OWIEDZIALNOŚĆ KARNA FUNKCJONARIUSZY PUBLICZNYCH

- prof. dr hab. T. Dukiet – Nagórska

WYKAŁD 1         21.10.2007 r.

Przedmiotem tego wykładu będzie problematyka w przeważającej mierze dotycząca części szczególnej kodeksu karnego i w związku z tym musimy sobie przypomnieć te zagadnienia, które wiążą się bezpośrednio z analizą każdego typu przestępstwa opisanego w części szczególnej. Ustawodawca czyni to wprowadzając na listę przestępstw poszczególne rodzaje zachowań i czyni to konstruując tzw. typizację, w ramach której określa się :

- przedmiot przestępstwa

- podmiot przestępstwa

- stronę przedmiotową przestępstwa

- stronę podmiotową przestępstwa.

Jest to taki schemat, który odnosi się do każdego typu przestępstwa czy to w kodeksie karnym czy to w ustawach szczególnych. Zatem opiszemy teraz te 4 ustawowe znamiona.

PRZEDMIOT

Jeśli chodzi o przedmiot to używamy tutaj zamiennie (a więc jako synonimu) terminu przedmiot czynu zabronionego, przedmiot przestępstwa, przedmiot zamachu, przedmiot ochrony – to są terminy odnoszące się do tego samego, a mianowicie ta nazwa określa wartość, dobro prawne, przepisem prawnym chronione, a przez sprawcę atakowane. I stąd jeśli ujmujemy to z punktu widzenia ustawodawcy, to mamy do czynienia z przedmiotem ochrony. A jeśli ujmujemy to z punktu widzenia sprawcy, to będzie to przedmiot zamachu.  Przedmiot przestępstwa określany jest zawsze nazwą o charakterze abstrakcyjnym.  Z logiki nazwy dzielą się na: abstrakcyjne i konkretne. Nazwy abstrakcyjne to takie, które odnoszą się do sfery przeżyć, zjawisk, a nie realnie istniejących przedmiotów (a więc nie do osób, rzeczy, zwierząt). Nazwą abstrakcyjną jest nazwa : życie, zdrowie, wolność, cześć. Nie ma realnie istniejącego przedmiotu, który można byłoby poznać naszymi zmysłami, który byłby desygnatem nazwy życie. Można w ten sposób poznać żywego człowieka, żywe zwierzę ale życia jako takiego – nie. A zatem jest to nazwa abstrakcyjna  Przedmiot ochrony zawsze jest określany nazwą abstrakcyjną (dla odróżnienia przedmiotu ochrony od przedmiotu wykonawczego). Pojęciem przedmiotu przestępstwa posiłkujemy się w trojakim znaczeniu:

- pierwsze i ogólne znaczenie odnosi się do sumy dóbr prawnych, którym prawo karne nadaje ochronę ( w tym znaczeniu, w toku zajęć tym pojęciem nie będziemy się zajmowali).

- rodzajowy przedmiot ochrony

- bezpośredni przedmiot ochrony.

Rodzajowy przedmiot ochrony - to ta wartość, to dobro, którego ochronie służy pewien zespół przepisów. Rodzajowy przedmiot ochrony stanowi podstawę systematyki części szczególnej kodeksu karnego i jest uwidoczniony w tytule poszczególnych rozdziałów (przestępstwa przeciwko działalności instytucji państwowych i samorządowych. A więc działalność instytucji państwowych i samorządowych to jest rodzajowy przedmiot ochrony, którym będziemy się zajmowali.

Bezpośredni przedmiot ochrony – to jest ta wartość, którą chroni konkretny przepis prawny. A więc jeśli w rozdziale poświęconym przestępstwom przeciwko działalności instytucji państwowych i samorządowych opisano przestępstwo łapownictwa w art.228 i art. 229 to przedmiotem bezpośrednim ochrony będzie tu niesprzedajność osób pełniących funkcje publiczne.

Najczęściej rodzajowy przedmiot ochrony stanowi sumę bezpośrednich przedmiotów ochrony, ale nie zawsze tak jest. Czasami bezpośredni przedmiot ochrony nie da się wkomponować w zakres rodzajowego przedmiotu ochrony. W szczególności dotyczy to rozdziału KK zatytułowanego : przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu ( jest to taki worek do którego wypchnięto bardzo różne typizacje np. przestępstwo wzięcia zakładnika, a równocześnie takie zachowania jak znieważenie zwłok – całkiem różne przedmioty bezpośrednie ochrony.

Stosunkowo szeroka jest gama przepisów (których będziemy mówić) w przypadku, których można wyodrębnić tzw. główny i uboczny przedmiot ochrony. Np. jeśli jest przestępstwo zamachu na życie prezydenta (art.134) to przedmiotem ochrony jest tu życie głowy państwa – naczelnego organu wykonawczego, ale przecież to cierpi nie tylko sytuacja istniejąca w państwie, która może ulec destabilizacji w związku z zamachem na głowę państwa, ale przecież cierpią także najbliżsi tej konkretnej osoby, która ten urząd sprawuje i one także są pokrzywdzonymi, czyli : żona, dzieci, rodzice także są pokrzywdzonymi. A zatem ten przepis chroni nie tylko życie głowy państwa w znaczeniu : życie osoby sprawującej określony urząd, a także życie tej konkretnej osoby fizycznej co ma znaczenie bo pokrzywdzonym zgonem głowy państwa jest nie tylko Rzeczpospolita Polska ale także najbliżsi tej osoby, która ten urząd sprawowała.

PODMIOT

Podmiot to inaczej osoba sprawcy.

Po to by zrozumieć podziały przestępstw ze względu na podmiot sięgnąć musimy najpierw do tych pojęć, bez zrozumienia, których podział przestępstw ze względu na podmiot byłby niemożliwy do zrozumienia. Ustawodawca wciągając na listę przestępstw określone zachowanie kieruje się pewnym obrazem zachowania się sprawcy wynikającym z dotychczasowego doświadczenia i ujmuje to w tzw. typie podstawowym albo zasadniczym np. w art. 148 § 1 kk. ujęte przestępstwo zabójstwa wyrażone słowami : „kto zabija człowieka…” – to jest właśnie typ podstawowy zabójstwa, ale ustawodawca ma świadomość, że rzeczywistość społeczna jest niezwykle złożona i zdarzają się zachowania, które pod względem różnych właściwości, a w szczególności stopnia społecznej szkodliwości odbiegają od tej przeciętności w związku z tym konstruuje tzw. typy uprzywilejowane i typy kwalifikowane.

Typ uprzywilejowany konstruowany jest w ten sposób, że do znamion typu podstawowego dodaje się znamiona dalsze. Czyli uzupełnia się zestaw znamion typu podstawowego o znamiona dalsze i właśnie te dodatkowe znamiona opisują tę różnice stopnia społecznej szkodliwości. W przypadku typu uprzywilejowanego to są okoliczności pomniejszające stopień społecznej szkodliwości w stosunku do typu podstawowego. A w przypadku typu kwalifikowanego dodatkowe znamiona opisują okoliczności sprawiające, że stopień społecznej szkodliwości jest wyższy.

Przyjrzyjmy się tym najprostszym typizacjom – od opisu zabójstwa:

Art. 148 § 1 – to podstawowy typ zabójstwa,

Ale w § 4 mamy takie sformułowanie : „kto zabija człowieka…” – zestaw znamion w typie podstawowym i do tego dodaje się dalsze : „….pod wpływem silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami” i jak porównamy tamten kanon („kto zabija człowieka…” ) w typie podstawowym i ten („….pod wpływem silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami) to można zobaczyć, że zasadniczo się one różnią. Zabójstwo w typie podstawowym obwarowane jest sankcją karna obejmującą co najmniej 8 lat pozbawienia wolności, karą 25 lat pozbawienia wolności i karą dożywotniego pozbawienia wolności, a § 4 przewiduje sankcję karną od roku do lat 10 pozbawienia wolności. Czyli mamy tu do czynienia z zasadniczą różnicą stopnia społecznej szkodliwości. Zabójstwo w typie podstawowym jest bardziej społecznie szkodliwe niż w typie uprzywilejowanym na co wskazują sankcje.

Odwrotnie w typie kwalifikowanym te dodatkowe znamiona opisują zwyżkę w porównaniu z typem podstawowym społecznej szkodliwości np. art. 148 § 2 pkt 1 „kto zabija człowieka ze szczególnym okrucieństwem podlega karze pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności”. A więc nie ma już możliwości wymierzenia kary pozbawienia wolności do lat 15. Ta ewentualność odpadła, dlaczego? Dlatego, ze pojawiła się dodatkowa okoliczność – mianowicie: szczególne okrucieństwo towarzyszące zabijaniu, co zwiększyło stopień społecznej szkodliwości.

A więc ustawa przewiduje typy: podstawowe, uprzywilejowane i kwalifikowane.

Teraz powracamy do kwestii podmiotu.

Ze względu na osobę sprawcy, czyli podmiot przestępstwa dzielimy na powszechne i indywidualne. A indywidualne na właściwe i niewłaściwe.

Przestępstwo powszechne to takie, którego sprawcą może być każdy człowiek, niezależnie od tego jakie ma właściwości. Przywoływane tu przestępstwo zabójstwa jest przestępstwem powszechnym, bo ustawa mówi: „KTO zabija człowieka…”- nie ma tu bliższej charakterystyki osoby sprawcy.

Natomiast przestępstwa indywidualne to takie, których sprawcą może być tylko osoba opisana w ustawie, posiadająca pewne cechy wskazane w ustawie np. art. 149 „matka, która zabija dziecko w okresie porodu pod wpływem jego przebiegu”. Otóż jest to przestępstwo, którego sprawcą nie może być mężczyzna i nie może być każda kobieta, tylko ta kobieta, która dopiero co urodziła dziecko i jeszcze pozostaje pod wpływem porodu. A więc przestępstwo dzieciobójstwa z art. 149 kk. jest przestępstwem indywidualnym. Ale powstaje tu pytanie : czy jest przestępstwem indywidualnym właściwym , czy niewłaściwym?

Przestępstwo indywidualne właściwe jest zawsze w typie podstawowym, bowiem mamy tu do czynienia z zachowaniem, które o tyle tylko jest przestępstwem, o ile realizuje to zachowanie osoba wskazana w ustawie. W art. 228 kk opisane jest przestępstwo łapownictwa – tzw. łapownictwo bierne, czyli przyjmowanie łapówki. Ustawa mówi : „kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej przyjmuje korzyść…” i teraz np. Jeśli wykładowca przyjdzie do studenta (zakładając, że ten nie pracuje tylko studiuje nie pełni żadnych funkcji publicznych) i wręczy mu kopertę z zawartością 5.000 zł – to student może ją przyjąć bez ryzyka odpowiedzialności karnej. Natomiast jeśli ten sam student przyjdzie do wykładowcy to ten wykładowca nie może przyjąć tej łapówki bo pełni funkcję publiczną. A więc przyjęcie korzyści majątkowej przez kogokolwiek o tyle tylko jest przestępstwem, o ile robi to osoba pełniąca funkcję publiczną, i czyni to w związku z pełnieniem tej funkcji. A zatem przestępstwo łapownictwa biernego z art. 228 kk. jest przestępstwem indywidualnym właściwym. Ten kto tej cechy (pełnienie funkcji publicznej) nie posiada nie może być sprawcą tego przestępstwa.

Art. 160 §1 kk. „ kto naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

               §2 Jeżeli na sprawcy ciąży obowiązek opieki nad osobą narażoną na niebezpieczeństwo podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”. A więc każdy z nas może być sprawcą przestępstwa narażenia życia człowieka na niebezpieczeństwo. W typie podstawowym (art.160§1kk) to przestępstwo może popełnić każdy, ale w typie kwalifikowanym (art.160§2 kk.) tym obwarowanym surowszą sankcją, może je popełnić tylko ten, na kim ciąży szczególny obowiązek opieki np. lekarz, pielęgniarka względem pacjenta na oddziale szpitalnym. Jeśliby to oni narazili życie człowieka na niebezpieczeństwo to wtedy odpowiedzą wg. surowszej kary. I to właśnie jest istotą przestępstwa indywidualnego niewłaściwego. Ta cecha którą posiada sprawca powoduje, że odpowiada czy to za typ kwalifikowany, czy to za typ uprzywilejowany. A więc przestępstwo indywidualne niewłaściwe jest zawsze albo typem uprzywilejowanym, albo kwalifikowanym. Czyli indywidualna właściwość sprawcy opisana w ustawie powoduje, że osoba tę właściwość posiadająca odpowiada inaczej niż ogół formy, a mianowicie albo z przepisu surowszego jak w przypadku dzieciobójstwa, albo z przepisu surowszego – art160§2.

STRONA PRZEDMIOTOWA

Strona przedmiotowa- to opis czynu lub czynu skutku, czynu i skutku oraz okoliczności towarzyszących.

Zatem do znamion strony przedmiotowej zaliczamy :

·         znamiona czasownikowe opisujące, albo sam czyn, albo czyn skutek;

·         znamiona opisujące przedmiot wykonawczy;

·         znamiona opisujące tzw. okoliczności modalne (czyli : czas, miejsce, sytuację, sposób działania sprawcy, środek jakiego użył sprawca).

Pośród tych znamion strony przedmiotowej, niektóre występują w każdej typizacji, a niektóre tylko niekiedy. Tym najistotniejszym znamionem, występującym w każdej typizacji jest znamię opisujące czyn lub czyn skutek.

Kiedy mamy do czynienia z opisem tylko czynu, a kiedy z opisem czynu skutku?

To rozróżnienie wiąże się z podziałem przestępstw na przestępstwa bezskutkowe i formalne oraz  przestępstwa skutkowe i materialne.

Przestępstwo bezskutkowe – przestępstwo, które jest dokonane z chwilą ukończenia czynu przez sprawce. Dla jego dokonania  bez znaczenia pozostaje to, co wyniknęło  z tego czynu. Każdy ludzki czyn wywołuje jakieś skutki, ale przy przestępstwie formalnym one są dla bytu przestępstwa bez znaczenia. Przykład : Art. 180 KK „kto, znajdując się  wstanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, pełni czynności związane bezpośrednio z zapewnieniem bezpieczeństwa ruchu pojazdów mechanicznych…” – jeśli na skrzyżowaniu dróg stanie pijany policjant i będzie regulował ruchem i żadne, najmniejsze niebezpieczeństwo z tym nie będzie się wiązało, a tym bardziej nie miała miejsca kolizja drogowa, bowiem robił to sprawnie, precyzyjnie, z wdziękiem większym niż na trzeźwo, to, to przestępstwo i tak jest dokonane. Czyli nawet jeśli jakiekolwiek zło, jakiekolwiek zagrożenie z jego zachowaniem się nie wiązało, to i tak mamy dokonane formalne przestępstwo z art. 180 KK. Ustawodawca przesądził z góry, ze ten typ zachowania jest niebezpieczny i w związku z tym wystarczy podjęcie zachowania, o którym ustawodawca wypowiedział sąd, że jest to zachowanie niebezpieczne.

Natomiast przestępstwo skutkowe – jest dokonane nie z chwilą zakończenia czynu, ale z chwilą wystąpienia zmiany w świecie zewnętrznym, od wystąpienia której, ustawa uzależnia dokonanie. Przykład: jeśli bandyci napadli człowieka w ciemnym zaułku, zadali mu wiele ciosów nożem w klatkę piersiową, porzucili ofiarę, i po kilku godzinach znalazł ją przypadkowy przechodzień, wezwał pogotowie, lekarze czynili przez tydzień wysiłki o uratowanie tego człowieka, dopóty  żył, póty  sprawców nie można było uznać za sprawców dokonanego zabójstwa. Oni się stają sprawcami dokonanego zabójstwa dopiero z chwilą zgonu (śmierci tego człowieka). A więc czyn został zakończony już dawno,  a jeszcze nie ma dokonania. Dlaczego? Dlatego, że zabójstwo jest przestępstwem skutkowym. Dla jego dokonania konieczne jest wystąpienie tej zmiany w świecie zewnętrznym, o której jest mowa w art. 148§1 KK – tą zmianą w świecie zewnętrznym jest spowodowanie zgonu.

A więc, przy przestępstwach formalnych ustawodawca opisuje tylko czyn, a przy przestępstwach materialnych – czyn i skutek. Jak widać, na gruncie prawa karnego obowiązuje zasada nullum crimen sine lege czyli zasada zgodnie, z którą istota przestępstwa musi być określona w ustawie. Ale kształt tego obowiązku ustawodawcy jest różny, w zależności od tego, czy mamy do czynienia z przestępstwem formalnym czy skutkowym. Mianowicie, ciężar gatunkowy przestępstwa skutkowego, jego społeczna szkodliwość wiąże się z tym rezultatem zachowania sprawcy, z owym skutkiem. W zasadzie jest nam obojętne w jaki sposób, jakim czynem sprawca doprowadził do powstania skutku. Ustawa mówi: „kto zabija człowieka” – nie charakteryzuje to bliżej czynu. Natomiast przy przestępstwie formalnym, którego społeczna szkodliwość kształtowana jest właśnie zachowaniem się sprawcy, ustawodawca musi bardziej, dogłębniej, w sposób dokładniejszy określić istotę czynu. I teraz, ren właśnie obowiązek ustawodawcy trzeba mieć na uwadze dokonując ustaleń na temat tego, czy dane przestępstwo można popełnić: tylko przez działanie, tylko przez zaniechanie, czy zarówno przez działanie jak i zaniechanie. W rozumieniu prawa karnego czyn człowieka może polegać, albo na działaniu, albo na zaniechaniu. Konieczne tu jest określenie istoty zaniechania. Określamy zaniechanie dość często jako kierunkową bezczynność. Czyli bezczynność kierunku, w którym prawo wymaga aktywności. A więc o zaniechaniu można mówić tylko wtedy, gdy ktoś nie dopełnił ciążącego na nim prawnego obowiązku. No i teraz pytanie: jaki to ma związek ze skutkowością i bezskutkowością przestępstwa ? taki, że opis przestępstwa skutkowego, musi pozwalać na sformułowanie odpowiedzi czy dane przestępstwo można popełnić tylko przez działanie, czy także przez zaniechanie. A przy przestępstwie skutkowym nie ma takiej potrzeby, bowiem ustawodawca o tym przesądził w części ogólnej KK w art. 2 stanowiącym, że przestępstwo skutkowe może być popełnione przez zaniechanie (art.2KK „odpowiedzialności karnej za przestępstwo skutkowe popełnione przez zaniechanie podlega ten tylko, na kim ciążył prawny, szczególny obowiązek zapobiegnięcia skutkowi”). Otóż, ten „prawny, szczególny obowiązek zapobiegnięcia skutkowi” wynikać może z różnych aktów prawnych. Niekiedy nawet nie wystarczy ogólne określenie tego obowiązku w akcie normatywnym, konieczne jest jego uszczegółowienie w aktach prawnych niższego rzędu, albo w umowach itp zdarzeniach prawnych. Przykład: art. 30 ustawy o zawodzie lekarza nakazuje lekarzowi udzielenia pomocy w każdym przypadku niecierpiącym zwłoki. No i pytanie: czy ten przepis oznacza, że ilekroć lekarz nie udzieli pomocy człowiekowi będącemu w potrzebie, a to zaowocuje np. zgonem, tylekroć można pociągnąć tego lekarza do odpowiedzialności za zabójstwo przez zaniechanie? Przedstawiciele jednego poglądu twierdzą, że lekarz, który przechodzi ulicą i widzi, że na chodniku leży człowiek wymagający pomocy, który nie podejmie interwencji, jest odpowiedzialny za zgon tego człowieka przez zaniechanie. Inni natomiast (Nagórska też) uważają, że o zaniechaniu w myśl art.2 można mówić tylko wtedy, gdy mamy do czynienia z prawnym, szczególnym obowiązkiem, a nie jakimkolwiek ogólnie sformułowanym obowiązkiem. A zatem za zaniechanie i wynikający z niego skutek śmiertelny, odpowiedzieć może lekarz będący na dyżurze w szpitalu, lekarz pełniący dyżur pogotowia ratunkowego. A więc musi dojść do pewnego uszczegółowienia tego, ogólnego obowiązku ustawowego, a co następuje np. przez zawarcie umowy o pracę, albo umowy zlecenia i innych umów. A więc prawny szczególny obowiązek.(w myśl tego poglądu ) to nie jest obowiązek wyrażony ogólnie w przepisach, tylko skonkretyzowany w inny sposób.

Z tego wypływa wniosek, że przestępstwo skutkowe, najczęściej może być popełnione zarówno przez działanie jak i przez zaniechanie, chyba, że coś innego wynika, albo z istoty danego czynu np. nie alimentacji  wyrażonej*  działaniem obronnym, albo wyraźnego stanowiska ustawodawcy. Natomiast przestępstwo formalne popełnione może być tylko w takiej postaci czynu, która wyraźnie wynika z postawy ustawodawcy.

Zdecydowana większość przestępstw ujętych w KK to przestępstwa skutkowe, ustawodawca stosunkowo rzadko odwołuje się do konstrukcji przestępstw formalnych. Dlatego, że w ten sposób znacząco poszerza się pole kryminalizacji. Konstrukcja przestępstwa formalnego pozwala na uruchomienie represji karnej wcześniej, jeszcze zanim coś zległo z czynu wyniknie. A pamiętać trzeba, że prawo karne ma charakter subsydiarny i powinno być stosowane jako ultimerancja czyli ostateczna ostateczność. Z tej przyczyny dość ograniczone są możliwości zmiany stosunków społecznych przy pomocy represji karnych.. skutek, o którym mówimy może przyjąć dwojaką postać: może polegać na naruszeniu dobra prawnego, albo na narażeniu dobra prawnego na niebezpieczeństwo konkretne. Z naciskiem na  wyraz „konkretne”, ponieważ przestępstwa narażenia na niebezpieczeństwo dzielimy na: przestępstwa abstrakcyjnego narażenia na niebezpieczeństwo i na przestępstwa konkretnego narażenia na niebezpieczeństwo. Przestępstwa abstrakcyjnego narażenia na niebezpieczeństwo należą do przestępstw formalnych. Przestępstwa konkretnego narażenia na niebezpieczeństwo należą do przestępstw skutkowych. Przywoływane przestępstwo z art. 180 kk. – pełnienia w stanie nietrzeźwości czynności związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa ruchu pojazdów jest właśnie przestępstwem abstrakcyjnego narażenia na niebezpieczeństwo. Ustawodawca przesądził, że pewien rodzaj zachowania jest niebezpieczny i na tej podstawie zachowanie to uznał za przestępstwo. Zatem podstawą odpowiedzialności karnej nie jest tu rzeczywiste zagrożenie, sprawca odpowie nawet wówczas gdy, jego zachowanie z żadnym rzeczywistym zagrożeniem dla bezpieczeństwa ruchu pojazdów się nie wiązało. Natomiast przy przestępstwach konkretnego narażenia na niebezpieczeństwo, dla ich bytu wymagane jest powstanie zmiany w świecie zewnętrznym, polegającej właśnie na zwiększeniu niebezpieczeństwa dla dobra prawnego w porównaniu ze stanem, który był przed chwilą. Po to, aby ktoś odpowiedział za przestępstwo narażenia życia człowieka na niebezpieczeństwo z art. 160 kk., to w postępowaniu musimy wykazać: komu to niebezpieczeństwo zagrażało, na czym ono polegało, z jaką intensywnością zagrażało – czyli, kształt tego niebezpieczeństwa musi być wykazany, bo to jest właśnie skutek czynu zabronionego. Jeśli nie będziemy w stanie wykazać, że dobru prawnemu owo rzeczywiste niebezpieczeństwo zagrażało, to nie będzie można uznać człowieka za sprawcę przestępstwa.

·  Przedmiot wykonawczy (przedmiot bezpośredniego działania) – to jest realnie istniejący przedmiot, na który swoje zachowanie skierowuje sąd . Dla określenia przedmiotów wykonawczych używamy nazw konkretnych. A więc przedmiotem zamachu przy zabójstwie jest życie człowieka, przedmiotem wykonawczym jest ciało tego człowieka. Każde przestępstwo musi posiadać swój przedmiot ochrony, ale są przestępstwa, które nie mają przedmiotów wykonawczych. A więc, przedmiot wykonawczy nie charakteryzuje każdego typu przestępstwa np. przestępstwo nawoływania do wojny nie ma przedmiotu wykonawczego.

· Pozostałe znamiona strony przedmiotowej, czyli znamiona opisujące okoliczności czasu, miejsca, sytuacji, sposobu działania sprawcy i środka występują w nielicznych opisach przestępstw. Ich wystąpienia na takie znaczenie, że popełnienie czynu w innym czasie, w innym miejscu., w inny sposób, w innej sytuacji lub przy użyciu innego środka, oznacza niewypełnienie znamion danego przestępstwa. Art. 241 kk. – „kto bez zezwolenia rozpowszechnia publicznie wiadomości z postępowania przygotowawczego, zanim zostaną ujawnione w postępowaniu sądowym” (zanim zostaną ujawnione w postępowaniu sądowym - cenzura zas…….towa)* czego jesteśmy świadkami? – w związku z licznymi konferencjami prasowymi  ministra sprawiedliwości i prezesa Agencji Antykorupcyjnej mamy tu przykład takiego zachowania, tyle tylko, że są to reprezentanci tych organów, które wydają zezwolenie, ale ta cenzura zas….towa* jest zobowiązująca przed ujawnieniem w postępowaniu sądowym. Dlaczego? dlatego, że ujawnienie materiału dowodowego przed postępowaniem sądowym, kształtuje potem postępowanie sądowe. Jeśli cała Polska wie jakie są zgromadzone dowody przeciwko jakiemuś sprawcy przestępstwa, to ma to wpływ na całe postępowanie sądowe. Nie powinno to mieć miejsca, a ci, którzy to robią, to wykorzystują swoją pozycję, która im gwarantuje bezkarność.

STRONA POMIOTOWA

Strona podmiotowa – psychiczne nastawienie sprawcy do czynu.

Ze względu na stronę podmiotową przestępstwa dzielimy na :

-          przestępstwa umyślne

-          przestępstwa nieumyślne

O tym, czy dane przestępstwo można popełnić umyślnie, czy nieumyślnie decyduje ustawodawca. A mianowicie : możliwość popełnienia przestępstwa w sposób nieumyślny musi być wyraźnie wskazane przez ustawę. Odbywa się to najczęściej poprzez wprowadzenie odrębnego paragrafu tego samego artykułu. A zatem , nie zastanawiamy się czy dany rodzaj zachowania można popełnić nieumyślnie, bo to jest rozumowanie zbrodnicze. Może się okazać, że będziemy mieli do czynienia z zachowaniem, które pojęciowo można zrealizować nieumyślnie, ale ustawodawca nie uznał za słuszne, operować sankcją karną w przypadku takiego zachowania np. art. 288 kk. : „kto cudzą rzecz niszczy, uszkadza, lub czyni niezdatną do użytku…”  . Oczywistym jest, że można cudzą rzecz nieumyślnie zniszczyć, ale nie ma takiego przestępstwa, bo ustawodawca nie przewidział karalności za takie zachowanie. A więc do odpowiedzialności za przestępstwo nieumyślne, konieczna jest wzmianka w ustawie. Inny przepis o tym mówiący : zbrodnię można popełnić tylko umyślnie, a występek także nieumyślnie o ile ustawa tak stanowi.

Co składa się na istotę umyślności i nieumyślności?

Polski ustawodawca opisuje istotę strony psychicznej sprawcy, w sposób dość archaiczny, opierając się na pewnym trójpodziale zjawisk psychicznych – a mianowicie na : sferę świadomości (intelektu), woli i uczucia.

Dlaczego ten trójpodział na sferę intelektu, woli, uczucia jest archaiczny? Dlatego, że  współczesna psychologia się tym nie zajmuje, wychodząc z założenia, że te trzy sfery wzajemnie na siebie oddziaływają. W szczególności na nasze życie psychiczne wpływają emocje.  Emocje wpływają na nasz intelekt, wolę. Niejednokrotnie w życiu, gdy jesteśmy w dołku psychicznym  mamy przewagę doznań ujemnych i nam się nic nie chce, nie możemy się zmobilizować, nasza wola więdnie.

A zatem rzeczywiście te trzy sfery nawzajem na siebie oddziaływują. Dla przejrzystości  i celów dydaktycznych posługujemy się tym schematem :