Znane i nieznane zabawy integracyjne dla dzieci z klas 0-III
Termin integracja pochodzi od słowa łacińskiego- integer- cały, scalanie, zespalanie, tworzenie całości z części. Określa się nim również takie procesy społeczne, które polegają na scalaniu społeczności ludzkich. Do scalania grupy uczniowskiej w szkole przyczyniają się zabawy integracyjne, pełniące funkcje zarówno wychowawcze jak i społeczne.
Ewa Jaskuła, Ewa Wawrzyniak
WSTĘP
Termin integracja pochodzi od słowa łacińskiego- integer- cały, scalanie, zespalanie, tworzenie całości z części. Określa się nim również takie procesy społeczne, które polegają na scalaniu społeczności ludzkich. Do scalania grupy uczniowskiej w szkole przyczyniają się zabawy integracyjne, pełniące funkcje zarówno wychowawcze jak i społeczne. Umożliwiają one szybkie poznanie nowych kolegów, nawiązanie bliższych kontaktów z nauczycielem i rówieśnikami, dostarczają wzorów zachowań i norm społecznych. Według E. Hurlocka „...Zabawa uczy dawać, brać, dzielić się, współpracować i podporządkować swoją osobowość grupie.” Podczas zabaw dzieci muszą dostosować się do pewnych przepisów, podporządkować się regułom, nauczyć się określonych zasad współżycia w grupie. Wśród wielu zalet stosowania zabaw integracyjnych należy podkreślić to, że często wymagają współpracy, zmniejszają dystans między poszczególnymi członkami grupy, uczą sympatii i zaufania do kolegów, pobudzają inicjatywę i inwencję twórczą. Dzieci które potrafią na zajęciach przełamać swoją nieśmiałość i zażenowanie oraz pokazać swoje dobre strony osiągają szybciej dojrzałość społeczną i zyskują cenne umiejętności obcowania z grupą.
Podstawą sukcesu wychowawczego jest dobry kontakt nauczyciela z grupą, a właściwe relacje między uczniami umożliwiają jego pełne osiągnięcie. Zadaniem nauczyciela prowadzącego zabawy integracyjne jest : zapewnienie dobrej, pogodnej atmosfery, dobranie odpowiednich, dostosowanych do wieku treści zabaw, ustalenie skutecznych sposobów porozumiewania się z grupą, wybranie odpowiedniego momentu rozpoczęcia i zakończenia zabawy, śledzenie jej przebiegu i skuteczna interwencja w przypadku uchybień względem ustalonych reguł, krótkie podsumowanie.
1. ZABAWY POŁĄCZONE Z POZNAWANIEM IMION:
„Iskierka przyjaźni” – dzieci stoją w kręgu trzymając się za ręce. Prowadzący mówi „Iskierkę przyjaźni puszczam w krąg, niech radosna powróci do mych rąk” i lekko ściska dłoń stojącego po prawej stronie dziecka. Dziecko przekazuje iskierkę dalej. Można połączyć z podawaniem swojego imienia przez dziecko przejmujące „iskierkę”.
„Śpiewanie imion”- dzieci siedzą w kręgu. Nauczyciel rozpoczyna zabawę śpiewając swoje imię i wygrywając rytm na instrumencie perkusyjnym. Wszyscy śpiewają głośno imię i wyklaskują lub wytupują usłyszany rytm. Instrument zostaje przekazany następnemu dziecku i zabawa rozpoczyna się na nowo.
„Piłka w kole” - dzieci stojąc w kole rzucają do siebie piłkę wymieniając głośno imię własne oraz kolegi, do którego ją kieruje, np. Ania do Doroty... Dorota do Marysi...
„Powitanie różnymi częściami ciała” – Dzieci kolejno podchodzą do siebie, wypowiadają swoje imiona i dotykają się różnymi częściami ciała zgodnie z instrukcją nauczyciela np. witamy się palcami, łokciami, kolanami, uszami, nosami, plecami, czołami itp.
„Kim jesteś?”- każde dziecko siedząc w kole wybiera sobie jakiego zwierzaka chce udawać, po czym kolejno pokazuje pozostałym wymyślone ruchy połączone z odgłosami wydawanymi przez to zwierzę oraz wymawia swoje imię np. robi koci grzbiet miaucząc i mówiąc Ewa. Po przedstawieniu się w ten sposób rozpoczyna się zabawa, polegająca na pokazaniu własnej interpretacji wybranego przez siebie zwierzaka i podaniu swojego imienia, a następnie wywołaniu dowolnego kolegi poprzez naśladowanie zapamiętanych ruchów i podaniu imienia naśladowanego kolegi , np. koci grzbiet, miauknięcie i imię Ewa, potem naśladowanie zwierzaka kolegi, tj. stanie na jednej nodze i klekotanie z podaniem imienia Zenek. Wywołany Zenek wstaje, pokazuje swojego bociana i naśladuje inne dziecko, łącząc to z zapamiętanym imieniem.
„Dzieci do domu”- prowadząca rozpoczyna zabawę będąc „matką” i stając odwrócona plecami do pozostałych uczestników zabawy- „dzieci”. „Matka” woła- „córko, córko gdzie jesteś?” dzieci- „na dworze”, Matka- „córko, córko, co robisz?” dzieci- „bawię się” matka-„Ewo, Ewo, do domu!”, dzieci o tym imieniu biegną do „mamy”, kto dotknie mamy, ten zajmuje jej miejsce. Wołając chłopców zamienia się wyraz wołając syna, dopuszczalne jest podawanie kilku imion.
„Literkowy pociąg”- za lokomotywą- osobą prowadzącą ustawiają się kolejno dzieci, których imiona zaczynają się na litery wymieniane w alfabetycznej kolejności. Każde dziecko „wsiadając” do pociągu głośno wymienia swoje imię zgodnie z kolejnością wywołanych przez prowadzącego liter. Jeżeli wszystkie dzieci „zajęły miejsca” w pociągu- zabawa ruchowa w pociąg do piosenki „Jedzie pociąg”. Tekst konduktora rozpoczynający zabawę;
Jedzie pociąg z daleka, na nikogo nie czeka.
Konduktorze łaskawy, zawieź nas do Warszawy
Trudno, trudno to będzie, tyle dzieci jest wszędzie.
Niech tu wsiądzie grupa ta, która na „ a” imię ma,
Która na „B” imię ma, która na „ c” imię ma itp.
„Kłębuszek”- Dzieci stoją w kręgu, prowadzący podaje kłębek wełny dziecku stojącemu obok i mówi swoje imię. Dziecko mówi swoje imię i trzymając nić przekazuje kłębek koledze po prawej stronie. Na koniec zabawy wszyscy są w jednym kręgu połączeni nicią.
„Wesoły balon”- jedno dziecko wchodzi do środka koła i zaprasza kolegę, wołając go po imieniu. Tworząc drugie koło w środku dzieci wołają się po kolei imionami, dopóki wszyscy nie znajdą się w jednym kręgu.
„Ukłony”- dzieci stoją w kole trzymając się za ręce. Wypowiadają tekst: „Wszystkim miłym ...imię... nisko się kłaniamy, do wspólnej zabawy ...imię...zapraszamy”. Dzieci mające wywołane imię wchodzą do środka i przyjmują ukłony dzieci, następnie odwzajemniają powitanie dowolnym ruchem, okrzykiem lub miną. Wszyscy powtarzają ten ruch, dzieci wracają do koła i wywoływane jest następne imię, po czym zabawa się powtarza.
„Ratatatatum”- uczestnicy siedzą w kręgu, jedna osoba jest w środku. Wszyscy przedstawiają się swoimi imionami, i starają się zapamiętać imiona kolegów z prawej i lewej strony. Osoba stojąca w środku wskazuje pałeczką na dowolnego, za każdym razem innego członka kręgu i mówi „w prawo ratatatum” lub „W lewo ratatatatum”. Wskazana osoba musi powiedzieć imię sąsiada z danej strony zanim przebrzmieją słowa „ratatatatum”. Jeżeli to się nie uda- wchodzi do środka, jeżeli zdąży- zabawa jest kontynuowana.
2. ZABAWY INTEGRACYJNE MUZYCZNO- RUCHOWE:
„Labada”- dzieci poruszają się po kole trzymając się za ręce i śpiewając Tańczymy labado labado labado,
tańczymy labado, małego walczyka. Hej (okrzyk, podskok i zmiana kierunku ruchu)
Tańczą go uczniowie, uczniowie, uczniowie,
Tańczą go uczniowie, zerówkowicze też.
Nauczyciel pyta poruszając wymienionymi częściami ciała: „były dłonie?” Dzieci odpowiadają „tak” nauczyciel „były łokcie”, dzieci odpowiadają „nie” i zabawa toczy się dalej, dzieci poruszają się po kole trzymając się pod łokcie . Nauczyciel określa kolejność i sposób trzymania się dzieci, np. ramiona, szyje, plecy, głowy, kolana pięty itp.
„Wesoło nam”- podczas refrenu dzieci ilustrują ruchem słowa piosenki według słów S. Karaszewskiego, podczas zwrotek tańczą w parach po kole, po I zwrotce zmiana partnerów.
Poznajmy się nawzajem, kto jak na imię ma,
Przedstawmy się nawzajem, niech każdy wszystkich zna.
Podaj rękę lewą, podaj rękę prawą,
Zaczniemy spotkanie wesołą zabawą.
Już znamy się nawzajem i kto jest kto ja wiem,
A skoro cię poznałem, chcę z tobą bawić się.
„Dwóm tańczyć się zachciało” – zabawa taneczna ze śpiewem
Dwóm tańczyć się zachciało, zachciało, zachciało, ( taniec parami po kole, podskoki z nogi na Lecz tańczyć nie umiało, hejli, hejli, hejla. nogę, ręce skrzyżowane z przodu)
Kłócili się ze sobą, ze sobą, ze sobą, ( dzieci stają naprzeciwko siebie, przeciągają
Ja nie chcę tańczyć z tobą, hejli, hejli, hejla. się za ręce , na słowa ja nie chcę puszczają się)
Poszukam dziś innego, innego, innego, ( szukają innego dziecka i ponownie rozpoczynają
Do tańca zręczniejszego, hejli, hejli, hejla. taniec parami po kole)
„Witam was”- dzieci stoją w dwóch kołach współśrodkowych zwrócone twarzami do siebie
Witam was, witam was, ( dzieci klaszczą naprzemiennie w prawą a następnie lewą dłoń kolegi z naprzeciwka)
na zabawę już czas
Jestem ja, jesteś ty, (wskazują na siebie i kolegę)
raz, dwa, trzy. (uderzają oburącz w dłonie kolegi)
Przejście o jeden krok w prawo do następnego kolegi. Zabawa zaczyna się ponownie.
„Bądź wśród nas”- integracyjne powitanie każdego uczestnika, szczególnie się sprawdza w małych grupach, śpiewane na melodię „Panie Janie”.
Witaj ..imię.. witaj.. imię ... Dzieci podają sobie dłonie
jak się masz, jak się masz. Poklepują się po plecach
Wszyscy cię witamy, machanie dłonią
wszyscy cię kochamy, ręce na sercu
bądź wśród nas, bądź wśród nas. ukłon
„Bugi, bugi”- zabawa integracyjna utrwalająca również schemat ciała- prawą i lewą stronę. Dzieci śpiewają stojąc na obwodzie koła, po skończonym śpiewie zmiana miejsc.
Do przodu prawą rękę daj wyciągamy prawą rękę przed siebie
Do tyłu prawą rękę daj ręka do tyłu
I pomachaj nią machamy do kolegów
Bo przy bugi, bugi, bugi obrót w prawo
Trzeba w prawo kręcić się, obrót ponowny
No i klaskać trzeba też, marsz w miejscu, kolana wysoko
Raz, dwa, trzy. Trzy klaśnięcia
Bugi, bugi, ahoj, marsz do środka koła
Bugi, bugi ahoj. Na słowa ahoj podskok z uniesionymi rękami
Zabawę można powtórzyć kilkakrotnie, za każdym razem zmieniając miejsce w kole.
„Spacer”- spacer po całej sali do melodii. Na przerwę w muzyce każdy ma okrążyć najbliższą osobę. Gdy znów zabrzmi muzyka – spacer kontynuujemy. Nie wolno okrążać tej samej osoby drugi raz.
„Spacer w parach”- spacer parami przy muzyce, na ściszenie melodii reagujemy zmieniając jak najszybciej dziecko w parze. Nie wolno dwa razy spacerować z tym samym partnerem.
„Pingwin” – dzieci ustawiają się jedno za drugim trzymając dłonie na ramionach kolegi. Tańcząc śpiewają piosenkę:
Och jak przyjemnie i jak wesoło poruszanie się do przodu „sprężynując” na ugiętych nogach
W pingwina bawić się, się, się. Na „ się” podskok
Raz nóżką w prawo, raz nóżką w lewo nogi w bok zgodnie ze słowami, pięta do podłogi
Do przodu, do tyłu podskoki do przodu i do tyłu
I raz, dwa, trzy. 3 podskoki w miejscu
„Stonoga”- dzieci ustawiają się jedno za drugim trzymając dłonie na ramionach kolegi. Poruszają się po sali i śpiewają „idzie sobie stonoga, stonoga, stonoga, aż się trzęsie podłoga, podłoga bęc!. Sposób poruszania się i śpiewu dostosowany ma być do polecenia prowadzącego, np. stonoga ma być wesoła, smutna, wojskowa, zła, zmęczona, zamyślona, szczęśliwa, chora itp.
„Samolot”- zabawa do melodii „Polka Amerykańska”
Uczestnicy stoją w kole, naśladują ruchem:
uruchamianie silnika samolotu – prawa ręka wyciągnięta do przodu, przekręcenie kluczyka w stacyjce (czyk, czyk), to samo lewa ręką
zapinanie pasów po lewej stronie
zapinanie pasów po prawej stronie
wyglądanie przez okienko z lewej strony
wyglądanie przez okienko z prawej strony
lot samolotu – ręce rozłożone
turbulencja – przysiad, młynek rękoma od dołu do góry 2x
start samolotu – powstanie od z przysiadu wyrzutem rąk w górę 2x
Całość powtarzana od początku w zależności od długości melodii.
„Tęcza”- dzieci stoją w kole, inscenizują ruchem piosenkę:
pada, pada, pada deszcz – ruch rękoma od góry do dołu
wieje, wieje wiatr – ręce nad głową, kołysanie wiatru
pada, pada, pada deszcz
wieje, wieje wiatr
błyskawica – klaśnięcie w dłonie
grzmot – tupniecie nogą
błyskawica, grzmot
a nad nami kolorowa tęcza – zatoczenie łuku nad głową
błyskawica, grzmot, błyskawica grzmot
a nad nami kolorowa tęcza
Powtarzamy całość do melodii.
„Zabawa z gazetami” – każdy uczestnik skręca patyczek z gazety. Każde dziecko po kolei pokazuje wybraną czynność z użyciem patyczka, cała grupa powtarza ruch do muzyki.
„Bal na Titanicu” – dzieci słuchają historyjki wprowadzającej. Na podłodze rozłożone są gazety – tratwy. Dzieci tańczą do muzyki. Na hasło: „Titanic tonie” i przerwę w muzyce każde dziecko musi znaleźć miejsce na tratwie – gazecie. W kolejnych etapach zabawy tratw ubywa, na końcu zostaje tylko jedna.
„Cziku czaka” – ustawienie w kole, dzieci trzymając się za ręce śpiewają:
I znów zawiążmy krąg i znów popłynie pieśń
Bo w gronie przyjaciół wesoło wszystkim jest – chodzenie po kole w prawo
Prowadzący zabawę pokazuję gest, grupa powtarza:
Kciuki do góry - wyciagnięcie rąk i kciuków do przodu
I cziku czaka, cziku czaka, cziku czaka aha – kręcenie biodrami
I znów zawiążmy krąg….- ruch w lewo po kole
kciuki do góry…
łokcie do tyłu…
I cziku czaka….
Następne gesty:
kolana ugiąć…
stopy koślawo…
pupa do tyłu...
klatka do przodu…
broda na klatkę…
język na brodę…
„Atomy i molekuły” – zabawa do dowolnej muzyki. Dzieci wykonują „buty” z gazety. Na hasło „atomy plus”- chodzimy do przodu, na hasło „atomy minus” – chodzimy do tyłu, na hasło „ molekuły 2” – łączenie się w pary, „molekuły 3” – łączenie się w 3, „molekuły 5” –łączenie w 5 itd.
„Talar” – ustawienie w kole, ręce przed sobą, ruch naśladujący przenoszenie talara ze swojej lewej ręki do lewej ręki partnera stojącego po prawej stronie. Ruch wykonują wszystkie dzieci jednocześnie. Jedna osoba ma prawdziwego talarka np. monetę. Trzeba go przekazać tak, aby szukający, stojący w kole go nie znalazł. Grupa śpiewa piosenkę:
Jak to miło i wesoło kiedy talar krąży wkoło
Talar tu, talar tam
Talareczek chodzi sam
3. ZABAWY INTEGRACYJNE NIE TYLKO DLA MALUCHÓW
„Ptaki w gniazdach”- dzieci dobierają się trójkami, przysiadają trzymając się za ręce i robiąc gniazda. Pozostałe dzieci-ptaki latają po sali w takt muzyki. Na pauzę- wracają do gniazd zgodnie z zasadą, że do jednego gniazda można wlecieć tylko raz. Dzieci tworzące gniazda nie wpuszczają żadnego ptaka ponownie do tego samego gniazda.
„Pociąg przyjaźni”- pary dziecięce trzymają za końce chusty lub gazety i tworzą „wagoniki”, jadące w rytm muzyki np. „Jedzie pociąg ...”. Na przerwę w muzyce wagoniki zatrzymują się i do każdego dołącza się następna para, tworząc czwórki, potem ósemki itp. Na koniec zabawy wszystkie dzieci jadą w jednym pociągu.
„Tunel”- wszystkie dzieci tworzą tunel z własnych ciał- ustawiają się obok siebie potem pochylają się do przodu, dotykając dłońmi podłogi. Można też utrzymać pozycję klęczną z dłońmi na podłodze. Każde dziecko czołga się kolejno przez tunel i zajmuje miejsce na końcu.
„Zajączki”- dzieci siedząc w kole odliczają do dziesięciu i zapamiętują swój numer. Wywołany numer np. 5 jest zajączkiem, podskakuje unosząc lekko pośladki, a jego sąsiedzi z obu stron, czyli nr 4 i 6 unoszą ręce i machając nimi dorabiają zajączkowi „uszy”. Zadaniem kolejnego zajączka jest teraz wywołanie innego numeru pamiętając, że nie można tego samego dziecka wywołać dwa razy.
„Indianin”- naśladowanie ruchem opowieści prowadzącego –
indianin śpi( ręce pod policzkiem), indianin się budzi- ( przeciąganie, ziewanie) indianin się myje i gimnastykuje, czesze, indianin się ubiera, indianin je śniadanie, indianin wskakuje na konia, indianin jedzie na polowanie, indianin widzi piękną indiankę i ...( np. woła o, gwiżdże, kłania się itp.) indianin wraca do domu, indianin wita się z wszystkimi członkami plemienia
( powitalne uściski wszystkich dzieci po kolei).
„Wielka Pardubicka”- dzieci siedzą lub stoją w kręgu i zgodnie z narracją prowadzącego naśladują jego ruchy. Konie ustawiają się już na linii startu, dżokeje klepią je po szyjach. Uwaga, ruszyły !Start! Są już w galopie, pędzą jak wicher (bieg w miejscu). Już pędzą przez most (np. uderzanie dłońmi o klatkę piersiowa), przeskakują przez rów z wodą (np. Chlup), dotarły do bagna (kląskanie palcem o policzki), a teraz czeka skok przez płotek (podskok z okrzykiem hop). To dopiero jest szybkość ( bieg w miejscu)! Uwaga, zbliża się ostry zakręt w prawo ( wychylenie) i w lewo, kilka koni niestety się przewróciło
( upadek) , ale pozostałe pędzą dalej, już są na betonie (stukanie o podłogę), zbliżają się do trybuny sędziowskiej ( okrzyk hurra z rękami uniesionymi). Teraz zwalniają biegu, zatrzymują się i pomału zmęczone człapią do stajni. Wszyscy widzowie z radością żegnają się przez podanie dłoni. Do zobaczenia na następnych wyścigach! (machanie).
Tekst można modyfikować w zależności od potrzeb.
„Kraina Fantazji”- prowadzący staje naprzeciw grupy, jego zadaniem jest pokazać ruchem jakim pojazdem wszyscy udadzą się do krainy np. Liliputów, Olbrzymów, Bajlandii, Ufoludków, Syren itp. Naśladując ruch prowadzącego wszyscy lądują w wymyślonej krainie, w której trzeba się wzajemnie przywitać w wymyślony sposób, np. pocierając się wzajemnie nosami, dotykając stopami, łokciami, klepiąc w pośladki itp. Po wzajemnych powitaniach następne dziecko zaprasza uczestników zabawy do innego pojazdu i do innej krainy, w której znowu wszyscy muszą się jakoś przywitać.
„Sklep”- dzieci siadają na krzesłach w kręgu, prowadzący rozpoczyna zabawę pytając uczestnika siedzącego po prawej stronie –Gdzie byłaś? – W sklepie. - Co kupiłaś? – nożyczki- odpowiadający naśladuje ruch cięcia nożyczkami i zadaje to samo pytanie sąsiadowi z prawej strony. Każde kolejne dziecko zadaje te samo pytanie i daje te same odpowiedzi, włączając ruch naśladowczy. Następna odpowiedź na pytanie –co kupiłaś?- nastąpi gdy wszyscy uczestnicy zabawy naśladują już cięcie nożyczkami i brzmi np. fotel. Każde dziecko po kolei do ruchu cięcia dołącza ruch bujania na fotelu. Na następną propozycję zakupu np. roweru- dołącza się ruch nogą, wachlarza- ruch lewej ręki naśladujący wachlowanie, na zakup zegara z kukułką- wszyscy po kolei zaczynają wołać kuku, przez cały czas kontynuując dotychczasowy sposób poruszania się. Zabawa kończy się w momencie, w którym wyczerpane zostały wszystkie możliwości ruchu.
„Źródło energii”- dowolny ruch do muzyki, ściszenie melodii jest sygnałem, że trzeba „naładować” baterie, stając i dotykając się plecami z najbliższym kolegą. Następuje wówczas przepływ energii dzięki pobraniu ciepła od drugiej osoby- za każdym razem innej.
„Przyjazny wietrzyk”- wszystkie dzieci kolejno odliczają do trzech i zapamiętują swój numer. Po włączeniu muzyki następuje swobodny ruch po całej sali, na przerwę w muzyce- dzieci z numerem podanym przez prowadzącego kucają (np. trójki), pozostałe numery (jedynki i dwójki) wachlują kucającego kolegę i okazują mu sympatię. Jedną osobę kucającą może wachlować tylko dwoje uczestników, a nie wachluje się tej samej osoby dwa razy. Każde dziecko powinno być zarówno wachlującym, jak i wachlowanym.
„Lustro”- dzieci ustawiają się tworząc dwa koła- wewnętrzne i zewnętrzne i obracają się twarzami do siebie. Uczestnicy tworzący koło wewnętrzne mając zamknięte oczy są lustrami odbijającymi jak najdokładniej miny i ruchy partnerów w kole zewnętrznym, pos...
jo-chom