stawy - sciagi.doc

Staw kulisty panewkowy.

Główką stawową jest powierzchnia stawowa głowy kości udowej (facies articularis capitis femoris); panewką jest powierzchnia księżycowata panewki kości miednicznej (facies lunata acetabuli) oraz obrąbek panewkowy (labrum acetabulare), który przyczepia się do brzegu zewnętrznego powierzchni księżycowatej panewki kości miednicznej. Część tego obrąbka, przechodzi ponad wcięciem panewki (incisura acetabuli) i nosi nazwę więzadła poprzecznego panewki (ligamentum transversum acetabuli).

Torebka stawowa
Błona włóknista przyczepia się do rąbka panewki (limbus acetabuli), na zewnątrz od obrąbka panewkowego, oraz do więzadła poprzecznego panewki.
Na kości udowej przyczep z przodu jest szeroki : sięga od kresy międzykrętarzowej do połowy długości szyjki. U góry przyczep na szyjce biegnie przyśrodkowo od dołu krętarzowego, z tyłu przyśrodkowo od grzebienia międzykrętarzowego, prawie w połowie szyjki kości udowej i u dołu powyżej krętarza mniejszego.
Błona maziowa przyczepia się do brzegów powierzchni stawowych i wyściela powierzchnie kości, dochodząc do miejsc przyczepu błony włóknistej, przechodząc na jej wewnętrzną powierzchnię, powodując fakt, że bliższa połowa szyjki kości udowej jest wyścielona błoną maziową.

Więzadła:

-           więzadło biodrowo-udowe (ligamentum iliofemorale) biegnie od okolicy kolca biodrowego przedniego dolnego (spina iliaca anterior inferior) i górnego brzegu panewki kości miednicznej ( należącego do trzonu kości biodrowej). Dzieli się na dwa pasma : pasmo poprzeczne przyczepia się do podstawy krętarza większego i górnej części kresy międzykrętarzowej; pasmo podłużne dochodzi do dolnej części kresy międzykrętarzowej sięgając do podstawy krętarza mniejszego.

-           więzadło kulszowo-udowe (ligamentum ischiofemorale) biegnie od tylnego brzegu panewki kości miednicznej (na trzonie kości kulszowej) i dochodzi do przedniego brzegu krętarza większego.

-           więzadło łonowo-udowe (ligamentum pubofemorale) biegnie od trzonu i gałęzi górnej kości łonowej do górnego brzegu krętarza mniejszego.

Wymienione więzadła wysyłają część włókien do warstwy okrężnej.

-           warstwa okrężna (zona orbicularis) leży na wewnętrznej powierzchni błony włóknistej, tworzy pętlę obejmującą szyjkę kości i przyczepia się w okolicy kolca biodrowego przedniego dolnego.

-           więzadło głowy kości udowej (ligamentum capitis femoris) biegnie od obu końców powierzchni księżycowatej panewki i więzadła poprzecznego panewki do dołka głowy kości udowej.

Ruchy
W stawie biodrowym wykonujemy : zgięcie (flexio), prostowanie (extensio), odwodzenie (abductio), przywodzenie (adductio), obrót do wewnątrz i na zewnątrz (rotatio interna et externa) oraz obwodzenie (circumductio).

Staw zawiasowy zmodyfikowany.

Główkę stawową stanowią powierzchnie stawowe kłykci kości udowej (facies articulares condyli femoris) i powierzchnia stawowa rzepki (facies articularis patellae); panewkę tworzą powierzchnie stawowe górne kłykci piszczeli (facies articulares superiores condyli tibiae) pogłębione przez łąkotki stawowe (menisci articulares) oraz powierzchnia rzepkowa kości udowej (facies patellaris femoris).

Torebka stawowa
Błona włóknista w przedniej ścianie stawu nie istnieje; jest zastąpiona przez ścięgno mięśnia czworogłowego uda. Właściwa błona włóknista tworzy ściany : tylną, boczną i przyśrodkową.
Na kości udowej błona włóknista przyczepia się poniżej obu nadkłykci, a na powierzchni tylnej do powierzchni podkolanowej (facies poplitea femoris), około 1 cm powyżej kresy międzykłykciowej (linea intercondylaris).
Na piszczeli przyczep biegnie wzdłuż brzegu podpanewkowego (margo infraglenoidalis), przyczepiając się około 0,5 cm poniżej poziomu powierzchni stawowych górnych kłykci piszczeli.

Błona maziowa na kości udowej z przodu przyczepia się do brzegu górnego powierzchni rzepkowej i wyściela dół nadrzepkowy na szerokość palca powyżej tej powierzchni
i wytwarzając kaletkę maziową nadrzepkową (bursa suprapatellaris) przechodzi na wewnętrzną powierzchnię ścięgna mięśnia czworogłowego uda. Z boku i przyśrodkowo przyczep biegnie poniżej obu nadkłykci, po wewnętrznej stronie błony włóknistej. Z tyłu błona maziowa przyczepia się do brzegów powierzchni stawowych kłykci kości udowej (do tylnej krawędzi dołu międzykłykciowego, ale go nie wyściela). Na piszczeli przyczepia się do brzegów powierzchni stawowych, otaczając każdą z osobna. Wreszcie na rzepce : do brzegu powierzchni stawowej.

Łąkotki stawowe
Mają kształt półksiężyców, zbudowane z chrząstki włóknistej. Na przekroju poprzecznym mają kształt trójkąta (klina), stąd wyróżnimy powierzchnie : górną, dolną i zewnętrzną (zwróconą do torebki stawowej) oraz brzegi : górny, dolny i wewnętrzny. Każda łąkotka ma róg przedni i tylny (cornu anterius et posterius).
Łąkotka przyśrodkowa : róg przedni przyczepia się w polu międzykłykciowym przednim (area intercondylaris anterior); róg tylny przyczepia się w polu międzykłykciowym tylnym.
Łąkotka boczna : róg przedni przyczepia się do przedniej powierzchni guzka międzykłykciowego bocznego (tuberculum intercondylare laterale); róg tylny przyczepia się do tylnych powierzchni obu guzków międzykłykciowych piszczeli.
Zewnętrzne powierzchnie łąkotek zrastają się z błoną włóknistą torebki stawowej, natomiast do brzegów : górnego i dolnego, przyczepia się błona maziowa.

Więzadła zewnątrzstawowe

-           Więzadło rzepki (ligamentum patellae) stanowi środkową część ścięgna mięśnia czworogłowego uda. Przyczepia się do przedniej powierzchni i obu brzegów rzepki i do guzowatości piszczeli.

-           Troczki rzepki (retinacula patellae) - przyśrodkowy i boczny, są częściami ścięgien głowy bocznej i przyśrodkowej mięśnia czworogłowego uda. Odchodzą od odpowiednich brzegów rzepki (przyśrodkowego lub bocznego) i dochodzą do przedniej powierzchni kłykcia piszczeli (także po odpowiedniej stronie).

-           Więzadło poboczne piszczelowe (ligamentum collaterale tibiale) przyczepia się do nadkłykcia przyśrodkowego kości udowej, zrastając się bezpośrednio z torebką włóknistą stawu i dochodzi do przyśrodkowej części brzegu podpanewkowego. Istotny jest fakt, że przez zrost z torebką włóknistą zrasta się także z łąkotką przyśrodkową (unieruchamiając ją warunkuje jej częstsze uszkodzenia).

-           Więzadło poboczne strzałkowe (ligamentum collaterale fibulare) biegnie od nadkłykcia bocznego kości udowej, oddzielone od błony włóknistej torebki stawowej tkanką tłuszczową
i dochodzi do głowy strzałki.

-           Więzadło podkolanowe skośne (ligamentum popliteum obliquum) biegnie od tylnej powierzchni kłykcia bocznego kości udowej skośnie w dół i przyśrodkowo po tylnej ścianie torebki włóknistej stawu, w której część włókien gubi się, a pozostała część włókien przechodzi w ścięgno mięśnia półbłoniastego i powięź mięśnia podkolanowego.

-           Więzadło podkolanowe łukowate (ligamentum popliteum arcuatum) rozpoczyna się również na powierzchni tylnej kłykcia bocznego kości udowej, nieco niżej niż poprzednie, biegnie głębiej od więzadła skośnego w tym samym kierunku; część jego włókien dochodzi do głowy strzałki jako troczek więzadła łukowatego (retinaculum ligamenti arcuati).

Więzadła wewnątrzstawowe

-           Więzadło krzyżowe przednie (ligamentum cruciatum anterius) biegnie od wewnętrznej powierzchni kłykcia bocznego kości udowej (w pobliżu brzegu tylnego) do pola międzykłykciowego przedniego piszczeli (area intercondylaris anterior).

-           Więzadło krzyżowe tylne (ligamentum cruciatum posterius) biegnie od wewnętrznej powierzchni kłykcia przyśrodkowego kości udowej (w pobliżu brzegu przedniego) i dochodzi do pola międzykłykciowego tylnego piszczeli (area intercondylaris posterior). Więzadła krzyżowe ograniczają ruch obrotowy do wewnątrz w stawie kolanowym.

-           Więzadła łąkotkowo-udowe przednie i tylne (ligamentum meniscofemorale anterius et posterius) biegną od tylnego rogu łąkotki bocznej, wzdłuż przedniej i tylnej powierzchni więzadła krzyżowego tylnego i dochodzą do wewnętrznej powierzchni kłykcia przyśrodkowego kości udowej.

-           Więzadło poprzeczne kolana ( ligamentum transversum genus) łączy najbardziej do przodu wysunięte punkty obu łąkotek.

W jamie stawowej stawu kolanowego leży tzw. ciało tłuszczowe podrzepkowe (corpus adiposum infrapatellare) - jest to fałd błony maziowej wypełniony tkanką tłuszczową. Składa się z : dwóch fałdów skrzydłowych (plicae alares), przyśrodkowego i bocznego oraz fałdu maziowego podrzepkowego (plica synovialis infrapatellaris). Fałdy skrzydłowe przyczepiają się do brzegów powierzchni stawowej rzepki i biegną w dół. Poniżej rzepki łączą się w linii pośrodkowej i od miejsca ich połączenia odchodzi fał maziowy podrzepkowy dochodzący do przedniego brzegu dołu międzykłykciowego kości udowej.
Mechanika stawu kolanowego.

W stawie kolanowym wykonujemy ruchy : zgięcia (flexio), prostowania (extensio), a w pozycjach pośrednich (nie w maksymalnym zgięciu, bądź wyproście) także ruchy obrotu do wewnątrz i na zewnątrz (rotatio interna et externa).

Staw złożony - w jego skład wchodzą trzy stawy :

-           staw ramienno-łokciowy (articulatio humeroulnaris) - staw zawiasowy, główką w tym stawie jest bloczek kości ramiennej (trochlea humeri); panewką jest wcięcie bloczkowe kości łokciowej (incisura trochlearis ulnae). Wykonujemy w nim ruchy : zgięcia (flexio)
i prostowania (extensio).

-           staw ramienno-promieniowy (articulatio humeroradialis) - staw kulisty wolny, główką
w tym stawie jest główka kości ramiennej (capitulum humeri); panewką jest dołek głowy kości promieniowej (fovea capitis radii). Ruchomość tego stawu jest ograniczona ze względu na połączenie z kością łokciową. Wykonujemy w nim ruchy : zgięcia (flexio), prostowania (extensio) i ruchy obrotowe (rotatio).

-           staw promieniowo-łokciowy bliższy (articulatio radioulnaris proximalis) - staw obrotowy, główką tego stawu jest obwód stawowy głowy kości promieniowej (circumferentia articularis capitis radii); panewką jest wcięcie promieniowe kości łokciowej (incisura radialis ulnae) oraz powierzchnia stawowa więzadła pierścieniowatego kości promieniowej (facies articularis ligamenti anularis radii). Wykonujemy w tym stawie ruchy odwracania (supinatio) i nawracania (pronatio), przy czym staw ten współdziała ze stawem promieniowo-łokciowym dalszym.

Torebka stawowa
Błona włóknista na kości ramiennej przyczepia się na powierzchni tylnej nad dołem wyrostka łokciowego (fossa olecrani), na powierzchni przedniej nad dołem wyrostka dziobiastego (fossa coronoidea) i dołem promieniowym (fossa radialis), natomiast po stronie bocznej
i przyśrodkowej przyczep przebiega poniżej obu nadkłykci.
Na kości łokciowej przyczepia się wzdłuż brzegów wcięcia bloczkowego (incisura trochlearis) i wcięcia promieniowego (incisura radialis), pozostawiając szczyty wyrostków łokciowego i dziobiastego wewnątrz jamy stawowej.
Na kości promieniowej przyczep biegnie wokół szyjki, w połowie jej długości.
Błona maziowa przyczepia się do brzegów powierzchni stawowych i wyściela powierzchnie kości, dochodząc do miejsc przyczepów błony włóknistej, przechodząc na jej powierzchnię wewnętrzną.

Więzadła

-           więzadło poboczne promieniowe (ligamentum collaterale radiale) przyczepia się do nadkłykcia bocznego kości ramiennej, następnie dzieli się na dwa pasma, otaczające od przodu i od tyłu głowę kości promieniowej. Pasma te dochodzą do przedniego i tylnego brzegu wcięcia promieniowego kości łokciowej.

-           więzadło poboczne łokciowe (ligamentum collaterale ulnare) przyczepia się do nadkłykcia przyśrodkowego kości ramiennej i dochodzi do łokciowego brzegu wcięcia bloczkowego kości łokciowej i do podstawy wyrostka dziobiastego kości łokciowej.

-           więzadło pierścieniowate kości promieniowej (ligamentum anulare radii) otacza głowę kości promieniowej biegnąc od przedniego do tylnego brzegu wcięcia promieniowego kości łokciowej.

więzadło czworoboczne (ligamentum quadratum) przyczepia się do dolnego brzegu wcięcia promieniowego kości łokciowej i do odpowiadającego mu wysokością miejsca na szyjce kości promieniowe

Budowa stawu ramieniowego

Jest to staw kulisty wolny.

Główkę stawową tworzy powierzchnia stawowa głowy kości ramiennej (facies articularis capitis humeri); panewkę stawową stanowi wydrążenie stawowe łopatki (cavitas glenoidalis) oraz obrąbek stawowy (labrum glenoidale), przyczepiony do brzegów wydrążenia stawowego. Obrąbek zwiększa powierzchnię stawową panewki.

Torebka stawowa

Błona włóknista na kości ramiennej przyczepia się do szyjki anatomicznej (collum anatomicum). Przyczep jest przerwany powyżej bruzdy międzyguzkowej (sulcus intertubercularis), gdyż w tym miejscu przechodzi do wewnątrz stawu ścięgno głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia, otoczone pochewką maziową międzyguzkową (vagina synovialis intertubercularis). W otoczeniu panewki stawowej błona włóknista przyczepia się do zewnętrznego brzegu obrąbka stawowego; powyżej obrąbka przechodzi na podstawę wyrostka kruczego, gdzie się przyczepia powyżej guzka nadpanewkowego (tuberculum supraglenoidale), który jest miejscem przyczepu ścięgna głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia.

Błona maziowa przyczepia się tak jak błona włóknista, jedynie na podstawie wyrostka kruczego otacza guzek nadpanewkowy.

Więzadła

-           więzadło kruczo-ramienne (ligamentum coracohumerale)
Przyczepia się do podstawy i brzegu bocznego wyrostka kruczego oraz do guzka większego i mniejszego kości ramiennej.

-           więzadła obrąbkowo-ramienne (ligamenta glenohumeralia), górne, środkowe i dolne.
Przyczepiają się dokładnie tak jak błona włóknista torebki stawowej. De facto są to zgrubienia torebki.

Oprócz wymienionych więzadeł torebka jest wzmocniona przez tzw. "więzadła czynne". Rolę tą pełnią ścięgna mięśni przebiegające w pobliżu stawu, łączące się z torebką włóknistą. Należą do nich ścięgna mięśni : nadgrzebieniowego, podgrzebieniowego, podłopatkowego i obłego mniejszego.

Mechanika stawu
W stawie ramiennym wykonujemy ruchy : zgięcia (flexio), prostowania (extensio), odwodzenia (abductio), przywodzenia (adductio), obrotu na zewnątrz (rotatio externa), obrotu do wewnątrz (rotatio interna) i obwodzenia (circumductio).
Ruch odwodzenia odbywa się tylko do kąta ok. 90 stopni. Odwodzenie kończyny górnej do pionu odbywa się w stawach mostkowo-obojczykowym i barkowo-obojczykowym.

Articulatio talocruralis (staw skokowy górny, in. skokowo-goleniowy) Staw zawiasowy.

Główkę tworzy powierzchnia stawowa bloczka kości skokowej (facies articularis trochleae tali) podzielona na trzy części : górną, boczną (facies articularis malleolaris lateralis) i przyśrodkową (facies articularis malleolaris medialis); panewkę tworzą : powierzchnia stawowa dolna piszczeli (facies articularis inferior tibiae) oraz powierzchnie stawowe kostek - bocznej i przyśrodkowej (facies articularis malleoli lateralis et medialis).

Torebka stawowa
Błona włóknista przyczepia się wzdłuż brzegów powierzchni stawowych zachodząc z przodu na szyjkę kości skokowej. Błona maziowa uwypukla się ku górze w obręb więzozrostu piszczelowo-strzałkowego.

...