Prawo Zobowiązań
Rozdział II: Istota zobowiązania
1. Pojecie zobowiązania w ogólności
I. Określenie zobowiązania
Zobowiązanie – jest stosunkiem prawnym, w którym jedna osoba może żądać od drugiej spełnienia świadczenia, a ta ma obowiązek je wykonać. Elementy zobowiązania:
a. Podmioty – osoby miedzy którymi stosunek istnieje
b. Przedmiot – świadczenie
c. Treść –
Wierzytelność – zobowiązanie ze strony wierzyciela
Dług - zobowiązanie od strony dłużnika
Wierzyciel – podmiot uprawniony do żądania spełnienia świadczenia
Dłużnik - podmiot zobowiązany na żądanie wierzyciela do spełnienia świadczenia
Osoba trzecia – wyjątkowa sytuacja np. osoba na której rzecz ma być spełnione wymagane przez wierzyciela świadczenie
Wielość wierzycieli i dłużników – sytuacja gdy po jednej ze stron zobowiązania jest więcej niż jedna osoba i każda z nich jest uprawniona do żądania lub zobowiązana do spełnienia świadczenia.
Świadczenie – zachowanie się dłużnika zgodne z treścią zobowiązania i polegające na zadośćuczynieniu godnemu ochrony interesowi wierzyciela]
II. Cel zobowiązania
2. Uprawnienia wierzyciela – obowiązki dłużnika
I. Charakter więzi prawnej
Stosunki zobowiązaniowe należą do tej kategorii stosunków cywilnoprawnych, które stwarzają miedzy uczestnikami więzi o charakterze względnym tzn., że są one skuteczne tylko między stronami stosunku cywilnoprawnego; wyjątkowo więź stosunku może się rozciągnąć na oznaczoną osobę trzecią.
Zwiększona ochrona skuteczność wobec stron trzecich:
- art. 59 roszczenia pauliańskie
- art. 415 czyny niedozwolone(uniemożliwienie dłużnikowi spełnienia świadczenia= przemiesienie świadczenia)
- art. 527
- niektóre prawa względne mogą uzyskać zwiększoną ochronę po wpisaniu ich do ksiąg wieczystych
- niektóre prawa względne posuadają cechy, które zbliżają je w rzeczywistości do praw bezwzględnych
II. Wierzytelność jako prawo podmiotowe
Patrząc na stosunek zobowiązaniowy od strony wierzyciela można go uznać za prawo podmiotowe, z tego zobowiązania mogą jednak wynikać różne roszczenia wobec dłużnika(ilekroć jest ich kilka składają się na jedną całość)
Roszczenia:
zasadnicze - uprawnienia do uzyskania świadczenia a przy istnieniu pewnych okoliczności uprawnienia do odszkodowania zamiast lub oprócz świadczenia. (służą do zaspokojenia zasadniczego interesu wierzyciela)
pomocnicze – mają charakter uzupełniający wobec uprawnień zasadniczych, niekiedy ułatwiają ich uzyskanie(wpływają pośrednio na uzyskanie świadczeń zasadniczych )
III. Przymusowa realizacja uprawnień wierzyciela
W razie uchylania się przez dłużnika od wykonania świadczenia, wierzyciel może dochodzić swoich praw przed władzą państwową w trybie przewidzianym przez przepisy o postępowaniu cywilnym.
Następuje to w drodze: egzekucji sadowej lub administracyjnej, w wyjątkowych przypadkach samopomocy.
IV. Obowiązki dłużnika w ogólności
Zespół obowiązków dłużnika na rzecz wierzyciela składa się na treść długu i dopiero całość obowiązków dłużnika równoważy treść zobowiązań. Od obowiązku świadczenia odpowiadającego treści zobowiązania dłużnik nie może się zwolnić bez zgody wierzyciela(wyjątek danie odszkodowania )
3. Odpowiedzialność dłużnika
I. dług a odpowiedzialność
Rozdział III: Treść i rodzaje świadczenia
1. Ogóle uwagi o świadczeniach
I. Świadczenie jako przedmiot zobowiązań
Świadczenie jest przedmiotem stosunku zobowiązaniowego i rozumiemy przez nie zachowanie zgodne z treścią zobowiązania i podlegające zadośćuczynieniu godnemu ochrony inetersów wierzyciela.
II. Dwojaka postać świadczenia
Świadczenie może polegać na:
- Działaniu
- Zaniechaniu
III. Oznaczenie świadczenia
Świadczenie powinno być oznaczone, albowiem wierzyciel musi wiedzieć, czego może się domagać od dłużnika, a dłużnik – jak ma się zachować, by zaspokoić chroniony przez prawo interes wierzyciela. Ścisłe oznaczenie świadczenia powinno się odbyć najpóźniej w chwili wykonania zobowiązania.
IV. Możliwość spełnienia świadczenia
Niemożność spełnienia świadczenia:
1. pierwotna i następcza
V. Rodzaje świadczenia
Jednorazowe, ciągłe, okresowe
~ Jednorazowe – wtedy gdy do jego spełnienia wystarczy,. Jednorazowe działanie dłużnika
~ Ciągłe – wtedy kiedy jego spełnienie wymaga od dłużnika jakieś zachowanie przez pewien czas i ponadto co wynika z umowy nie może być ono wykonane jednorazowo
~ Okresowe – w ramach jednego i tego samego stosunku obligacyjnego, dłużnik ma spełnić wiele świadczeń jednorazowych.
Podzielne i niepodzielne
~ Podzielne – kiedy może być spełnione częściowo bez zmiany jego przedmiotu lub wartości
[ (wierzyciel nie może odmówić przyjęcia części świadczenia, chyba, że przyjęcie takiego świadczenia narusza jego uzasadniony interes)
~ niepodzielne – kiedy nie może być wykonane częściowo(…)
oznaczone indywidualnie i rodzajowo
~ oznaczone indywidualnie – oznaczone co do tożsamości
~ oznaczone rodzajowo - oznaczone co do gatunku(jest konkretyzowane najpóźniej w chwili spełniania świadczenia; dokonanie wyboru przedmiotu należy do dłużnika; chwila wyodrębnienia konkretnych rzeczy na podstawie umowy; )
2. Świadczenie pieniężne
I. Uwagi ogólne
Występuje ono jako świadczenie podstawowe według treści stosunku prawnego w zobowiązaniach pieniężnych oraz w charakterze zastępczym w zobowiązaniach niepieniężnych.
Przedmiotem świadczenia w zobowiązaniach pieniężnych nie jest ani oznaczone indywidualnie sztuki pieniądza ani oznaczona rodzajowa ich ilość lecz określona wartość ekonomiczna (a więc wycofanie z obiegu danego pieniądza nie powoduje niemożności wykonania świadczenia gdyż takie świadczenie może być wykonane w walucie „zastępującej”).
Funkcje pieniądza:
II. Pieniądz i jego wartość
Pieniądz w szerokim znaczeniu – tradycyjnie uznawane wszelkie środki płatnicze, które używane są w obrocie
Pieniądz w znaczeniu ścisłym – wyłącznie te środki, którym państwo nadaje moc umarzania zobowiązań
- pieniądz gotówkowy
- pieniądz bankowy
Pieniądz może reprezentować w obrocie:
[ wartość nominalna – wartość nadana mu przez państwo (nie ulega zmianie i nie zależy od gatunku pieniądza uznawanego za prawny środek płatniczy)
[ wartość wewnętrzna – wartość materiału z którego pieniądz został zrobniony
[ wartość kursowa – wartość przyznana mu w relacji do innych walut
[ wartość nabywcza – wartość przyznana mu ze względu na siłę nabywczą w stosunku do innych dóbr majątkowych
III. Zasady nominalizmu i waloryzacji
Zasada nominalizmu – wykonanie zobowiązania pieniężnego przez dłużnika następuje przez zapłatę sumy nominalnej w znakach pieniężnych, które reprezentują należność podług wartości przepisów walutowych państwa, w którego walucie następuje zapłata.
Zasada waloryzacji – dochodzi ona do skutku gdy z powodu zachwiania równowagi gospodarczej w stosunkach związanych z wymianą dóbr i usług, dojdzie do powaznych wahań między wartością nominalną pieniądza a wartością nabywczą pieniądza (waloryzację będzie więc ustalenie zniżki lub dopłaty do sumy nominalnej)
Rodzaje waloryzacji:
3. Odsetki
Odsetki – wynagrodzenie za korzystanie z pieniędzy lub innych rzeczy oznaczonych tylko rodzajowo, gdy zostaje ono obliczone według pewnej stopy procentowej.
Odsetki mają charakter uboczny(akcesoryjny) i periodyczny
Z charakteru ubocznego wynika:
L zabezpieczenie wierzytelności hipoteką zabezpiecza również w granicach przewidzianych w odrębnych przepisach roszczenie o nieprzedawnione odsetki podobnie zastaw
L w razie przelewu wierzytelności lub wstąpienia osoby trzeciej w prawa zaspokojonego wierzyciela, nabywca wierzytelności nabywa roszczenie o zalegle odsetki
L w przypadku zarachowania zapłaty, z tego, co przypada na dług wierzyciel może przede wszystkim zabezpieczyć odsetki
L pisemne potwierdzenie odbioru sumy głównej uzasadnia domniemanie, że wszelkie należności uboczne, zostały spłacone
Dla pobierania odsetek jest wymagany szczególny tytuł najczęściej umowny lub ustawowy
Wysokość odsetek jest określona przez źródło, z którego wywodzi się tytuł do ich pobierania (w przypadku braku tytułu odsetki ustawowe [RM w drodze rozporządzenia])
Zakaz anatocyzmu zakaz umawiania się z góry o płacenie odsetek od odsetek
Termin płacenia odsetek wywodzi się ze źródła z którego wywodzi się tytuł do ich pobierania (w braku odsetki co roku z dołu, a gdy czas krótszy niż rok z chwilą zapłaty należności )
4. Naprawienie szkody
W dziedzinie prawa cywilnego można wyróżnić trzy grupy przypadków, w których przedmiotem świadczenia jest odszkodowanie:
funkcje odszkodowania:
L funkcja kompensacyjna – czyni zadość potrzebie naprawienia poniesionej przez poszkodowanego szkody
L funkcja prewencyjno wychowawcza – oznacza wywieranie wpływu na częstotliwość przypadków wyrządzenia szkody przez samo wprowadzenie sankcji
L funkcja repartycyjna – rozłożenie ciężaru odszkodowania na szersze grupy
L funkcja represyjna –
II, Szkoda i ustalenie jej wysokości
Szkoda – uszczerbek, który dotyka poszkodowanego, zarówno o charakterze majątkowym, jak i niemajątkowym
Szkoda na mieniu – uszczerbek, który dotyczy bezpośrednio składników majątku poszkodowanego bez związku z jego osobą
{ damnum emergens - może obejmować jaką doznaje mienie poszkodowanego
{ iucrum cessans może obejmować utratę korzyści(trzeba odróżnić od tego szkodę ewentualną tzn. w ic hipoteza utraty korzyści graniczy niemal z pewnością to w se chodzi o utratę szansy taka szkoda nie podlega naprawieniu)
Szkoda na osobie – odnosi się bezpośrednio do osoby pokrzywdzonego, jest ona bowiem, konsekwencją naruszenia jego dóbr osobistych
Ustalenie wysokości szkody
1. gdy chodzi o ustalenie uszczerbku majątkowego, najczęściej stosowany jest sposób zwany różnicowym lub dyferencyjnym. Polega on na przeprowadzeniu badania majątku poszkodowanego w celu ustalenia różnicy, jaką wywołało zjawisko szkody przed i po jej ujawnieniu się(naprawienie szkody powinno obejmować dwa poniższe stany łącznie).
III. Wysokość odszkodowania
&1 czy odszkodowanie powinno zawsze odpowiadać pełnej kwocie
iwona196612