uczenFAS.doc

UCZEŃ Z FAS W SZKOLE

v     FAS (FETAL ALCOHOL SYNDROME) – ALKOHOLOWY SYNDROM PŁODU to zaburzenie, które pojawia się u dzieci jako rezultat spożywania alkoholu przez ciężarną matkę. Pierwsze naukowe prace identyfikujące ten syndrom zostały opublikowane we Francji w 1968, natomiast termin FAS wprowadzili w 1973 amerykańscy naukowcy.

v     Alkohol i ciąża
Nie ma bezpiecznego okresu w ciąży!
Nie ma bezpiecznej dawki alkoholu!
Nie ma bezpiecznego alkoholu!

Badania pokazują, że FAS występuje u dzieci kobiet, które w ciąży nadużywały alkoholu, bądź były od niego uzależnione. Zauważono też pewien wpływ sporadycznego picia alkoholu w okresie najbardziej dla płodu niebezpiecznym, czyli w pierwszym trymestrze ciąży. Nie udało się do tej pory zdecydowanie określić, jaka ilość alkoholu wpływa na powstawanie FAS. Z tego powodu kobietom w ciąży zaleca się zachowanie całkowitej abstynencji. Cząsteczki alkoholu są bardzo małe i z łatwością przedostają się przez łożysko do organizmu dziecka już w drugim tygodniu życia płodowego. Alkohol spożyty w początkowym okresie ciąży prowadzi do nieodwracalnych skutków nawet wtedy, jeśli dalsze jego spożywanie zostanie całkowicie zaprzestane. Choć może on mieć negatywny wpływ na wszystkie komórki i narządy, najbardziej uszkadza mózg.

v     Poza pełnoobjawowym FAS wyróżnia się również:

-          FAE – POALKOHOLOWY EFEKT PŁODOWY - może pojawić się u matek pijących okazjonalnie. Dzieci takie mogą wykazywać normalny poziom intelektualny wraz z poważnymi trudnościami w nauce. Od pełnoobjawowego FAS zaburzenie to różni się tym, że dzieci nie mają zmian w wyglądzie zewnętrznym..

-          ARND – POALKOHOLOWE ZABURZENIA ROZWOJU UKŁADU NERWOWEGO

-          FARC – POALKOHOLOWE ŚRODOWISKO DLA ROZWOJU PŁODU

-          ARBD – POALKOHOLOWY DEFEKT URODZENIOWY – symptomy to: wady serca, zaburzenia zmysłu wzroku i słuchu, anomalie stawów itp.

Badania pokazują, że dziesięć razy więcej dzieci rodzi się z efektem poalkoholowym (FAE) niż pełnoobjawowym FAS.

v     Symptomy FAS:

Diagnoza alkoholowego zespołu płodowego FAS opiera się na następujących kryteriach:

-          charakterystyczne rysy twarzy - zmarszczka kącika oka, małe i szeroko rozstawione oczy, płaska środkowa część twarzoczaszki, wygładzona rynienka podnosowa, cienka górna warga, małożuchwie

-          mała waga urodzeniowa i trudności z przybraniem na wadze

-          opóźnienia rozwojowe - większość dzieci z FAS ma opóźnienia rozwojowe i IQ niższy od normalnego. Stopień zaburzeń rozwojowych zwykle jest porównywalny ze stopniem opóźnień rozwojowych.

-          dysfunkcja ośrodkowego układu nerwowego –  objawy charakterystyczne to: deficyt uwagi, deficyt pamięci zwłaszcza krótkiej, nadaktywność (ADHD), trudności ze zrozumieniem pojęć abstrakcyjnych (matematyka, czas, pieniądze), nieumiejętność rozwiązywania problemów, trudność związana z wyciąganiem wniosków  z własnych zachowań (tzw. uczenie się na błędach), słaba ocena sytuacji, niedojrzałe zachowanie, słaba kontrola impulsów, trudności z gromadzeniem i przetwarzaniem informacji, nieumiejętność radzenia sobie w sytuacjach społecznych, odczuwanie przymusu głośnego mówienia, zaburzone funkcje motoryczne, przesadna zmienność nastroju, potrzeba motywacji z zewnątrz.

Objawy te nie wynikają z problemów w zachowaniu, ale są skutkiem trwałego zniszczenia mózgu (tzw. statyczna encefalopatia – stan mózgu nie pogarsza się, ale też nie poprawia) i dlatego nie zawsze zależą od woli dziecka. Zniszczenie ciała modzelowatego w mózgu tłumaczy fakt, dlaczego osoba z FAS odczuwa impuls, by coś zrobić i najpierw następuje działanie, a dopiero potem, po fakcie, uświadomienie konsekwencji. Osoby z FAS znają zasady i rozumieją konsekwencje ich złamania, ale nie są w stanie najpierw myśleć, a później działać.

Rozwojowy wiek 10-latka z FAS odpowiada wiekowi 6 lat.

v     Uczeń z FAS w szkole:

Praca z uczniem z FAS w szkole powinna opierać się na zasadzie 8 kroków:

1. KONKRET – dzieci z FAS zachowują się lepiej, gdy mówi się do nich bardzo konkretnie, bez aluzji. Pomocne jest myślenie o nich jak o dzieciach młodszych, ze względu na ich obniżony rozwój emocjonalny i społeczny, w stosunku do wieku rozwojowego.
2. STAŁOŚĆ – ponieważ dzieci z zespołem FAS mają trudności z zastosowaniem zdobytej wiedzy w nowej sytuacji, zaleca się im funkcjonowanie w środowisku, gdzie wprowadza się mało zmian. Nauka powinna być zaplanowana w warunkach ograniczających nadmierną stymulację umysłową i fizyczną dziecka ze względu na nadwrażliwość sensoryczną. W przypadku przeciążenia układu sensorycznego należy zastosować techniki relaksacyjne. Zasada stałości dotyczy również słownictwa -  rodzice i nauczyciele powinni współpracować ze sobą, by używać wobec dziecka tych samych słów, zwrotów i poleceń. 
3. POWTARZANIE – ważne jest częste powtarzanie i powtórne uczenie informacji, które mają zostać w pamięci dziecka na dłużej. Krótka pamięć uniemożliwia bowiem uczniowi powrót do informacji nieużywanych przez jakiś czas.
4. RUTYNA – regularność wykonywanych przez dziecko czynności pomaga mu je lepiej przyswoić, zmniejsza też poziom lęku, co ułatwia uczenie się. Rozkład dnia i zajęć powinien być stały, by dziecko mogło przewidzieć wydarzenia i zajęcia.
5. PROSTOTA – informacje i komunikaty powinny być podawane krótko i zwięźle, by nie doprowadzić do przeciążenia się ucznia. Praca, której wymagamy od ucznia powinna być podzielona na mniejsze części tak, by dziecko nie czuło się przygniecione jej nadmiarem.
6. SZCZEGÓŁOWOŚĆ – do uczniów z FAS należy mówić bardzo szczegółowo i dokładnie, co mają robić. Bez abstrakcji i uogólnień.
7. ZASADY – świat dziecka z FAS musi być musi być uporządkowany i spojony stałymi zasadami, co pozwala na osiągnięcie sukcesu. Zasady powinny być komunikowane tymi samymi zwrotami.
8. NADZÓR – z powodu trudności w rozwoju poznawczym dzieci z FAS zachowują się naiwnie w codziennym życiu. Stały nadzór pomaga im rozwinąć nawyki właściwego zachowania. Rozpoczęcie treningu umiejętności społecznych i uczenie wykonywania podstawowych czynności życia codziennego należy rozpocząć dość wcześnie.

Dzieci z FAS potrzebują jasno wytyczonych granic postępowania (to wolno, tego nie wolno) z natychmiastowym wyciąganiem konsekwencji w momencie przekroczenia reguł. To samo dotyczy konsekwentnego i natychmiastowego nagradzania pożądanych zachowań. Nauczyciel powinien pomóc dziecku w odnalezieniu jego własnych technik nauki.

Opracowała: Katarzyna Wizgacz

Wykorzystano materiały znajdujące się na następujących stronach internetowych:

-          www.fas.edu.pl

-          www.psychologia.edu.pl

-          www.cai.org/pl

-          www.parpa.pl