Szczecin_Przewodnik_1960_(sedina_pl).pdf

CZESŁAW PISKORSKI

SZCZECIN i OKOLICE

II wydanie

poprawione i uzupełnione

SPORT i TURYSTYKA

WARSZAWA

1960

WIADOMOŚCI OGÓLNE

TADEUSZ BABICZ

KjisuttH uifjfcofiala

W IKTOR1A EOSZKOWSKA

Położenie

WYDAWNICTWO „SPORT I TURYSTYKA 1960

Szczecin leży nad

Odrą. Port szczeciński

znajduje się w głębi lądu,

w odległości 33 mil mor-

skich (około 60 km) od

Bałtyku, ale dzięki dużej

głębokości Odry może

przyjmować statki mor-

skie o znacznym zanurzeniu. Rzeka w północnym

swym biegu płynie dwoma korytami, oddalonymi

od siebie o kilka kilometrów. Dolina odrzańska, któ-

rą płyną oba koryta rzeki, ma ponad 10 km szero-

kości. Wschodnie ramię Odry nosi nazwę Regalicy.

Wpada ona w rejonie miasta do jeziora Dąbie

(o powierzchni 55 km 2 ). Odra właściwa (zachodnie

ramię rzeki) przepływa na zachód od jeziora i na

północy łączy się z wielkim Zalewem Szczecińskim,

odciętym od morza wyspami, Uznaniem i Wolinem.

Cieśninami, znajdującymi się pomiędzy tymi wys-

pami a stałym lądem, rzeka uchodzi do Bałtyku,

Cieśniny noszą nazwy: Piana (na terenie NRD),

Świna i Dziwna.

Nakład 10.272 egz. Ark. wyd. 6,5. Ark. druk. 5,25.

Papier druk. sat. kl. V 70 g. Oddano do składania

w marcu 1960 r. Podpisano do druku w lipcu 1960 r.

Druk ukończono w lipcu 1960 i.

Cena zł 15.—

Krak. Zakł. Graf. Zakl. Nr 8 — Zam. 155/60 — E-015

Centrum miasta znajduje się na lewym, zachod-

nim brzegu rzeki. Dokoła rozciągają się wzniesienia,

często znacznej wysokości, Na północ od śródmieś-

cia leżą wyniosłe Wzgórza Warszewskie (131 m

npm.), od zachodu i południa ciągnie się niższe

pasmo, zwane Wałem Bezleśnym, rozłożone po-

między wsiami Bezrzecze i Siadło (około 60 m

npm.), na południowym wschodzie wznoszą się

Góry Bukowe (147 m npm.). Jeśli uwzględni się,

że Odra w Szczecinie płynie na wysokości ok. 30

cm npm., zarówno wzniesienia wzgórz jak i posz-

czególnych części miasta są bardzo znaczne.

Szczecin leży na wielkim niżu europejskim,

w tym miejscu, gdzie Bałtyk wkracza najgłębiej ku

południowi. Krajobraz okolic Szczecina kształtował

się pod wpływem lodowców, które napływały tu

kilkakrotnie ze Skandynawii i za każdym razem

pozostawiały po sobie ślady. Należą do nich more-

nowe wzgórza otaczające miasto.

Położenie Szczecina nad rzeką, w pobliżu morza,

które posiada bogato rozwiniętą linię wybrzeża

sprzyjało osiedlaniu się człowieka: ludzie zamiesz-

kują te tereny już od kilku tysięcy lat, o czym

świadczą wykopaliska. Dogodne położenie spra-

wiło, że miasto stale się rozwijało, a choć w prze-

szłości posiadało licznych konkurentów, zawsze

w walce zwyciężało. Obecnie położenie Szczecina

sprzyja zainteresowaniu się jego portem naszych

południowych sąsiadów, szczególnie Czechosło-

wacji. Obroty towarów czeskich przez Szczecin

stale rosną. Do portu zawijają Odrą coraz to licz-

niej czeskie barki, które przywożą towary wysy-

łane stąd dalej.

Klimat

Klimat Szczecina jest wynikiem wpływów Morza

Bałtyckiego i bliskości Atlantyku. Średnia tempera-

tura lata jest tutaj niższa niż w Polsce centralnej

0 1—2°C i wynosi od 16,4 do 17,5 C C, zima odpo-

wiednio łagodniejsza o około 2°C.

Ogólna ilość opadów jest niewielka, znacznie

niższa niż na innych ziemiach Polski. Jednak

często zdarzają się długie i drobne deszcze, co

sprawia wrażenie, iż Szczecin ma dużo opadów.

Prawie zupełnie brak jest tu ulewnych deszczów

1 wielkich burz.

Wody

W okolicy Szczecina znajdują się duże prze-

strzenie wodne. Na czoło wysuwa się Zalew

Szczeciński. Razem z obszarami wód Dolnej Odry

zajmuje on około 900 km 3 powierzchni. Sąsiadujące

ze Szczecinem jez. Dąbie o powierzchni 55 km 2

stanowi doskonały teren sportów wodnych. Na

północny zachód od śródmieścia, na skraju Puszczy

Wkrzańskiej znajduje się urocze Jez. Głębokie

z ładną plażą i kąpieliskiem.

Odra i jej kanały to dogodne arterie dla kaja-

kowców. Obok Odry i Regalicy na terenie miasta

płynie kilka niewielkich potoczków, przyczyniają-

cych się do urozmaicenia krajobrazu. Ich źródła

znajdują się na zboczach Wzgórz Warszewskich.

Ludność

W początkach 1960 r. Szczecin — największe

miasto Pomorza Zachodniego — liczył 271 tysięcy

mieszkańców. Szczecin ma przewagę ludzi młodych.

Ilość zawieranych małżeństw w stosunku rocznym

na 1000 mieszkańców osiąga tu najwyższą cyfrę

w Polsce. Bardzo wysoki jest przyrost naturalny,

a liczba mieszkańców urodzonych w tym mieście

wynosi rocznie 6—8 tysięcy i sięga połowy ogólnej

liczby mieszkańców.

obecnie. Dokumenty pisane zachowane ze średnio-

wiecza są stosunkowo nieliczne i trudno z nich wy-

ciągnąć jakieś konkretne wnioski. Dawniej pano-

wało przekonanie, że nazwa miasta pochodzi po

prostu od szczeciny. Inni wywodzili ją od słowa

ściek (ponieważ wody odrzańskie w tym rejonie

bardzo powoli „ściekają" ku Bałtykowi). Nowsze

badania postawiły jeszcze dalsze przypuszczenia,

że gród szczeciński otrzymał swą nazwę od szczytu,

na którym się wznosił. Stare kroniki wspominają,

iż miasto znajdowało się na trzech wzgórzach. Od

tych szczytów powstała prawdopodobnie pierwsza

nazwa „Szczytno". Profesor Gumowski na podsta-

wie badań przeprowadzonych na starych pieczę-

ciach miejskich uważa, iż pierwotna nazwa miasta

brzmiała „Szczycin".

Jeden z najwybitniejszych znawców tego zagad-

nienia, profesor Rudnicki, przypuszcza, że nazwa

grodu wywiodła się od słów: ,,szczeć" lub „szczot",

przy czym terminy te oznaczały „ostrą trawę rosną-

cą na brzegach wód otaczających w przeszłości

osadę". Z tym poglądem godzą się też inni naukow-

cy. Twierdzą oni jednakże, iź termin ,,Szczot" to

imię własne założyciela grodu. Szczecin jest więc

grodem Szczota, ponoć księcia wkrzańskiego, który

podjął decyzję o założeniu osady (Wkrzanowie,

słowiańskie plemię, mieszkali na ziemiach na

zachód od miasta).

Wszystkie badania dowodzą niezbicie, iż pier-

wotna nazwa Szczecina jest słowiańskiego pocho-

dzenia.

Powierzchnia

Szczecin należy do najrozleglejszych miast

Polski (280 km 2 ). Jedynie powierzchnia Warszawy

przerasta terytorium Szczecina.

Z ogólnej powierzchni miasta bardzo wiele przy-

pada na lasy, parki i wody, W granice Szczecina

wchodzą częściowo skraje puszcz Wkrzańskiej

i Goleniowskiej. Puszcze te otaczają miasto. Nie-

które parki szczecińskie (np. park imienia Jana

Kasprowicza) łączą się bezpośrednio z puszczami.

Miasto posiada liczne dzielnice willowe. Obszary

o zabudowie zwartej stanowią niewielki odsetek

miejskiego terytorium. Dzielnice willowe Szczecina

rozrzucone są na olbrzymiej przestrzeni wśród

lasów i wód, co w niemałej mierze przyczynia się

do słusznej opinii, że Szczecin należy do najpięk-

niejszych miast Polski, że jest to miasto zieleni.

Nazwa miasta

Nazwa miasta jest bardzo stara. Używali jej

mieszkańcy szczecińskiego grodu już przed wieloma

wiekami. Wielu uczonych interesowało się jej po-

chodzeniem i tym czy dawniej brzmiała tak, jak

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: