R. Śmigielski - doktryna wojenna FR.pdf - strategia bezpieczeństwa narodowego - asiulek_01

BIURO BADAŃ I ANALIZ

BIULETYN

Nr 28 (636)  18 lutego 2010  © PISM

Redakcja: Sławomir Dębski (redaktor naczelny), Łukasz Adamski, Mateusz Gniazdowski,

Beata Górka-Winter, Leszek Jesień, Agnieszka Kondek (sekretarz redakcji),

Łukasz Kulesa, Marek Madej, Ernest Wyciszkiewicz

Doktryna wojenna Federacji Rosyjskiej

Robert Śmigielski

W zatwierdzonej 5 lutego 2010 r. Doktrynie wojennej Rosja jako potencjalnych przeciwników

wskazuje NATO i USA. Sprzeciwia się ona dalszemu rozszerzeniu Sojuszu i globalizacji jego

funkcji, ale zarazem wskazuje na gotowość do współpracy, warunkując ją uwzględnieniem

przez NATO rosyjskich interesów. W obliczu słabości sił konwencjonalnych, broń jądrowa

pozostaje głównym instrumentem polityki obronnej służącym zapobieżeniu agresji przeciw

Rosji.

Piątego lutego 2010 r. prezydent Dmitrij Miedwiediew zatwierdził Doktrynę wojenną Federacji

Rosyjskiej. Prace nad nią trwały od maja 2005 r. Dokument koncentruje się na kwestii zapewnienia

bezpieczeństwa FR w wymiarze wojskowym, będąc rozwinięciem i uzupełnieniem Strategii

bezpieczeństwa narodowego FR z maja 2009 r. Mimo pewnych zmian w porównaniu do tekstu

Doktryny z 2000 r. (rozdział „Wojenno-polityczne podstawy doktryny” został zastąpiony rozdziałem

„Wojenne wyzwania i wojenne zagrożenia dla FR”, znacznie rozbudowano rozdział poświęcony

wojenno-ekonomicznemu aspektowi polityki obronnej), zasadnicza konstrukcja poprzedniego

dokumentu została zachowana. Zwraca natomiast uwagę fakt, że w nowej Doktrynie brak jest zapisu

o jej obronnym charakterze. Można odczytać to jako wyjście naprzeciw postulatom rosyjskiej

generalicji, krytykującej tego typu zastrzeżenie jako ograniczające swobodę działalności sił

zbrojnych.

Rosyjska ocena zagrożeń. Oceniając sytuację międzynarodową podkreślono, że zagrożenie

wojną na dużą skalę maleje, ale utrzymuje się tendencja do siłowego rozwiązywania konfliktów

międzynarodowych, a także w niektórych obszarach wzmacniają się wojenne wyzwania dla

bezpieczeństwa FR. Za najpoważniejsze z nich uznano próby „przyznania NATO globalnych funkcji,

realizowanych z naruszeniem norm prawa międzynarodowego” oraz przybliżenie wojskowej

infrastruktury członków NATO i rozszerzenie Sojuszu. Rosja od lat 90. XX w. zajmuje negatywne

stanowisko wobec rozszerzenia NATO i jego działań poza terytorium traktatowym, ale po raz

pierwszy tak jednoznacznie wskazała na Sojusz Północnoatlantycki jako potencjalne źródło

zagrożenia wojennego. Doktryna nie wspomina o USA, ale analiza katalogu wyzwań i zagrożeń

wojennych wskazuje, że również polityka tego państwa jest przez Rosję rozpatrywana jako

potencjalne zagrożenie dla jej bezpieczeństwa. Tylko USA dysponują obecnie możliwościami

neutralizacji rosyjskich strategicznych sił jądrowych, systemów wczesnego ostrzegania o ataku

rakietowym oraz kontroli przestrzeni kosmicznej, rozwijają system strategicznej obrony

antyrakietowej, strategiczne systemy konwencjonalnej broni precyzyjnego rażenia oraz nie

wykluczają militaryzacji kosmosu. Takie działania prowadzą według Rosji do naruszenia strategicznej

stabilności, która obejmuje według niej nie tylko względną równowagę ofensywnych sił, ale także

obronę przeciwrakietową, zbrojenia w przestrzeni kosmicznej oraz konwencjonalną broń

precyzyjnego rażenia.

Doktryna nawiązuje do przedstawionego przez Rosję w listopadzie ub.r. projektu układu

o bezpieczeństwie europejskim stwierdzając, że istniejąca architektura nie gwarantuje równej pozycji

wszystkim państwom. Wzmocnienie systemów zbiorowego bezpieczeństwa z udziałem Rosji staje

się zatem jednym z głównych zadań w ramach powstrzymywania i zapobiegania konfliktom. Do stale

obecnych w rosyjskich dokumentach odwołań do aktywności Organizacji Układu o Bezpieczeństwie

2148

Polski Instytut Spraw Międzynarodowych

Zbiorowym, WNP i Szanghajskiej Organizacji Współpracy dodano jednak OBWE, co potwierdza chęć

promowania przez Rosję inicjatywy prezydenta Miedwiediewa. W myśl jej założeń to właśnie OBWE

ma zyskać na znaczeniu jako uniwersalna organizacja bezpieczeństwa w regionie euroatlantyckim.

Doktryna zakłada także rozwój stosunków z UE oraz NATO. Współpraca z Sojuszem na rzecz

wzmocnienia międzynarodowego bezpieczeństwa, opierająca się na wspólnocie interesów, tylko na

pozór stoi w sprzeczności z zaklasyfikowaniem NATO jako głównego wyzwania o charakterze

wojennym dla Rosji. Ogłoszenie Doktryny z tak sformułowanym przesłaniem podczas prac nad nową

koncepcją strategiczną Sojuszu jest wyraźnym komunikatem Rosji skierowanym do państw

członkowskich NATO. W zamian za uwzględnienie rosyjskich zastrzeżeń w takich kwestiach jak

dalsze rozszerzenie NATO czy też rozmieszczenie amerykańskiej obrony przeciwrakietowej

w Europie, Rosja gotowa jest współpracować w kwestiach ważnych dla NATO, takich jak operacja

w Afganistanie, irański program atomowy, wzmocnienie reżimu nieproliferacji broni masowego

rażenia. Podobnie jak we wcześniejszych doktrynach, brakuje natomiast uwzględnienia

ewentualnego zagrożenia ze strony Chin, mimo stałego wzrostu potencjału gospodarczego

i wojskowego tego mocarstwa.

Zasady użycia broni atomowej i sił zbrojnych. Zasadnicza zmiana rosyjskiego stanowiska

odnośnie do zasad użycia broni jądrowej nastąpiła w 1993 r. i obecna Doktryna stanowisko to

podtrzymuje. Rosja pozostawia sobie prawo użycia broni jądrowej w odpowiedzi na atak przeciw niej

lub jej sojusznikom z wykorzystaniem broni masowego rażenia, a także w przypadku agresji

konwencjonalnej i powstania sytuacji zagrożenia istnienia państwa. Rosja, dopuszczając użycie broni

jądrowej jako pierwsza, oparła swą politykę bezpieczeństwa na odstraszającej funkcji broni jądrowej.

Biorąc pod uwagę niski potencjał jej sił konwencjonalnych, nie należy spodziewać się, by to

założenie w przewidywalnej przyszłości uległo zmianie.

Równocześnie z Doktryną prezydent Miedwiediew zatwierdził tajne „Założenia państwowej polityki

w obszarze powstrzymywania jądrowego do 2020 r.”. Dokument ten zawiera najprawdopodobniej

plany rozwoju strategicznych sił jądrowych oraz koncepcję zastosowania taktycznej broni jądrowej,

która mogłaby na poziomie regionalnym – przede wszystkim wobec Chin – równoważyć dysproporcje

w siłach konwencjonalnych.

W Doktrynie określono prawo Rosji do użycia sił zbrojnych do obrony swoich obywateli poza

granicami FR. Jest to przeniesienie do Doktryny zasad użycia sił zbrojnych określonych

w znowelizowanej w 2009 r., pod wpływem doświadczeń wojny z Gruzją, ustawie „O obronie”. Za

jedno z zadań sił zbrojnych w okresie pokoju uznano udział w ochronie porządku i zapewnieniu

bezpieczeństwa społecznego. Budzi to obawy co do możliwości wykorzystania armii do tłumienia

niepokojów społecznych, gdyż w Doktrynie z 2000 r. użycie sił zbrojnych wewnątrz państwa

przewidywano jedynie w przypadku likwidacji następstw klęsk żywiołowych bądź wybuchu

wewnętrznego konfliktu zbrojnego.

Wnioski. Nowa Doktryna wojenna Rosji nie wnosi istotnych zmian w obrębie jej polityki obronnej.

Rosja nadal postrzega NATO i USA jako potencjalnych przeciwników, a współpracę z nimi warunkuje

gotowością Sojuszu i USA do uwzględnienia interesów Rosji przy planowaniu wojenno-politycznym.

Należy spodziewać się podtrzymania przez Rosję negatywnego stanowiska wobec planów

rozszerzenia NATO, budowy infrastruktury Sojuszu oraz rozmieszczenia elementów amerykańskiej

obrony antyrakietowej na terytorium nowych członków. Docelowo Rosja będzie dążyć do uzyskania

większego wpływu na decyzje Sojuszu w kwestiach mających dla niej priorytetowe znaczenie,

w zamian oferując współpracę w obszarach strategicznych zainteresowań NATO. Ważnym celem

Rosji pozostanie także nawiązanie formalnej współpracy między Organizacją Układu

o Bezpieczeństwie Zbiorowym a Sojuszem Północnoatlantyckim.

Potencjał jądrowy pozostanie w przewidywalnej przyszłości zasadniczym elementem strategii

odstraszania USA (otwarcie) i Chin (w sposób mniej bezpośredni) jako rdzeń rosyjskiej polityki

bezpieczeństwa. W odniesieniu do sił konwencjonalnych, priorytetami będą: doskonalenie systemów

dowodzenia, łączności, walki radioelektronicznej i zwiadu, doskonalenie współdziałania między

poszczególnymi rodzajami sił zbrojnych i wojsk, wyposażenie w nowoczesne uzbrojenie, stworzenie

zintegrowanej obrony powietrzno-kosmicznej, rozwój bazy mobilizacyjnej, zabezpieczenie

niezbędnego stopnia ukompletowania, wyposażenia i wyszkolenia jednostek stałej gotowości. Rosja

nie zrezygnuje z powszechnego obowiązku służby wojskowej, ale będzie dążyć do tego, by żołnierze

zawodowi stanowili większość, także w korpusie podoficerskim i szeregowców. Zachowanie służby z

poboru ma zapewnić odpowiednie rezerwy mobilizacyjne. Doktryna zakłada, że rodzimy przemysł

wojenny pozwoli zachować technologiczną niezależność Rosji w obszarze produkcji uzbrojenia

strategicznego i konwencjonalnego. Zapowiedzi zagranicznych zakupów okrętów typu Mistral oraz

samolotów bezzałogowych każą jednak z ostrożnością traktować to zobowiązanie.

ul. Warecka 1a, 00-950 Warszawa, tel. 0 22 556 80 00, faks 0 22 556 80 99, sekretarz-biuletyn@pism.pl

R. Śmigielski - doktryna wojenna FR.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: