jego poszczególne postanowienia. Testament może sporządzić i odwołać jedynie osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Testament nie może zostać ani spisany, ani odwołany przez przedstawiciela.
W przypadku testamentów, polskie prawo przewiduje nieco odmienne zasady stosowania wad oświadczeń woli niż w przypadku pozostałych czynności prawnych. Nieważność testamentu zachodzi w przypadku, gdy został on dotknięty następującymi wadami oświadczeń woli:
1. w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli;
2. pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści;
3. pod wpływem groźby.
Testament można odwołać przez sporządzenie nowego testamentu, bądź w zamiarze odwołania zniszczy się go lub pozbawi cech, od których zależy jego ważność, bądź też dokona się w nim takich zmian, z których wynika wola jego odwołania.
W przypadku, gdy spadkodawca sporządził nowy testament nie zaznaczając w nim, że poprzedni odwołuje, ulegają odwołaniu tylko te postanowienia poprzedniego testamentu, których nie można pogodzić z treścią nowego testamentu.
Testament powinien być tłumaczony w sposób zapewniający możliwie najpełniejsze urzeczywistnienie woli spadkodawcy. W przypadku, gdy testament może być tłumaczony na kilka sposobów, należy przyjąć taką wykładnię, która pozwoli utrzymać rozrządzenia spadkodawcy w mocy i jednocześnie nadać im rozsądną treść.
Testamenty dzielą się na zwykłe i szczególne.
Testamenty zwykłe to:
1. testament własnoręczny – jest to testament napisany w całości pismem ręcznym, własnoręcznie podpisany i opatrzony datą.
2. testament notarialny – jest to testament sporządzony przez notariusza w formie aktu notarialnego.
3. testament sporządzony poprzez ustne oświadczenie ostatniej woli w obecności dwóch świadków wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego. Oświadczenie spadkodawcy spisuje się w protokole z podaniem daty jego sporządzenia. Protokół odczytuje się spadkodawcy w obecności świadków. Protokół powinien być podpisany przez:
1. spadkodawcę,
2. osobę, wobec której wola została oświadczona,
3. świadków.
W przypadku gdy spadkodawca nie może podpisać protokołu, należy to zaznaczyć w protokole oraz wskazać przyczyny braku podpisu. Testamentu opisanego w pkt. 3 nie mogą sporządzić osoby głuche lub nieme.
Testamenty szczególne to:
· testament ustny
· testament spisany na statku morskim
· testament wojskowy
Świadkiem przy sporządzaniu testamentu nie może być:
1. kto nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych;
2. niewidomy, głuchy lub niemy;
3. kto nie może czytać i pisać;
4. kto nie włada językiem, w którym spadkodawca sporządza testament;
5. skazany prawomocnie wyrokiem sądowym za fałszywe zeznania.
Świadkiem przy sporządzaniu testamentu nie może być także osoba, dla której w testamencie została przewidziana jakakolwiek korzyść. Nie mogą być również świadkami: małżonek tej osoby, jej krewni lub powinowaci pierwszego i drugiego stopnia oraz osoby pozostające z nią w stosunku przysposobienia.
W przypadku, gdy świadkiem była jedna z osób wymienionych powyżej, nieważne jest tylko postanowienie, które przysparza korzyści tej osobie, jej małżonkowi, krewnym lub powinowatym pierwszego lub drugiego stopnia albo osobie pozostającej z nią w stosunku przysposobienia. Jednakże gdy z treści testamentu lub z okoliczności wynika, że bez nieważnego postanowienia spadkodawca nie sporządziłby testamentu danej treści, nieważny jest cały testament.
Zapis - rozrządzenie testamentowe, mocą którego spadkodawca zobowiązuje swego spadkobiercę testamentowego lub ustawowego do spełnienia określonego świadczenia na rzecz oznaczonej osoby - zapisobiercy. Zapisobierca nie nabywa przeznaczonego mu prawa bezpośrednio, a jedynie może żądać jego wykonania od obciążonego zapisem spadkobiercy.
Zachowek - forma ochrony interesów osób najbliższych spadkodawcy, którym przysługuje roszczenie względem spadkobierców powołanych do dziedziczenia o zapłatę określonej sumy pieniężnej zwanej zachowkiem. Obowiązek tan powstaje w chwili śmierci spadkodawcy i należy do długów spadkowych. Ratio legis polega tu na wyjściu z założenia, że każdy człowiek w razie śmierci ma moralny obowiązek pozostawienia choćby części majątku swym najbliższym a może się zdarzyć, że spadkodawca sporządzając testament pominie takie osoby. Zachowek zabezpiecza interesy osób najbliższych pominiętych przez spadkodawcę w testamencie.
Podmioty uprawnione:
· zstępni
· małżonek
· rodzice spadkodawcy jeśli byliby powołani do spadku z ustawy.
Wyłączenia:
1. osoby uznane za niegodne
2. osoby, które zrzekły się dziedziczenia lub odrzuciły spadek przysługujący im z mocy ustawy
3. małżonek wyłączony od dziedziczenia w trybie artykułu 940 kc
4. osoby wydziedziczone przez spadkodawcę
osoby z pkt. 1 i 2 są traktowane jakby nie dożyły otwarcia spadku
Spadkobiercy uprawnieni do zachowku: W sytuacj kiedy ich udział w spadku nie pokrywa należnego im zachowku.
Powstanie roszczenia: Roszczenie powstaje gdy uprawniony nie otrzymał go w innej postaci niż powołanie do dziedziczenia.
· spadkobiercy powołani do dziedziczenia
· obdarowani darowizną doliczoną do spadku
Wysokość zawsze określa się w oznaczonej kwocie pieniężnej, która zależy od:
· wartości całego spadku
· wielkości udziału spadkowego, który przypadłby danej osobie przy dziedziczeniu ustawowym
· czy uprawniony jest trwale niezdolny do pracy
· czy uprawniony zstępny spadkodawcy jest osobą małoletnią
Uprawnionemu, który jest trwale niezdolny do pracy oraz małoletniemu zstępnemu należy się 2/3 udziału spadkowego, który przypadłby mu przy dziedziczeniu ustawowym. Wszystkim pozostałym należy się 1/2 udziału spadkowego, który przypadałby im przy dziedziczeniu ustawowym.
Odpowiedzialność uprawnionego do zachowku:
· za zachowek - zawsze ogranicza się do wysokości nadwyżki przekraczającej jego własny zachowek
· za zapisy i polecenia - gdy uprawniony jest powołany do dziedziczenia wtedy jego odpowiedzialność za zapisy i polecenia ogranicza się do wysokości nadwyżki przekraczającej wartość udziału spadkowego stanowiącego podstawę do obliczenia należnego uprawnionemu zachowku.
Zmniejszenie zapisów i poleceń:
Spadkobiercy obowiązani do zaspokojenia roszczenia z tytułu zachowku mogą żądać stosunkowego zmniejszenia zapisów i poleceń.
· Jeżeli spadkodawca nie zostawił żadnych wskazówek w testamencie to zapisy i polecenia zostaną zmniejszone w stosunku do ich wartości.
· Dalszy zapis i polecenie również podlegają stosunkowemu zmniejszeniu.
Spadkodawca - to wyłącznie osoba fizyczna, po której spadek z chwilą jej śmierci przechodzi na spadkobierców. Natomiast w razie ustania bytu osoby prawnej los jej majątku normują przepisy odnoszące się do tej osoby prawnej.
Spadkodawca może wyrazić swoją wolę przez testament. Jeśli nie pozostawi testamentu krąg spadkobierców zostanie ustalony na podstawie ustawy - dziedziczenie ustawowe.
Spadkodawca może zawrzeć z przyszłym spadkobiercą ustawowym umowę w formie aktu notarialnego, w której ten zrzeknie się dziedziczenia po nim.
Spadkobierca - podmiot, na który przechodzi ogół praw i obowiązków osoby zmarłej.
Spadkobierca testamentowy - powołana do spadku na podstawie testamentu osoba fizyczna lub osoba prawna albo też dziecko poczęte nie urodzone w chwili otwarcia spadku pod warunkiem, że urodzi się żywe.
Spadkobierca ustawowy - podmiot powołany do spadku na mocy odpowiednich ustaw, w przypadku gdy spadkodawca nie pozostawił ważnego testamentu, albo gdy osoby powołane do spadku nie chcą lub nie mogą być spadkobiercami.
Spadkobiercami ustawowywmi są:
· zstępni – dzieci, wnuki, prawnuki, etc.
· wstępni - rodzice, dziadkowie, pradziadkowie, e...
iwona196612