Informacja o Strażach Gminnych.pdf

Warszawa, dnia 22 października 2003 r.

INFORMACJA

dotycząca ustawy z dnia 12 czerwca 2003 r. o zmianie ustawy o strażach

gminnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 130, poz. 1190)

Wstęp

Ustawa z dnia 12 czerwca 2002 r. o zmianie ustawy o strażach gminnych oraz niektórych

innych ustaw (Dz. U. Nr 130, poz. 1190) zmienia przede wszystkim ustawę z dnia 29 sierpnia

1997 r. o strażach gminnych (Dz. U. Nr 123, poz. 779 oraz z 2002 r. Nr 113, poz. 984) oraz

trzy inne ustawy: z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych

(Dz. U. z 2001 r. Nr 87, poz. 960 z późn. zm.), z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. z

2002 r. Nr 7, poz. 58 z późn. zm.) i z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym

(Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. 515 z późn. zm.). Ustawa z dnia 12 czerwca 2002 r. o zmianie

ustawy o strażach gminnych oraz niektórych innych ustaw, została ogłoszona w dniu 24 lipca

2003 r. i wchodzi w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia, tj. z dniem 25 stycznia

2004 r. Nowelizuje ona w dość szerokim zakresie ustawę o strażach gminnych, która w chwili

obecnej nie przystaje do obowiązujących regulacji prawnych (np. do przepisów Konstytucji

RP, ustawy o broni i amunicji) oraz obecnego poziomu rozwoju straży gminnych. Oprócz

tego bezpośrednim powodem podjęcia prac nad zmianą ustawy o strażach gminnych był

raport NIK o wynikach kontroli funkcjonowania straży gminnych (miejskich) z 2001 r.

Odpowiedni projekt ustawy przygotował utworzony przez Ministra Spraw Wewnętrznych i

Administracji Zespół ds. Współpracy ze Strażami Gminnymi (Miejskimi).

Zaproponowane zmiany unowocześniają samą ustawę o strażach gminnych oraz

wzmacniają funkcjonowanie straży gminnej (miejskiej) jako samorządowej formacji

powoływanej do wykonywania zadań w zakresie ochrony porządku publicznego na terenie

gminy. Do najistotniejszych zmian należą:

w zakresie funkcjonowania straży gminnych (miejskich):

1) przyznanie prawa do przetwarzania danych osobowych – bez wiedzy i zgody osoby,

których dane te dotyczą - uzyskanych w wyniku wykonywania czynności podejmowanych

w postępowaniu w sprawach o wykroczenia oraz uzyskanych z rejestrów, ewidencji i

zbiorów, do których straż posiada dostęp,

2) ustanowienie dostępu do baz danych centralnej ewidencji pojazdów i centralnej ewidencji

kierowców (tzw. CEPIK), oraz dostępu do danych ze zbiorów meldunkowych, zbioru

PESEL oraz ewidencji wydanych i utraconych dowodów osobistych,

3) wprowadzenie obowiązku prowadzenia przez straże ewidencji etatów, wyposażenia w

środki przymusu bezpośredniego oraz wyników działań straży,

4) zniesienie odrębnego trybu uznawania pojazdów straży za pojazdy uprzywilejowane,

w zakresie praw i obowiązków strażników:

1) odebranie prawa do użycia broni palnej gazowej z jednoczesnym umożliwieniem

stosowania przez strażników paralizatorów elektrycznych,

2) przyznanie prawa do obserwowania i rejestrowania przy użyciu środków technicznych

obrazu zdarzeń w miejscach publicznych (tzw. monitoring wizyjny),

3) przywrócenie prawa do podejmowania decyzji o przemieszczeniu lub usunięciu pojazdu z

drogi na koszt właściciela w sytuacji pozostawienia pojazdu w miejscu, gdzie jest to

zabronione i utrudnia ruch lub w inny sposób zagraża bezpieczeństwu,

4) przyznanie prawa do dodawania poleceń lub sygnałów uczestnikowi ruchu lub innej

osobie znajdującej się na drodze,

5) rozszerzenie ochrony prawnej strażników,

6) ustanowienie odrębnych badań lekarskich i psychologicznych dla strażników i osób

ubiegających się o przyjęcie do służby.

Omówienie poszczególnych postanowień ustawy z dnia 12 czerwca 2002 r. o

zmianie ustawy o strażach gminnych oraz niektórych innych ustaw.

Art. 1

W ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych (Dz. U. Nr 123, poz. 779 oraz z

2002 r. Nr 113, poz. 984) wprowadza się następujące zmiany:

1) w art. 9:

a) po ust. 1 dodaje się ust. 1a w brzmieniu:

„1a. W związku z wykonywaniem swoich zadań straż współpracuje z Policją. W

tym celu wójt, burmistrz (prezydent miasta) może zawierać z właściwym

terytorialnie komendantem Policji porozumienie o współpracy straży i Policji.”,

b) ust. 2 otrzymuje brzmienie:

„2. Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze rozporządzenia:

1) zakres i sposoby współpracy Policji ze strażami, uwzględniając możliwość

zawierania porozumień między właściwym terytorialnie komendantem

Policji, a wójtem, burmistrzem (prezydentem miasta),

2) zakres sprawowania przez Komendanta Głównego Policji nadzoru w

zakresie fachowym nad działalnością straży, uwzględniając potrzebę

zapewnienia stosowania przepisów prawnych dotyczących użycia i

przechowywania broni palnej bojowej, środków przymusu

bezpośredniego oraz wykonywania przez strażników czynności

określonych w ustawie.”;

Zasadniczo treść ww. przepisu nie zmienia obecnego stanu prawnego wynikającego z

przepisu art. 9 ustawy o strażach gminnych oraz wydanego na jego postawie rozporządzenia

Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14 kwietnia 1998 r. w sprawie zasad

współpracy Policji ze strażami gminnymi oraz zakresu, w jakim Komendant Główny Policji

sprawuje fachowy nadzór nad strażami i udziela im pomocy (Dz. U. Nr 49, poz. 309).

Celem poprawki było przede wszystkim dostosowanie upoważnienia do wydania

rozporządzenia do wymogów przepisu art. 92 Konstytucji RP w zakresie określenia

wytycznych dotyczących treści rozporządzenia.

Ustawodawca podnosi również rangę współpracy Policji i straży i zawieranych w tym celu

porozumień pomiędzy wójtem, burmistrzem (prezydentem miasta) z właściwym terytorialnie

komendantem Policji poprzez przeniesienie tej regulacji z aktu wykonawczego do ustawy.

Przy okazji warto zauważyć iż zdaniem NIK „wyniki kontroli wskazują, iż nawiązanie

współpracy Straży i Policji opartej o porozumienia zawierane na szczeblu lokalnym (przez

prezydentów i burmistrzów z komendantami powiatowymi Policji) przyczyniały się do

pogłębienia współpracy i usprawniały wspólne działania straży i Policji ukierunkowane na

przeciwdziałanie zagrożeniom ładu, porządku i bezpieczeństwa publicznego” („Informacja o

wynikach kontroli funkcjonowania straży gminnych (miejskich)”, Wrocław – lipiec- 2001 r.)

Mimo zmiany upoważnienia do wydania rozporządzenia przepis art. 6 niniejszej ustawy

zachowuje w mocy dotychczasowe rozporządzenia do czasu wydania nowych aktów

wykonawczych.

2) po art. 9 dodaje się art. 9a i 9b w brzmieniu:

„Art. 9a.1. Straż prowadzi ewidencję etatów, wyposażenia w środki przymusu

bezpośredniego oraz wyników działań straży.

2. Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze rozporządzenia,

zakres i sposób prowadzenia ewidencji, uwzględniając dane podlegające wpisowi

oraz możliwość jej prowadzenia w systemie informatycznym.

Art. 9b. Komendanci straży, za pośrednictwem właściwego terytorialnie

komendanta wojewódzkiego Policji, do dnia 15 lutego każdego roku, składają

Komendantowi Głównemu Policji informacje o danych zawartych w ewidencji, o

której mowa w art. 9a.”;

[ ewidencja etatów, wyposażenia w środki przymusu bezpośredniego oraz wyników działań

straży ]

Przepis ten ustanawia nowy obowiązek dla straży zobowiązując je do prowadzenia

odrębnej ewidencji dotyczącej etatów, wyposażenia w środki przymusu bezpośredniego oraz

wyników działań straży. Szczegółowy zakres ewidencji oraz sposób jej prowadzenia zostanie

określony przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych w drodze rozporządzenia.

Komendanci straży, za pośrednictwem komendanta wojewódzkiego Policji, do 15 lutego

każdego roku będą zobowiązani również do składania Komendantowi Głównemu Policji

informacji o danych zawartych w ewidencji.

Realizacja tego obowiązku przez straże wymaga wydania aktu wykonawczego przez

Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.

3) po art. 10 dodaje się art. 10a w brzmieniu:

„Art. 10a. Straż w celu realizacji ustawowych zadań może przetwarzać dane

osobowe, z wyłączeniem danych ujawniających pochodzenie rasowe lub etniczne,

poglądy polityczne, przekonania religijne lub filozoficzne, przynależność

wyznaniową, partyjną lub związkową, jak również danych o stanie zdrowia,

kodzie genetycznym, nałogach lub życiu seksualnym, bez wiedzy i zgody osoby,

których dane te dotyczą, uzyskane:

1) w wyniku wykonywania czynności podejmowanych w postępowaniu w

sprawach o wykroczenia,

2) z rejestrów, ewidencji i zbiorów, do których straż posiada dostęp na

podstawie odrębnych ustaw.”

[ przetwarzanie danych osobowych ]

Powyższy przepis przyznaje strażom gminnym (miejskim) wprost prawo do przetwarzania

danych osobowych, bez wiedzy i zgody osoby, których dane te dotyczą, ale wyłącznie w celu

realizacji ustawowych zadań. Przetwarzanie takich danych dotyczy danych uzyskanych w

wyniku wykonywania czynności podejmowanych w postępowaniu w sprawach o

wykroczenia oraz z rejestrów, ewidencji i zbiorów, do których straż posiada dostęp na

podstawie odrębnych ustaw.

Sens ww. przepisu nabiera pełnego znaczenia w świetle regulacji ustawy z dnia 29 sierpnia

1997 r. o ochronie danych osobowych (t.j. Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926, z późn. zm.).

Obecnie straże gminne (miejskie) przetwarzają dane osobowe na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 4

tej ustawy powołując się na konieczność wykonywania określonych prawem zadań

realizowanych dla dobra publicznego. Natomiast na podstawie przepisu art. 27 ust. 1 tej

ustawy ustawodawca szczególną ochroną prawną obejmuje tzw. wrażliwe dane osobowe, tj.

dane ujawniające pochodzenie rasowe lub etniczne, poglądy polityczne, przekonania religijne

lub filozoficzne, przynależność wyznaniową, partyjną lub związkową, jak również danych o

stanie zdrowia, kodzie genetycznym, nałogach lub życiu seksualnym oraz danych

dotyczących skazań, orzeczeń o ukaraniu i mandatów karnych, a także innych orzeczeń

wydanych w postępowaniu sądowym lub administracyjnym. Przetwarzanie takich danych,

bez zgody osoby, której dane dotyczą jest możliwe jeżeli przepis szczególny innej ustawy na

to zezwala. W związku z tym prawodawca ustanawiając prawo straży do przetwarzania

danych osobowych, bez zgody osoby, których dane te dotyczą, wyłączył z tego prawa te dane

wrażliwe, które nie są niezbędne do realizacji ustawowych zadań straży. Wyłącznie to

obejmuje dane ujawniające pochodzenie rasowe lub etniczne, poglądy polityczne,

przekonania religijne lub filozoficzne, przynależność wyznaniową, partyjną lub związkową,

jak również dane o stanie zdrowia, kodzie genetycznym, nałogach lub życiu seksualnym.

Wyłącznie to nie obejmuje jednak danych dotyczących skazań, orzeczeń o ukaraniu i

mandatów karnych, a także innych orzeczeń wydanych w postępowaniu sądowym lub

administracyjnym, ponieważ ich przetwarzanie jest potrzebne straży w celu realizacji

ustawowych zadań. Przepis art. 57 § 3 pkt 7 Kodeksu postępowania w sprawach o

wykroczenia wymaga bowiem, żeby wniosek o ukaranie składany przez straż gminną do sądu

zawierał dane dotyczące uprzedniego skazania obwinionego za podobne przestępstwo lub

wykroczenie, jeżeli oskarżyciel powołuje się na tę okoliczność. Dane te są również niezbędne

przy ustalaniu przez organ orzekający wymiaru kary na podstawie art. 33 § 1 Kodeksu

wykroczeń.

Straż będzie mogła przetwarzać dane osobowe, bez wiedzy i zgody osoby, których dane te

dotyczą, uzyskane m.in. z rejestrów, ewidencji i zbiorów, do których straż posiada dostęp na

podstawie odrębnych ustaw. Straż będzie posiadała dostęp do danych zawartych w: centralnej

ewidencji pojazdów i centralnej ewidencji kierowców (tzw. CEPiK); zbiorach

meldunkowych, zbiorze PESEL oraz ewidencji wydanych i utraconych dowodów osobistych;

Krajowym Rejestrze Karnym; Krajowym Rejestrze Sądowym. Niniejsza ustawa wprowadza

korzystniejsze regulacje w zakresie korzystania przez straże gminne (miejskie) ze zbiorów

danych CEPIK i PESEL, dlatego zostaną one omówione w dalszej części.

Prawo dostępu do Krajowego Rejestru Karnego straże posiadają na podstawie art. 6 pkt 6

ustawy z dnia 14 maja 2000 r. o Krajowym Rejestrze Karnym (Dz. U. Nr 50, poz. 580 z późn.

zm.) jako organ prowadzący postępowanie sprawdzające (wyjaśniające). Z kolei Krajowy

Rejestr Sądowy, zgodnie z przepisem art. 8 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym

Rejestrze Sądowym (Dz. U. z 2001 r., Nr 17, poz. 209 z późn. zm.), jest jawny i każdy ma

prawo dostępu do danych zawartych w Rejestrze.

4) w art. 12:

a) w ust. 1:

- pkt 5 i 6 otrzymują brzmienie:

„5) dokonywania czynności wyjaśniających, kierowania wniosków o

ukaranie do sądu, oskarżania przed sądem i wnoszenia środków

odwoławczych – w trybie i zakresie określonymi w Kodeksie postępowania

w sprawach o wykroczenia,

6) usuwania pojazdów i ich unieruchamiania przez blokowanie kół w

przypadkach, zakresie i trybie określonymi w przepisach o ruchu

drogowym,”,

Zmiana w treści art. 12 ust. 1 pkt 5 ustawy o strażach gminnych, wynika z konieczności

jego dostosowania do zmian wprowadzonych ustawą z dnia 24 sierpnia 2001 r - Kodeks

postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. Nr 106, poz. 1148), który wprowadził

bardzo istotne zmiany w postępowaniu w sprawach wykroczenia. Kodeks zmienił nazwę

prowadzonych dotychczas „czynności sprawdzających” na „czynności wyjaśniające” oraz

zniósł kolegia do spraw wykroczeń i przekazał orzecznictwo w sprawach o wykroczenia

sądom. Dlatego też niezbędne jest odwołanie się w art. 12 ust. 1 pkt 5 ustawy o strażach

gminnych do właściwych instytucji przewidzianych w nowym Kodeksie postępowania w

sprawach o wykroczenia.

Zmiana art. 12 ust. 1 pkt 6 ustawy o strażach gminnych polega na pełniejszym

zastosowaniu ustawy - Prawo o ruchu drogowym w sytuacji wykonywania przez strażników

prawa do usuwania pojazdów i blokowania ich kół.

- w pkt 9 kropkę na końcu zastępuje się przecinkiem i dodaje się pkt 10 w

brzmieniu:

„10) obserwowania i rejestrowania przy użyciu środków technicznych

obrazu zdarzeń w miejscach publicznych.”;

[ monitoring wizyjny ]

Powyższy przepis przyznaje strażnikom gminnym (miejskim) prawo do obserwowania i

rejestrowania przy użyciu środków technicznych obrazu zdarzeń w miejscach publicznych

(tzw. prawo do monitoringu wizyjnego). Prawo to obejmuje obserwowanie i rejestrowanie

obrazu zdarzeń, ale bez dźwięku towarzyszącego tym zdarzeniom i dotyczy tylko miejsc

publicznych. Odnośnie rejestrowania obrazu należy mieć na uwadze fakt, że kamery

moniturujące miejsca publiczne umożliwiają identyfikację konkretnych osób, w związku z

czym, wydaje się, że informacje zarejestrowane przez takie kamery podlegają ochronie

prawnej na zasadach określonych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych

osobowych (t.j. Dz. U. z 2002 r., Nr 101, poz. 926).

b) ust. 2 otrzymuje brzmienie:

„2. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, zakres i sposób wykonywania

czynności, o których mowa w ust. 1 pkt 2, 3 i 8-10, uwzględniając potrzebę

zapewnienia odpowiedniej skuteczności podejmowanych przez strażnika czynności, a

także potrzebę ochrony dóbr osobistych oraz wolności i praw człowieka i

obywatela.”;

W porównaniu do obecnej regulacji zmiana ww. przepisu uzupełnia delegację ustawową

do wydania rozporządzenia o wytyczne dotyczące treści aktu, wymagane przez art. 92

Konstytucji. Zakres i sposób wymienionych czynności powinien z jednej strony zapewnić

skuteczne działanie strażników, a z drugiej powinien uwzględniać ochronę dóbr osobistych

człowieka oraz jego praw i wolności.

Nowelizacja rozszerza również zakres przedmiotowy rozporządzenia. Oprócz określenia

zakresu i sposobu wykonywania dotychczasowych czynności rozporządzenie powinno

określić również zakres i sposób wykonywania nowo przyznanego prawa do obserwowania i

rejestrowania przy użyciu środków technicznych obrazu zdarzeń w miejscach publicznych.

5) uchyla się art. 13;

[ pojazdy uprzywilejowane ]

Uchylany przepis upoważnia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji do wydania

rozporządzenia określającego tryb i zasady uznawania pojazdów straży za pojazdy

uprzywilejowane. Brak delegacji ustawowej spowoduje automatycznie utratę mocy

obowiązującej wydanego na jej podstawie rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: