SPECYFIKA AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ DZIECI I MŁODZIEŻY Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ. PRZYKŁADY DOBREGO DZIAŁANIA W OBSZARZE APA DZIECI I MŁODZIEŻY.
Rekomendacje dotyczące aktywności fizycznej ludzi w wieku 5 – 18 lat (Wojnarowska):
- Pożądana aktywność fizyczna - umiarkowane wysiłki fizyczne,
- Minimalna aktywność fizyczna - co najmniej pół godziny dziennie,
- Co najmniej 2x w tygodniu wykonywać ćwiczenia fizyczne.
Funkcje aktywności fizycznej i korzyści dla rozwoju i zdrowia dziecka:
1. Stymulacja i wspomaganie rozwoju:
· somatycznego, motorycznego
· intelektualnego
· psychicznego
· społecznego
2. Adaptacja
3. Kompensacja
4. Korekta i zaburzeń
5. Terapia zaburzeń
Choroby i zaburzenia, w których ćwiczenia fizyczne są jedną z metod terapii:
- cukrzyca - podstawowy, obok insuliny i diety element leczenia,
- dychawica oskrzelowa - zmniejszenie częstotliwości i intensywności powysiłkowych napadów duszności,
- mukowiscydoza - poprawa drenażu oskrzeli,
- otyłość - redukcja tkanki tłuszczowej i nadwagi,
- porażenia - wzmocnienie siły czynnych mięśni,
- zapalenie reumatyczne stawów - zachowanie ruchomości stawów, zwiększenie zakresu ruchów,
- miażdżyca - zmniejszenie stężenia cholesterolu i trójglicerydów i zwiększenie HDL,
- ciśnienie tętnicze - powysiłkowe obniżenie.
Wpływ etapów rozwojowych na zmianę aktywności fizycznej (wg Jaczewskiego):
1. płodowy:
· ruchy nieskoordynowane,
· w ostatnim okresie ciąży ruchy „oddechowe”,
2. noworodkowy:
· nieporadność ruchowa,
· uogólnione reakcje ruchowe,
· odruchy bezwarunkowe (wrodzone) zanikają w ciągu pierwszych miesięcy- pełzania, chodzenia chwytny, Moro,
3. niemowlęcy:
· eksplozja aktywności ruchowej,
· 1r.ż. rozwój psychoruchowy,
· pionizacja postawy ciała, rozwój ruchów lokomocyjnych i manipulacji,
· rozrzutność ruchowa,
4. poniemowlęcy:
· doskonalenie ruchów,
· największa dynamika zmian motorycznych,
5. przedszkolny:
· „złoty okres” równowaga 5r. ż. to doskonałość ruchowa,
· nowe umiejętności,
· niedoskonałość manualna,
· dobra koordynacja i harmonia ruchów,
· rozwój poczucia rytmu ruchowego,
· (wrażliwość na muzykę),
6. młodszy wiek szkolny:
· wysoka sprawność fizyczna,
· ekonomia ruchu,
· największa podatność na nowe umiejętności ruchowe,
· koniec kl. 4 etap dziecka doskonałego - wysoki poziom wszystkich przejawów osobniczej motoryczności,
7. dojrzewanie:
· kryzys motoryczności,
· ociężałość ruchowa,
· zanik harmonii ruchu,
· niepokój motoryczny,
· przejście od motoryczności dziecka do motoryczności człowieka dorosłego,
8. wiek młodzieńczy:
· koniec rozwoju, brak zdobyczy na polu aktywności ruchowej,
· 18r.ż. bez ruchu - "starzenie motoryczne”,
9. wiek dorosły:
· ekonomia motoryczności,
· precyzja ruchowa,
· motoryczność zależna od miejsca i trybu pracy oraz stylu życia,
10 starzenie się:
· zubożenie motoryki,
· niechęć do ruchu, starość kojarzona jest z niedołęstwem i regresem aktywności ruchowej.
Znaczenie aktywności fizycznej dla zdrowia dziecka.
Cele kształcące dotyczące ciała ludzkiego i motoryki:
- modyfikowanie budowy i postawy ciała,
- zwiększanie odporności i wydolności organizmu,
- podwyższenie możliwości adaptacyjnych,
- prawidłowy rozwój kośćca, mięśni i stawów,
- usprawnianie układów i narządów wewnętrznych decydujących o sprawnym funkcjonowaniu organizmu (m.in. serce, płuca, procesy przemiany materii),
- zapewnienie harmonijnego rozwoju np.: proporcjonalne przyrosty masy ciała.
Cele wychowawcze dotyczące charakteru człowieka:
- kształtowanie się motywacji do uczestniczenia w zajęciach sportowych w szkole i poza nią,
- rozbudzenie zainteresowań w dziedzinie aktywności fizycznej,
- wyrabianie nawyków higieniczno-zdrowotnych,
- kształtowanie nawyku aktywnego spędzania czasu wolnego,
- rozwijanie poczucia harmonii i rytmu.
Cele społeczne aktywności ruchowej dziecka:
- uczy się jak w sporcie wygrywać i przegrywać, ma to swoje przełożenie na życie codzienne,
- uczy zachowania się, współdziałania i rywalizacji w grupie, kształtuje relacje międzyludzkie – duże znaczenie mają tu gry zespołowe,
- uczy się funkcjonowania według określonych zasad - duża rola trenera, który swoją postawą i pomocą uczy norm postępowania nie tylko sportowego,
- wyrabia samodzielność, odwagę, hart ducha i zaradność,
Poziom aktywności fizycznej u dzieci i młodzieży
Ø Wczesne dzieciństwo:
· Konieczność zapewnienia dziecku warunków do naturalnej ekspresji ruchowej (stosowanie współzawodnictwa, szacunku dla wyniku, samodzielności, koleżeńskości),
· Dodatkowe zajęcia ruchowe dla dzieci z nadwagą, przewlekle chorych, hypoaktywnych bez współistnienia zmian organicznych, przebywających w zakładach wychowania zbiorowego (żłobki, przedszkola),
· Nowoczesne prowadzenie gimnastyki wyrównawczo -korekcyjnej.
Ø Wiek szkolny:
· Zaspokajanie potrzeby ruchu i podtrzymywanie aktywności ruchowej w okresie dojrzewania płciowego,
· Kształtowanie cech motorycznych i odpowiedniego poziomu wydolności fizycznej,
· Korekcja i kompensacja wad postawy,
· Rozbudzanie zainteresowań ruchem i sportem.
Argumenty zachęcające młodych ludzi do podwyższania swojej aktywności fizycznej:
- Polepszenie wyglądu i atrakcyjności,
- Zapobieganie chorobom,
- Lepsza kondycja,
- Walka z regresem motoryczności u siebie,
- Odreagowanie stresów - relaks,
- Nawiązanie kontaktów,
- Lepsze samopoczucie.
Przyczyny niedostatków aktywności fizycznej dzieci i młodzieży:
- Postawy rodziców - nadopiekuńczość, lęk,
- Brak predyspozycji genetycznych (np. padaczka, otyłość, cukrzyca, hemofilia),
- Sposób prowadzenia i warunki zajęć wychowania fizycznego,
- „pokusy multimedialne” (TV, komputer),
- Zanieczyszczenia środowiska - obniżona odporność.
Skutki niedostatków aktywności fizycznej w dzieciństwie i młodości
Zmniejszenie potencjału biologicznego populacji w wieku rozwojowym,
Dorodna pod względem morfologicznym młodzież nie jest równie sprawna i wydolna fizycznie,
Występowanie dużej częstotliwości zaburzeń związanych bezpośrednio i pośrednio z niedostatkiem aktywności fizycznej (np. otyłość, zaburzenia układu ruchu),
Mała aktywność fizyczna ludzi dorosłych (brak potrzeby ruchu, umiejętności i nawyków ruchowych) będącej czynnikiem ryzyka chorób układu krążenia.
Wpływ aktywności fizycznej na rozwój i zdrowie w różnych okresach życia człowieka:
Dzieci:
- szansa na prawidłowy rozwój
- zaspakaja potrzebę ruchu
- zmniejsza napięcie, niepokój
- zapobiega chorobom
- wpływa na prawidłowy rozwój kośćca
- uelastycznia mięśnie, stawy
- pozwala utrzymać poprawną postawę
- zmniejsza ryzyko powstawania deformacji i schorzeń
- sprzyja dobremu samopoczuciu
- pobudza do aktywnego rozwoju somatycznego, motorycznego
Dorośli:
- obniża nadwagę i utrzymuje prawidłową masę ciała
- jest sposobem na dobre samopoczucie, czerpanie radości z życia
- opóźnia procesy starzenia się
- zapobiega chorobom (miażdżyca, otyłość, osteoporoza, nadciśnienie, zawał, choroba wieńcowa)
- pomaga w radzeniu sobie ze stresem
- poprawia przemianę materii (np. w cukrzycy)
- może być terapią dla zaburzeń i chorób
- pomaga w adaptacji do środowiska i wpływa na podnoszenie odporności organizmu
METODA PETO
Do tej metody kwalifikuje się dzieci ze wszystkimi postaciami zaburzeń ruchowych pochodzenia ośrodkowego. Zasadniczym wskazaniem do rozpoczęcia pracy poprzez tą metodę jest nieprawidłowy lub opóźniony rozwój psychoruchowy. Najważniejszy cel terapii to poprawa stanu funkcjonalnego i osiągniecie pełnej sprawności i zdolności do aktywnego udziału i uczestniczenia w życiu społecznym dzieci z Mózgowym Porażeniem Dziecięcym. Warunkiem do rozpoczęcia terapii jest zdolność do rozumienia i spełniania przez dziecko poleceń.
Cechy metody:
- Połączenie w całość wszystkich elementów usprawniania poprzez m.in. kinezyterapie, terapię zajęciową, zajęcia doskonalenia mowy, nauka szkolna,
- Organizowanie zajęć zespołowych,
- Prowadzenie zajęć przez jedną osobę,
- Wykorzystanie specjalistycznego sprzętu.
Przed rozpoczęciem terapii ocenie podlega rozwój psychoruchowy bazujący na tzw. podstawowym wzorcu postawy. Dodatkowo ocenia się poziom przystosowania dziecka do środowiska za pomocą testów. Bada się m.in. możliwość samodzielnej pionizacji i lokomocji, czynność chwytna ręki, przyjmowanie pokarmów oraz zachowania społeczne.
W przypadku poważnych zaburzeń psychomotorycznych, usprawnianie rozpocząć należy przed...
dziubusek30