Tradytor - w fortyfikacji XIX/ XX wieku ukryte stanowisko strzeleckie, os�oni�te od przedpola budynkiem koszar szyjowych fortu, skarp� ziemn� lub uskokiem terenu, umo�liwiaj�ce ostrza� mi�dzypola lub zapola w�skim pasmem ognia. Tradytor przy budynku koszar umieszczony jest w uskokowo ukszta�towanej �cianie od strony zapola. Najcz�ciej przybiera form� parterowej lub pi�trowej budowli obejmuj�cej umieszczone pod sob� izby forteczne z dzia�obitniami dla dzia� szybkostrzelnych. Strzelnice dzia�obitni tradytora mog� by� opatrzone tarczami stalowymi. Tradytory s�siaduj�cych dzie� tworz� system ogni krzy�owych na mi�dzypolu Szaniec - rodzaj ziemnej fortyfikacji polowej sk�adaj�cej z dw�ch podstawowych element�w: ziemnego wa�u i fosy. Przy ich budowie stosowano zr�nicowane narysy i profile. Sza�ce o profilach zamkni�tych to: reduta, fort, bastion a o profilach otwartych: redan, luneta, p�reduta. Sza�ce stosowano jako element umocnie� s�u��cych do os�ony stanowisk artyleryjskich do ko�ca XIX wieku. Mur Carnota - mur obronny ze strzelnicami stosowany w fortyfikacji pierwszej po�owy XIX wieku. Zamiast skarpy fortecznej, lokalizowany na stoku wa�u obronnego lub u jego podn�a w rowie fortecznym nieco powy�ej dna. W murze mog�y znajdowa� si� strzelnica dla broni r�cznej. Zadaniem muru Carnota jest utrudnienie przeciwnikowi pokonania rowu. Zastosowany po raz pierwszy przez francuskiego in�yniera wojskowego genera�a Lazare Nicolas Marguerite Carnot Dzia�obitnia - stanowisko ogniowe baterii (lub pojedynczego dzia�a) sk�adaj�ce si� z odpowiednio przygotowanej p�aszczyzny (platformy) dla dzia� oraz rozbudowanych schron�w dla obs�ugi, a tak�e nisz s�u��cych do przechowywania amunicji. Fort - fortyfikacja (budowla obronna) polowa lub sta�a, budowana od XVII do pocz�tk�w XX w. By�y elementem twierdz nazywanych od nich fortowymi. I wojna �wiatowa wykaza�a niedostateczn� odporno�� na ogie� nowoczesnej artylerii np. Grubej Berty Schron - to zakryty obiekt fortyfikacyjny, przeznaczony do prowadzenia ognia, obserwacji, kierowania walk�, ochrony �o�nierzy oraz bojowego sprz�tu technicznego przed oddzia�ywaniem �rodk�w ra�enia przeciwnika; jeden z nieruchomych zbiorowych �rodk�w ochrony Kaponiera - Kaponiera � element fortyfikacji broni�cy wn�trza fosy. By�a to niska budowla ziemna ukryta w przeciwskarpie lub skarpie na za�amaniach linii przebiegu fosy. Prowadzono z niej ogie� wzd�u� rowu w jednym lub obu kierunkach. Kaponiera by�a po��czona z fortem przej�ciem pod dnem rowu ( poterna). W fortyfikacjach bastionowych kaponier� nazywano budowl� ziemn� umieszczon� w poprzek rowu, s�u��c� do prowadzenia ostrza�u i jako wyj�cie na zewn�trz Przelotnia - w fortyfikacji nowo�ytnej element fortyfikacji, kr�tkie kryte przej�cie w obr�bie twierdzy, stosowane przy wej�ciach do schron�w, podwalniach itp., celem obrony przed ostrza�em lub od�amkami pocisk�w. Poterna - potajnik, pochylnia) � w fortyfikacjach podziemne przej�cie umo�liwiaj�ce komunikacj� wewn�trz fort�w pomi�dzy poszczeg�lnymi stanowiskami bojowymi na wa�ach, schronami, koszarami itp. bez nara�enia si� na bezpo�redni ostrza�. Poternie budowane by�y z drewna lub murowane przekryte sklepieniem. Nazwa u�ywana tak�e w odniesieniu do bocznej bramy ( furty) w murze obronnym. Rawelin -p�ksi�yc) � dzie�o fortyfikacyjne na planie tr�jk�ta wznoszone przed lini� obronn� twierdzy o narysie bastionowym, poligonalnym albo dla os�ony kurtyn, wsparcia bastion�w, os�ony komunikacji pomiedzy poszczeg�lnymi elementami fortyfikacji lub zamaskowania rozmieszczenia kojc�w Reduta - rodzaj sza�ca. Zamkni�te, samodzielne dzie�o fortyfikacyjne polowe lub p�sta�e na narysie ko�a, kwadratu lub innego wieloboku przeznaczone do samodzielnie prowadzonej obrony. Reduty budowano przed lini� umocnie� obronnych, otaczano je wa�em ziemnym lub fos�. Cz�sto budowano je w kszta�cie lunety z zamkni�t� szyj�. Reduty budowano od XVI wieku do pocz�tku I wojny �wiatowej. �r�dszaniec - z�� dzie�a fortyfikacyjnego budowana wewn�trz wi�kszego zespo�u umocnie�, centralna ich cz��. By� ostatnim punktem oporu albo miejscem s�u��cym do przygotowania przeciwnatarcia po prze�amaniu linii obrony. W twierdzach rol� �r�dsza�ca mog�a spe�nia� cytadela lub fort, w zamkach - sto�p Strzelnica - ambrazura � stanowisko strzeleckie w formie w�skiego okna, szczeliny w murach obronnych, wie�ach i innych umocnieniach Transzeja - element fortyfikacji (zar�wno obronnych, jak i obl�niczych) w postaci odkrytego, w�skiego ale dostatecznie g��bokiego rowu, s�u��cy g��wnie do przemieszczania si� �o�nierzy, a os�aniaj�cy ca�kowicie przed ogniem nieprzyjaciela prowadzonym na wprost, oraz radykalnie zmniejszaj�cy zasi�g ra�enia wielu innych broni (ostrza� artyleryjski, bombardowanie itp.). Transzeje ��cz� inne fortyfikacje ziemne oraz stanowi� doj�cie do okop�w, jednak zazwyczaj mo�na z nich prowadzi� r�wnie� ogie� oraz dokonywa� obserwacji. Szyja - element przedbramia w formie ufortyfikowanego ci�gu komunikacyjnego, ��cz�cy brame obwodu warownego z wysuni�tym na przedpole elementem lub dzie�em obronnym, wzniesionym dla umocnienia bramy Okop - polowa fortyfikacja ziemna, obronna lub obl�nicza, w postaci wykopu o g��boko�ci chroni�cej przed ostrza�em nieprzyjaciela na wprost, redukuj�ca przy okazji skutki ostrza�u od g�ry i bombardowa�, usytuowana na froncie walk, s�u��ca g��wnie do prowadzenia ognia z broni osobistej i zespo�owej oraz obserwacji przedpola. Czasami w�asne okopy (punktowe) mo�e mie� r�wnie� sprz�t ci�ki operuj�cy bezpo�rednio na froncie, aczkolwiek na wsp�czesnym teatrze walk, charakteryzuj�cym si� mobilno�ci� sprz�tu, stosowane jest to coraz rzadziej Przedpole - teren znajduj�cy si� przed pozycjami (z przodu, od strony nieprzyjaciela) zajmowanymi przez wojska lub stanowiska ogniowe Przedwa� - (fosbreja) � w dawnych fortyfikacjach przestrze� przed wa�em. S�u�y�a jako droga wzd�u� wa�u lub stanowisko strzeleckie. Przy fortyfikacjach ziemnych zamiast przedwa�u stosowano berm�. Twierdza Przemy�l - jedna z trzech najwi�kszych w Europie twierdz (po Antwerpii i Verdun). Jej budow� rozpocz�to w latach wojny krymskiej ( 1853 - 1856), gdy stosunki mi�dzy Rosj� a monarchi� Austro-W�giersk� uleg�y pogorszeniu Warownia � miejsce ufortyfikowane, przygotowane do cel�w militarnych, najcz�ciej do obrony. Terminem warownia okre�la si� budowle lub zespo�y budowli wraz z umocnieniami ziemnymi, maj�ce za zadanie utrzymanie okre�lonego terenu i ochron� wa�nych przej�� (np. most, br�d, odcinek drogi itp.). Warownie by�y uzbrojone, zaopatrzone w zapasy �ywno�ci umo�liwiaj�ce przetrwanie obl�enia. Czasem budowane by�y na terenie oboz�w wojskowych. Kazamata - Dzaia�a umieszczone w kazamatach mia�y zwykle niewielki k�t ostrza�u w p�aszczy�nie poziomej (do kilkudziesi�ciu stopni), oraz jeszcze mniejszy k�t ostrza�u w p�aszczy�nie pionowej. Sponson - Stalowe zabiezpieczenie najczesciej w bramach chroniace wartownika, zaopatrzone w strzelnice i otwor obserwacyjny.
bogg