Tora - (hebr. תורה - prawo, nauka, droga, dosł. nauczanie). W węższym znaczeniu - pięć pierwszych ksiąg Biblii (Pięcioksiąg, Pentateuch); w szerokim znaczeniu - cała Biblia hebrajska (Tora pisana, Tanach) oraz tradycja teologiczno-prawna judaizmu (Tora ustna).
Najważniejszy tekst objawiony judaizmu, składający się z 5 ksiąg w języku hebrajskim, spisanych wedle tradycji przez Mojżesza na polecenie Boga. W skład Tory wchodzą (w nawiasach transkrypcja nazwy hebrajskiej, stanowiącej pierwsze słowa danej księgi oraz chrześcijańskie nazwy polska i łacińska):
1. בראשית - Bereszit (tłum. "Na początku"; pl. Księga Rodzaju łac. Genesis)
2. שמות - Szemot (tłum. „Imiona"; pl. Księga Wyjścia; łac. Exodus)
3. ויקרא - Wajikra (tłum. "I zawołał"; pl. Księga Kapłańska; łac. Leviticus)
4. במדבר - Bemidbar (tłum. "Na pustyni"; pl. Księga Liczb; łac. Numeri)
5. דברים - Dwarim (tłum. "Słowa"; pl. Księga Powtórzonego Prawa; łac. Deuteronomium)
Głównym tematem Tory jest Przymierze pomiędzy Bogiem, a narodem Izraela za pośrednictwem Mojżesza zawarte podczas wędrówki z niewoli egipskiej do Ziemi Obiecanej. Opis kształtowania się narodu i kultu za czasów Mojżesza poprzedzony jest znajdującymi się w Księdze Rodzaju opowieściami o prapoczątkach ludzkości (od Stworzenia do Potopu i Wieży Babel) oraz pradziejach Izraela (dzieje Patriarchów: Abrahama, Izaaka oraz Jakuba i jego synów).
Dzisiejsza biblistyka przyjmuje, że księgi powstały z wielu starszych tradycji, a ich dzisiejsza forma ukształtowała się do końca V w. p.n.e. Teoria źródeł przyjmuje, że na Pięcioksiąg składają się cztery dokumenty pierwotne: jahwistyczne (J), elohistyczne (E), kapłańskie (P) oraz deuteronomistyczne (D), wielokrotnie redagowane i uzupełnione o tradycję ustną.
Tora (Pięcioksiąg) jest spisana ręcznie na białym, wykonanym z jagnięcej skóry zwoju. Przechowywana jest bardzo uroczyście, zwinięta i ubrana w tzw. sukienkę, ukoronowana. Składana jest w Aron Hakodesz, specjalnej, zasłoniętej szafie w synagodze.
Tora stanowi samo centrum życia żydowskiego. Na niej opiera się cały system modlitw. Wszelkie poczynania religijnego Żyda są uwarunkowane nakazami i zakazami zawartymi w Torze. W synagodze Tora jest czytana na bimie w rytmie rocznym. Torze jest poświęcone specjalne święto, Simchat Tora, podczas którego Żydzi tańczą z radości z Torą w ramionach
Zwana również miszną. Cała tradycja ustna stanowiąca uzupełnienie Tory pisanej. Składa się z dodatków i komentarzy (midraszy), przepisów prawnych (halachy) oraz przypowieści i legend objaśniających (Haggady). Tora ustna zawiera całą tradycję religijną Żydów i jest nierozłączna od Tory pisanej.
Pięcioksiąg dla chrześcijan stanowi słowo Boże, przedstawiające dzieje relacji człowieka z Bogiem; zwłaszcza przymierza zawieranego z patriarchami, a zapowiadających Nowe Przymierze. Chrześcijanie są wolni od przepisów prawnych Tory, ale nie od nauk moralnych i religijnych (Dekalog).
kazenet