Swami Rama
Medytacja i jej praktykowanie
tłunaczyła Dorota Konieczka
LIMBUS
Bydgoszcz 2000
tytuł oryginału MEDITATION AND ITS PRACTICE
Copyright © 1992 by Swami Rama Copyright © 1996, 1998 by The Himalayan Institute All nghts reserved
Copyright © 2000 for the Polish edition by Dom Wydawniczy LIMBUS, Bydgoszcz
montaż elektroniczny Krzysztof Wirszyłło
ISBN 83-7191-053-3
Dom Wydawniczy LIMBUS 85-959 Bydgoszcz 2, skr. poczt. 21 tel./fax (0-52) 328-79-74
Spis treści
'Wprowadzenie ......................... 1
Przedmowa ............................ 13
Rpzdział l
Czym jest medytacja? ............... 15
Rpzdział 2
Przygotowanie do medytacji .......... 27
Rpzdział 3 Pozycje medytacyjne ................ 37
Rozdział 4 Medytacja, umysł i mantra ........... 51
Rpzdział 5
Ćwiczenia w oddychaniu ............. 61
Rozdział 6
Postęp w medytacji ................. 81
Pytania i odpowiedzi na temat medytacji .... 95
Propozycje lektur ....................... 107
Dodatek A: Ćwiczenia relaksacyjne ...... 109
Dodatek B: Ćwiczenia oddechu .......... 113
Słownik pojęć .......................... 119
O autorze ............................. 125
Instytut Himalajski ...................... 127
Wprowadzenie
Był lipiec 1973 roku. Na wzgórzu leżącym nad niewiel-kim jeziorem wzniesiono namiot dla ochrony przed deszczem i światłem słońca. Na rolniczych terenach środko-wej Minnesoty zebrała się ponad setka ludzi, aby słuchać wykładów Swamiego Ramy. Swami siedział na platformie. Trawiastą podłogę namiotu zakryto kocami, dywanami i poduszkami. Dzień był ciepły, podniesiono więc boczne ściany namiotu, aby wpuścić chłodną bryzę wiejącą znad jeziora. Urocze otoczenie było wspaniałym tłem dla słów wielkiego nauczyciela i jogina.Przez wszystkie te lata Swami Rama nauczał tego samego, lecz tego dnia jego słowa brzmiały inaczej i porywająco.
- Jesteś obywatelem dwóch światów - zaczął - świata wewnętrznego i zewnętrznego. Aby być
człowiekiem odnoszącym sukcesy, będziesz musiał zrozumieć jak zbudować most między tymi dwoma światami. Skrajne poglądy ci w tym nie pomogą. Najlepiej jest zapanować nad swoimi myślami, wrażeniami, emocjami i potrzebami -tymi słowami wprowadził ideę pracy nad sobą. - Kontrola nad nimi nie oznacza całkowitego zatrzymania tych spraw czy pobłażania sobie - mówił dalej. - Kontrola oznacza równowagę. Aby ją osiągnąć, uspokój te części umysłu, które wciąż tak gonią. Będziesz musiał uspokoić cały swój umysł, a żeby to uczynić, powinieneś nauczyć się nowego sposobu poznania siebie samego. Sposobem poznania swego wewnętrznego ja jest medytacja.
- Po tym prostym wstępie zaczął opisywać proces medytacji.
Nie po raz pierwszy słuchałem wykładu Swamiego Ramy na temat medytacji. Spotkaliśmy się już osiem miesięcy wcześniej na seminarium dotyczącym badania związku pomiędzy medytacją a biologicznym sprzężeniem zwrotnym. Podczas seminarium rozmawiał ze mną indywidualnie w małym pokoju przylegającym do głównej sali. Usiedliśmy po obu stronach niewielkiego stolika do kawy, na którym położyłem wykres EEG - mój własny -przygotowany tego samego dnia przez personel na przenośnej maszynie. Spojrzał na niego kiedy rozmawialiśmy.
- Medytujesz? - zapytał.
- Raczej nie - odparłem, choć próbowałem już kilka razy. Czułem jakoś, że moje mało zorganizowane
próby nie składają się na odpowiedź „Tak".
- Powinieneś nauczyć się medytować! - on na to. Niedługo potem skłonił mnie do rozpoczęcia medytacji, i spędziłem tam weekend poświęcony celom medytacji i podstawowym technikom medytacyjnym. Dołączyłem do małej grupki jego uczniów, aby kontynuować naukę. W tych latach informacje o medytacji można było otrzymać z różnych źródeł - przeważnie były to książki, artykuły i materiały przygotowywane pod kierunkiem Swamiego Ramy. Poza tym, kilku doświadczonych nauczycieli służyło pomocą. W wyniku tego, robiło się sporo notatek, a kiedy pojawiała się nowa metoda, uczniowie rewidowali swą starą metodę medytacji. Ponadto, ogólne koncepty dotyczące medytacji podlegały ciągłemu procesowi kształtowania. Zdawaliśmy się nieustannie pytać: „Czym właściwie jest medytacja?"
Swami Rama często mówił o medytacji jako o channelingu świadomości. Nie miał przez to na myśli, rzecz jasna, psychicznego channelingu.
- Jak brzegi rzeki - powiedział - medytacja zmusza świadomość, aby była świadoma samej siebie. Podobnie jak to się dzieje z innymi rzeczami, które robicie, medytacja jest procesem systematycznym. Kiedy go zrozumiecie, nauczycie się na nim bardziej polegać i poprowadzi was ku głębszym doświadczeniom. Metoda, której nauczał realizuje plan nakreślony przez wielkiego hinduskiego nauczyciela Patanjali. To podejście do medytacji skupia się przede wszystkim na ciele, potem na oddechu, zmysłach, a w końcu na umyśle. - Nie próbuj omijać żadnego etapu - radził. - Żadnego skakania! Realizuj plan w sposób systematyczny, a w odpowiednim czasie przyniesie ci owoce. Jeśli będziesz wszystko robił we właściwy sposób, to medytacja musi ci pomóc.Dyskusje o praktycznych technikach często schodziły na temat koncentracji. Podczas wykładów wygłoszonych w roku 1984 w Nepalu, Swami Rama wielokrotnie wracał do tego tematu. Przypominał uczniom, że psychologiczna identyfikacja z myślami, kształtami i nazwami do-świadczeń ze świata zewnętrznego jest przyzwyczajeniem, którego trudno się pozbyć. Umysł wraca do tych mentalnych konstrukcji od chwili, gdy się rano budzimy. One go pętają.- Zadaniem nauczyciela jest pomoc w wyrwaniu umysłu ze starych przyzwyczajeń i danie mu nowego obiektu, na którym może się skupić - wyjaśnił, i dalej zastanawiał się na głos nad tym co powinno stanowić ów nowy punkt skupienia. - Zdjęcie nauczyciela? Imię osoby uko-chanej czy też jakiś abstrakcyjny koncept? W każdym razie, umysł zapomni o celu i znów zwróci się na zewnątrz. Ale mantry - zaznaczył - to dźwięki, którym nie odpowiada żaden obiekt zewnętrzny. Wibracje te tworzą kształt, lecz kształt nie jest dla was czymś zewnętrznym.
Uświadomienie sobie znaczenia mantry jest kwestią stawania się. Kiedy słuchamy mantry, wiele tych małych a przeszkadzających fal umysłu i staje się częścią harmonii waszej koncentracji. Wtedy będziecie w stanie dokonać w życiu wspaniałych osiągnięć.Swami Rama doskonale wiedział, że myśli medytującego mają tendencje do rozpraszania się. Czasami podchodził do tego problemu z humorem, opisując dowcipnie te fantazje i marszczył brwi na tych, którzy się martwili. Lecz nieczęsto opuszczał sposobność napomnienia uczniów do zachowywania baczności.- Nie należy medytować tylko dlatego, że chce się uciec do dziedziny umysłu nieświadomego. Róbcie to, aby stworzyć kanał dla obecności Atmana, który jest we wszystkim - powiedział. - Nie pogrążajcie się po prostu w myślach. W Indiach, dwadzieścia lat po wykładach wygłoszonych w Minnesocie, Swami Rama wciąż wykładał te same systematyczne nauki. - Praktykujcie każdego dnia - napominał uczniów siedzących wraz z nim u brzegów Gangesu, niedaleko jego aszramu. - Niech wasze ego podróżuje ku centrum świadomości. Wiedzcie, że jesteście pokojem, szczęściem i błogością. Waszą naturą jest wolność. Doświadczajcie tego wciąż od nowa, abyście mogli to
sobie przyswoić. - Pogrążył się na chwilę w myślach, a potem dodał jeszcze. - W tej podróży nie ma utraty swej egzystencji, jest tylko przychodzenie i odchodzenie z tego widzialnego świata. Narodziny są czymś w rodzaju przybycia, a śmierć jest wyjazdem. Jesteście tu przez jakiś czas. Medytujcie, a uchwycicie rzeczywistość tego.Medytacja i jej praktyka prezentuje sposób rozumienia podróży życia i tajemnicy egzystencji. Przekaz ten jest ponadczasowy. Techniki są systematyczne. Jego tematem, oczywiście, jest twoja własna samo-transformacja. Mam nadzieje, że w trakcie czytania tej książki rozbudzi się w tobie zainteresowanie medytacją, ponieważ wraz z tą praktyką, pomimo częstych smutków, jakie niesie dzień codzienny, życie staje się spokojniejsze.
Dr psychologii Rolf Sovik
'Przedmowa
Książka ta ma być jasnym i systematycznym podręcznikiem opisującym podstawowe techniki
medytacji. Ma przedstawić systematyczne, krok po kroku, podejście, praktyczne raczej, a nie
filozoficzne czy teoretyczne. Opisuje również najważniejsze ćwiczenia przydatne w przygotowaniu się do medytacji. Owe ćwiczenia wstępne w znaczący sposób ubogacą jakość twojej medytacji. Od tysięcy lat naukę medytacji zgłębiali i praktykowali aspiranci, którzy pragnęli, aby ich życie było spokojniejsze, bardziej twórcze i satysfakcjonujące. Dzięki medytacji poprawisz swe zdrowie, związki z innymi i umiejętności potrzebne do wypełniania zwykłych obowiązków. Dzieje się tak, ponieważ medytacja jest w stanie uczynić coś, czego nie mogą inne nauki - zapoznać cię z twoją własną wewnętrzną jaźnią na wszystkich jej poziomach, a w końcu poprowadzić cię do centrum świadomości, skąd wypływa ona ku wszystkim aspektom życia. Owo centrum lub wyższa jaźń nazywana jest Atmanem. Aspiracje poszukiwacza zostają wypełnione, kiedy staje się on w pełni świadom Atmana, swej wewnętrznej jaźni, i przestaje identyfikować się z rzeczami materialnymi i światem zewnętrznym. Wtedy aspirant umacnia się w dziedzinie Atmana, stanie wewnętrznej błogości nazywanej samadhi. Osiągnąwszy ten stan, potrafi rozwiązać wszystkie swoje problemy i odpowiedzieć na wszystkie pytania.
Łatwo jest się nauczyć podstawowych ćwiczeń, a im dłużej się je praktykuje, tym pełniej doświadcza się korzyści z nich płynących. Z początku możesz zauważyć małe zmiany, takie jak spokój i większa odporność na stres, lecz potem nastąpią w tobie zmiany głębsze i bardziej znaczące. Owa podróż ku wnętrzu jest bardzo przyjemna, pod warunkiem że będziesz wytrwale i regularnie ćwiczył. Praktyczna strona medytacji jest tak głęboka i ciekawa, że może okazać się, iż zaintrygują cię inne aspekty jogi, łącznie z asanami (fizycznymi pozycjami jogi), sprawami dotyczącymi poprawy swego zdrowia, oraz kryjącą się za jogą filozofią i psychologią medytacji. Obyś znalazł jak najwięcej radości i korzyści podczas procesu, który właśnie rozpocząłeś.
Czym jest medytacja?
Słowo „medytacja" używane jest na wiele sposobów, istnieją więc pewne nieporozumienia co do tego, czym dokładnie medytacja jest i jak należy ją praktykować. Niektórzy używają błędnie słowa „medytować" na określenie procesu myślenia czy kontemplowania; inni nazywają nim sny na jawie lub fantazjowanie. Medytacja jednakże nie ma z tym nic wspólnego, i trzeba to koniecznie zrozumieć.Medytacja jest specyficzną techniką uspokajania umysłu i osiągania stanu świadomości, który jest całkowicie różny od normalnego stanu świadomości. W medytacji człowiek jest w pełni rozbudzony i czujny, lecz jego umysł nie jest skoncentrowany na świecie zewnętrznym czy tym, co się dzieje dookoła niego. Nie jest też uśpiony, nie śni ani nie fantazjuje. Jest zrelaksowany i skupiony do wewnątrz.Słowo medytacja wywodzi się z tego samego korzenia, co słowa medyczny czy leczyć, i sugeruje ono „doglądanie" czegoś lub „zwracanie uwagi" na coś. W medytacji zwracamy uwagę na wymiary siebie samego, które nie są nam znane na co dzień - są to najgłębsze, najintymniejsze poziomy naszego istnienia. Owe poziomy są bardziej dogłębne niż procesy myślenia, analizowania, snów na jawie czy doświadczania emocji lub wspominania. Medytacja angażuje pewien typ spokojnej, skoncentrowanej, a jednocześnie rozluźnionej uwagi. Nie ma nic trudnego w stwarzaniu tej wewnętrznej uwagi; okaże się nawet, że medytacja jest procesem, podczas którego umysł się uspokaja. Na początku największą trudnością będzie to, że umysł nigdy nie był ćwiczony w stwarzaniu tej wewnętrznej uwagi. W każdym społeczeństwie ludzi uczy się umiejętności, które są im niezbędne do przeżycia i funkcjonowania w ich kulturze, czyli mówienia, myślenia, pracy i badania obiektów i doświadczeń pochodzących ze świata zewnętrznego. Uczymy się biologii, ekologii i chemii, aby zrozumieć świat, w którym żyjemy, ale nikt - w żadej szkole, w żadnym uniwersytecie - nie uczy nas jak zrozumieć i doświadczać naszych wewnętrznych wymiarów. Uczymy się po prostu jak wyznaczać sobie cele, mody i wartości naszego społeczeństwa, nie poznawszy wpierw siebie samych. Sprawia to, że w tej dziedzinie pozostajemy ignorantami zależnymi od rad i sugestii innych. Medytacja jest podejściem innym, bardziej subtelnym i precyzyjnym. Jest to prosta technika nauczenia się jak zwracać uwagę i zrozumieć różne poziomy siebie samego - swoje ciało, oddech i umysł. W miarę upływu czasu, możesz stwierdzić, że podobają ci się pozytywne wyniki medytacji - to, że jesteś radośniejszy, a twój umysł jest jaśniejszy i bardziej świadomy - podobnie odczujesz ulgę, kiedy znikną fizyczne, nerwowe i psychiczne objawy stresu. Niniejszy podręcznik do medytacji oferuje wprowadzenie do praktyki medytacji oraz odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące medytacji. Dzięki tym technikom będziesz mógł samodzielnie kontynuować medytowanie jedynie przez jakiś czas. W końcu dojdziesz do stadium, w którym będzie ci potrzebna pomoc doświadczonego nauczyciela. Książka ta jednakże zapozna cię z najbardziej podstawowymi ćwiczeniami praktycznymi. Okaże się, że nie będziesz potrzebował robić niczego, co wymagałoby jakichś specjalnych umiejętności fizycznych, nabywać nowych, obcych ci umiejętności czy medytować przez długie godziny, aby zrobić postęp czy zauważyć pierwsze zmiany. Okaże się, że medytacja sprawia ci przyjemność. Twoje ciało rozluźni się, twój umysł stanie się bardziej twórczy i skoncentrowany, a możesz nawet zauważyć poprawę zdrowia i stosunków z ludźmi. Medytacja jest procesem terapeutycznym. Pomaga rozluźnić napięcie mięśni i autonomicznego systemu nerwowego, uwalnia od stresu psychicznego. Umysł człowieka, który medytuje jest spokojny, co jest korzystne dla systemu immunologicznego, który potrafi wtedy lepiej się obronić przed stresem i napięciem. Okaże się, że nawet kilkudniowy szczery wysiłek pomoże ci kontrolować twoje apetyty - a nawet, do pewnego stopnia, reakcje takie jak gniew. Medytacja zmniejszy również potrzebę snu i doda
energii twojemu ciału i umysłowi. Jest to wynik, który zaobserwowaliśmy u wielu uczniów. Ci, którzy są pisarzami, poetami i myślicielami, często wyrażają zainteresowanie tym, aby stać się bardziej twórczym, rozwijać swą intuicję, najdoskonalszy i najsubtelniejszy ze wszystkich aspektów wiedzy. Medytacja jest sposobem systematycznego wzmacniania naszych wewnętrznych talentów. Medytacja ma również ogromny wpływ na nasze zdrowie. Większość chorób współczesnego świata można określić jako psychosomatyczne, czyli takie, których źródłem są myśli i emocje. Ostatnio naukowcy zaczęli twierdzić, że chorób tego rodzaju nie można właściwie uleczyć wyłącznie za pomocą metod konwencjonalnych czy psychoterapii, gdyż jeśli choroba powstaje w twoim umyśle czy też jest skutkiem twoich stanów emocjonalnych, to jak można przywrócić komuś zdrowie stosując jedynie terapię zewnętrzną? Jeśli polegamy jedynie na środkach zewnętrznych i nie próbujemy zrozumieć swego własnego umysłu czy emocji, to możemy tylko uzależnić się od pomocy terapeuty czy lekarza. Medytacja natomiast sprawia, że człowiek zaczyna polegać bardziej na sobie, pomaga osiągnąć siłę wewnętrzną konieczną do skuteczniejszego radzenia sobie ze wszystkimi problemami w życiu.
Medytacja jako proces
W procesie medytacji skłaniamy umysł, aby zapomniał o swoich tendencjach do myślenia, analizowania, przypominania sobie, rozwiązywania problemów i skupiania się na problemach z przeszłości czy naszych oczekiwaniach na przyszłość. Pomagamy umysłowi spowolnić błyskawiczne serie myśli i uczuć, i zastąpić ową aktywność świadomością i uwagą wewnętrzną. Tak więc, medytacja nie jest myśleniem o problemach czy analizowaniem sytuacji. Nie jest fantazjowaniem czy snami na jawie, czy bezmyślnym błąkaniem się umysłu. Medytacja to nie wewnętrzna konwersacja czy kłótnia z sobą samym, czy intensyfikacja procesu myślowego. Medytacja jest po prostu spokojnym, nie wymagającym wysiłku skupieniem uwagi i świadomości na jednym punkcie. Podczas medytacji staramy się zapomnieć o wielu psychologicznych przeszkodach, obowiązkach do spełnienia i uciekających myślach będących zwykłą cechą stanu czuwania. Nie próbujemy osiągnąć tego opróżniając umysł ze wszystkich myśli, co jest i tak niemożliwe, lecz pozwalając, aby umysł skupił się na jednym przedmiocie. Dzięki temu pomagamy naszemu umysłowi zatrzymać inne stresogenne procesy psychiczne, takie jak zmartwienia, planowanie, myślenie i rozumowanie. Adeptowi sztuki medytacji łatwiej będzie skupić się na jakimś obiekcie wewnętrznym. Najczęściej jest to dźwięk, choć czasami sugeruje się jakiś obraz. Dźwięk czy obraz może być albo zewnętrzny, albo wewnętrzny, w zależności od stanu umysłu aspiranta. Dźwięki, które pomagają skoncentrować umysł podczas medytacji nazywane są mant-rami. Mantry wywierają ogromny wpływ na poziomie mentalnym. Mantra może być słowem, zdaniem czy zestawem dźwięków, albo po prostu sylabą. Skoncentrowanie się na mantrze pomaga uczniom zapomnieć o bezużytecznych, rozpraszających procesach mentalnych oraz pozwala im wejść głębiej w siebie. Na całym świecie używa się wiele różnych rodzajów mantry, łącznie z takimi jak Om, Amen i Skalom, a wszystkie mają ten sam cel: skupienie umysłu. W niniejszej książce przedstawiamy mantrę podstawową. Najlepsze wyniki przyniesie regularne jej wykorzystywanie. We wszystkich wielkich tradycjach duchowych świata, starożytnych i współczesnych, istnieje jakiś system wymawiania takiej sylaby, dźwięku czy zestawu słów, które działają jak mantra. Jest to wielka i głęboka nauka, a ci, którzy posiadają odpowiednie kompetencje, mogą poprowadzić uczniów na tej ścieżce. Przygotowania wstępne są proste i można je wykonać bez pomocy nauczyciela, lecz kiedy aspirant zacznie mieć do czynienia z umysłem, konieczna będzie odpowiednia mantra. Mantra dana przez nauczyciela może przynieść wspaniałe i wielkie rezultaty. Teksty i pisma medytacyjne wiele o tym mówią. Pa-tanjali, kodyfikator nauki o jodze, twierdzi, że mantra reprezentuje najgłębsze źródło świadomości. Tak więc, staje się mostem pomiędzy śmiertelnymi i nieśmiertelnymi aspektami życia. Kiedy w chwili śmierci ciało, oddech i umysł świadomy oddzielają się od umysłu nieświadomego i duszy, mantra wciąż tworzy wrażenia w nieświadomości. Wrażenia te są potężną motywacją, która pomaga aspirantowi podczas owego okresu przejścia. Z pomocą mantry łatwiej jest odbyć tę podróż w nieznane. Mantra jest wsparciem danym umysłowi. Nauczyciele wybierają mantrę według stanu umysłu
aspiranta i jego pragnienia odkrycia jedynej prawdy. Istnieje wiele różnych ścieżek, którymi można dotrzeć do szczytu góry, istnieje też wiele pozornie różnych metod medytacji. A jednak wszystkie mają ten sam cel - osiągnięcie stanu wewnętrznej koncentracji i spokoju. Każda praktyka, która pomaga nam ów cel osiągnąć jest dobra. Istnieje wiele technik, nie ma więc różnicy pomiędzy jednym a drugim typem autentycznej medytacji, póki naszym celem pozostaje skoncentrowanie się i osiągnięcie spokoju. Czasami ludzie zaplątują się w porównywanie metod medytowania i kłócą się, która tradycja czy który nauczyciel jest „najlepszy". Dobrzy nauczyciele medytacji uznają i szanują uniwersalność medytacji i nie zachęcają do trzymania się kurczowo swojej techniki. Medytacja jest dobroczynnym i owocnym sposobem systematycznego odkrywania wymiarów wewnętrznych i sondowania wszystkich poziomów życia. Jest ona zjawiskiem pozytywnym i cennym, póki nauczyciele nie próbują egoistycznie twierdzić, że taki a nie inny sposób medytowania jest najlepszy. Na początku aspirant nie posiada jasności umysłu pozwalającej mu odkryć lub zrozumieć właściwą metodę medytacji, i może sugerować się nauczycielami, którzy promują własny typ medytacji. Smutne to, ale niektórzy z tych nauczycieli są nieuczciwi i sami w ogóle nie medytują. Wielu uczniów marnuje cenny czas szukając autentycznej dyscypliny medytacyjnej, skacząc od jednego nauczyciela do drugiego. Zmarnowawszy wiele czasu, energii i pieniędzy, mogą doznać rozczarowania i, sfrustrowani, w końcu zaprzestać szczerych wysiłków. Według tradycji himalajskiej, mówimy czasami, że jeśli na świecie istnieje coś takiego jak grzech, to pierwszym jego przykładem byłby nauczyciel, który zwodzi swych uczniów. Jeśli bacznie przyjrzymy się życiu, to zdamy sobie sprawę, że od samego dzieciństwa uczono nas tylko badać i weryfikować rzeczy świata zewnętrznego i że nikt nie uczył nas jak spojrzeć w siebie, znaleźć w sobie i zweryfikować rzeczy w sobie. Tak więc, wciąż jesteśmy obcy sami dla siebie, a próbujemy poznać innych. Ów brak samo--zrozumienia sprawia, że nasze związki z innymi nie wyglądają tak, jakbyśmy sobie tego życzyli, że w naszym życiu czujemy się przeważnie zagubieni i rozczarowani. Formalny system edukacji niewiele uwagi poświęca umysłowi. Część umysłu, która śpi i śni, ogromna dziedzina nieświadomości będąca magazynem wszystkich naszych doświadczeń, pozostaje nie zbadana; nie podlega żadnej kontroli. Prawdą jest, że całe ciało znajduje się w umyśle, lecz cały umysł nie znajduje się w ciele. Medytacja jest jedyną metodą rzeczywistego rozwinięcia kontroli nad całością umysłu. Uczy się nas jak należy zachowywać się w świecie zewnętrznym, lecz nigdy tego jak wyciszyć się i zbadać co jest wewnątrz nas. Nie powinniśmy jednocześnie z uczenia się jak wyciszyć umysł, robić ceremonii czy rytuału religijnego; jest to uniwersalna potrzeba ciała ludzkiego. Kiedy uczymy się siedzieć w spokoju, osiągamy rodzaj radości, którego nie sposób opisać. Najwyższą ze wszystkich radość, jakiej człowiek w ogóle może doświadczyć, można osiągnąć poprzez medytację. Wszystkie inne rodzaje radości są chwilowe, lecz radość medytacji jest przeogromna i wiecznotrwała. Nie jest to przesada; jest to po prostu stwierdzenie prawdy popartej doświadczeniami wielu wielkich świętych, i tych, którzy odsunęli się od świata i osiągnęli prawdę, i tych, którzy żyli w świecie, lecz nie pozwolili, aby świat nad nimi zapanował. Umysł ma tendencję do wracania do starych nawyków i wyobrażania sobie tego, co może się zdarzyć w przyszłości. Umysł tak naprawdę nie wie jak żyć teraźniejszością, tu i teraz. Tylko medytacja może nas nauczyć pełnego doświadczania teraźniejszości, która jest naszym łącznikiem z wiecznością. Kiedy, z pomocą technik medytacyjnych, skupimy umysł, osiągnie on moc spenetrowania głębszych poziomów naszej istoty. Wtedy umysł nie poddaje się żadnym czynnikom rozpraszającym i osiąga pełnię siły koncentracji, która jest warunkiem medytacji. Jakże szczęśliwi są ci, którzy uświadomili sobie ten fakt i zaczęli medytować. Jeszcze szczęśliwsi są ci, którzy kontynuują medytację, a najszczęśliwszych jest tych niewielu, którzy postanowili, że medytacja jest najważniejszą sprawą w ich życiu i praktykują ją regularnie.
Aby wejść na tę ścieżkę, zrozumieć w pełni czym jest medytacja, należy wybrać metodę odpowiednią
dla nas i systematycznie ją praktykować przez jakiś czas, każdego dnia, jeśli to możliwe, o tej samej
porze. We współczesnym świecie jednakże, uczniowie łatwo się niecierpliwią i medytują tylko przez
krótki okres, a potem rezygnują, twierdząc że medytacja nie ma żadnej wartości czy autentyczności.
Są jak dziecko, które sadzi cebulkę tulipana i jest sfrustrowane, gdy za tydzień wciąż nie widzi kwiatu.
Z pewnością zrobisz postęp, jeśli tylko będziesz medytować regularnie - nie można nie zrobić
postępu, jeśli się praktykuje.
Czym jest medytacja? 23
Z początku postęp ten będzie się wyrażał w kategoriach odprężenia fizycznego i spokoju
emocjonalnego. Później możesz zauważyć inne, bardziej subtelne znaki. Niektóre najważniejsze
korzyści płynące z medytacji ujawniają się stopniowo z czasem, i nie jest łatwo je zauważyć na
pierwszy rzut oka. Wytrwaj w medytacji, a doświadczysz postępu. W dalszej części książki omówimy
jak zrobić postęp i kiedy należy zrobić następny krok.
Zanim zakończymy tę dyskusję, spróbujemy wyjaśnić różnice pomiędzy niektórymi innymi procesami
mentalnymi, które ludzie często mylą z medytacją.
Czym medytacja nie jest
Medytacja nie jest kontemplacją czy myśleniem. Kontemplacja, zwłaszcza kontemplacja inspirujących
konceptów lub ideałów, takich jak prawda, pokój i miłość, może być pomocna, lecz nie jest to proces
medytacji. Kontemplując, zagłębiasz swój umysł w dany koncept i prosisz go o rozważenie znaczenia i
wartości pewnej idei. W systemie medytacji, kontemplacja uważana jest za oddzielną praktykę, taką
jednakże, która czasami może być użyteczna. Kiedy zaczynasz medytować, nie proś umysłu o
rozważenie jakiegoś konceptu, lecz raczej o wyjście poza ten poziom aktywności mentalnej.
Medytacja nie jest hipnozą czy autosugestią. Podczas hipnozy umysł otrzymuje jakąś sugestię; czyni
ją albo osoba hipnotyzowana, albo hipnotyzująca. Sugestia taka może przybrać formę: „Stajesz się
śpiący (lub zrelaksowany)". Tak więc, podczas hipnozy mamy do czynienia z programowaniem,
manipulowaniem lub kontrolowaniem zawartości umysłu, aby uwierzył on w coś lub zaczął myśleć w
pewien określony sposób. Czasami sugestia taka może mieć korzystne wyniki, gdyż siła su-
24
S wami Rama
gestii jest olbrzymia. Niestety, negatywne sugestie również przynoszą destrukcyjne skutki na różnych
poziomach naszej istoty.
Podczas medytacji nie czynimy żadnych prób manipulowania umysłem czy kontrolowania go.
Obserwujemy go po prostu i pozwalamy mu się uspokoić i prowadzić się mant-rze w głąb siebie,
odkrywając i doświadczając głębszych pokładów swojej istoty. Tradycje medytacyjne uważają, że
praktyki takie jak hipnoza mogą mieć pewne potencjalne niebezpieczeństwa. Na przykład mogą
wytworzyć w umyśle konflikt z powodu istnienia subtelnego oporu na wpływy zewnętrzne
wykorzystane w sugestii. Praktyki takie jak hipnoza czy autosugestia mogą mieć pewne efekty
terapeutyczne, lecz ważne jest, aby nie mylić ich z medytacją. Mędrcy mówią, że medytacja jest
czymś w zasadzie przeciwnym do hipnozy; jest to stan jasności umysłu i uwolnienia od sugestii czy
wszelkich wpływów zewnętrznych.
Medytacja nie jest religią. Medytacja nie jest jakimś dziwnym obrządkiem, dla którego mielibyśmy
zmienić swe wierzenia, odrzucić kulturę czy zmienić religię. Medytacja bynajmniej nie jest religią, lecz
raczej praktyczną, naukową i systematyczną technikę poznawanie siebie samego na wszystkich
poziomach. Medytacja nie jest wytworem jakiejś konkretnej kultury czy religii świata, lecz jest czystą i
prostą metodą odkrywania zewnętrznych dziedzin życia i osadzania siebie w właściwej tylko sobie
naturze. Niektóre szkoły nazywają ową naturę samadhi, inne nirvaną; jeszcze inne doskonałością lub
oświeceniem. Można ją również nazywać świadomością chrystusową. Słowa takie i etykietki nie mają
żadnego znaczenia. System medytcji promuje wewnętrzną duchowość, a nie jakąś konkretną religii.
Niektórzy ludzie promują praktyki, które nazywają medytacją, lecz które w rzeczywistości są
mieszanką medy-
Czym jest medytacja? 25
tacji z religią czy innymi wartościami kultury. To sprawia, że uczniowie obawiają się, iż medytacja
może kłócić się z ich religią albo że będą musieli odciąć się od własnej kultury i przyjąć zwyczaje innej.
A przecież tak bynajmniej nie jest. Religia naucza ludzi w co mają wierzyć, lecz medytacja naucza jak
uzyskać doświadczenie bezpośrednie. Nie ma tu konfliktu pomiędzy dwoma systemami. Oddawanie
czci Bogu jest częścią religii, podobnie jak modlitwa będąca dialogiem z Bogiem. Z pewnością można
być jednocześnie osobą religijną, która się modli, oraz osobą, która medytuje, i nie trzeba tu odrzucać
czy przyjmować jakąś religię. Medytacja powinna być praktykowana jako czysta technika, w sposób
systematyczny i uporządkowany.
Aby medytować, będziesz musiał się nauczyć:
O Jak rozluźnić ciało.
O Jak usiąść w wygodnej pozycji.
O Jak uspokoić proces oddechowy.
O Jak spokojnie obserwować obiekty przesuwające się przed oczami twego umysłu.
O Jak badać jakość twoich myśli i nauczyć się jak przyjmować te, które są pozytywne i mocne w
twoim rozwoju.
O Jak pozostać skoncentrowanym i spokojnym w każdej sytuacji, bez względu na to czy ocenisz ją
jako dobrą czy złą.
Niniejsza książka omawia systematycznie wszystkie te zagadnienia, aby twoja medytacja stała się
radosna, głęboka i efektywna. Jeśli praktykujesz medytację rozumiejąc czym ona jest, jeśli stosujesz
odpowiednie techniki i masz odpowiednie nastawienie, to z pewnością stwierdzisz, że odświeża cię
ona i dodaje energii. Teraz, kiedy rozumiesz te podstawowe zasady, jesteś gotów zrobić następny
krok - przygotować się do medytacji.
Ągzdział 2
Przygotowanie do medytacji
Najważniejszym i najczęściej przeoczanym krokiem w medytacji jest przygotowanie. Bez
odpowiedniego przygotowania, można natknąć się na fizyczne, mentalne czy emocjonalne bariery,
które przeszkodzą nam w medytacji głębokiej. Ciało fizyczne samo z siebie nie pomoże ci w
medytacji, a problemy fizyczne czy niewygoda może z pewnością stworzyć bariery czy przeszkody w
medytacji.
Najpowszechniejszymi fizycznymi problemami fizycznymi są: choroba, fizyczne niewygody
spowodowane napięciem czy nieumiejętnością odprężenia się i przyjęcia wygodnej pozycji;
zmęczenie czy senność; podekscytowanie, niepokój wywołane stresującymi wydarzeniami dnia; oraz
problemy spowodowane odżywianiem się - głód albo przejedzenie się. Większość tych problemów
można wyeliminować uświadamiając sobie jak należy pokierować swoim stylem życia. Prewencja
zawsze jest lepsza od leczenia. Można, oczywiście, medytować mając grypę czy jakieś pomniejsze
fizyczne problemy, lecz najprawdopodobniej stwierdzisz wtedy, że niewygoda, ból czy nieumiejętność
skoncentrowania się, które towarzyszą każdej chorobie, jest prawdziwą przeszkodą w medytacji. Na
szczęście, medytacja sprawia, że stajesz się bardziej wrażliwy na
27
28
najróżniejsze procesy fizyczne, co pomoże ci zapobiec chorobom, gdyż będziesz potrafił lepiej
wsłuchać się w swoje ciało i rozpoznać jego prawdziwe potrzeby.
W książce tej oferujemy rady jak należy usunąć te problemy. Opiszemy specjalne ćwiczenia
pomagające w usunięciu fizycznego napięcia i stresu. Poza tym, omówimy również kwestie dotyczące
jedzenia i snu, oraz jak wpływają one na praktykowanie medytacji.
Kilka...
nerbo