Prawo konstytucyjne (37 stron).doc

Termin źródło prawa konstytucyjnego nie jest jednolicie rozumiany w naukach prawnych. Możemy mówić, więc o przynajmniej w trzech znaczeniach: 1) informacyjne – wówczas termin ten będzie oznaczał różnego rodzaju dokumenty lub inne formy przekazu zawierające informacje o obowiązujących normach prawnych

2) potocznym – wówczas termin oznaczać będzie wszelkie czynniki społeczno-ekonomiczne, polityczne, ideologiczne wpływające na kształtowanie treści norm prawnych (np. struktura ekonomiczna, tradycje narodowe, dominująca religia, moralność), 3) znaczenie najważniejsze dla praktyki prawniczej fakt, który uznawany jest za podstawę obowiązywania norm prawnych w danym systemie prawa, formę ustanowienia norm prawnych albo ich uznania . Żródłem prawa jest każdy akt prawotwórczy (normatywny) sankcjonowany przez państwo.  Akt prawotwórczy - akt zawierający, chociaż jedną normę generalną lub abstrakcyjną, mogącą być podstawą rozstrzygnięć indywidualnych, akty prawotwórcze powinny mieć legitymację. Źródłem prawa konstytucyjnego - takie źródło prawa, które zawiera normy zaliczane do tej gałęzi prawa, normy konstytucyjne, normy zawarte w innych aktach normatywnych, o różnej mocy prawnej, które łączy to, iż przedmiotem ich regulacji są instytucje i zasady ustroju politycznego oraz społeczno-gospodarczego państwa.

Praworządny charakter działalności prawotwórczej powinien mieść się w ramach tzw. zamkniętego systemu prawa. Założenia zamkniętych systemów prawnych są dominujące w konstrukcjach konstytucyjnych państw demokratycznych i występują też w nowej Konstytucji RP, w praktyce ustrojowej wielu państw obserwujemy to, że panujące w nich systemy prawne nie są całkowicie zamknięte. W prawie polskim stwierdził to Trybunał Konstytucyjny przyjmując, iż konstytucyjne „zamknięcie” systemu źródeł prawa dotyczy tylko źródeł prawa powszechnie obowiązującego. System źródeł prawa tworzony jest przez całokształt istniejących w państwie źródeł prawa które ma swoje ustalone miejsce. Konstytucja wymienia następujące akty prawne powszechnie obowiązujące: konstytucję, ustawę, ratyfikowaną umowę międzynarodową, rozporządzenie z mocą ustawy, rozporządzenie, akty prawa miejscowego. Do aktów wewnętrznych zalicza uchwały Rady Ministrów oraz zarządzenia premiera i ministrów. System źródeł prawa jest pochodną zasad organizacji państwa i wymagań odnoszących się do zakresu niezbędnej regulacji prawnej. Funkcjonowanie zasady hierarchicznej struktury systemu źródeł prawa która wyraża się w konstytucyjnym obowiązku organów niższych szczebli do stanowienia aktów prawnych mających służyć realizacji norm aktów wyższego stopnia jest konsekwencją przyjęcia zasady praworządności, oraz warunkiem realizacji zasady jedności oraz spójności systemu prawa niezbędne. Wynika to z faktu, iż to konstytucja określa podmiot władzy w państwie i rozdziela kompetencje (w tym i prawotwórcze) pomiędzy organy państwowe. System źródeł prawa jest, zazwyczaj normowany w konstytucjach /czyni tak również Konstytucja RP/.

USTAWA KONSTYTUCYJNA to akt prawny o najwyższej mocy prawnej - równej konstytucji. Uchwalana jest w trybie przewidzianym dla zmiany konstytucji. Służy ona do: a) dokonywania zmian konstytucji,                               b) jednorazowego zawieszania jej postanowień, c) przejściowego, odmiennego regulowania niektórych spraw normowany w konstytucyji, d) ograniczania zakresu obowiązywania norm konstytucyjnych do części terytorium państwa. Współczesna koncepcja ustawy została oparta na założeniach opracowanych przez J. J.

Rousseau, przyjętych we Francji doby rewolucji. Teza Rousseau opierała się na założeniu, iż konsekwencją zawarcia umowy społecznej jest powstanie władzy politycznej. Ustawa natomiast miała stanowić odzwierciedlenie woli powszechnej. Z faktu, iż ustawa jest wyrazem woli powszechnej przyjmowano, iż ma ona zająć w systemie prawa szczególne miejsce, zaraz po konstytucji, i podporządkowane jej powinny zostać wszystkie inne akty prawne. Powinny ją także stosować wszystkie organy państwowe. Współcześnie do podstawowych cech ustawy zalicza się: a) najwyższą – oczywiście po konstytucji - moc prawną. Rodzi to obowiązek,  realizacji przez ustawę konstytucji i zakaz jej naruszania, żaden akt prawny o randze podustawowej nie może być sprzeczny z ustawą. b) zasada wyłączności ustawodawczej parlamentu odnosi się do jego własnej kompetencji, realizowanej przez ustawy. Nie wyklucza ona możliwości istnienia w niektórych systemach prawnych możliwości wydawania przez inne organy aktów o mocy równej ustawie. c) szczególna procedura uchwalania. celem procedury jest stworzenie takich proceduralnych zabezpieczeń, aby wola zbiorowego podmiotu suwerenności mogła być ujawniona w sposób możliwie pełny i jasny. d) ogólny charakter Trybunał Konstytucyjny uznał, iż ustawa jako akt ogólny ma ustanawiać “normy prawne o charakterze generalnym i abstrakcyjnym (tzn. ustanawiającym pewne wzory zachowań)”, zaś “konsekwencją abstrakcyjności normy jest jej powtarzalność - to że nie ulega umorzeniu lub skonsumowaniu przez jednorazowe zastosowanie”. Ma to zapewnić ustawie trwałość. Ustawa traci moc prawną wówczas kiedy: 1) sama to określa  2) zostaje uchylona wyraźnie w sposób prawem przewidziany (przez parlament, sąd konstytucyjny),3) uchylona dorozumianie przez akt o randze ustawowej regulujący te same materie (lex posterior derogat legi priori). W doktrynie prawa konstytucyjnego nie ma jednolitych poglądów co do zakresu treści ustaw. Konstytucja RP nie określa materii podlegających normowaniu w ustawach. Ustawodawca w drodze ustawy: a) może normować każde zagadnienie, jeżeli nie zostało to zakazane wyraźnie przez konstytucję; b) winien regulować sprawy, który w tym trybie nakazuje przyjmować konstytucja (np. art. 215); c) powinien regulować sprawy, które były już w przeszłości przedmiotem unormowania ustawowego; d) powinien regulować sprawy zastrzeżone dla regulacji ustawowej (zasada wyłączności ustawy) - należą do nich: - budżet, - kwestie status jednostki w państwie oraz podstawowe kompetencje, zasady organizacji i funkcjonowania organów władzy publicznej. Każda ustawa może podlegać kontroli z punktu widzenia jej zgodności z konstytucją, ustawa stanowi podstawę obowiązywania wszystkich aktów podustawowych (np. rozporządzeń), które nie mogą być z nią sprzeczne. Z zasadą wyłączności ustawodawczej parlamentu nie koliduje prawo do wydawania rozporządzeń z mocą ustawy (zwanych również dekretami lub dekretami z mocą ustawy). Akt ten, będący aktem normatywnym, mogącym regulować sprawy zastrzeżone dla ustawy i posiadającym równą jej moc prawną, wydawany jest przez organ państwa inny niż parlament. Zazwyczaj jednak prawo wydawania rozporządzeń z mocą ustawy jest ograniczone szczególnymi warunkami, ograniczenia czasowe i przedmiotowe rozporządzeń z mocą ustawy, parlamentarna kontrola ich wydawania oraz procedura badanie jego konstytucyjności. Obecnie obowiązująca Konstytucja RP z 1997 r. przewiduje, iż akt rozporządzeń nazwie rozporządzenie z mocą ustawy może być wydawany w ograniczonym zakresie przez Prezydenta RP na wniosek Rady Ministrów. Zgodnie z postanowieniem konstytucji rozporządzenie z mocą ustawy może być wydane w czasie stanu wojennego, gdy Sejm nie może zebrać się na posiedzenie. Rozporządzenia te podlegają zatwierdzeniu przez Sejm na najbliższym posiedzeniu. Wydawane w tym trybie rozporządzenia z mocą ustawy Prezydenta RP mają charakter źródeł powszechnie obowiązującego prawa

Art. 9 Konstytucji RP określa generalne stanowisko RP wobec prawa międzynarodowego. Szczegółowe unormowania znajdują się w art. 87 ust.1 konstytucji. Zgodnie z postanowieniami tego artykułu ratyfikowane umowy międzynarodowe są źródłami powszechnie obowiązującego prawa RP. Konstytucja odróżnia umowy międzynarodowe ratyfikowane samodzielnie przez Prezydenta od umów międzynarodowych ratyfikowanych za

uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie. Zgodnie z postanowieniami konstytucji z punktu widzenia ustrojowego większa role odgrywają umowy drugiego rodzaju. Konstytucja wyróżnia pięć kategorii umów międzynarodowych, które wymagają ratyfikacji za uprzednia zgodą parlamentu wyrażoną w formie ustawy, są to umowy dotyczące: a) pokoju, sojuszy, układów politycznych lub układów wojskowych; b) wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji; c) członkostwa RP w organizacji międzynarodowej; d) znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym; e) spraw uregulowanych w ustawie lub w których Konstytucja wymaga ustawy. Również ustawy ratyfikowane w sposób prosty (samodzielne przez prezydenta), po ich ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw RP, stanowią część krajowego porządku prawnego i są bezpośrednio stosowane. Wyjątkiem będą sytuacje, gdy ich stosowanie uzależnione jest od wydania ustawy. Rozporządzenie jest powszechnie obowiązującym aktem normatywnym wydawanym przez organy władzy wykonawczej w celu wykonania ustaw i na podstawie udzielonych w nich upoważnień (upoważnienie do wydawania aktów wykonawczych). Wg Konstytucji organy upoważnione do wydawania rozporządzeń: prezydenta (art. 142 ust. 1), Radę Ministrów (art. 146 ust. 4 p. 2), Prezesa RM (art. 148 p. 3), ministrów (art. 149 ust. 2), przewodniczących komitetów określonych w ustawach (art. 149 ust. 3), Krajową Radę Radiofonii i Telewizji (art. 213 ust. 2). W doktrynie podkreśla się następujące cechy rozporządzenia: a) jest źródłem prawa powszechnie obowiązującego, stoją jednak w hierarchii źródeł prawa poniżej ustaw (art. 87 ust. 1) i mają wobec nich charakter wykonawczy (art. 92 ust. 1). [normy rozporządzeń mają uzupełniać system powszechnie obowiązujących norm prawa stanowionego, ale nie mogą naruszać ani zmieniać norm hierarchicznie wyższych (norm ratyfikowanych umów międzynarodowych, norm ustawowych, a tym bardziej konstytucyjnych)]. b) wydawane być może jedynie na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie (art. 92 ust. 1). upoważnienie winno być: - szczegółowe podmiotowo – winno wyraźnie wskazywać organ (jednie spośród wymienionych w konstytucji), który może lub ma obowiązek wydać rozporządzenie. Organ upoważniony nie może swego prawa scedować na inny podmiot - szczegółowe przedmiotowo – cecha ta wskazującego na instrumentalny charakter rozporządzenia w stosunku do regulacji prawnej stanowionej ustawą upoważniającą. Pomiędzy tą ustawą a rozporządzeniem powinien istnieć merytoryczny związek i normy rozporządzenia powinny służyć realizacji ustawy. - szczegółowe treściowo – upoważnienie winno zawierać wytyczne dotyczące treści rozporządzenia.  c) rozporządzenia są wydawane zgodnie z zasadami obowiązującymi podmioty mogące je wydać  d) rozporządzenia są ogłaszane w tym samym organie publikacyjnym, co ustawy, których wykonaniu służą - tzn. w Dzienniku Ustaw RP.

Akty prawa miejscowego - Konstytucja, w art. 87 ust. 2 stanowi, że są one źródłami prawa powszechnie

obowiązującego na obszarze działania organów, które je ustanowiły.

Akty prawne o charakterze wewnętrznym - obowiązują tylko w stosunku do jednostek organizacyjnych podległych organowi, który je wydał, nie mogą one kształtować sytuacji prawnej podmiotów znajdujących się poza strukturą organizacyjną podległą organowi który je wydał, muszą być zgodne z aktami powszechnie obowiązującymi i podlegają pod tym względem kontroli zarówno materialnej jak i proceduralnej. Konstytucja zalicza do tej grupy aktów: - uchwały Rady Ministrów, - zarządzenia Prezesa RM, - zarządzenia ministrów. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego system źródeł prawa w zakresie prawa wewnętrznego jest systemem otwartym. Konstytucyjne postanowienia mogą, więc być uzupełniane również przez normy ustawowe. Prawo Unii Europejskiej (prawo wspólnotowe, prawo ponadnarodowe). W doktrynie przyjmuje się, iż akty wydawane przez organy Unii stanowią odrębny system norm, skład wchodzi: a) prawo pierwotne - obejmujące umowy międzynarodowe tworzące Wspólnoty Europejskie (a następnie Unię Europejską), aneksy oraz nowelizacje zawartych traktatów, traktaty o przystąpieniu nowych państw oraz traktaty z państwami nie należącymi do Wspólnot. b) prawo wtórne - obejmujące akty stanowione przez organy Wspólnot (Unii):

- rozporządzenia, wiążące w całości i obowiązują bezpośrednio w każdym państwie członkowskim;

- dyrektywy, wiążące państwo członkowskie, którego dotyczą, ale pozostawiające mu swobodę wyboru środków służących realizacji określonych przez siebie zadań; - decyzje, które wiążą w całości państwo członkowskie, którego dotyczą, ale mogą też być skierowane do osób fizycznych i prawnych. Zgodnie z Konstytucją normy pierwotne UE staną się „źródłem powszechnie obowiązującego prawa RP”, i będą – jako „część krajowego porządku prawnego” -bezpośrednio stosowanymi. Jeżeli ustawy nie da się pogodzić z umową międzynarodową to umowy będą miały pierwszeństwo przed ustawą. Jednak prawo pierwotne Unii zgodnie ze stanowiskiem zajmowanym przez organy Unii ma pierwszeństwo wobec prawa wewnętrznego państw członkowskich. Prawo wtórne - zgodnie z postanowieniami Konstytucji RP już obecnie tę kwestię normującymi – winno być „stosowane bezpośrednio, mając pierwszeństwo w przypadku kolizji z ustawami”. Prawo pochodne jednak nie uchyla sprzecznych z nim norm krajowych, lecz ma tylko tzw. pierwszeństwo stosowania.  POJĘCIE KONSTYTUCJI - termin ten wywodzi się z łacińskiego pojęcia constitutio, co oznacza układ, ustanowienie, uporządkowywanie. [W starożytnym Rzymie terminem rem publicam constituere określano działalność prawotwórczą mającą na celu zorganizowanie państwa, nadanie państwu ustroju politycznego, a także dokonanie unifikacji całego systemu prawa. W średniowieczu terminu constitutio używano na określenie reguł życia klasztornego, ale już w XVI wieku francuski pisarz polityczny Jean Bodin posługiwał się nim do oznaczenia praw fundamentalnych państwa. W XVIII wieku Monteskiusz używał terminu constitutio na oznaczenie: a) całokształtu właściwości środowiska geograficznego z jego związkiem z ustrojem politycznym, b) faktycznego ustroju państwa, c) podstawowych zasad prawnych ustroju politycznego.] Często w doktrynie wyróżnia się: a) konstytucję w sensie materialnym („konstytucja niepisana”), wówczas pojęciem tym obejmuje się normy prawne (również prawa zwyczajowego) dotyczące zasad ustroju państwa, organizacji i funkcjonowania państwa i określające status jednostki w państwie; b) konstytucję w sensie formalnym („konstytucja pisana”), wówczas pod tym pojęciem obejmuje się normy prawne przyjęte w szczególnym postępowaniu i zawarte w akcie prawnym o szczególnej nazwie. Ze względu na materie normowane w konstytucjach możemy je podzielić na: a) konstytucje pełne, które regulują zasady ustroju państwa, określają suwerena i sposoby sprawowania przezeń władzy, określają podstawowe prawa, wolności i obowiązki jednostki oraz zawierają postanowienia dotyczące trybu zmiany swoich norm, zapewniające im najwyższą moc prawną; b) konstytucje niepełne (w Polsce określane jako „małe”), konstytucje takie swoją regulacją nie obejmują wszystkich materii. Ze względu na tryb zmiany konstytucji wyróżnimy się: a) konstytucje sztywne, które mogą być zmieniane tylko w szczególnym trybie, innym (trudniejszym) niż w wypadku ustaw zwykłych; b) konstytucje elastyczne (giętkie) , które mogą być zmieniane w trybie analogicznym do obowiązującego przy zmianach ustaw zwykłych. Nowa typologia szczegółowo uwzględniająca możliwości zmian treści konstytucji, więc konstytucje na: a) jednolicie treściowo sztywne - najprostszy rodzaj konstytucji. Cała treść konstytucji podlega identycznemu trybowi zmiany (np.: Dania i Irlandia). b) częściowo bezwzględnie sztywne Charakterystyczne dla tego rodzaju konstytucji jest podnoszenie, iż niektóre postanowienia ustawy zasadniczej są niezmiennych. c) sztywne zróżnicowane treściowo Konstytucja należące do tej kategorii przewidują zróżnicowane tryby zmiany w zależności od znaczenia modyfikowanych postanowień (np. Polska, Hiszpania). d) rozwiązania szczególne .  Geneza konstytucji pisanej Na powstanie wczesnych konstytucji pisanych (wiek XVIII w. i XIX w.) wpływ miały bardzo zróżnicowane czynniki w części mające charakter ogólny, w części zaś charakterystyczne szczególnie dla doświadczeń konkretnego kraju. W literaturze prawa konstytucyjnego podjęto próbę opisania czynniki uniwersalne (wspólnye dla europejskiej kultury prawnej). Zalicza się do nich: a) szkoła praw natury - Zwolennicy tego poglądu przyjmowali, iż naturalne prawa jednostki ograniczają władzę państwową. Naruszenie ich przez władzę usprawiedliwia wystąpienie jednostki przeciwko niej. W konsekwencji przyjmowano, iż prawa natury powinny zostać zebrane w jednym akcie, aby najdobitniej przypominać rządzącym o ograniczeniach ich władzy, b) koncepcja umowy społecznej – poglądy przyjmowały, iż umowa społeczna stanowi podstawę organizacji społeczeństwa. Z uwagi na złożoną materię warunki takiej umowy winny zostać zapisane w najważniejszym dla państwa dokumencie, c) teoria podziału władzy – jasne i jednoznaczne kryteria podziału władza mogły być zawarte jedynie w konstytucji, d) koncepcja suwerenności ludu (narodu) - władza powinna być legitymizowana w działaniach suwerena, a tworzenie konstytucji traktowane było jako realizację władzy suwerennej. e) racjonalizm – zgodnie z poglądami działania racjonalne miały przyczynić się do zastąpienia istniejących uprzednio rozwiązań ustrojowych nowymi, zbudowanymi na podstawie racjonalistycznej analizy (i następnie ujętymi w konstytucji. f) liberalizm i egalitaryzm – teorie te, powstałe w XVIII w. podkreślały kwestię wolność i równość wszystkich obywateli, niezależnie od ich przynależności stanowej. Zasady te znalazły swój wyraz w pierwszych aktach konstytucyjnych. Powołane powyżej czynniki stanowiły przesłanki doktrynalne powstawania konstytucji pisanych. W praktyce na rozprzestrzenianie się idei konstytucyjnych wpływ miały również inne (zmienne historycznie) czynniki, takie jak: g) wojny napoleońskie – rozumiane jako czynnik, który rozpowszechniał idee ewolucji francuskiej po Europie i przyczyniły się do przyjęcia konstytucji w wielu państwach znajdujących się pod politycznymi wpływami Francji. h) rozwój kapitalizmu – nowe stosunki produkcji, niezbędne dla dalszego rozwoju gospodarczego takie jak np. zniesienie krępujących gospodarkę feudalnych przywilejów, gwarancje nienaruszalności własności itp.) często były określane właśnie w konstytucjach, i) Wiosna Ludów - wpłynęła na wzrost aktywności społecznej i w konsekwencji przekształcenie wielu monarchii absolutnych się w monarchie konstytucyjne. j) pozytywizm prawniczy – teoria ta zakładała, iż źródłami prawa mogą być jedynie oficjalne teksty prawne k) wzorce krajów demokratycznych – czynnik ten występował w XX w. (zarówno po I wojnie światowej, jak i w latach 50- tych i 60 – tych w ramach tzw. dekolonizacji). Nowo powstające państwa, idąc śladem innych demokratycznych państw uchwalały szybko konstytucje, traktując ten akt jako ważny symbol suwerenności państwowej, l) wpływ standardów prawa międzynarodowego (zwłaszcza w zakresie praw jednostki). Dorobek cywilizacyjny państw europejskich powodował, iż prawo wewnętrzne w coraz większym stopniu realizowało postanowienia konwencji i innych aktów prawa międzynarodowego. Cechy szczególne konstytucji a) szczególna nazwa żaden inny akt prawny w państwie nie powinien mieć takiej samej nazwy jak konstytucja. b) najwyższa moc prawna Mocą prawną określa wzajemny stosunek pomiędzy aktami prawnymi, w szczególności zdolność aktu do zmiany innych aktów prawnych (siła derogacyjna). Najwyższa moc prawna konstytucji oznacza: - nadrzędną jej pozycję w systemie źródeł prawa, oraz - szczególną procedurę uchwalanie i zmiany konstytucji. Konstytucja RP z 1997 r. został przygotowana przez Komisje Konstytucyjna Zgromadzenia Narodowego, uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe i następnie zatwierdzona przez naród w referendum. Procedura ta był całkowicie odmienna od typowej procedury ustawodawczej. Procedura zmiany Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej została zamieszczona w artykule 235. Prawo zgłoszenia projektu zmiany konstytucji zostało, w porównaniu z prawem inicjatywy ustawodawczej ograniczone. Projekt ustawy o zmianie konstytucji może przedłożyć grupa, co najmniej 1/5 ustawowej liczby posłów, Senat lub Prezydent Rzeczypospolitej. Zgodnie z ust. 2 artykułu 235 zmiana konstytucji następuje w drodze ustawy uchwalonej w jednakowym brzmieniu przez Sejm i następnie w terminie nie dłuższym niż 60 dni przez Senat. Ustęp 3 powołanego artykułu przewiduje wymóg, iż pierwsze czytanie projektu zmian może nastąpić jedynie po upływie trzydziestego dnia od przedłożenia go Sejmowi. Ustawa o zmianie konstytucji musi zostać uchwalona przez Sejm większością co najmniej 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz Senat bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów. Konstytucja przewiduje jednak specjalny tryb uchwalania zmian postanowień zawartych w rozdziałach: pierwszym (normującym podstawowe kwestie ustroju państwa), drugim (w nim zwarte są przepisy mówiące o podstawowych wolnościach, prawach i obowiązkach obywateli) oraz dwunastym (dotyczącym sposobu zmiany konstytucji). W takim przypadku konstytucja przewiduje odrębną procedurę, polegającą na wydłużeniu terminu od pierwszego czytania projektu zmiany konstytucji do jego uchwalenia jej przez Sejm do sześćdziesięciu dni. Ponadto w terminie do 45 dni od uchwalenia ustawy przez Senat podmioty dysponujące prawem inicjatywy konstytucyjnej mogą zażądać przeprowadzenia referendum zatwierdzającego ustawę zmieniającą konstytucję. Z wnioskiem w tej sprawie podmioty te zwracają się do Marszałka Sejmu, który zobligowany jest zarządzić niezwłocznie przeprowadzenie referendum. Referendum takie winno się odbyć w terminie 60 dni od dnia złożenia wniosku. Zmiana konstytucji zostanie przyjęta, jeżeli opowie się za nią większość głosujących Uchwaloną przez parlament, lub też przyjętą w referendum ustawę zmieniającą konstytucję, Marszałek Sejmu przedstawia prezydentowi, który podpisuje ustawę w ciągu 21 dni od dnia przedstawienia i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Treścią konstytucji są podstawowe zasady ustroju państwowego, określenie podmiotu władzy w państwie oraz sposobów sprawowania przezeń władzy jak również gwarancje wolności i praw jednostki obowiązków i jej obowiązków. Funkcją konstytucji można nazwać społeczna rolę odgrywaną przez ten akt. Bak jest jednego katalogu funkcji konstytucji akceptowanego powszechnie, można jednak podkreślić podnoszenie znaczenia następujących funkcji: a) funkcja prawna Jest to najważniejsza funkcja realizowana przez konstytucję w państwach demokatycznych. Polega ona na możliwości pełnienia przez nią roli aktu prawnego w zakresie stosunków politycznych, czy też społeczno- gospodarczych. Przyjęcie założenia o prawnej (jurydycznej) roli konstytucji, nie może być jedynie deklaracją. b) pozostałe funkcje - stabilizacyjna (petryfikująca) i programowa (dynamiczna) W praktyce konstytucja musi realizować obie funkcje, często mówi się o jednej funkcji. W związku z funkcja stabilizacyjną, konstytucja niejako zabezpiecza osiągnięty w kraju układ społeczno-polityczny. Konstytucja musi wyznaczać cele działalności organów państwowych i całego społeczeństwa, funkcja programowa. W konsekwencji konstytucja musi, w bezpiecznych proporcjach realizować obie funkcje. - integracyjna Realizacja tej funkcji polega dążeniu do jak najpełniejszej identyfikacji społeczeństwa z państwem. – organizatorska Polega na określeniu przez konstytucję podstawowych zasad organizacji i funkcjonowania państwa oraz jego struktury wewnętrznej. – wychowawcza Konstytucja w swoich postanowieniach nie tylko podkreśla rolę głoszonego systemu wartości i przekonań, lecz również dąży do jego realizacji poprzez wpływanie na świadomość społeczeństwa. Gwarancje zgodności prawa z konstytucją to wszelkie rozwiązania i instytucje ustrojowe służących zapewnieniu realizacji norm konstytucyjnych. Do najczęściej występujących w literaturze prawniczej klasyfikacji gwarancji należy podział na: - gwarancje bezpośrednie, czyli te rozwiązania i instytucje, które zostały przyjęte wyłącznie po to, aby zapewnić przestrzeganie konstytucji  - gwarancje pośrednie, dla nich zapewnienie realizacji zgodności prawa z konstytucją jest jedną z wielu wypełnianych funkcji. Systemy kontroli konstytucyjności prawa - system pozaparlamentarny ustawa jako owoc pracy parlamentu może być skutecznie kontrolowane jedynie przez organy inne niż prawotwórcze. W warunkach kraju realizującego zasadę podziału władz dwie pozostałe władze: wykonawczą i sądowniczą. W praktyce prowadzi to do powstanie dwóch modeli: 1) system kontroli sprawowanej przez głowę państwa W ramach kontroli wykonywanej przez głowę państwa zostaje ona wyposażona w instrumenty pozwalające jej na oddziaływanie na proces stanowienia ustaw (przede wszystkim prawo weta) i w środki – w praktyce zazwyczaj ograniczone - pozwalające jej zapewnić zgodność norm podustawowych z konstytucją. 2) system sądowy (jurysdykcyjny) Upoważnia on organy sądowe do podejmowania działań mających na celu zapewnienie zgodności prawa stanowionego z konstytucją. Wyróżnić można dwa rodzaje tego modelu: System kontroli sprawowanej przez sądy powszechne Instytucja ta wykształciła się na gruncie amerykańskiej praktyki orzeczniczej. Cechy system kontroli sprawowanej przez sądy powszechne: - jest to system zdecentralizowany (sprawowany przez wszystkie sądy),  - w ramach tego systemu mamy do czynienia jedynie z kontrolą konkretną, bowiem z badaniem zgodności prawa z konstytucją możemy mieć do czynienia jedynie podczas rozpatrywania konkretnego sporu sądowego, - jest to kontrola następcza, bowiem kontroli może być oddany jedynie akt prawny już będący w obrocie prawnym - skutkiem prawnym orzeczenia o niekonstytucyjności jest niestosowania aktu w konkretnej spawie, która była podstawą orzeczenia. Jednak akt ten nie jest eliminowany z systemu prawnego. System kontroli sprawowanej przez sądy konstytucyjne Model scentralizowanej kontroli konstytucyjności prawa przyjęto również w Polsce5. Kontrolę konstytucyjności prawa sprawowaną przez sądy konstytucyjne (jest to więc kontrola scentralizowana) możemy podzielić na: - kontrolę abstrakcyjną - z wnioskiem o zbadanie zgodności danej normy z konstytucją wystąpić może tylko określony w konstytucji lub ustawie podmiot, czyni to w związku ze swoją ocena potencjalnej niezgodności ustawy z konstytucją - kontrolę konkretną - mamy z nią do czynienia jeżeli na tle rozpoznawania przez kompetentne organy spraw spornych pojawi się problem zgodności z konstytucja normy prawnej zawartej w akcie podkonstytucyjnym, organ ten zwraca się wówczas do sądu konstytucyjnego o zbadanie zgodności tej normy z konstytucją. W ramach kontroli realizowanej przez sądy konstytucyjne możemy mieć do czynienia zarówno z: - kontrolą następczą (represyjną) - dokonywaną po wejściu w życie aktu normatywnego (a posteriori), jak i - kontrolą uprzednią (prewencyjną) - dokonywana w odniesieniu ustawy przed jej wejściem w życie . Skutkiem orzeczenia o niekonstytucyjności ustawy jest eliminacja niekonstytucyjnej normy z systemu prawnego - system parlamentarny W systemach, w których mamy do czynienia z dominacją parlamentu przyjęto, iż tylko parlament może badać zgodność stanowionych ustaw z konstytucją. Wykształciły się dwa rodzaje kontroli wykonywanej przez: 1) ...