program romantykow w romantycznsci (tresc, forma), wartosci kultury ludowej w tekstach Mickiewicza (wspolnota swiata zywych i umarlych) milosc romantyczna, wallenrodyzm i rola Wajdeloty, rola przestrzeni w sonetach krymskich, martyrologia, mesjanizm i prometeizm w dzidach III kultura sarmacka w Panu tadeuszu, budowa ballady, dramatu romantycznego eposu romantycznego Z zbioru tych utwor�w przedstawiaj�cych program literacki romantyzmu nale�y wymieni�: "Romantyczno��", "Od� do m�odo�ci", "�witeziank�", "Dziady kownie�sko - wile�skie". We wszystkich tych utworach mamy przedstawione g��wne za�o�enia epoki: opowiedzenie si� po stronie wiary, odrzucenie ch�odnego racjonalizmu o�wiecenia, protest przeciwko panuj�cym stosunkom spo�ecznym, krzywdom i niesprawiedliwo�ciom, wyst�powanie postaci fantastycznych, nowatorstwo j�zykowe, czerpanie z mowy potocznej i ludowej, uznanie ludowych norm moralnych oraz wyb�r nowego gatunku literackiego. Zbi�r poezji "Ballady i romanse" zosta� okre�lony jako brany z ludu dla ludu i z narodu dla narodu. http://www.dennis.arrakis.pl/pliki/Inneold/buda2k/nauka/Polski/romantyzm/rom24.html Mi�o�� romantyczna to uczucie tragiczne. W wielu lekturach romantycznych ogl�damy j� wci�� tak� sam�: zakochany, m�ody, wra�liwy romantyk wyznaje sw�j afekt wybrance. Ona jest mu przychylna. Poza uczuciem ��cz� ich podobne pogl�dy i zainteresowania, podobne spojrzenie na �wiat i poezj�. Wszystko, zatem by�oby dobrze, gdyby nie nieub�agana r�ka opatrzno�ci. Najcz�ciej konwenanse �wiata, wola rodzic�w, nik�y stan maj�tkowy romantyka staj� na przeszkodzie szcz�ciu. Rozstanie jest tragiczne w skutkach - ob��d i cierpienie odrzuconego kochanka prowadzi go do samob�jstwa. Nie rozpatrujemy skutk�w tego czynu - tak czy inaczej bohater przestanie istnie� dla �wiata jako prywatna osoba, jest co najwy�ej wyrazicielem sprawy spo�ecznej. Wallenrodyzm jest postaw�, kt�rej nazwa wywodzi si� od nazwiska tytu�owego bohatera powie�ci poetyckiej Adama Mickiewicza Konrad Wallenrod. Bohater ten po�wi�ca ca�e swoje �ycie i honor walce z wrogiem ojczyzny. Ukazuje w swoich dzia�aniach moralnie naganne metody post�powania, gdy� dopuszcza si� zdrady. Mia� on jednak �wiadomo��, �e nie ma innej metody, kt�r� mo�na by pokona� wroga. Powoduje to konflikt wewn�trzny bohatera i jego kl�sk�. Zasadno�� i dopuszczalno�� takiego post�powania by�a cz�sto przedmiotem dyskusji. Trzeba walczy� dwojako: trzeba by� lisem i lwem... dobra walka nie opiera si� tylko na sile, mocy, trzeba by� na tyle sprytnym, �eby m�c swojego przeciwnika przechytrzy�. Pogl�d ten stanowi motto Konrada Wallenroda. Pochodzi ono z dzie�a szesnastowiecznego pisarza Niccolo Machiavellego, Ksi���. Wajdelota chce w Konradzie Wallenrodzie obudzi� to�samo�� narodow�. �piewa po litewsku, wi�c pozostali krzy�acy nie rozumiej� o czym pie�� jest. Wajdelota ma nadziej�, �e pie�� w j�zyku ojczystym, pozwoli Litwinom poczu� �dawne serca bicie� i �dawn� wielko�� duszy�, tak�, jak� odczuwali ich przodkowie. Ko�czy swoje �piewanie kr�tkim podsumowaniem, w kt�rym stwierdza, �e nie ma sensu m�wi� o przesz�o�ci, bo m�wienie o niej nie zmieni tera�niejszo�ci. R�wnocze�nie nie chce m�wi� �le o tera�niejszo�ci, poniewa� ma �wiadomo��, �e w�r�d ucztuj�cych znajduje si� kto� wyj�tkowy i wielki. Kto�, kto mo�e zmieni� dokumentnie histori�. Wajdelota obiecuje, �e b�dzie g�osi� jego chwa��. T� osob� jest w�a�nie Konrad Wallenrod. Utworem otwieraj�cym cykl s� �Stepy akerma�skie�. W tym sonecie, poeta przedstawia opis pejza�u okolic le��cego nad dniestrowym limanem Akermanu (Bie�gorodu). Por�wnuje jazd� przez zielony step do �eglowania przez ocean. Przedstawiona olbrzymia przestrze� uruchomi�a wyobra�ni� artysty, kt�ry zastosowa� metafor� i step przyr�wna� do oceanu, w�z do ��dki, a trawy do szumi�cych fal. Podsumowuj�c moje rozwa�ania zauwa�am, �e najwa�niejszym elementem buduj�cym nastr�j sonet�w jest pejza� � ekwiwalent stanu emocjonalnego podmiotu. Przyroda �towarzysz�ca� podr�y Pielgrzyma jest przedstawiona w spos�b charakterystyczny dla Romantyzmu � jest gro�na, niepokoj�ca i zarazem zachwycaj�ca. Jest bujna, pot�na i tajemnicza. Przyt�acza swoim ogromem, pot�g� g�r i morza, pi�knem dolin i ro�linno�ci. Niekiedy obrazy natury krymskiej s� u Mickiewicza wyolbrzymione, czemu nie mo�na si� dziwi�. Wychowany w�r�d litewskich las�w po raz pierwszy ujrza� g�ry i morze, dlatego zrobi�y na nim takie ogromne wra�enie. Martyrologia (gr. martys = �wiadek, �ac. martyr = m�czennik) - termin oznaczaj�cy cierpienie, m�cze�stwo. Literatura martyrologiczna ukazuje obrazy wojen i walk od strony ich ofiar, eksponuj�c po�wi�cenie walcz�cych w imi� wyznawanych idei i warto�ci: wiary, ojczyzny, dobra, sprawiedliwo�ci, prawdy itp. Tak�e powszechny pogl�d, �e Polacy jako nar�d posiadaj� wybitne cechy osobowo�ci, kt�re w spos�b szczeg�lny wyr�niaj� ich po�r�d narod�w �wiata. Jako taki ma wiele narodowych odpowiednik�w w innych krajach. Mesjanizm romantyczny zrodzi� si� z tradycji judeochrze�cija�skich, ale odwo�ywa� si� do wizji um�czonego Jezusa Mesjasza (s�owia�szczyzna, Polska) maj�cego zbawi� i po��czy� grzesznik�w (inne narody Europy) Prometeizm w etyce charakteryzuje postaw� etyczn�, dla kt�rej idea�em moralnym jest dobrowolne podporz�dkowanie dzia�a� jednostki dobru wi�kszych grup spo�ecznych lub nawet ca�ej ludzko�ci. Nawi�zuje do mitycznej postaci Prometeusza. Oznacza tak�e bunt przeciwko boskim wyrokom i si�om natury oraz cierpienie w�asne w imi� szcz�cia og�u. Przyk�adami z literatury mog� by� dr. Rieux z D�umy Alberta Camusa, Kordian z dramatu romantycznego Juliusza S�owackiego oraz Konrad w III cz�ci Dziad�w Mickiewicza - jego prometejska postawa ukazana jest w Wielkiej Improwizacji oraz posta� doktora Judyma z "Ludzi Bezdomych" Stefana �eromskiego. Sarmatyzm to ideologia i styl �ycia szlachty polskiej, wykszta�cone w XVII wieku. Sarmatyzm idealizowa� przesz�o�� szlachty, g�osi� wy�szo�� tego stanu nad innymi. Idea�em osobowym by� wzorzec osobowy szlachcica katolika, ziemianina i rycerza, tradycjonalisty we wszystkich dziedzinach �ycia niech�tnego wobec innych. Odpowiedzi na pytanie postawione w temacie tej pracy mo�emy doszuka� si� w epoce baroku, gdzie odnajdujemy swojski nurt kulturowy zwany sarmatyzmem. w czasach baroku, podobnie jak w innych krajach, tak r�wnie� i w Polsce wzros�o zainteresowanie narodow� tradycj�, co poci�gn�o za sob� potrzeb� narodowego samookre�lenia. Szlachta polska aby uwypukli� swoj� odr�bno�� od reszty spo�ecze�stwa, odwo�a�a si� do historycznego ludu Sarmat�w, odznaczaj�cego si� wszelkimi cnotami a wi�c: dum�, odwag�, m�stwem, patriotyzmem, od kt�rego przynajmniej teoretycznie mia�a pochodzi� i przyj�� wszelkie cnoty. Zacz�to wywodzi� genez� ca�ych rod�w �od Sarmat�w� - tak powsta� wielki mit szlachecki zwany sarmatyzmem.Bardzo cz�sto, szczeg�lnie w okresie romantyzmu Sarmaci ukazywani s� z nutk� sentymentalizmu i sympatii - za przyk�ad mo�e pos�u�y� dzie�o Adama Mickiewicza pt. �Pan Tadeusz�, gdzie autor zauwa�a pozytywne cechy kultury sarmackiej w Polsce: �ycie bogatej szlachty reprezentowanej przez r�d Soplic�w podporz�dkowane jest etykiecie, nie obce s� jej takie warto�ci jak grzeczno�� i szacunek. Nadrz�dn� warto�ci� jest dla niej patriotyzm przejawiaj�cy si� w przywi�zaniu do tradycji i polsko�ci oraz odrzuceniu obcych wzor�w. Mickiewicz nie zapomina tak�e o wadach szlacheckich takich jak: k��tliwo��, sk�onno�� do procesowania si�, warcholstwo i brawura. Szlachta za�ciankowa, chocia� zubo�a�a, to nadal kultywuje polskie tradycje, a str�j, zachowanie, obyczaje i �imioniska� podkre�laj� odr�bno�� tej grupy. Szlachta ta jest sk�onna do zwady i k��tni, cz�sto kieruje si� brawur�, ale wobec wroga potrafi si� zjednoczy� i walczy� ofiarnie. �ywi tak�e g��boko patriotyczne uczucia. Obraz szlachty nakre�lony przez Mickiewicza jest pe�en nostalgii za odchodz�c� w przesz�o�� rzeczywisto�ci�, poeta nie kryje sympatii jak� w zwi�zku z tym darzy Sarmat�w. W sarmackiej wizji Polski jako �przedmurza chrze�cija�stwa� doszuka� mo�na si� korzeni romantycznej idei mesjanizmu, cz�sto wykorzystywanej przez Mickiewicza w swoich utworach. Ballada jest gatunkiem typowo romantycznym: -nie przestrzega regu�y o czysto�ci gatunk�w literackich; -sytuuje si� na pograniczu liryki i epiki, a ze wzgl�du na tendencje do dialogowych uj�� i zwartej konstrukcji fabu�y zawiera wiele element�w dramatu; -gatunek synkretyczny; -wyra�a romantyczne przekonanie o niepodzielno�ci �wiata poezji; -rozleg�a skala stylistyczna ballad Mickiewicza, gdzie s�siaduj� ze sob� utwory humorystyczne, rubaszne i pe�ne grozy("Lilie") Dramat romantyczny � typ dramatu ukszta�towany w okresie romantyzmu w opozycji do poetyki dramatu klasycystycznego. Kompozycja dramatu romantycznego by�a lu�na, poszczeg�lne epizody cechowa�a du�a niezale�no��, utw�r nie podlega� typowym zasadom poetyki klasycystycznej, jak zasada trzech jedno�ci czy zasada pi�ciu akt�w, sceny monumentalne przeplata�y si� z kameralnymi i lirycznymi. Typowe dla dramatu romantycznego by�o ��czenie uwa�anych przez klasyk�w za wykluczaj�ce si� kategorii estetycznych - patosu i groteski, realizmu i fantastyki, komizmu i tragizmu. ��czono tak�e wszelkiego rodzaju przeciwstawne konwencje stylistyczne i gatunkowe oraz techniki dramaturgiczne. Tego rodzaju synkretyzm i niedostosowanie kompozycji do wymog�w technicznych widowiska teatralnego sprawi�o, �e dramaty romantyczne mia�y charakter niesceniczny. Epos romantyczny: Adam Mickiewicz "Pan Tadeusz" epopeja narodowa: - szeroki obraz �ycia spo�ecze�stwa losy bohater�w jednostkowych ukazane na tle wa�nych wydarze� historycznych, - inwokacja �r�d�em natchnienia nie muzy, lecz wspomnienia o dalekiej ojczy�nie. Typowe dla romantyzmu: - po��czenie rodzaj�w literackich: epika, fragmenty liryczne (inwokacja, opis wiosny 1812 na Litwie), dramat (zebranie w karczmie, narada szlachty u Ma�ka), - pomieszanie gatunk�w: epopeja po��czona z poematem epickim,...
matinffiz