Estery.pdf

(845 KB) Pobierz
332944687 UNPDF
t
I
E
+
n
t
I
)
H
U
c
i
y
;
^
Z
8y
1
r
zl4 g
\
s
q
qo
U
r
e r 8
d
9
1
s
o
dl
c
'l
r
s
q
o
?
.p p
' f
o
c
o
c
f\ q
d
z
p
oc
r
u
z
{r d
s
[
u/}d
q
rr
d\
:
s
c
el 1
q
p
1
1
r
eo u
!
e
J o
y
r
. n
1
1
z
r
: l
r
r
cz
u
n
ec
d
T
r
ce
o
d
[
oz
py
r
t
'
el \
t
oc o
c
1p
1
s
^}q
u
l
n
. t s
r I
r
'e
Z
I
ed v p
;
z.
v
,r
ol
u
s
. u
)
1
1
q
erd . z
s
u
e1
lus
c
1c
l! 1
;
r
d
9
l
1
a
.'
u
z
1
31
p
p
I s
i
l
p
q
dq
q
l r
u
s
p
t
dl
qo
8
t
e
Es
Jo z
u
q
.u d
r
q
U
.;
o
c
z
p
1
,
e
. .r t
-p c
l
1
;
u
6s
g
H
s1
u
I
f
I
s q
Jo z
r rsq
1
l\
oru o
u
a
bp
d
s
.r p
e
\
d
.n r
U
u
ec
r
Q
u
z
s
i
1
g
l1 ,
z
.
1
r
p
a
a
a
!
t
a
9
a
I
o
^
o
+c p
z
g
Z
t
332944687.002.png
$ 3. KSIGA ESTERY
p
11
:^
Tragiczne pooenie wygnacw ydowskich w niewoli perskiej, niebez-
pieczestwo im groce i cudowne ocalenie od' zupenej zaga.dy stanowi tre
Ksigi Estery, zaliczanej do piciu meglotl.
1. fRE
Kiedy krl perski Aswerus wyprawia w trzecim roku swego panowania wielk
uczt w Suzie dla zazd,cw i dostojnikw swego pastwa, krlowa Waszti odm-
r'iawejciado ucztujcych. Za to odsunito j od tronu, a jej miejsce zaja :*-
dwka Estera. Niemal rwnoczenie z wyniesieniem Estery opiekun jej, Mardo-
cheusz, uratowa ycie krlowi, odkrywajc spisek dworzan. Wzbudzi jednak prze-
ciwko sobie nienawi wpywowego wezyta Amana, ktty z zemsty postanowi
wyniszczy ydw w caym pastwie perskim. Losem (ptr) wyznaczy on trzyna-
sty dzie dwunastego miesica (luty-marzec) na dzie zemsty, a od krla uzyska
penomocnictwa. Wwczas Mardocheusz skoni Ester, aby nie baczc na wasne
ycie, wstawia si za ludem. Po trzydniowym pocie i modlitwie Estera stana
przed krlem i zaprosia go na uczt razem z Amanem. Aman, ktry tymczasem
wznis szubienic, by na niej straci Mardocheusza, z rozkazu krla musia odda
czeMardocheuszowi, a oskarony przez Ester zgin na tej samej szubienicy,
ktr przygotowa dia slvego rywala. Posiado Amana odzied'ziczya Estera,
a Mardocheusz przej jego urzd. Dekret eksterminacji ydw zmieniono upowa-
niajc ich do samoobrony. W dniu wic, w ktrym mieIi zosta wymordorn'ani,
przeprowadzaj ydzi krwaw masakr wrogw (?5 tysicy), a na pamitk tego
zwycistwa ustanawiaj wito Puri.rn,
;31
:at
:s
2. RODZAJ LITERACKI
*;
..lir
-rBl
:ll,
:\1
Szereg elementw w Est mogoby wiadczy o historycznoci opowiadania.
Zmysowo bowiem i wybuchowo Aswerusa odpowiada usposobieniu Kserkse-
sa I (485---465) 2. Poza tym w historii tego krla potwierdza si w pewien sposb
szczeg o wielkiej uczcie, gdy w trzecim roku panowania (por. Est 1' 3) Kserkse_
sa I odbyy si wielkie uroczystoci zwizane z tocznic jego wstpienia na tron
otaz z przygotowywaniem wyprawy przeciw Grecji w r. 480. Bezporednio bowiem
po objciu tronu wyruszy on na podbj Egiptu i nie mg uroczycie witowa
swej koronacji. Poza tym w dziejach tego krla zgadza si rwnie druga data
z Est, mianowicie wybr Estery na krlow w sidmym roku pano'"vania Aswerusa.
Po nieudanej wyprawie przeciw Grecji' zakoczonej klskami pod Salamin (480)
i pod Mykale (479)' Kserkses I w'rci do Suzy, i zniechcony niepowodzeniem pro-
wadzi hulaszcze ycie. Byo to mniej wicej w sidmym roku jego panowania
(por. Est 2' 16 n) 3. Podobnie szczegy tyczce zwyczajw perskiej administracji,
jak ogaszanie dekretw w rnych jzykach oraz rrieodwoalno krlewskich de-
kretw (Est 1, 13-21 ; 8, B) okazuj si zgodne z pragmatyk perskiej administracji
!it
c;i ,
:az
slt
{!
1
H e r o dot, Hi.st., 7, 35-40: 108; 113 : Est 1, 71 n; 2, 7. L2.
Her o d ot, dz. cyt., 7, 8n.
3
1y1egilah : zwj; do piciu zwojw zaliczano: Pp, Lm, Ekl' Rt i Est.
332944687.003.png
X
E
8
d
.
J
\
r
E
d
o
l
)
I
d
g
T
6
9
J
)
a
I
o
{
I
c
J
o
l
g
?
1
.
l
t
u
9
!
z
z
e
1
s
o
t
o
g
1
u
d
e
!
J
J
z
s
c
J
n
s
s
n
q
l
d
r
?
o
i
u
r
c
u
3
J
!
n
z
d
s
J
,
\
I
{
u
e
a
n
d
u
q
.
1
!
l
z
d
p
.
f
{
.
z
u
e
I
!
s
lp
o
d
!
p
o
\
z
o
p
^
o
8
I
z
e
d
.
u
r
s
l
t
d
z
r
u
q
z
.
)
B
1
a
I
q
z
d
t
v
p
J
1
r
Z
p
)
z
\
[
s
a
s
a
i
b
5
.
l
?
A
.
s
o
o
o
a
s
7
u
l
)
T
p
p
.
E
d
a
o
n
?
l
u
f
g
u
I
r
)
.
6
u
l
r
.
z
+
w
.
o
g
J
u
p
q
t
t
r
p
N
l
z
r
f
1
o
1
s
J
[
J
J
I
u
o
n
p
B
4
)
s
q
g
r
(
1
\
z
I
l
\
V
J
g
a
u
s
z
Y
|
J
t
9
q
o
.
u
p
d
d
r
I
1
p
J
J
p
d
!
B
z
o
c
g
t
u
r
I
J
)
s
?
1
o
I
J
-
l
c
u
u
o
u
p
^
J
.
I
)
6
1
n
v
t
i
J
z
x
s
J
s
o
u
d
\
z
E
o
\
n
I
JI
f
s
q
z
E
o
p
d
N
o
z
d
e
?p
o
'
J
9
1
I
s
'
I
c
z
x
s
)
1
d
7
g
q
s
l
J
!
c
c
u
z
s
z
!
s
e
b
\
i
u
o
u
a
q
d
.
e
d
\
p
1
r
,
'
s
g
!
u
!p
d
p
A
p
!
z
l
g
u
'
a
!
u
q
i
I
c
a
I
d
n
o
!
[
e
-
J
r
1
t
J
'
o
z
q
.
g
o
_
1
_
v
g
\
T
A
.
s
g
I
r
g
1
q
.
z
c
I
l
_
_
g
e
u
q
1
u
^
u
\
o
s
z
t
e
a
T
c
e
1
7
T
!
e
1
u
s
r
I
u
I
g
I
T
j
l
4
qq
N
J
B
z
z
4
7
s
I
u
p
q
$
o
E
o
J
o
9
J
i
o
8
I
N
I
d
e
s
F
u
u
.
l
o
c
9q
q
7
d
o
t
u
1
!
s
o
r
s
n
o
n
r
:
d
b
'
u
z
!
.
3
q
,
o
c
p
v
c
q
q
!
J
z
s
u
t
z
s
cn
s
B
s
c
u
B
q
a
d
r
c
q
p
p
z
p
d
a
r
n
^
c
g
o
n
J
p
e
e
o
z
g
\
d
p
^
\
g
.
u
l
l
'
o
1
!
a
s
n
d
N
J
J
'
1
g
\
!
s
\
B
g
\
e
o
1
d
!
d
t
r
z
H
H
g
d
!
p
I
z
9
+
H
o
J
o
p
o
p
c
'
'
9
I
6
I
9
d
F
d
z
r
o
u
7
7
u
p
n
,
p
z
r
I
)
I
_
L
I
I
I
I
\
q
1
o
c
4
I
H
J
c
i
d
8
I
I
J
p
o
c
'
z
o
.
g
p
9
'
6
9
H
d
\
c
t
p
Z
I
5
{
g
d
I
6
z
,
J
z
{
q
a
y
u
9
I
d
\
p
+
t
g
z
\
Z
J
332944687.004.png
356
KSIGI HISToRYCZNo-DYDAKTYCZNE
bieg, a take ostro zarysowany konflikt, rozgrywajcy si najpierw midzy dwiema
osobami, aby w pewnym momencie rozszerzy si na dwa narody. Rwnie wy-
mowna charakterystyka gwnych bohaterw wydaje si artystycznym tworern
autora, odpowiadajcym ukazanej przez niego sytuacji. Zakrzep7i w nieprzejed-
nanej nienawici ku sobie i stawiajcy wszystko na jedn kart, a przy tym prze-
biegli i podstpni, i bez litoci d1a wroga Aman i Mardocheusz reprezentuj dwa
przeciwne obozy: Persw i Zydw. Przy czym los kadego z nich jest wykadni_
kiem losu reprezentowanego obozu. Aman wic ginie w habie, a Mardocheusza
spotyka wyniesienie. Podobnie dwie przeciwstawne postacie kobiece: krlowa
Waszti, odtrcona i wzgardzona, Estera za miowana i wywyszona. Klska i upo-
korzenie jednej umoliwia zwycistwo drugiej. obok nich za krl fantasta i ba-
zen, klry z jednej manii wpada lv drug z nieztozu-rr'ia ati,voci 12'
o Zamierzeniu artystycznego ujcia literackiego wiadczy take jzyk autora'
Podniosa rnowa, powtarzanie tych samych zwrotw znamionuje raczej poet ni
historyka.
Niewtpliwie Est reprezentuje opowiadanie bdce wynikiem specjalnego
cpracowania takich elementw literackich' jak wtek, dramatyzacja akcji, charak-
ter;'sty" o.uo. Nie podwaa to jednak historycznoci gwnego wydarzenia, ktre
si stao podoem literackiego opracowania. Zachodzi tutaj zjawisko podobne jak
w historii o Jzefie egipsLim, gdzie historyczne bez wtpienia wydarzenie przeka-
zane zostao we wspaniaej szacie literackie; ta' Nie uniejszyo to wszake w ni-
Cz:,lm *"'o'l'' historycznoci postaci Jzefa. Rwnie to historyczne Est ptzekaza-
ne zostao zgodnie z obiektywn sytuacj owych czas\M, co niewtpliwie potwier-
cizaoby mniemanie o istnieniu rzeczywistego podoa historycznego' Poza t'ym za
obiektywn historycznoci treci Est przemawia istnienie w liturgii ydowskiej
rnita Purim, bdcego pamitk nadzwyczajnego ocalenia ydw' z zagraa1cej
im zagady' Trudno z braku pozabiblijnych przekazw ustali pochodzenie tego
wita.Nie ma jednak adnych podstaw, aby cakowicie odrzuci relacj biblijn,
a faworyzowa rnorodne hipotezy krytykw, ktr'e nie maj realnego oparcia
dowodowego 14.
Relacja biblijna ma nad nimi t przewag' e reprezentuje wiadectwo trady-
cji ydowskiej' ktrej wyrazem zewlltrznym jest wanie omawiana ksiga. Poza
tym relacja biblijna znalaza potwierdzenie w sanrej nazwie wita Purim. Z jed-
nej bowiem strony akadyjskie brzmienie tej nazwy sugerowaoby pochodzenie tego
witawanie z terenu babilosko-perskiego' z drugiej za -
ii!l
:l
t
:aI
::1
_r
etYmo1o''."''"
znaczenie (ptLr _ los) ts potwierdzaoby reIacj biblijn' czc powstanie tego
wita z rzucaniem losw. Prcz tego fakt pnego przyjcia si uzita Purim na
terenie Palestyny potwierdza jego powstanie poza tym terenem, zgodnie z reiacj
biblijn o diasporze wschodniej, jako kolebce tego wita. Przyjciu go na terenie
Palestyny w II w. przed chr. sprzyjaa atmosfera walk religijnych okresu macha-
bejskiego 16.
Wwczas to lokalne witodiaspory wschodniej zostao uznane przez oficjalne
czynniki judaizmu palestyskiego. Dokadny wszake moment wprowadzenia go
na teren Palestyny trudno bliej okr'eIi z braku szczegowych danych. To jed-
'"'
;:C
=it
=o
-:;i(
'.:zt
:t
72 H. Lusseau, dz. cyt.,691.
13 M. G a n, 'The Book of Esther n the
Tarbiz 31 (1961) t4+-L49.
14 S. G r z y b ek, dz. cyt., 157 n.
15 A. B e a' De orgine uocs pur, Bb 2l
16 Zob.2 Mch 15,35n; J. Flawiusz,
Light of the Siorg af Joseph' lEgypt.
:+
?e
'.":e,
(1940) 19B n; por. Est 3' 7; 9' 24' 6-
Starozgtnoci' 7, 6, 13.
332944687.005.png
X
S
g
o
u
q
u
n
\
u
p
u
l
]
d
8
o
J
u
1
u
z
-
\
f
q
l
p
c
o
r
l
9
z
E
.
u
z
,
.
p
s
s
(
z
l
o
l
e
g
(
r
e
1
q
;
!
u
^
7
B
o
o
z
7
p
c
.
i
d
o
.
9
p
u
u
l
r
a
t
1
d
'z
z
L
t
I
q
pz
l
d
'
.
e
g
o
c
!
z
l
d
-
^
N
p
s
l
e
u
o
1
.
d
.
l
d
e
l
n
3
u
s
s
.
p
l
e
q
o
.
u
'
q
z
d
'
p
I
a
n
!
p
u
l
1
'
.
r
q
E
8
C
I
I
C
N
X
S
l
u
1
s
8
d
B
r
z
u
r
n
o
d
d
z
u
c
n
d
4
7
a
s
'
o
d
o
n
s
o
J
u
o
a
z
N
J
d
z
.
u
I
u
u
\
V
u
g
)
t
z
p
p
p
o
Z
l
d
d
p
J
-
^
9
z
s
o
c
e
s
[
r
.
.
p
e
:
9
t
z
u
e
z
\
z
!
r
e
1
1
c
3
4
o
*
?
n
u
T
I
p
s
g
, e
r
r
)
6
V
d
u
r
d
c
s
z
1
g
n
e
d
u
r
r
u
s
n
r
r
.
r
u
r
p
e
r
p
.
o
p
u
u
y
a
e
p
d
u
e
)
6
'
c
(
^
p
zJ
a
i
l
p
d
r
T
u
u
z
g
\
g
t
r
r
,
t
l
l
p
q
r
l
l
d
r
u
d
u
r
p
l
d
e
s
d
\
,
6
z
z
g
1
z
a
e
1
E
t
u
E
b
u
5
o
g
J
d
t
1
T
_
r
o
n
s
n
s
s
1
c
s
t
i
a
n
a
z
6
u
u
r
e
u
g
l
u
c
l
J
e
o
u
I
o
J
o
e
p
s
\
7
us
l
9
z
p
u
I
g
1
.
g
d
r
d
z
d
o
1
1
s
p
J
.
d
f
J
l
r
c
n
i
r
z
I
l
i
!
:
s
.
"
d
r
-
lJ
g
r
l
:
p
Z
p
d
t
z
)
1
!
d
J
:
o
1
ls
d
t
i
[
_
o
;
'
1
u
o
g
i
r
r
u
d
l
:
g
7
p
z
s
r
g
s
)
I
t
L
:
u
.
p
1
o
g
I
d
d
r
1
z
1
1
o
u
f
1
g
1
d
l
z
'
t
z
d
o
s
.
,
n
r
d
.
-
s
p
1
b
T
I
v
J
r
-
=
c
p
I
r
J
g
)
u
t
1
p
e
p
l
g
s
*
e
o
u
r
1
'
a
1
w
[
t
e
6
z
t
-
1
q
)
E
z
c
o
s
E
'
w
u
n
u
1
o
,
1
p
+
u
'
c
,
B
r
,
!
:
J
z
+
r
l
z
H
B
E
E
s
z
g
a
p
'
'
l
l
:
T
1
r
l
u
'
7
u
E
'
)
r
{
u
o
n
I
t
-
"
s
f
i
L
t
I
s
o
s
z
p
z
:
e
i
a
J
l
y
g
o
_
"
1
a
I
T
^
x
7
g
,
p
'
'
I
p
7
H
I
c
'
6
S
H
2
r
S
'
+
l
a
332944687.001.png

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin