Słownik sejmowy.pdf

ABSOLUTORIUM

udzielane przez Sejm, w drodze uchwały Radzie Ministrów po rozpatrzeniu przedłożonego mu

sprawozdania z wykonania ustawy budżetowej wraz z informacją o stanie zadłużenia państwa oraz po

zapoznaniu się z opinią Najwyższej Izby Kontroli, w terminie 90 dni od dnia przedłożenia Sejmowi

sprawozdania (art. 226 ust1 i 2 Konstytucji).

BIERNE PRAWO WYBORCZE

1. wybrany do Sejmu może być obywatel polski, mający prawo wybierania tj. bierne prawo wyborcze,

który najpóźniej w dniu wyborów ukończy 21 lat; 2. wybrany do Senatu może być obywatel polski,

mający prawo wybierania, który najpóźniej w dniu wyborów ukończy 30 lat (art. 99 Konstytucji).

BUDŻET PAŃSTWA

zestawienie planowanych na okres jednego roku dochodów i wydatków państwa. Celem sporządzania

budżetu jest racjonalizacja wydatków. Budżet stanowi podstawę finansowego planowania przedsięwzięć

oraz dostarcza najważniejszych informacji potrzebnych do kontroli prowadzonej działalności. Uchwalany

jest w drodze ustawy.

CZYNNE PRAWO WYBORCZE

prawo udziału w referendum oraz prawo wybierania Prezydenta RP, posłów, senatorów i przedstawicieli

do organów samorządu terytorialnego przysługujące obywatelowi polskiemu, który najpóźniej w dniu

głosowania ukończy 18 lat; prawo to nie przysługuje osobom, które prawomocnym orzeczeniem

sądowym są ubezwłasnowolnione oraz pozbawione praw publicznych lub wyborczych (art. 62

Konstytucji).

CZYTANIE PROJEKTU USTAWY

etap pracy Sejmu lub komisji sejmowych nad projektem ustawy lub uchwały, przewidziany w art. 119

Konstytucji, określony w art. 33 RS. Projekty ustaw rozpatruje się w trzech czytaniach, uchwał w dwóch

czytaniach. Projekt ustawy uznany przez RM jako pilny i jako taki przedłożony Sejmowi, jest

rozpatrywany według odrębnej procedury przewidzianej w regulaminach Sejmu i Senatu. Trybem pilnym

nie mogą być objęte projekty ustaw podatkowych, ustawy dotyczące wyboru Prezydenta RP, Sejmu,

Senatu oraz organów samorządu terytorialnego, ustawy regulujące ustrój i właściwość władz publicznych

oraz kodeksy.

I czytanie przeprowadza się na posiedzeniu komisji z wyjątkiem ustaw o szczególnym znaczeniu - (wykaz

art. 34 ust 1 RS), których czytanie odbywa się na posiedzeniu Sejmu.

II czytanie obejmuje przedstawienie Sejmowi sprawozdania komisji o projekcie ustawy, przeprowadzenie

debaty oraz zgłaszanie poprawek i wniosków.

III czytanie obejmuje przedstawienie dodatkowego sprawozdania komisji lub - jeżeli projekt nie został

skierowany do komisji - przedstawienie przez posła sprawozdawcę poprawek i wniosków zgłoszonych

podczas II czytania oraz głosowanie nad projektem.

DEFICYT BUDŻETOWY

niedobór dochodów budżetu państwa w stosunku do jego wydatków (inaczej - nadwyżka wydatków nad

dochodami). Źródłami finansowania deficytu budżetowego mogą być kredyty bankowe udzielane przez

bank centralny, emisja papierów wartościowych (obligacji, weksli, bonów skarbowych), podwyższenie

stopy podatkowej, a w ostateczności dodatkowa emisja pieniądza.Deficyt budżetowy, przy niewielkich

jego rozmiarach, może mieć korzystny wpływ na gospodarkę, zwłaszcza w okresie recesji

(interwencjonizm państwowy). Przekroczenie jego "bezpiecznej" granicy (5% produktu narodowego

brutto) może wywołać poważne zaburzenia w gospodarce (inflacja).

DIETA POSELSKA

zwrot kosztów związanych z pełnieniem funkcji posła. Marszałek Sejmu zarządza obniżenie diety

parlamentarnej za każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności na posiedzeniu Sejmu lub komisji i

brak udziału w głosowaniach (art. 24 RS). Od zarządzenia Marszałka posłowi przysługuje odwołanie do

Prezydium Sejmu, składane na ręce Marszałka.

Obecnie kwota diety poselskiej ustalona została na poziomie 2312,35 PLN.

DRUK SEJMOWY

oznaczony numerem dokument w procesie legislacyjnym, odzwierciedlający etapy prac komisji

sejmowych. W drukach sejmowych zawarte są projekty ustaw lub uchwał wraz z uzasadnieniem,

sprawozdania komisji o projektach, projekty apeli, rezolucji i oświadczeń Sejmu, autopoprawki do ustaw,

wnioski dotyczące składów osobowych komisji, wnioski dotyczące powołania komisji nadzwyczajnych.

DZIENNIK USTAW

wydawnictwo rządowe, w którym ogłaszane są: ustawy, rozporządzenia, umowy międzynarodowe,

oświadczenia rządowe. Akty te nabierają mocy prawnej po upływie czternastu dni od dnia opublikowania.

EXPOSE

przemówienie nowego Prezesa Rady Ministrów na posiedzeniu Sejmu, zawierające wykładnię programu

działania Rządu oraz propozycję jego składu osobowego.

GŁOSOWANIE

w Sejmie - wyrażenie poparcia lub sprzeciwu wobec projektu ustawy lub uchwały. Może być dokonane

tylko osobiście; stosuje się trzy sposoby głosowania: - przez wrzucenie podpisanej kartki do urny

(głosowanie imienne), - przez podniesienie ręki (głosy liczą sekretarze) oraz - przez podniesienie ręki i

równoczesne naciśnięcie przycisku urządzenia do głosowania. Od 1992 roku stosuje się przede wszystkim

tę ostatnią formę głosowania. Wyniki głosowania ogłasza Marszałek Sejmu i są one ostateczne, nie mogą

być przedmiotem dyskusji z wyjątkiem sytuacji gdy budzą uzasadnione wątpliwości (art. 114 RS).

Przeprowadzone w dniu wyborów wśród wyborców: wyborca osobiście oddaje swój głos poprzez

wrzucenie do urny wyborczej wypełnionej przez siebie karty do głosowania.

IMMUNITET POSELSKI

poseł nie może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej bez zgody Sejmu, w okresie piastowania

mandatu poselskiego tj. od dnia ogłoszenia wyników wyborów do dnia wygaśnięcia mandatu, poseł nie

może być zatrzymany ani aresztowany bez zgody Sejmu, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku

przestępstwa, jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O

zatrzymaniu posła niezwłocznie powiadamia się Marszałka Sejmu, który może nakazać natychmiastowe

zwolnienie zatrzymanego (art. 105 ust 2 i 5 Konstytucji).

INICJATYWA USTAWODAWCZA

przysługuje: posłom, Senatowi, Prezydentowi RP, Radzie Ministrów oraz grupie co najmniej 100 000

obywateli mających prawo wybierania do Sejmu (art 118 Konstytucji); wnioskodawcy, przedkładając

Sejmowi projekt ustawy, przedstawiają skutki finansowe jej wykonania. W zakresie ustawy budżetowej

oraz jej zmian, ustawy o prowizorium budżetowym, ustawy o zaciąganie długu publicznego oraz ustawy o

udzielenie gwarancji finansowych przez państwo, inicjatywę ustawodawczą ma tylko Rada Ministrów.

INTERPELACJA POSELSKA

pytanie posła lub grupy posłów, złożone na piśmie, na ręce Marszałka Sejmu, w sprawach o zasadniczym

charakterze, zawierające krótkie przedstawienie stanu faktycznego będącego jej przedmiotem,

wynikające zeń pytania, skierowane zgodnie z właściwością interpelowanego. Marszałek Sejmu przesyła

niezwłocznie interpelację interpelowanemu oraz informuje Sejm o złożonych interpelacjach i

odpowiedziach na nie. Odpowiedź na interpelację jest udzielana na piśmie nie później niż w ciągu 21 dni

od daty jej otrzymania na ręce Marszałka Sejmu (art. 120 RS). Rozpatrzenie interpelacji na posiedzeniu

Sejmu obejmuje informację o treści interpelacji oraz udzielenie przez interpelowanego odpowiedzi;

interpelant może zwrócić się do interpelowanego o udzielenie dodatkowych wyjaśnień.

INTERWENCJA POSELSKA

pisemne lub ustne wystąpienie posła do organu administracji państwowej, instytucji lub organizacji

społecznej; ma na celu załatwienie konkretnej sprawy oraz wgląd w tok jej załatwiania.

KADENCJA SEJMU

trwa cztery lata, rozpoczyna się z dniem zebrania się Sejmu na pierwsze posiedzenie i trwa

do dnia poprzedzającego dzień zebrania się Sejmu następnej kadencji. Sejm może skrócić

swoją kadencję uchwałą podjętą co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby posłów. Prezydent

może zarządzić skrócenie kadencji Sejmu i zarządzić jednocześnie wybory do Sejmu, w przypadku nie

przedstawienia Prezydentowi do podpisu ustawy budżetowej w terminie 4 miesięcy od dnia przedłożenia

Sejmowi projektu tej ustawy (art 225 Konstytucji). Kadencja Sejmu nie może być skrócona w czasie

stanu nadzwyczajnego oraz w ciągu 90 dni od jego zakończenia.

KANCELARIA SEJMU RP

wykonuje zadania organizacyjno-techniczne i doradcze związane z działalnością Sejmu i jego organów;

stwarza warunki posłom do wykonywania mandatu poselskiego, dostarcza wszelkie materiały niezbędne

do pracy posłów w komisjach przy opracowywaniu projektów ustaw i uchwał, umożliwia korzystanie z

opracowań fachowych, literatury i ekspertyz; zapewnia techniczno-organizacyjne i finansowe warunki

działalności biur poselskich lub innych jednostek do obsługi terenowej działalności posłów. Kancelarią

Sejmu kieruje Szef KS powoływany przez Marszałka Sejmu po zasięgnięciu opinii Komisji Regulaminowej

i Spraw Poselskich. Organizację KS określa statut uchwalony na wniosek Szefa KS.

KLUB POSELSKI/KOŁO POSELSKIE

Posłowie mogą tworzyć w Sejmie kluby poselskie i koła poselskie oparte na zasadzie politycznej.

(art.9 RS). Klub tworzy co najmniej 15 posłów, koło co najmniej 3 posłów. Poseł może należeć

tylko do jednego klubu lub koła poselskiego. Kluby lub koła poselskie mogą na zasadzie

wzajemnych porozumień ustanawiać wspólną reprezentację w Konwencie Seniorów. Składy osobowe oraz

regulaminy wewnętrzne podawane są prze włądze klubów poselskich i kół do wiadomości Prezydium

Sejmu.

KOMISJE SEJMOWE

są organami powołanymi do rozpatrywania i przygotowywania spraw stanowiących przedmiot prac Sejmu

oraz wyrażania opinii w sprawach przekazanych pod ich obrady przez Sejm lub Prezydium Sejmu.

Komisje sejmowe są również organami Sejmu w zakresie kontroli działalności poszczególnych organów

państwowych, samorządu terytorialnego oraz innych organów i organizacji w zakresie wprowadzania w

życie i wykonywania ustaw i uchwał Sejmu (art. 18 RS). Regulamin Sejmu przewiduje utworzenie 28

komisji stałych, określając zakres ich działania. Sejm może powoływać i odwoływać komisje

nadzwyczajne, określając cel, zasady i tryb ich działania (art. 20 RS). Posiedzenia komisji odbywają się w

terminach określonych przez samą komisję, jej prezydium lub przewodniczącego. Komisje mogą odbywać

posiedzenia wspólne, którym przewodniczy jeden z przewodniczących komisji. Komisje obradujące

wspólnie przyjmują uchwały większością głosów, w obecności co najmniej 1/3 liczby członków każdej z

uczestniczących w posiedzeniu komisji.

KONSTYTUCJA

ustawa zasadnicza, naczelny akt prawny i prawotwórczy, dotyczący ustroju politycznego i gospodarczego

państwa, ustanawia podmiot władzy w państwie i określa sposoby sprawowania przezeń władzy, ustala

strukturę i zakres kompetencji jego naczelnych organów oraz tworzy katalog podstawowych praw,

wolności i obowiązków obywatelskich. Konstytucja jest uchwalana i zmieniana w drodze szczególnych

procedur. Projekt ustawy o zmianie Konstytucji może przedłożyć co najmniej 1/5 ustawowej liczby

posłów, Senat lub Prezydent RP. Zmiana Konstytucji następuje w drodze ustawy uchwalonej w

jednakowym brzmieniu przez Sejm i następnie w terminie nie dłuższym niż 60 dni prze Senat. Ustawę o

zmianie Konstytucji uchwala Sejm większością co najmniej 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy

ustawowej liczby posłów oraz Senat bezwzględną większością głosów, w obecności co najmniej połowy

ustawowej liczby senatorów (art. 235 Konstytucji).

KONWENT SENIORÓW

stanowią Marszałek, wicemarszałkowie, przewodniczący lub wiceprzewodniczący klubów oraz

przedstawiciele porozumień klubów i kół poselskich (art. 9 pkt 5 RS), a także przedstawiciele klubów

parlamentarnych, jeśli reprezentują co najmniej 15 posłów. Szef Kancelarii Sejmu bierze udział w

obradach Konwentu Seniorów z głosem doradczym. Konwent Seniorów czuwa nad zapewnieniem

współdziałania klubów w sprawach związanych z działalnością i tokiem prac Sejmu.

LASKA MARSZAŁKOWSKA

symbol władzy Marszałka Sejmu, umieszczany na sali obrad pionowo obok jego fotela.

Marszałek otwiera i zamyka posiedzenia uderzając trzykrotnie laską o podłogę. Zwrot "wnieść

projekt do laski marszałkowskiej" oznacza - wnieść oficjalnie projekt ustawy lub uchwały do

rozpatrzenia przez Sejm.

Złożenie projektu do Laski Marszałkowskiej - przekazanie przez wnioskodawców projektu ustawy lub

uchwały wraz z uzasadnieniem Marszałkowi Sejmu RP.

MANDAT POSELSKI

pełnomocnictwo udzielone przedstawicielowi narodu przez wyborców, w celu sprawowania funkcji posła w

Sejmie; mandatu posła nie można łączyć z funkcjami Prezesa: NBP, NIK, RPO, RP Dziecka, członka Rady

Polityki Pieniężnej, członka KRRT, ambasadora, zatrudnieniem w Kancelarii Sejmu, Senatu, Prezydenta

lub w administracji rządowej z wyjątkiem Rady Ministrów i sekretarzy stanu); mandatu również nie mogą

piastować sędziowie, prokuratorzy, urzędnicy służby cywilnej, funkcjonariusze policji i służby ochrony

państwa. Nie można być równocześnie posłem i senatorem.

Wyróżniamy dwie koncepcje sprawowania mandatu poselskiego:

KONCEPCJA MANDATU WOLNEGO

Obowiązuje w Polsce. Poseł jest reprezentantem całego Narodu, nie obejmują go instrukcje wyborców,

rozpoczęciem sprawowania mandatu jest dzień złożenia ślubowania poselskiego przed Sejmem zaś

wygaśnięciem - dzień zrzeczenia się mandatu, pozbawienia mandatu wyrokiem Trybunału Stanu, śmierci

lub końca kadencji Sejmu.

KONCEPCJA MANDATU IMPERATYWNEGO

Poseł reprezentuje tylko wyborców z okręgu, z którego jest wybrany, odpowiada przed nimi i może być

przez nich pozbawiony mandatu przed końcem kadencji.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: